background image

 

Analiza ścieżek

Wprowadzenie do analizy ścieżek

background image

 

Schemat korelacyjno-regresyjny

Schemat korelacyjno-regresyjny

Podstawowe mankamenty: 

Podstawowe mankamenty: 

Zawężona do pojęcia współzmienności 

Zawężona do pojęcia współzmienności 

interpretacja relacji między zmiennymi

interpretacja relacji między zmiennymi

Arbitralna kolejność wprowadzania 

Arbitralna kolejność wprowadzania 

zmiennych do modelu

zmiennych do modelu

Uproszczona struktura relacji między 

Uproszczona struktura relacji między 

zmiennymi

zmiennymi

Unikamy skorelowanych predyktorów

Unikamy skorelowanych predyktorów

background image

 

Model w analizie regresji wielokrotnej

Model w analizie regresji wielokrotnej

X

1

X

2

X

3

Y

Y=

1

X

1



2

X

2



3

X

3



background image

 

Po co zaprzątać sobie głowę analizą 

Po co zaprzątać sobie głowę analizą 

ścieżek? 

ścieżek? 

W podstawowych testach statystycznych 

zazwyczaj możemy wykorzystać ograniczoną 

liczbę zmiennych. 

Podczas gdy teorie są często bardzo złożone

Sprawdzamy czy układ zależności pasuje do 

założonego modelu teoretycznego.

Duża skuteczność wykrywania różnic między 

grupami. 

Testujemy różne modele.

background image

 

Terminologia

Terminologia

Modelowanie równań strukturalnych

Modelowanie równań strukturalnych

Analiza związków przyczynowo-skutkowych

Analiza związków przyczynowo-skutkowych

Zakłada istnienie zmiennych utajonych (latentnych)

Zakłada istnienie zmiennych utajonych (latentnych)

Analiza ścieżek

Analiza ścieżek

Pozwala na zbadanie zależności przyczynowych dla 

Pozwala na zbadanie zależności przyczynowych dla 

zmiennych w schemacie korelacyjnym. 

zmiennych w schemacie korelacyjnym. 

Prostsza forma modelowania równań 

Prostsza forma modelowania równań 

strukturalnych 

strukturalnych 

Wykorzystuje zmienne obserwowalne

Wykorzystuje zmienne obserwowalne

Może być wykonana za pomocą regresji 

Może być wykonana za pomocą regresji 

wielokrotnej

wielokrotnej

background image

 

Analiza ścieżek w porównaniu do 

Analiza ścieżek w porównaniu do 

prostego modelu regresyjnego

prostego modelu regresyjnego

Bogatsza, przyczynowa interpretacja zależności 

Bogatsza, przyczynowa interpretacja zależności 

między zmiennymi w przypadku nieodrzucenia 

między zmiennymi w przypadku nieodrzucenia 

modelu

modelu

Bardziej złożona struktura relacji między 

Bardziej złożona struktura relacji między 

zmiennymi – umożliwia to analizę efektów 

zmiennymi – umożliwia to analizę efektów 

pośrednich i bezpośrednich

pośrednich i bezpośrednich

Nie prowadzi do arbitralnej hierarchii istotności 

Nie prowadzi do arbitralnej hierarchii istotności 

zmiennych

zmiennych

background image

 

Analiza efektów bezpośrednich

background image

 

X

1

X

2

X

3

Y

background image

 

Analiza efektów pośrednich

background image

 

Correlations

-,813**

,000

25

-,735**

,857**

,000

,000

25

25

wiek

pamiec

uwaga_pop

wiek

pamiec

uwaga_

pop

Correlation is significant at the 0.01 level

(2-tailed).

**. 

background image

 

Model korelacyjny

Model korelacyjny

WIEK

UWAGA

PAMIĘĆ OPERACYJNA

background image

 

Model przyczynowo-skutkowy

Model przyczynowo-skutkowy

WIEK

UWAGA

PAMIĘĆ OPERACYJNA

background image

 

Pamięć operacyjna jako mediator 

Pamięć operacyjna jako mediator 

zależności między wiekiem a uwagą

zależności między wiekiem a uwagą

1. Istotny związek między mediatorem z zmienną zależną
2. Istotny związek między predyktorem a mediatorem
3. Pierwotny związek między predyktorem a zmienną zależną
  staje się nieistotny lub ulega istotnemu osłabieniu

WIEK

UWAGA

*

WIEK

UWAGA

n.i.

