Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
1
/
12
Z A R Z Ą D Z A N I E
R Y Z Y K I E M Z A G R O Ż E Ń
na
S T A N O W I S K A C H P R A C Y
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
Czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne, psychofizyczne
i inne jako źródła zagrożeń na stanowiskach pracy
Materiały pomocnicze do wykładu
Podstawowymi elementami uczestniczącymi w procesie szacowania ryzyka zagrożeń
bezpieczeństwa są:
– czynniki
stanowiące źródła zagrożeń,
– zagrożenia,
– zdarzenia
niepożądane.
Wymienione tu elementy są w relacjach przyczynowo-skutkowych
źródła zagrożeń – zagrożenia – zdarzenia niepożądane
(dalej zwanych krócej łańcucha
(relacjami)
ŹZ–Z–ZN
). W ramach łańcucha (relacji) ŹZ–Z–ZN zachodzą m.in. procesy
rozpoznawania (identyfikacji) zagrożeń i aktywizacji zagrożeń (rys. 1).
Zdarzenie
niepożądane
Źródła
zagrożenia
Zagrożenie
Rys. 1.
Schemat ideowy łańcucha (relacji) źródła zagrożenia – zagrożenie – zdarzenie niepożądane
Rozpoznawanie
zagrożenia
Aktywizacja
zagrożenia
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
2
/
12
OGÓLNY PODZIAŁ CZYNNIKÓW
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
Czynnik niebezpieczny
to taki czynnik występujący w procesie pracy, którego
oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
urazu
.
Czynnik szkodliwy
to taki czynnik występujący w procesie pracy, którego działanie
na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia
.
W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków,
czynnik szkodliwy
może stać się
czynnikiem niebezpiecznym
.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
3
/
12
PODZIAŁ CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH I SZKODLIWYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
(Według Europejskiego Technicznego Biura Związków Zawodowych ds. ochrony zdrowia
i bezpieczeństwa.
Klasyfikacja zagrożeń zawodowych. Komunikat internetowy,
www.agh.edu.pl, listopad 2008)
1. Czynniki fizyczne
2. Czynniki chemiczne
3. Czynniki biologiczne
4. Czynniki psychofizyczne
5. Czynniki uwzględniające uwarunkowania organizacji pracy
6. Czynniki uwzględniające względy osobowe
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
4
/
12
SPECYFIKACJA
(1)
CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Przedmioty wprowadzone w ruch:
części wirujące, obiegające, przemieszczające się,
wykonujące ruchy złożone,
•
Przedmioty poruszające się swobodnie:
przedmioty upadające, toczące się,
wywracające się, będące w poślizgu,
•
Elementy obrabianych detali
w postaci: wiórów, iskier, odprysków, odłamków, pyłów,
•
Materiały wypływające
(ciekłe, gazowe) w postaci płynów, gazów, par, dymów, mgieł,
•
Czynniki geomechaniczne:
zawalenia gruntu, zapadnięcia gruntu, osunięcia gruntu,
upadki kamieni,
•
Niedogodne przestrzenie ruchu (komunikacyjne):
ciasnota, nieergonomiczne wymiary
pomieszczeń, kolizje,
•
Niebezpieczne nawierzchnie (posadzki):
krawędzie, naroża, ostre spiczaste występy,
przedmioty wystające z posadzek, nawierzchnie śliskie, nawierzchnie narażone na
oblodzenie i wysoką temperaturę,
•
Niebezpieczne nawierzchnie stawiania stóp:
miejsca (śliskie, mokre, oblodzone,
zatłuszczone, zaoliwione), wzniesienia, zagłębienia, nieporządek, pochyłość,
•
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
5
/
12
SPECYFIKACJA
(2)
CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Warunki utrudnione:
miejsca sklejania się, ruchome płaszczyzny, miejsca,
