1
Podstawy rachunkowo
ś
ci
Blok Wykładowy nr 3
dr Wojciech Hasik
wojciech.hasik@ue.wroc.pl
Wprowadzenie do
Rachunku Zysków i Strat
Bilans – rachunek maj
ą
tku
Rachunek Zysków i Strat – rachunek efektywno
ś
ci
Konta wynikowe a konta bilansowe
1
Podstawy rachunkowo
ś
ci
Blok Wykładowy nr 3
dr Wojciech Hasik
wojciech.hasik@ue.wroc.pl
Wprowadzenie do
Rachunku Zysków i Strat
Bilans – rachunek maj
ą
tku
Rachunek Zysków i Strat – rachunek efektywno
ś
ci
Konta wynikowe a konta bilansowe
2
Rachunek zysków i strat
cykl rachunkowo
ś
ci: gotówka – aktywa – gotówka
Przyrost (zmiana) kapitału jednostki
Mierzy
ć
efekty to okre
ś
li
ć
ró
ż
nic
ę
pomi
ę
dzy BO a BZ:
w jakim okresie?
jaka jest warto
ść
zmiany?
cykl
operacyjny
Rachunek zysków i strat
∆ Kapitał własny
zwi
ę
kszenie (+)
zmniejszenie (-)
przychody i zyski
koszty i straty
3
Problem poj
ęć
i koncepcji
Rachunek zysków i strat - poj
ę
cia
Przchody – koszty = zysk
Je
ś
li zysk jest podstawow
ą
miar
ą
efektywno
ś
ci jednostki,
jego wyliczenie:
wymaga posługiwanie si
ę
precyzyjnie zdefiniowanymi
poj
ę
ciami (jednolity pomiar)
wymaga zastosowania okre
ś
lonych koncepcji (zasad)
rachunkowo
ś
ci umo
ż
liwiaj
ą
cych precyzyjn
ą
alokacj
ę
przychodów i kosztów do danych okresów rachunkowych
4
Rachunek zysków i strat - poj
ę
cia
Efekty (rezultaty) a efektywno
ść
:
zysk (strata) jest efektem ekonomicznym
działalno
ś
ci
efektywno
ść
:
–
najogólniej: relacja efektów do nakładów (potrzeba
precyzji terminów)
–
miar
ą
efektywno
ś
ci w uj
ę
ciu memoriałowym s
ą
wska
ź
niki rentowno
ś
ci
Rachunek zysków i strat - poj
ę
cia
Przychody i koszty – podej
ś
cie formalne:
przychód – wszystkie kwoty nale
ż
ne z tytułu sprzeda
ż
y
(usług, towarów wyrobów gotowych, innych składników
maj
ą
tku) oraz operacji finansowych niezale
ż
nie od
terminów ich zapłaty – wa
ż
ny jest termin transakcji
koszt – wyra
ż
one w pieni
ą
dzu zu
ż
ycie (materiałów, siły
roboczej, energii,
ś
rodków trwałych) oraz wielko
ś
ci nie
maj
ą
ce charakteru zu
ż
ycia (czynsze, podatki, zu
ż
ycie
warto
ś
ci niematerialnych i prawnych)
5
Rachunek zysków i strat - poj
ę
cia
Przychody i koszty –
podej
ś
cie ekonomiczne (MSSF):
przychody i zyski – (…) uprawdopodobnione
powstanie w okresie sprawozdawczym korzy
ś
ci
ekonomicznych,
o
wiarygodnie
okre
ś
lonej
warto
ś
ci, w formie zwi
ę
kszenia warto
ś
ci aktywów
, albo zmniejszenia warto
ś
ci zobowi
ą
za
ń
, które
doprowadz
ą
do wzrostu kapitału własnego lub
zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób ni
ż
wniesienie
ś
rodków
przez
udziałowców
lub
wła
ś
cicieli, (Art. 3, ust. 1, pkt. 30)
Rachunek zysków i strat - poj
ę
cia
Przychody i koszty –
podej
ś
cie ekonomiczne (MSSF):
koszty i straty
–
(…) uprawdopodobnione
zmniejszenia
w
okresie
sprawozdawczym
korzy
ś
ci
ekonomicznych,
o
wiarygodnie
okre
ś
lonej warto
ś
ci, w formie zmniejszenia
warto
ś
ci aktywów , albo zwi
ę
kszenia warto
ś
ci
zobowi
ą
za
ń
lub rezerw, które doprowadz
ą
do
zmniejszenia kapitału własnego lub zwi
ę
kszenia
jego niedoboru w inny sposób ni
ż
wycofanie
ś
rodków przez udziałowców lub wła
ś
cicieli, (Art. 3,
ust. 1, pkt. 31)
6
Rachunek zysków i strat - koncepcje
zasada memoriałowa:
wymaga identyfikacji:
–
przychodu przed wpływem gotówki – je
ś
li wpływ
gotówki jest zapewniony z rozs
ą
dn
ą
pewno
ś
ci
ą
)
–
kosztu przed płatno
ś
ci
ą
– je
ś
li nie ma innej
realnej mo
ż
liwo
ś
ci ni
ż
dokona
ć
płatno
ś
ci w
przyszło
ś
ci
pozwala ulokowa
ć
przychody i koszty we
wła
ś
ciwych okresach
Rachunek zysków i strat - koncepcje
ostro
ż
no
ść
odzwierciedla straty w warto
ś
ci aktywów
wynikaj
ą
ce z przyczyn:
–
zewn
ę
trznych
–
wewn
ę
trznych
7
Ewidencja przychodów i kosztów
• Jak ewidencjonowa
ć
przychody i
koszty?