PAMIĘĆ OPERACYJNA

*

*

background image

 

background image

 

Coefficients

a

9,276

,869

10,678

,000

-,105

,020

-,735

-5,192

,000

-,437

2,467

-,177

,861

-,016

,027

-,111

-,592

,560

,159

,039

,767

4,090

,000

(Constant)
wiek
(Constant)
wiek
pamiec

Model
1

2

B

Std. Error

Unstandardized

Coefficients

Beta

Standar

dized

Coeffici

ents

t

Sig.

Dependent Variable: uwaga_pop

a. 

background image

 

Siła pierwotnej zależności po 

Siła pierwotnej zależności po 

uwzględnieniu mediatora

uwzględnieniu mediatora

***

-0,81

***

-0,78

-0,11; ni

WIEK

PAMIĘĆ

UWAGA

background image

Uw

aga

 na

 zw

iąz

ki

 

po

zor

ne

Copyright  © Allyn & Bacon 2006. Overheads for Keith, T. Z. (2006). Multiple Regression and Beyond.

Numer buta

Płynność 

werbalna

Numer buta

Płynność 

werbalna

Numer buta

Płynność 

werbalna

wiek

background image

 

Zmienne w analizie ścieżek

Zmienne w analizie ścieżek

Trzy kategorie zmiennych: 

Trzy kategorie zmiennych: 

Egzogeniczne

Egzogeniczne

 – ich zmienność spowodowana jest 

 – ich zmienność spowodowana jest 

przyczynami leżącymi poza modelem

przyczynami leżącymi poza modelem

Zmienne niezależne – nie zależą od innych 

Zmienne niezależne – nie zależą od innych 

zmiennych w modeli.

zmiennych w modeli.

Muszą być bardzo dokładnie zmierzone

Muszą być bardzo dokładnie zmierzone

Endogeniczne

Endogeniczne

 – ich zmienność jest wyjaśniania innymi 

 – ich zmienność jest wyjaśniania innymi 

zmiennymi modelu, zarówno endo- jak i 

zmiennymi modelu, zarówno endo- jak i 

egzogenicznymi. 

egzogenicznymi. 

Zmienne zależne – inne zmienne w modelu wpływają 

Zmienne zależne – inne zmienne w modelu wpływają 

na nie.

na nie.

Zmienne resztowe 

Zmienne resztowe 

– oznaczane są symbolem 

– oznaczane są symbolem 

e

e

 lub 

 lub 

E

E

Określają wariancję spowodowaną istnieniem 

Określają wariancję spowodowaną istnieniem 

zmiennych nie ujętych w modelu. 

zmiennych nie ujętych w modelu. 

background image

 

Identyfikujemy zmienne

Identyfikujemy zmienne

WIEK

UWAGA

PAMIĘĆ OPERACYJNA

Zmienna egzogeniczna

Zmienne endogeniczne

Zakładamy, że wszystkie możliwe, sensowne 

przyczyny i skutki zaznaczyliśmy w modelu

background image

 

Zmienne w modelu równań 

Zmienne w modelu równań 

strukturalnych

strukturalnych

 

 

Obserwowalne 

Obserwowalne 

– wyniki przeprowadzonych pomiarów.

– wyniki przeprowadzonych pomiarów.

Oznaczane zazwyczaj w modelowaniu równań 

Oznaczane zazwyczaj w modelowaniu równań 

strukturalnych symbolem prostokąta

strukturalnych symbolem prostokąta  

  

Latentne

Latentne

 – zmienne, które nie były mierzone w 

 – zmienne, które nie były mierzone w 

badaniu. Wnioskujemy o poziomie tej zmiennej na 

badaniu. Wnioskujemy o poziomie tej zmiennej na 

podstawie zmiennych obserwowalnych.

podstawie zmiennych obserwowalnych.

