G O R A

ASZE

UBLIKACJE

OWOCZESNY

ARSZTAT

Artyku

zastrze

ony prawem autorskim - kopiowanie w ca

ci bez zgody autora zabronione

Most napędowy - cz. 1

ad nap

dowy ka

dego pojazdu samochodowego musi zawiera

most nap

dowy. Oczywi

cie przeznaczenie pojazdu wymusza

rodzaj konstrukcji mostu zarówno pod wzgl

dem sposobu przenoszenia momentu obrotowego, jak równie

pod wzgl

dem

przenoszenia przeze

innych obci

ąż

, a tak

e sposobu mocowania do niego innych uk

adów , np. uk

adu hamulcowego,

kierowniczego czy elementów zawieszenia.
Most nap

dowy jest niew

tpliwie podzespo

em uk

adu nap

dowego, w sk

ad którego wchodz

ponadto silnik, sprz

o, skrzynia

biegów oraz wa

nap

dowy. Nale

y go jednak kojarzy

równie

z rodzajem zawieszenia pojazdu oraz zdolno

do przenoszenia

obci

ąż

wynikaj

cych z przewo

enia

adunków. Jakie wobec tego most nap

dowy i jego elementy, pe

ni funkcje w poje

dzie?

●

Przenosi moment obrotowy do kó

jezdnych;

●

amuje przebieg momentu obrotowego pod wymaganym k

tem (najcz

ęś

ciej prostym);

●

Zmienia wielko

ść

momentu i pr

dko

ci obrotowej w zale

ci od potrzeb dzi

ki zastosowaniu odpowiednich przek

adni;

●

Umo

liwia osadzenie kó

jezdnych oraz elementów wspó

pracuj

cego z nimi uk

adu hamulcowego;

●

W niektórych rozwi

zaniach umo

liwia osadzenie elementów uk

adu kierowniczego;

●

Przenosi si

y pionowe wynikaj

ce z ci

ęż

aru pojazdu i przewo

onego

adunku oraz b

ce skutkiem naje

ania kó

jezdnych

na nierówno

ci drogi;

●

Przenosi pozosta

e si

y wynikaj

ce z poruszania si

pojazdu po

uku drogi lub na pochy

ci (si

y boczne) oraz si

y wynikaj

z dzia

ania uk

adu nap

dowego i hamulcowego (si

y wzd

ne i momenty skr

caj

ce);

Mosty nap

dowe w swej klasycznej postaci wyst

puj

w samochodach ci

ęż

arowych, autobusach i samochodach dostawczych oraz

rzadziej w samochodach osobowych z nap

dem tylnym i zale

nym zawieszeniem kó

jezdnych. Ich budowa zewn

trzna

charakteryzuje si

sztywn

pochw

stanowi

trzon konstrukcyjny zamykaj

cy w swoim wn

trzu wi

kszo

ść

mechanizmów. Pochwa

sztywnego mostu nap

dowego podlega obci

ąż

eniom wynikaj

cym z ci

ęż

aru pojazdu oraz dodatkowym obci

ąż

eniom wyst

puj

cym

podczas jazdy. Wymaga si

zatem od niej dostatecznej wytrzyma

ci i zadowalaj

cej sztywno

ci, przy jak najmniejszym ci

ęż

arze

asnym.

W l

ejszych samochodach ci

ęż

arowych pochwy wykonuje si

w postaci t

oczonych elementów zespawanych nast

pnie w jedn

ść

. Technologia wykonania przewiduje równie

wykonanie pochwy jako elementu ci

gnionego z rury bez szwu albo z arkusza

blachy odpowiednio formowanego w kolejnych fazach wykonania. Czopy osadzenia piast lub gniazda osadzenia

ysk pó

osi

obci

ąż

onych s

w tym przypadku starannie dospawywane. W cz

ęś

rodkowej przy pomocy

rub osadzone jest gniazdo przek

adni

ównej i mechanizmu ró

nicowego zwane

bem mostu nap

dowego. Jest ono wykonane jako odlew z

eliwa szarego i obrabiane

mechanicznie. Przeciwleg

y otwór centralnej cz

ęś

ci pochwy os

oni

ty jest przyspawan

sferyczn

pokryw

z blachy wyposa

otwór kontrolny poziomu oleju z korkiem. Pochwa w takiej postaci charakteryzuje si

stosunkowo niewielkim ci

ęż

arem przy znacznej

sztywno

ci, cho

jest pracoch

onna w procesie produkcji. Przyk

adowe rozwi

zanie konstrukcyjne przedstawia rysunek 1.

W wi

kszych konstrukcjach samochodów ci

ęż

arowych, gdzie przenoszone s

bardzo du

e obci

ąż

enia zwi

zane z przewozem

wielotonowych

adunków stosowane s

mosty z pochwami wykonanymi jako odlewy

eliwne lub czasem jako sztywne konstrukcje

spawane z grubych blach. Czopy osadzenia

ysk piast w postaci rury mog

w tym przypadku dospawywane lub przykr

cane.

Konstrukcja mostu nap

dowego mo

e sk

ania

ku znacznemu obni

eniu

rodka ci

ęż

ci pojazdu. Przyk

adem takiego

rozwi

zania jest tzw. most portalowy. Charakteryzuje si

amanym wykonaniem pochwy, która w cz

ęś

ci centralnej zawiera

najcz

ęś

ciej asymetrycznie umieszczon

przek

adni

ówn

i mechanizm ró

nicowy oraz dwie pó

osie o nierównej d

ugo

ci. Pochwa

z dwóch stron posiada przykr

cane

rubami dodatkowe korpusy zawieraj

ce walcowe przek

adnie boczne, tzw. zwolnice. Pochwa

takiego mostu wykonana jest w postaci odlewu charakteryzuj

cego si

wysok

sztywno

i wytrzyma

Mosty portalowe znalaz

y szerokie zastosowanie w niskopok

adowych autobusach komunikacji miejskiej oraz w autobusach

trowych. Most portalowy przedstawia rysunek 2.