konto aktywne
konto pasywne
Sp.)
+
_
(Sp
+
_
8
Rachunek zysków i strat jako konto
pasywne
Wynik finansowy
•zmniejszenie
wyniku
Koszt
Dt
Cr
Przychód
• zwi
ę
kszenie
wyniku
Wynik finansowy jako konto pasywne
konto kosztów
konto przychodów
+
+
Wynik finansowy
• brak sald pocz
ą
tkowych (z małymi wyj
ą
tkami: koszty produkcji podstawowej, RMK)
• zapisy tylko po jednej stronie (zmniejszenia poprzez zapis ujemny –storno czerwone)
• salda ko
ń
cowe przenoszone s
ą
na konto Wynik finansowy
9
Formy prezentowania Rachunku
Zysków i Strat
Wielopoziomowy rachunek zysków i strat
(np. Polska, Niemcy, Wlk. Bryt, USA)
Jednopoziomowy rachunek zysków i strat
(np. Portugalia)
Formy prezentowania Rachunku
Zysków i Strat
Ogólny układ rachunku zysków i strat:
(1)
Sprzeda
ż
(2)
– koszt/warto
ść
sprzedanych produktów/towarów
(3)
Wynik brutto na sprzeda
ż
y (mar
ż
a) (1)-(2)
(8) + przychody finansowe
(9) – koszty finansowe
(10) Wynik na działalno
ś
ci gospodarczej (7)+(8)-(9)
(11) Podatek dochodowy
(12) Wynik finansowy netto (10)-(11)
(4) – koszty administracji i sprzeda
ż
y
(5) + pozostałe przychody operacyjne
(6) – pozostałe koszty operacyjne
(7) Wynik na działalno
ś
ci operacyjnej (3)-(4)+(5)-(6)
10
Mc Bride plc – sprawozdanie na podst. UK GAAP
PKN ORLEN S.A. – sprawozdanie na podst. MSSF
11
KGHM S.A. –
sprawozdanie na
podst. UOR
klasyfikacje przychodów i kosztów
Klasyfikacja jest zdeterminowana:
wymogami sprawozdawczymi (standard sprawozdawczy
wg uor, sprawozdawczo
ść
statystyczna- GUS, deklaracje
podatkowe itd.)
wewn
ę
trzn
ą
specyfik
ą
firmy (struktura organizacyjna,
sprawozdawczo
ść
mened
ż
erska itd.)
12
• wariant sprawozdawczy
Klasyfikacja
przychodów i
kosztów w Polse
Zysk netto
N
1.
Podatek dochodowy
L.
Zysk brutto
K
1
.
Zyski i straty nadzwyczajne
J
1.
Zysk na działalno
ś
ci gospodarczej
I
1.
Koszty finansowe
H.
Przychody finansowe (w. 37+38+39+40+41)
G.
Zysk na działalno
ś
ci operacyjnej
F
1.
inne koszty operacyjne
III.
aktualizacja warto
ś
ci aktywów niefinansowych
II.
strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
I.
Pozostałe koszty operacyjne (w. 31+32+33)
E.
inne przychody operacyjne
III.
dotacje
II.
zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
I.
Pozostałe przychody operacyjne
D.
Zysk ze sprzeda
ż
y (w. 1-8) > 0
C
1
warto
ść
sprzedanych towarów i materiałów
X
pozostałe koszty rodzajowe
IX.
wynagrodzenia
VII.
ogólne i administracyjne
VI.
remonty i utrzymanie
V.
transport
IV.
energia i woda
III.
materiały
II.
amortyzacja
I.
