Dietetyk _321[11].Z1.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Potrzeby żywieniowe różnych grup ludności

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zasady żywienia dzieci i młodzieży

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Żywienie osób dorosłych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Żywienie dietetyczne

5.4.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

dietetyk.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

dyskusja w grupach,

−

metoda projektu,

−

przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia,

−

pogadanka.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał  nauczania  –  w  miarę  możliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu  ze
zrozumieniem,

−

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić
uczniom  samodzielne  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów  opracowanie  –  w  formie
dyskusji – odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel
sterując  dyskusją  może  uaktywniać wszystkich  uczniów  oraz  w trakcie  dyskusji usuwać
wszelkie wątpliwości,

−

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają
ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę
teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  obszerną  propozycję
ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,  uwzględniając  różne
możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Prowadzący  może  również  zrealizować  ćwiczenia,
które sam opracował,

−

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego
zakresu materiału. Jeżeli  wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania.
W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela,
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń  nie
zainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać
uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe  uzdolnienia  manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia  zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela
realizującego  tę  jednostkę  modułową.  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano  określoną
liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa  uzależniona
jest  od  ilości  uzyskanych  punktów.  Nauczyciel  może  zastosować test  według  własnego
projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie
swoich umiejętności.

Schemat układu jednostek modułowych

321[11].Z1.03

Planowanie żywienia odpowiednio

do potrzeb organizmu

321[11].Z1.04

Stosowanie zasad racjonalnego żywienia

321[11].Z1.06

Planowanie żywienia w profilaktyce

chorób cywilizacyjnych

321[11].Z1.05

Określanie stanu odżywienia człowieka

321[11].Z1.01

Charakteryzowanie funkcji narządów

organizmu człowieka

321[11].Z1.02

Zastosowanie żywności

do zaspokajania potrzeb organizmu

321[11].Z1

Podstawy fizjologii i żywienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi zagadnieniami z zakresu fizjologii człowieka,

−

określać właściwości składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu ludzkiego,

−

charakteryzować zasady racjonalnego żywienia,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się technologią informacyjną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się terminologią dotyczącą diet leczniczych i żywienia osób o specjalnych
potrzebach żywieniowych,

−

określić różnice w potrzebach żywieniowych jednostek i grup ludności,

−

scharakteryzować zasady żywienia dzieci i młodzieży w różnym wieku,

−

scharakteryzować zasady żywienia osób dorosłych o specjalnych potrzebach
żywieniowych,

−

scharakteryzować zasady żywienia osób w podeszłym wieku,

−

określić cele i założenia żywienia dietetycznego,

−

scharakteryzować diety lecznicze,

−

dobrać produkty i potrawy do poszczególnych diet,

−

zaplanować jadłospisy dzienne i okresowe stosowane w żywieniu dzieci i młodzieży,

−

zaplanować jadłospisy dzienne i okresowe stosowane w żywieniu osób dorosłych,

−

zaplanować jadłospisy dzienne i okresowe stosowane w żywieniu osób w podeszłym
wieku,

−

dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

−

dokonać oceny sposobu żywienia jednostek i grup ludności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]

Moduł:

Podstawy fizjologii człowieka 321[11].Z1

Jednostka modułowa:

Planowanie żywienia odpowiednio do potrzeb organizmu
321[11].Z1.03

Temat: Żywienie młodzieży szkolnej.

Cel główny: Ukształtowanie umiejętności planowania żywienia dla młodzieży szkolnej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cel żywienia u młodzieży szkolnej,

−

wyjaśnić mechanizmy działające w organizmie w okresie pokwitania,

−

wyjaśnić, jak zmiany i potrzeby organizmu wpływają na zapotrzebowanie na składniki
odżywcze,

−

określić skład i proporcje składników pokarmowych w całodziennej racji pokarmowej
młodzieży szkolnej,

−

wymienić zasadnicze elementy żywienia dla młodzieży odróżniające je od diety
dorosłego człowieka i dziecka do lat 7,

−

wyjaśnić zasady układania jadłospisu dla nastolatków.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupie.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice poglądowe,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie.
2.  Przedstawienie celów zajęć.
3.  Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przedstawia oraz omawia podstawowe zagadnienia związane z tematyką

żywienia odpowiedniego dla potrzeb organizmu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły. Nauczyciel podaje zadanie do

wykonania przez każdy z zespołów. Każdy zespół określa tok postępowania podczas
wykonywania ćwiczenia,

−

zespoły wykonują ćwiczenie polegające na określeniu potrzeb żywieniowych

charakterystycznych dla młodzieży szkolnej, elementów żywienia w okresie
dojrzewania, składu i proporcji składników w codziennej racji pokarmowej,

−

zespoły

opisują

zmiany

zachodzące

organizmie

młodzieży

szkolnej

i uwarunkowane nimi potrzeby żywieniowe, dokonują oceny produktów spożywczych
pod względem zastosowania ich w diecie nastolatków,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wymień 5 produktów zalecanych w żywieniu młodzieży szkolnej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]]

Moduł:

Podstawy fizjologii człowieka 321[11].Z1

Jednostka modułowa:

Planowanie żywienia odpowiednio do potrzeb organizmu
321[11].Z1.03

Temat: Dzienny jadłospis w diecie dla osoby chorej na cukrzycę typu 2.

