1

1

Zmienność procesu

i jego charakterystyka

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ

Koncepcje (TQM, Kaizen, Six Sigma, ISO 9000)

Metody

–

Projektowania (QFD, FMEA, DOE, Robust design,
TRIZ)

–

Sterowania i kontroli (SPC, Badanie zdolności,
Kontrola odbiorcza, Poka-Yoke, DOE, Shainin)

Narzędzia

–

Tradycyjne (histogram, arkusze, diagram Ishikawy,
wykres Pareto, itd.)

–

Nowe (diagray relacji, pokrewieństwa, macierze, …)

PODSTAWOWE TERMINY

Zarządzanie jakością

(PN-ISO 9000:2006)

–

skoordynowane działania dotyczące kierowania
organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do
jakości

Zarządzanie

jakością

Polityka jakości

i cele jakości

Planowanie

jakości

Sterowanie

jakością

Zapewnienie

jakości

Doskonalenie

jakości

4

DEFINICJA PROCESU

Zbiór działań wzajemnie powiązanych,
które przekształcają wejścia w wyjścia
(ISO 9000:2000)
Każde działanie, czynność można
rozpatrywać jako proces

PROCES

Y=f(X)

X

1

X

2

X

n

Y

1

Y

2

Y

m

5

ROLA DANYCH

Potrzebne dane, aby:

–

„wsłuchać się” w „głos procesu”

–

zdobyć wiedzę o procesie

–

zrozumieć jak oddziaływać na proces, jeśli
zajdzie taka potrzeba

–

sformułować teorie o relacjach przyczynowo-
skutkowych

–

ocenić teorie o relacjach przyczynowo-
skutkowych

6

„GŁOS KLIENTA” i „GŁOS PROCESU”

GŁOS KLIENTA

GŁOS PROCESU

- Wymagania

- Specyfikacje

- ???

Usłyszeć „głos procesu”

i odnieść go do „głosu klienta” –
CHARAKTERYSTYKA PROCESU

2

7

SŁUCHANIE „GŁOSU PROCESU”

Czy to jest możliwe?

0

5

10

15

20

25

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

kg

PLN

mm

pH

czas

WIP

t

8

EKSPERYMENT Z LEJKIEM - DEMING

Kulki wypadają z lejka, który można ustawić nad dowolnym

punktem stołu
Wysokość lejka nad stołem jest stała

?

9

ZASADA 1

Lejek ustawiony nad celem
Nie dokonujemy żadnych regulacji

10

ZASADA 1

– WYNIKI (symulacja)

Losowe

rozproszenie

punktów

wokół

wartości

zadanej

11

ZMIENNOŚCI I ICH PRZYCZYNY

Nie ma dwóch takich samych rzeczy
Każdemu zjawisku, każdemu procesowi

towarzyszą zmienności (rozproszenia)

Process

System

Wejście 1

Wyjście 1

Wejście n

Wyjście m

Zakłócenia

t

X

1

t

X

n

t

Y

n

12

WYNIKI PROCESU - ANALIZA

Co można powiedzieć o tym procesie?

Gdy

tolerancja

jest taka

A co, gdy

tolerancja

jest taka?

Tu chyba trzeba

dokonać regulacji

procesu?

3

13

ZASADA 2

Jeśli kulka nie trafiła w cel, to przesuwamy lejek o tę odległość,

ale w przeciwną stronę od

ostatniej pozycji

(regulacja 100%)

1

2

3

14

ZASADA 2

– WYNIKI (symulacja)

Rozproszenie

punktów wokół

wartości

zadanej

uległo

zwiększeniu

Rozproszenie procesu

wzrosło o około 40%

Proces jednak jest

stabilny

15

ZASADA 3

Jeśli kulka nie trafiła w cel, to przesuwamy lejek o tę odległość,

ale w przeciwną stronę od

wartości zadanej

(regulacja 100%)

1

2

3

16

ZASADA 3

– WYNIKI (symulacja)

Symetryczny

wzrost

rozproszenia

W przeciwieństwie do

zasady 1 i 2,

tu proces się

destabilizuje

17

ZASADA 4

– WYNIKI (symulacja)

Rozproszenie
rośnie bardzo

szybko

(system

„eksploduje”)

„Jeśli sędzia robi błąd, to

staje się on prawem”

Jeśli kulka nie trafiła w cel, to ustaw lejek nad miejscem, gdzie

zatrzymała się kulka

18

DOŚWIADCZENIE Z LEJKIEM - PODSUMOWANIE

Ilustracja 50 prób przeprowadzonych dla każdej z zasad

Która zasada

dała najlepsze

rezultaty?

.…………

4

19

KIEDY REAGOWAĆ NA ZMIANY?

kg

PLN

mm

pH

czas

WIP

t

0

5

10

15

20

25

30

35

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Czy to powinno

nas martwić?

Czy to coś

nadzwyczajnego?

