KSZTAŁCENIA USTAWICZNE
1.
Wstęp.
2.
Cele kształcenia ustawicznego.
3.
Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.
4.
Wnioski.
5.
Bibliografia.
1.
Wstęp.
„Wykształcenie jest inwestycją narodów i wolnych ludzi we własną przyszłość. To oświata i
szkolnictwo zadecydują o pozycji Polski pośród innych państw. Wykształcenie określa dziś
toŜsamość narodu oraz rozwój jego kultury w warunkach otwarcia na świat. Edukacja
jest teŜ najlepszym sposobem wyrównania szans Ŝyciowych”.
Exspose’ Prezesa Rady Ministrów Jerzego Buzka Posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w
dniu 11.11.1997r.
1
2.
Cele kształcenia ustawicznego.
Proces uczenia się i uczeń są najwaŜniejszymi elementami kształcenia ustawicznego.
Istotę kształcenia ustawicznego najpełniej wyraŜa obecnie pogląd mówiący, iŜ obejmuje ono całe
Ŝ
ycie człowieka i słuŜy jego rozwojowi, stanowi to takŜe naczelną zasadę określającą kierunek
współczesnych reform oświatowych dotyczących szkolnictwa powszechnego, zawodowego i
wyŜszego, a takŜe doskonalenia zawodowego pracujących i oświaty dorosłych, kształcenia
równoległego oraz wychowania w rodzinie i środowisku. Głównym celem edukacji ustawicznej
jest w tym ujęciu wychowanie nowego typu człowieka, charakteryzującego się twórczym i
dynamicznym stosunkiem do Ŝycia i kultury, człowieka, który potrafi doskonalić siebie, zmieniać
warunki Ŝycia i ulepszać je dla dobra społeczeństwa.
3.
Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.
Transformacje ustrojowe, po upadku w roku 1989 systemu komunistycznego, nastąpiły w
obszarze polityczno-gospodarczym, jak równieŜ w sferze świadczeń społecznych jak: edukacja.
Zmiana ustroju państwa musi w sobie zawierać reformę ustroju edukacji.
Edukacja ustawiczna w reformowanym systemie oświaty musi tworzyć spójny i trwały
element, szczególnie w zakresie kształcenia zawodowego. W odróŜnieniu od obecnie
funkcjonującego systemu kształcenie ustawiczne nie musi odzwierciedlać systemu kształcenia
stacjonarnego. Zmiana pokoleniowa powoduje, Ŝe prawie zbędne stanie się kształcenie dorosłych
w formach szkolnych na poziomie szkoły podstawowej czy gimnazjum.
Obserwowana juŜ dziś tendencja do coraz szerszego wykorzystywania trybu eksternistycznego
dla uzyskania świadectwa ukończenia szkoły pozwala sądzić, Ŝe ten sposób zdobywania i
uzupełniania wykształcenia będzie podstawową formułą w nowym systemie.
2
Dla potrzeb kształcenia dorosłych szerzej powinny być wykorzystane moŜliwości kształcenia
ustawicznego. Obecnie rynek edukacyjny wykazuje duŜy popyt na kształcenie ustawiczne
róŜniące się czasem trwania, zakresem i potencjalnym poziomem merytorycznym:
♦
odczyty, filmy, wystawy, publikacje;
♦
seminaria, sympozja i konferencje szkoleniowe;
♦
nauczanie na odległość:
-
korespondencyjne,
-
za pomocą radia i telewizji,
-
wspomagane komputerem i przez sieć komputerową,
♦
nauczanie otwarte;
♦
wszechnice akademickie,
♦
kursy, szkolenia:
-
specjalistyczne,
-
kwalifikacyjne,
-
przygotowujące,
♦
szkoły dla pracujących,
♦
studia podyplomowe,
♦
studia doktorancki.
Kształcenie ustawiczne dla placówek publicznych przewiduje trzy zakresy działania:
1.
UmoŜliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu wykształcenia ogólnego.
W obszarze kształcenia ogólnego edukacji ustawicznej formy szkolne uruchamiane byłyby w
zakresie:
a.
Trzyletniego liceum profilowanego (ogólnie) w ograniczonym zakresie – na przykład ze
względu na wiek słuchaczy (młodzieŜ do 24 roku Ŝycia) i /lub lokalne uwarunkowania
strukturalne (brak kursów przygotowujących do egzaminów eksternistycznych z zakresu LP).
Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zasadniczo w formach
pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych).
b.
Dwuletniego liceum uzupełniającego w moŜliwie szerokim zakresie dla potrzeb podnoszenia
poziomu wykształcenia ogólnego przez absolwentów szkół zawodowych (takŜe obecnych
szkół zasadniczych).
Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zarówno w formach szkolnych jak i
pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych). W szczególności formy
szkolne powinny być w tym przypadku szeroko dostępne dla młodzieŜy między 18 a 24 rokiem
Ŝ
ycia.
W zakresie kształcenia ogólnego placówki kształcenia ustawicznego prowadziłyby w formach
takŜe przygotowanie do „poprawki” matury.
2.
UmoŜliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu posiadanych kwalifikacji
(kompetencji) zawodowych oraz nabycie nowych kwalifikacji (kompetencji).
Nabywanie i podnoszenie kwalifikacji (kompetencji) zawodowych powinno się odbywać, w
zasadzie, w formach pozaszkolnych. TakŜe w zakresie przewidzianym dla szkoły policealnej.
3
W projektowanej strukturze szkolnej niektóre osoby dorosłe (absolwenci liceów) podejmują z
załoŜenia naukę w szkołach policealnych na zasadzie kontynuacji kształcenia. JednakŜe wobec
zakładanej ekwiwalencji kwalifikacji (kompetencji) zawodowych nabywanych w formach
szkolnych i kursowych nie ma istotnego powodu dla funkcjonowania tego typu szkół dla innych
osób dorosłych. Te mogą bowiem zdobywać kwalifikacje (kompetencje), korzystając z
róŜnorodnej oferty kursowej.
3.
UmoŜliwienie tej części młodzieŜy, która będzie realizowała obowiązek nauki w formie
nauki zawodu (młodociani pracownicy) lub poprzez uczestnictwo w OHP, uzupełniania
wykształcenia ogólnego zawodowego.
W wymienionych wyŜej obszarach będą funkcjonowały placówki publiczne prowadzone głównie
przez samorząd powiatowy: Centra Kształcenia Ustawicznego, Centra Kształcenia Praktycznego,
szkoły dla dorosłych oraz placówki kształcenia ustawicznego prowadzone przez wyŜsze uczelnie.
W systemie oświatowym placówkami najbardziej odpowiednimi dla kształcenia ustawicznego są
Centra Kształcenia Ustawicznego (CKU) i Centra Kształcenia Praktycznego (CKP).
Przyjmując jako zasadę odpłatność w placówkach kształcenia ustawicznego, koszty ich
prowadzenia będą pokryte z następujących źródeł:
-
ś
rodki organów prowadzących (w stosunku do niektórych form szkolnych),
-
odpłatność słuchaczy,
-
ś
rodki pracodawcy,
-
ś
rodki urzędów pracy,
-
sponsoring,
Oświata dorosłych i szkolnictwo powszechne tworzą całość systemu oświatowego. Zadaniem
szkół powszechnych jest przygotowanie absolwentów do aktywnego udziału w pozaszkolnej
pracy oświatowej. Naturalną tego konsekwencją jest rozwijanie oświaty dorosłych i doskonalenie
samokształcenia, by absolwenci mogli nadal aktywnie i świadomie uczyć się i rozwijać
osobowość.
4.
Wnioski.
Współcześnie edukacja ustawiczna stała się naczelną ideą polityki oświatowej. Uświadomiono
sobie bowiem jej równorzędność z edukacją szkolną w procesie rozwoju i doskonalenia
osobowości. W tym nowym rozumieniu kształcenia ustawicznego wyodrębniono działania i
wartości intelektualne, uczuciowe, estetyczne, społeczne, polityczne. Stworzono nową integralną
wizję działalności oświatowo - wychowawczej.
Kształcenie ustawiczne na kaŜdym szczeblu edukacji szkolnej, pozwala na pełniejszy rozwój
osobowości człowieka we wszystkich jej sferach.
Umasowienie kształcenia ustawicznego moŜe przyspieszyć rozwój gospodarczy kaŜdego kraju i
poszczególnych regionów świata, podnosząc zarazem poziom rozwoju społecznego.
4
Wiedza zdobyta „tu i tam” zespala się tworząc integralną całość. I tak naprawdę nigdy nie
wiadomo ile wiedzy, jaką/którą wiedzę zdobywa się w szkole a którą w procesie edukacji
ustawicznej.
5.
Bibliografia.
1.
Nowak J., Cieślak A. „Edukacja dorosłych w Polsce i na świecie”, WP Warszawa 1982r.
2.
Kazimierz Wojciechowski „Wychowanie dorosłych” 1973r.
3.
Kazimierz Wojciechowski „Pedagogika dorosłych” Warszawa 1962r. PZWS
4.
„Projekt reformy systemu edukacji” MEN Warszawa 1995r.
5.
J.Półturzycki „Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego” PWN Warszawa PWN
Warszawa 1981r