Cel główny: Ukształtowanie umiejętności planowania okresowych jadłospisów w diecie

z ograniczoną ilością łatwo przyswajalnych węglowodanów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić zadania diety w cukrzycy typu 2,

−

wymienić produkty zalecane i niewskazane w diecie z ograniczoną ilością łatwo
przyswajalnych węglowodanów,

−

obliczyć wartość odżywczą poszczególnych produktów w zależności od ich ilości,

−

obliczyć wartość odżywczą całych posiłków,

−

określić zasady planowania jadłospisu dla osób z cukrzycą typu 2 i nadwagą,

−

zastosować tablice wartości odżywczej produktów przy stosowaniu zamienników
produktów, indeksu glikemicznego,

−

wyjaśnić pojęcie i zastosowania w diecie indeksu glikemicznego,

−

zastosować adekwatny podział produktów o różnych wartościach indeksu glikemicznego,

−

określić zasady planowania jadłospisu dla osób z cukrzycą typu 2 z uwzględnieniem
indeksu glikemicznego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupie.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych, indeksu glikemicznego,
przykładowe racje pokarmowe,

−

książki kucharskie,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie.
2.  Przedstawienie celów zajęć.
3.  Realizacja zajęć:

−

nauczyciel przedstawia założenia diety w cukrzycy typu 2,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel określa zasady planowania jadłospisu dla osób z cukrzycą typu

2 i nadwagą,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły i podaje zadanie do wykonania przez

każdy z zespołów. Każdy zespół przygotowuje propozycje potraw na poszczególne
posiłki, zwracając dużą uwagę na wartość energetyczną i odżywczą, ilość produktów,
których trzeba użyć do przygotowania poszczególnych posiłków oraz na wartość
indeksu glikemicznego tych produktów,

−

zespoły opracowują propozycje potraw, obliczają ich wartość energetyczną

i odżywczą, układają całodzienny jadłospis diety z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych węglowodanów przy uwzględnieniu indeksu glikemicznego
produktów,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wymień 5 produktów przeciwwskazanych w diecie cukrzycowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Potrzeby żywieniowe różnych grup ludności

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj schematy częstotliwości spożywania posiłków oraz rozkład dziennej racji

pokarmowej na poszczególne posiłki dla dziecka w wieku 9 lat, o masie ciała 25 kg oraz dla
kobiety karmiącej (masa ciała 65 kg, wiek 35 lat, aktywność umiarkowana) uwzględniając
odpowiednie odstępy między nimi, podając godziny ich spożywania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać normy żywienia na składniki pokarmowe dla osób należących do dwóch różnych

grup,

2)  opracować rozkład dziennej racji pokarmowej dla dziecka,
3)  opracować rozkład dziennej racji pokarmowej dla kobiety karmiącej,
4)  zaprezentować na forum grupy wyniki pracy, uzasadniając różnice w zapotrzebowaniu na

poszczególne składniki pomiędzy wybranymi przez siebie grupami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 2

Opracuj na podstawie tabel wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw

propozycję kolacji dla mężczyzny w wieku 78 lat

o masie ciała 72 kg i umiarkowanej

aktywności fizycznej, oraz oblicz wartość energetyczną i odżywczą tego posiłku. Przed
przystąpieniem do komponowania propozycji kolacji ustal zalecane dla tego mężczyzny
spożycie korzystając z norm na energię i składniki odżywcze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2)  ustalić zalecane spożycie korzystając z norm na energię i składniki odżywcze,
3)  skomponować  zestaw  kolacyjny,  określić  ilość  poszczególnych  produktów  mając  na

uwadze, aby posiłek ten był lekko strawny i atrakcyjny pod względem smakowym
i wizualnym,

4) obliczyć wartość energetyczną i odżywczą kolacji,
5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

normy na energię i składniki odżywcze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zasady żywienia dzieci i młodzieży

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród wypisanych poniżej produktów wybierz te, które powinny znaleźć się w racjach

pokarmowych dzieci oraz takie, których nie wolno dodawać do posiłków. Wszystkie
produkty, zarówno polecane, jak i niewskazane przypisz do dwóch grup wiekowych dzieci
(1–3 lata oraz 4–6 lat) i uporządkuj wszystkie dane w postaci tabeli.