Koszt działalno
ś
ci operacyjnej
B.
Przychody netto ze sprzeda
ż
y towarów i materiałów
IV.
Zmiana stanu produktów
II.
Przychody netto ze sprzeda
ż
y produktów
I.
Przychody netto ze sprzeda
ż
y i zrównane z nimi (w. 2+4+5+6)
A.
Klasy przychodów i kosztów wg UOR
Rodzaje działalno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa
OPERACYJNA
POZOSTAŁA
- po
ś
rednio zwi
ą
zana z
działalno
ś
ci
ą
podstawow
ą
(zasadnicz
ą
)
PODSTAWOWA
(zasadnicza)
produkcyjna
handlowa
usługowa
przychody ze sprzeda
ż
y i
koszty działalno
ś
ci
podstawowej
pozostałe przychody
operacyjne i pozostałe
koszty operacyjne
przychody
finansowe i koszty
finansowe
FINANSOWA
13
Dwa warianty sprawozdawcze
rachunku zysków i strat
Klasyfikacja kosztów wg:
rodzaju
funkcji
Wariant porównawczy RZiS
1.
Sprzeda
ż
skorygowana przez:
1.
zmian
ę
stanu zapasów (WG i PwT)
2.
koszt wytworzenia na własne potrzeby
2.
Koszty wg rodzaju
3.
Wynik na sprzeda
ż
y
14
Wariant kalkulacyjny RZiS
(dwustopniowe ustalanie wyniku)
1.
Sprzeda
ż
2.
Koszt wytworzenia sprzedanych wyr. gotowych
3.
Wynik brutto na sprzeda
ż
y
4.
Koszty sprzeda
ż
y
5.
Koszty ogólnego zarz
ą
du
6.
Wynik na sprzeda
ż
y
Koszty wg rodzaju
Klasyfikacja rodzajowa kosztów w Polsce wynika
z wymogów sprawozdawczo
ś
ci statystycznej:
a) amortyzacja
b) zu
ż
ycie materiałów i energii
c) usługi obce
d) podatki i opłaty
e) wynagrodzenia
f) ubezpieczenia społeczna i inne
ś
wiadczenia
g) pozostałe koszty rodzajowe
15
Amortyzacja
Umorzenie
Ś
rodków trw/ WNiP
Amortyzacja
ewidencja na koniec okresu
dokument: Pk
konto kosztowe
konto koryguj
ą
ce
Zu
ż
ycie materiałów i energii
Materiały
Materiały lub Kasa
Zu
ż
ycie materiałów i
energii
zapis na koniec okresu lub okresowo
konto kosztowe
asset
account
lub przy wydatku
dokument: Rw/Kw
16
Zu
ż
ycie materiałów i energii
Energia
Zobowi
ą
zania
handlowe
Zu
ż
ycie materiałów i
energii
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
dokument: Fa
konto kosztowe
konto
zobowi
ą
za
ń
Usługi obce
Zobowi
ą
zania
handlowe lub
gotówka
Usługi obce
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
lub wydatku
dokument: Fa
konto kosztowe
konto zobowi
ą
za
ń
lub gotówki
17
Podatki i opłaty
tylko podatki lub opłaty o charakterze publiczno-
prawnym
rozrachunki
publiczno prawne
lub gotówka
Podatki i opłaty
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
konto kosztowe
konto zobowi
ą
za
ń
lub gotówki
cyklicznie lub przy wydatku
dokument: Fa, Kw, Wb, deklaracja
Wynagrodzenia
Rozrachunki z
tytułu wynagrodze
ń
wynagrodzenia
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
dokument: Lista płac
konto kosztowe
konto
zobowi
ą
za
ń
18
Ubezpieczenia społeczne i inne
ś
wiadczenia
rozrach. pub.-
prawne lub
gotówka
ubezpieczenia
społeczne i inne
ś
wiadczenia
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
konto kosztowe
konto zobowi
ą
za
ń
lub gotówki
lub przy wydatku
dokument: Fa, Kw, Wb, deklaracja
Pozostałe koszty rodzajowe
ró
ż
ne konta
pozostałe koszty
rodzajowe
zapis w momencie rozpoznania zobowi
ą
zania
konto kosztowe
konto zobowi
ą
za
ń
lub innych aktywów
lub przy wydatku
dokument: Fa, Kw, Wb, inne…