Oznaczane zazwyczaj w modelowaniu równań 

Oznaczane zazwyczaj w modelowaniu równań 

strukturalnych symbolem koła

strukturalnych symbolem koła

background image

 

Identyfikujemy zmienne

Identyfikujemy zmienne

a

b

c

Płynność werbalna

Test 1

Test 2

Test 3

Zmienna latentna, egzogeniczna

Zmienne obserwowalne, endogeniczne

błędy

background image

 

Analiza ścieżek – w praktyce

Analiza ścieżek – w praktyce

Wykorzystuje specjalistyczne pakiety statystyczne:

Wykorzystuje specjalistyczne pakiety statystyczne:

AMOS – dostępny razem z SPSS

AMOS – dostępny razem z SPSS

LISREL

LISREL

background image

 

Jak jest testowany model?

Jak jest testowany model?

Przeprowadzana jest seria oddzielnych 

Przeprowadzana jest seria oddzielnych 

lecz powiązanych ze sobą regresji 

lecz powiązanych ze sobą regresji 

wielokrotnych. 

wielokrotnych. 

background image

 

Przyczynowość

Przyczynowość

Przyczynowość w ujęciu 

Przyczynowość w ujęciu 

analizy ścieżek rozumiana 

analizy ścieżek rozumiana 

jest jako możliwość 

jest jako możliwość 

potencjalnej manipulacji 

potencjalnej manipulacji 

zmienną niezależną, co 

zmienną niezależną, co 

zmieni zmienną zależną. 

zmieni zmienną zależną. 

Jeżeli między zmiennymi 

Jeżeli między zmiennymi 

są liniowe, addytywne i 

są liniowe, addytywne i 

jednokierunkowe 

jednokierunkowe 

zależności możemy 

zależności możemy 

wyrazić ich stosunek 

wyrazić ich stosunek 

równaniem liniowym:

równaniem liniowym:

1

1

X

b

=

0

1

1

b

X

b

Y

+

=

Dlatego współczynnik 

regresji można uważać za 

równoważny efektowi 

przyczynowemu. 

W analizie ścieżek określa 

się go jako 

współczynnik 

ścieżki

 lub 

regresyjny 

współczynnik ścieżki

 w 

przypadku zmiennych 

wystandaryzowanych.

1

1

Z

Z

j

β

=

background image

 

Współczynnik ścieżek

Współczynnik ścieżek

Współczynnik ścieżek to 

Współczynnik ścieżek to 

wystandaryzowany współczynnik regresji 

wystandaryzowany współczynnik regresji 

(beta) pokazujący jaki wpływ na zmienną 

(beta) pokazujący jaki wpływ na zmienną 

zależną ma zmienna niezależna przy 

zależną ma zmienna niezależna przy 

założeniu istnienia wszystkich zależności 

założeniu istnienia wszystkich zależności 

w modelu. 

w modelu. 

background image

 

Kroki w analizie ścieżek

Kroki w analizie ścieżek

Narysuj układ zależności, powiązań między 

Narysuj układ zależności, powiązań między 

zmiennymi

zmiennymi

Przestudiuj literaturę

Przestudiuj literaturę

Jakie zmienne uwzględnić w modelu

Jakie zmienne uwzględnić w modelu

Spodziewane kierunki zależności

Spodziewane kierunki zależności

Zrewiduj model

Zrewiduj model

Przeprowadź badanie

Przeprowadź badanie

background image

 

Założenia analizy ścieżek

Założenia analizy ścieżek

Relacje między zmiennymi są: 

Relacje między zmiennymi są: 

Przyczynowe

Przyczynowe

Liniowe 

Liniowe 

Addytywne

Addytywne

Zmienne resztowe nie są skorelowane

Zmienne resztowe nie są skorelowane

Ze sobą 

Ze sobą 

Ze zmiennymi poprzedzającymi je w modelu

Ze zmiennymi poprzedzającymi je w modelu

Zmienne w modelu mierzone są na skali 

Zmienne w modelu mierzone są na skali 

ilościowej.

ilościowej.

background image

 

Przykład 1

background image

 

Cechy interakcji społ. w internecie 

Cechy interakcji społ. w internecie 

(McKenna i Bargh, 2000)

(McKenna i Bargh, 2000)

1.

1.

Anonimowość 

Anonimowość 

2.

2.

Brak widocznych cech fizycznych 

Brak widocznych cech fizycznych 

3.

3.

Fizyczny dystans

Fizyczny dystans

4.

4.