20

STATYSTYCZNA ISTOTNOŚĆ

Przy podejmowaniu decyzji o regulacji
procesu należy odpowiedzieć na pytanie:

Czy w zaobserwowanych danych

nastąpiła istotna zmiana?

Aby mieć możliwość dostrzegania
istotnych zmian w procesie należy

myśleć statystycznie
(ang. statistical thinking)

21

STATISTICAL THINKING

PROCES

ZMIENNOŚĆ

DANE

NARZĘDZIA

STATYSTYCZNE

MYŚLENIE

STATYSTYCZNE

NARZĘDZIA

STATYSTYCZNE

Zrozumieć naturę

procesu!!!

22

PO CO MYŚLENIE STATYSTYCZNE?

Niektórzy posługują się statystyką jak pijak
latarnią, nie po to, aby się nią oświecić, ale
po to, aby się nią wesprzeć

Nadejdzie dzień kiedy myślenie
statystyczne będzie tak samo niezbędne,
jak umiejętność czytania i pisania

(H.G.Wells, 1925)

23

PO CO MYŚLENIE STATYSTYCZNE?

Dane
Fakty

Teoria
Hipotezy
Przypuszczenia
Pomysły
Modele

Literatura
Obserwacja procesu
Eksperyment

Statystyka jako katalizator

!

24

ZMIENNOŚCI LOSOWE

Naturalne, charakterystyczne dla danego procesu
Zawsze występują, ale mogą być redukowane
Powodowane przez przyczyny niewyznaczalne
Stan statystycznie stabilny = przewidywalny

Granica naturalnej
zmienności

Granica naturalnej
zmienności

Linia centralna

Czas

Badana

właściwość

5

25

ZMIENNOŚCI SPECJALNE

Istotne zmiany w procesie
Powodują je przyczyny wyznaczalne
Stan statystycznie niestabilny = nieprzewidywalny

Granica naturalnej
zmienności

Granica naturalnej
zmienności

Linia centralna

Czas

Badana

właściwość

26

INTERPRETACJA ZMIENNOŚCI

Nierozsądnym jest założenie,

że kiedykolwiek widzimy

różnicę między wynikami,

to musi być tego jakaś

przyczyna

27

INTERPRETACJA ZMIENNOŚCI

NIE

opieraj swoich decyzji

na pojedynczych wynikach

NIE

opieraj swoich decyzji

na porównaniu dwóch wyników

NIE

dziw się, że jeden wynik różni się od

drugiego
Jeśli proces jest STABILNY odrzucaj

pokusę zadania pytania:

„Dlaczego tu jest różnica?”

28

DZIAŁANIA LOKALNE I SYSTEMOWE

Znajomość charakteru zmienności procesu
pozwala skierować działania naprawcze
we właściwym kierunku
Przyczyny specjalne (problemy doraźne)

–

Mogą być usunięte wskutek działań o
charakterze lokalnym

Przyczyny losowe (problemy chroniczne)

–

Mogą być usunięte wskutek działań o
charakterze systemowym

–

Wymagają zaangażowania kierownictwa

29

DZIAŁANIA LOKALNE I SYSTEMOWE

Deming

–

94%

problemów to skutek działań o charakterze

systemowym

–

6%

problemów to skutek działań o charakterze

lokalnym

Podobne obserwacje poczynił Juran

–

85%

„management controlable”

–

15%

„worker controlable”

Problemy chroniczne (charakter losowy)

wymagają działań systemowych

(głębokich zmian)

30

DZIAŁANIA LOKALNE I SYSTEMOWE

Czas

Ni

e

zg

o

d

n

o

ści

(PP

M

,

DPMO,

..

.)

problemy chroniczne

problemy sporadyczne

doskonalenie

działania doraźne

6

31

PRZEREGULOWANIE PROCESU

Regulacja procesu, jeśli jest on w stanie
statystycznie stabilnym, prowadzi do zwiększenia
jego zmienności lub destabilizacji
Zasady 2,3,4 w doświadczeniu z lejkiem ilustrują
zjawisko przeregulowania
Zanim zaczniesz proponować rozwiązania
w projekcie Six Sigma, przekonaj się, czy zmiany
czynnika, którym chcesz regulować proces nie
doprowadzą do jego przeregulowania

32

STATYSTYCZNA STABILNOŚĆ

Stan statystycznej stabilności nie jest

naturalnym stanem procesów!!!

Doprowadzenie i utrzymanie procesów

w stanie statystycznej stabilności , to

rezultat zamierzonych działań mających

na celu eliminację przyczyn

specjalnych i reddukcję zmienności

(Deming)

33

POTRZEBA STATYSTYKI

Jak odróżnić dwa stany procesu?
Kiedy zmiany w procesie są na tyle istotne,

aby podjąć decyzję o jego regulacji?
Potrzebna jest wiedza do modelowania

zmienności procesu i podejmowania na tej
podstawie:

–

Decyzji diagnostycznych

(JAK JEST? vs. JAK BYŁO?)

–

Decyzji predykcyjnych (JAK BĘDZIE?)