w których mogą tworzyć się pętle, zagrożenia odrzutem, praca pod ziemią, praca pod
wodą, stan nieważkości,
•
Czynniki związane z energią elektryczną:
napięcie dotyku, pole elektryczne, pole
magnetyczne, łuk elektryczny, ładunki elektrostatyczne,
•
Czynniki prowadzące do pożarów i wybuchów:
układy palne, źródła zapalenia, żar,
otwarty ogień, iskry, rozgrzane powierzchnie, mieszaniny wybuchowe, materiały
zapalne, nagromadzenie tlenu,
•
Nadciśnienie i podciśnienie, zmiany ciśnienia:
sprężone powietrze, gazy techniczne,
pary pod ciśnieniem, ciecze pod ciśnieniem,
•
Klimat:
temperatura, wilgotność, ruch powietrza, promieniowanie cieplne,
zanieczyszczenia powietrza, opady atmosferyczne, mgła, oblodzenie, burze,
•
Oświetlenie:
natężenie oświetlenia, równomierność oświetlenia (miejscowego,
ogólnego), kontrast, pole widzenia, oślepianie, barwy świetlne, efekt stroboskopowy,
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
6
/
12
SPECYFIKACJA
(3)
CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Hałas:
stały, okresowy, pulsujący,
•
Wibracje:
miejscowe, ogólne,
•
Niedostateczna sygnalizacja:
sygnały słabe, zakłócenia, sygnały nierozpoznawalne,
•
Promieniowanie:
jonizujące (alfa, beta, gamma), elektromagnetyczne, podczerwone,
ultrafioletowe, Rentgena, mikrofale, laserowe.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
7
/
12
SPECYFIKACJA
CZYNNIKÓW CHEMICZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Substancje chemiczne:
toksyczne, drażniące, żrące, rakotwórcze, mutagenne,
teratogenne, powodujące alergie,
•
Reakcje chemiczne:
wyzwalające (uwalniające) substancje, wyzwalające (uwalniające)
energię (reakcje egzotermiczne).
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
8
/
12
SPECYFIKACJA
CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Żywe komórki:
mikroorganizmy, bakterie, wirusy, pleśnie, grzyby, glony
jednokomórkowe, komórki zwierzęce, komórki ludzkie, komórki tkanek,
•
Części składowe komórek:
komponenty biologiczne, aktywne enzymy, biomasa,
•
Makroorganizmy:
rośliny, zwierzęta.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
9
/
12
SPECYFIKACJA
CZYNNIKÓW PSYCHOFIZYCZNYCH
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Niewłaściwe obciążenie fizyczne:
brak ruchu, jednostronne obciążenie ciała, nadmierne
obciążenie statyczne, nadmierne obciążenie dynamiczne,
•
Nadmierne obciążenie psychiczne:
zmęczenie psychiczne, monotonia, stres, psychiczne
przeciążenie.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
10
/
12
SPECYFIKACJA
CZYNNIKÓW UWZGLĘDNIAJĄCYCH UWARUNKOWANIA
ORGANIZACJI PRACY
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
System organizacji:
regulacja obowiązków, zadania, kompetencje, organizacja zakładu
pracy, organizacja bezpieczeństwa,
•
Przebieg pracy:
regulacja zadań cząstkowych, podział i przydział robót, struktura pracy,
system zarządzenia zakładem pracy, instrukcje,
•
Aspekty socjologiczne:
treść pracy, zadania, relacje osobowe, komunikowanie się,
partycypacja, zgodność, współdecydowanie.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
11
/
12
SPECYFIKACJA
CZYNNIKÓW UWZGLĘDNIAJĄCYCH WZGLĘDY OSOBOWE
STANOWIĄCYCH
ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ
•
Brak:
kwalifikacji, umiejętności, doświadczenia, nastawienia, motywacji,
•
Brak predyspozycji (przydatności):
pod względem fizycznym i zdrowotnym,
niewystarczające predyspozycje intelektualne i psychiczne, ograniczenia
i przeciwwskazania do wykonywania określonej pracy.
Plik:
ZRZ_Czynniki_F_Ch_B_P-F_s_p_[v4].doc
12
/
12