Względność czasu

Względność czasu

background image

 

Efekt anonimowości

Efekt anonimowości

 

 

(McKenna i Bargh, 2000)

(McKenna i Bargh, 2000)

Deindywiduacja

Deindywiduacja

 

 

mniejsza możliwość regulacji własnego zachowania: zmniejszona 

mniejsza możliwość regulacji własnego zachowania: zmniejszona 

zdolność planowania; 

zdolność planowania; 

zmniejszenie wpływu wewnętrznych standardów zachowania i 

zmniejszenie wpływu wewnętrznych standardów zachowania i 

zwiększenie wpływu czynników zewnętrznych 

zwiększenie wpływu czynników zewnętrznych 

mniejsza uwaga przykładana do tego co inni myślą na mój temat  

mniejsza uwaga przykładana do tego co inni myślą na mój temat  

Możliwość zabaw z własną tożsamością 

Możliwość zabaw z własną tożsamością 

Możliwość konstruowania większej liczby ról i identyfikacji. 

Możliwość konstruowania większej liczby ról i identyfikacji. 

Możliwość budowy własnej tożsamości, roli społecznej „od podstaw”

Możliwość budowy własnej tożsamości, roli społecznej „od podstaw”

Daje możliwość ekspresji własnych cech, które nie mogą być 

Daje możliwość ekspresji własnych cech, które nie mogą być 

wyrażone w rzeczywistości społecznej

wyrażone w rzeczywistości społecznej

Niebezpieczeństwo utraty poczucia spójności wewnętrznej 

Niebezpieczeństwo utraty poczucia spójności wewnętrznej 

Brak społecznych konsekwencji zachowań oraz presji społecznej

Brak społecznych konsekwencji zachowań oraz presji społecznej

background image

 

Brak cech fizycznych

Brak cech fizycznych

Autoprezentacja

Autoprezentacja

 

 

Jesteśmy bardziej skłonni do prezentacji cech własnego idealnego Ja

Jesteśmy bardziej skłonni do prezentacji cech własnego idealnego Ja

Zmniejszenie dystansu pomiędzy Ja realnym i Ja idealnym 

Zmniejszenie dystansu pomiędzy Ja realnym i Ja idealnym 

Bardziej lubimy osoby poznawane przez Internet

Bardziej lubimy osoby poznawane przez Internet

 

 

(McKenna i in., 1999; 

(McKenna i in., 1999; 

Bargh i in., 2002) 

Bargh i in., 2002) 

Większa otwartość w Internecie

Większa otwartość w Internecie

Większa intymność początkowych relacji

Większa intymność początkowych relacji

Brak pierwszego wrażenia spowodowanego wyglądem

Brak pierwszego wrażenia spowodowanego wyglądem

background image

 

Demarginalizacja mniejszościowych identyfikacji 

Demarginalizacja mniejszościowych identyfikacji 

seksualnych 

seksualnych 

(McKenna i in. 1998)

(McKenna i in. 1998)

Uczestnictwo 
w grupie 
dyskusyjnej 

Osobista 
ważność 
identyfikacji 
z grupą 

Samoakcepacja 

Ujawnienie się

Alienacja

Izolacja 
społeczna

.52

.51

.24

-.23

-.19

background image

 

Demarginalizacja mniejszościowych identyfikacji 

Demarginalizacja mniejszościowych identyfikacji 

politycznych 

politycznych 

(McKenna i in. 1998)

(McKenna i in. 1998)

Uczestnictwo 
w grupie 
dyskusyjnej 

Osobista 
ważność 
identyfikacji 
z grupą 

Samoakcepacja 

Ujawnienie się

Alienacja

Izolacja 
społeczna

.49

.47

.43

-.26

background image

 

Przykład 2

background image

 