W ci

ęż

arówkach du

adowno

ci, szczególnie w USA stosowane s

dwa lub nawet trzy mosty nap

dowe w uk

adach nazywanych

tandem - dwa mosty lub tridem - trzy mosty. Ich budowa zewn

trzna jest bardzo podobna do zwyk

ych mostów nap

dowych

samochodów z nap

dem na jedn

. Ró

nica polega na sposobie przeprowadzenia wa

u wej

ciowego przek

adni g

ównej. Stosuje si

tutaj szeregowy nap

d mostów, który pozwala wyeliminowa

z uk

adu nap

dowego skrzyni

rozdzielcz

. Rysunki 3 i 4 przedstawiaj

mosty tandem i tridem.

Rysunek 1 - spawana pochwa mostu nap

dowego

Rysunek 2 - portalowy most nap

dowy

Rysunek 3 - mosty w uk

adzie tandem

W uk

adzie tandem pierwszy most nap

dowy umo

liwia wyprowadzenie nap

du do mostu drugiego, a w celu unikni

cia napr

ęż

dzy mostami wynikaj

cymi z chwilowych ró

nic pr

dko

ci obrotowych kó

jezdnych wyposa

ony jest w mi

dzyosiowy mechanizm

ró

nicowy. Przekrój

ba mostu przedstawia rysunek 5.

W uk

adzie tridem podobnie rozwi

zana jest konstrukcja mostu pierwszego i

rodkowego. Zale

ci kinematyczne przek

adni

poszczególnych mostów zostan

omówione przy prezentacji mechanizmów ró

nicowych.

W samochodach ci

ęż

arowych przeznaczonych do przewozu du

ych

adunków lub wykonywania innych zada

w trudnym terenie

stosuje si

nap

d zarówno na osie tylne, jak równie

na jedn

albo dwie osie przednie kierowane. Mosty nap

dowe w tym przypadku

musz

wyposa

one w elementy uk

adu kierowniczego. Pochwa mostu z obu stron jest wyposa

ona w przykr

can

ą ś

rubami b

przyspawan

owic

umo

liwiaj

obrotowe osadzenie zwrotnicy ko

a jezdnego nap

dzanego. Sworznie tej zwrotnicy mog

osadzone

lizgowo lub na

yskach tocznych. Oczywi

cie nale

y zaznaczy

e kszta

t g

owicy pochwy mostu oraz zwrotnicy

gwarantuj

szczelno

ść

łą

czenia i pe

ochron

przegubu pó

osi nap

dowych przed zanieczyszczeniami. Przyk

adowe rozwi

zania

przedstawiaj

rysunki 6 i 7.

Rysunek 4 - mosty w uk

adzie tridem

Rysunek - przekrój mostu przelotowego

Z punktu widzenia podzia

u mas w pojazdach samochodowych wszystkie przedstawione powy

ej mosty nap

dowe nale

żą

do mas

nieresorowanych.. Im wi

ksza masa nieresorowana, tym komfort jazdy maleje. Stosowanie wi

c takich mostów w samochodach

osobowych jest niezasadne. D

ążą

c do zwi

kszenia dysproporcji mas resorowanych do nieresorowanych konstruktorzy dokonali

posuni

cia polegaj

cego na wprowadzeniu pochwy szcz

tkowej zawieraj

cej przek

adni

ówn

i mechanizm ró

nicowy. Zespó

ten

zosta

przytwierdzony do nadwozia pojazdu lub ramy pomocniczej przechodz

c tym samym do masy resorowanej. Moment obrotowy

zosta

doprowadzony do kó

jezdnych za pomoc

jedno lub dwuprzegubowych pó

osi nap

dowych. Zachowano nap

d na o

tyln

pojazdu przy silniku umieszczonym z przodu. Rozwi

zanie takie stosuj

m. in. firmy BMW czy Daimler-Chrysler.

Rysunek 8 przedstawia natomiast rozwi

zanie zastosowane w samochodzie Skoda Octawia 4x4. Zaznaczono szcz

tkowy most

nap

dowy.

Rysunek 6 - g

owica przykr

cana, zwrotnica na

yskach tocznych

Rysunek 7 -

owica spawana, zwrotnica osadzona

lizgowo

W samochodach ze zblokowanym uk

adem nap

dowym, gdzie ca

y zespó

nap

dowy nale

y do masy nieresorowanej, mechanizmy

wewn

trzne mostu nap

dowego umieszczone zosta

y w we wspólnym korpusie wraz ze skrzyni

biegów i pe

tylko funkcje

przeniesienia nap

du i zmiany warto

ci momentu i pr

dko

ci obrotowej. W obu przypadkach - nap

du tylnego i przedniego - korpus

chroni

cy przek

adni

ówn

i mechanizm ró

nicowy wykonuje si

ze stopów aluminium (np. AK 52), poniewa

odpad

a funkcja

przenoszenia obci

ąż

z tytu

u ci

ęż

aru pojazdu i

adunku.

Rysunek 8 - przyk

ad szcz

tkowego mostu nap

dowego

Opracowanie mgr in

. Ireneusz Kulczyk

Zespó

Szkó

Samochodowych w Bydgoszczy

pocz

tek strony