Przewidywania

Przewidywania

Zależności pomiędzy organizacją wiedzy na swój temat a dynamiką 

Zależności pomiędzy organizacją wiedzy na swój temat a dynamiką 

autorefleksji

autorefleksji

Struktura bardziej koherentna związana jest z mniejszą dynamiką autorefleksji 

Struktura bardziej koherentna związana jest z mniejszą dynamiką autorefleksji 

Poziom samoocena jako atraktor strumienia autorefleksji

Poziom samoocena jako atraktor strumienia autorefleksji

Zaobserwujemy stabilizację strumienia autorefleksji na określonej ocenie

Zaobserwujemy stabilizację strumienia autorefleksji na określonej ocenie

Zależności między stałymi własnościami samooceny a dynamiką ocen 

Zależności między stałymi własnościami samooceny a dynamiką ocen 

w strumieniu autorefleksji

w strumieniu autorefleksji

Stabilność Ja (Rosenberg) związana będzie z większą dynamiką myśli na 

Stabilność Ja (Rosenberg) związana będzie z większą dynamiką myśli na 

swój temat

swój temat

Pewność Ja związana będzie negatywnie z dynamiką strumienia samoocen

Pewność Ja związana będzie negatywnie z dynamiką strumienia samoocen

Globalne własności samooceny posiadają pośredni wpływ na 

Globalne własności samooceny posiadają pośredni wpływ na 

dynamikę strumienia autorefleksji moderowany przez własności 

dynamikę strumienia autorefleksji moderowany przez własności 

struktury wiedzy na swój temat

struktury wiedzy na swój temat

background image

 

Procedura dwóch badań 

Procedura dwóch badań 

(N

(N

1

1

=118; N

=118; N

2

2

=120) 

=120) 

Etap 1

Etap 1

 

 

(badanie grupowe):

(badanie grupowe):

1. Zestaw testów mierzących pewność Ja, samoocenę (Rosenberg’s Self-Esteem 

1. Zestaw testów mierzących pewność Ja, samoocenę (Rosenberg’s Self-Esteem 

Questionaire), stabilność samooceny. 

Questionaire), stabilność samooceny. 

Etap 2

Etap 2

 (badanie indywidualne):

 (badanie indywidualne):

2. Ewaluatywny priming Ja: pozytywny, negatywny, mieszany, brak w grupie kontrolnej.

2. Ewaluatywny priming Ja: pozytywny, negatywny, mieszany, brak w grupie kontrolnej.

3. Badani proszeni byli o to, aby opisać siebie tak pełnie jak tylko potrafią. 

3. Badani proszeni byli o to, aby opisać siebie tak pełnie jak tylko potrafią. 

4. Zostają sami w laboratorium przez 5 minut i mówią o sobie do stojącego przed nimi 

4. Zostają sami w laboratorium przez 5 minut i mówią o sobie do stojącego przed nimi 

mikrofonu.

mikrofonu.

W badaniu pierwszym

W badaniu pierwszym

 

 

5. Debriefing

5. Debriefing

W badaniu drugim

W badaniu drugim

5. Słuchając odtwarzanego im ich własnego nagrania oceniali je. 

5. Słuchając odtwarzanego im ich własnego nagrania oceniali je. 

6. Debriefing

6. Debriefing

background image

 

Metoda

Metoda

Dwa symbole na ekranie: 

Dwa symbole na ekranie: 

kursor myszy – symbolizuje 

kursor myszy – symbolizuje 

stosunek uczestnika do 

stosunek uczestnika do 

obiektu oceny, 

obiektu oceny, 

kółko na środku ekranu – 

kółko na środku ekranu – 

symbolizuje obiekt oceny.

symbolizuje obiekt oceny.

Ruch kursora po ekranie 

Ruch kursora po ekranie 

odpowiada zmianie 

odpowiada zmianie 

ustosunkowania wobec 

ustosunkowania wobec 

obiektu, w tym wypadku 

obiektu, w tym wypadku 

obiektem była własna osoba.

obiektem była własna osoba.

background image

 

pewnosc

samoocena

stabilnosc

,07

kompart

,03

sc

,04

RT

,33

,53

,37

-,19

-,15

,20

-,11

e1

,01

,02

-,05

,03

e3

e2

background image

 

samoocena

stabilnosc

,07

kompart

,04

RT

,53

-,19

,21

-,11

e1

e3

background image

Trudności w analizie ścieżek

Trudności w analizie ścieżek

Pominięcie ważnych zależności

Pominięcie ważnych zależności

Błąd w specyfikacji modelu

Błąd w specyfikacji modelu

Korelacje pozorne

Korelacje pozorne

pominięte mediatory

pominięte mediatory

Ścieżki w złym kierunku

Ścieżki w złym kierunku

Copyright  © Allyn & Bacon 2006. Overheads for Keith, T. Z. (2006). Multiple Regression and Beyond.