Spis wszystkich produktów, które należy pogrupować:
ziemniaki,  kalafior,  mleko  3%  tłuszczu,  pomarańcze,  masło,  mięso  wieprzowe,  pieczywo
gruboziarniste,  banany,  przecier  jabłkowy,  twarda  margaryna,  orzechy,  truskawki,  ryby,
szczypiorek,  brokuły,  kajzerki,  smalec,  wędliny  wołowe,  wędliny  drobiowe,  twaróg,  mleko
0%  tł.,  ser  pleśniowy,  pieczywo  razowe,  marchew,  ogórek,  pomidor,  kapusta  kiszona,  jaja,
cielęcina,  kasza  gryczana,  ryż,  szynka  tłusta,  ser  żółty,  papryka  czerwona,  brokuły,  cykoria,
kura, gęś, fasola szparagowa, soja, kiełbasa wieprzowa, sałata zielona, makaron gruby, oliwa
z oliwek, cebula.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać selekcji produktów i podzielić je na zalecane i przeciwwskazane,
2)  przypisać poszczególne produkty do którejś z grup wiekowych dzieci lub do obu,
3)  wpisać wszystkie dane w odpowiednio skonstruowaną przez siebie tabelę,
4)  zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przykładowego jadłospisu (poniżej) opracuj w formie tabeli ilościowe

i jakościowe zestawienie produktów potrzebnych do przyrządzenia poszczególnych posiłków,
uwzględniając wszystkie podane produkty. Następnie wylicz ich wartość energetyczną
i odżywczą. Ilości poszczególnych produktów i potraw zaplanuj tak, aby całodzienny
jadłospis był zgodny z normami żywienia dla dziecka w wieku 1–3 lata.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykładowy jadłospis dla dzieci w wieku 1–3 lat

I śniadanie – kasza manna na mleku, kanapki z pieczywa białego z masłem, ogórek,

szczypiorek, szynka, jabłko.

II śniadanie – kanapka z masłem i białym twarogiem, rzodkiewki, sok malinowy
Obiad – zupa jarzynowa, ziemniaki, pulpet z cielęciny, surówka z marchwi i jabłka,

gotowane brokuły, kompot gruszkowy.

Podwieczorek – jogurt owocowy, biszkopty.
Kolacja – jajecznica na parze ze szczypiorkiem lub natką pietruszki, bułka z masłem,

dżem, kakao.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm

żywienia dla odpowiedniej grupy dzieci,

2) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów,
3) wyliczyć wartość energetyczną oraz odżywczą każdego posiłku (białka, tłuszcze,

węglowodany, witaminy A, D, E, C oraz wapń i żelazo),

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia i modelowych
racji pokarmowych (norm wyżywienia),

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Na podstawie przykładowego jadłospisu (poniżej) opracuj w formie tabeli ilościowe

i jakościowe zestawienie produktów potrzebnych do przyrządzenia poszczególnych posiłków,
uwzględniając wszystkie podane produkty. Ilości produktów dobierz w taki sposób, aby
wartość odżywcza całodziennego jadłospisu była zgodna z normami żywienia na poziomie
zalecanym dla dziecka w wieku 4–6 lat. W przypadku, gdy nie wyszczególniono potrzebnego
produktu spożywczego, możesz zaproponować go samodzielnie.

Przykładowy jadłospis dla dzieci w wieku 4 – 6 lat

I śniadanie – pieczywo mieszane, masło, pasta jajeczna ze szczypiorkiem i rzodkiewką,

kawa zbożowa z mlekiem, szynka chuda, gruszka,

II śniadanie – serek waniliowy, mandarynka.
Obiad – zupa pomidorowa z ryżem, kotlet mielony, ziemniaki puree, surówka z ogórków

kiszonych, gotowane buraczki zaprawione mąką, kompot.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podwieczorek – kefir, jabłko.
Kolacja – płatki kukurydziane z mlekiem, pieczywo białe, szynka z indyka, masło, sałata,

słaba herbata z cytryną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm

żywienia,

2) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów,
3) wyliczyć wartość energetyczną oraz wartość odżywczą każdego posiłku (białko, tłuszcze,

węglowodany, witaminy A, D, E, C, dwie wybrane przez siebie witaminy z grupy B oraz
wapń, magnez i żelazo),

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia i modelowych
racji pokarmowych (norm wyżywienia),

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 4

Przygotuj propozycję dziennego jadłospisu, który będzie zgodny z normami żywienia na

energię  i  wszystkie  składniki  odżywcze,  wiedząc,  że  jadłospis  ten  jest  przeznaczony  dla
chłopca  w  wieku  14  lat,  o  masie  ciała  53  kg,  intensywnie  trenującego  siatkówkę,  mającego
4 dni w tygodniu dodatkowe zajęcia po lekcjach. Dokładny jadłospis powinien zawierać ilości
poszczególnych  produktów,  wyliczoną  ich  wartość  odżywczą  i  energetyczną  oraz  obliczony
udział energii pochodzącej z białek, tłuszczów i węglowodanów w poszczególnych posiłkach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm

żywienia dla odpowiedniej grupy wiekowej,

2) korzystając z norm ustalić zapotrzebowanie na składniki odżywcze u chłopca,
3) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wyliczyć wartość energetyczną każdego posiłku oraz procentowy w nim udział energii

pochodzącej z białek, tłuszczów i węglowodanów,

5) obliczyć wartość odżywczą każdego posiłku (białka, tłuszcze, węglowodany, trzy

wybrane przez siebie witaminy oraz wapń, magnez i żelazo),

6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia i modelowych
racji pokarmowych (norm wyżywienia),

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Żywienie osób dorosłych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj dzienny jadłospis dla kobiety w wieku 39 lat o umiarkowanej aktywności

fizycznej, która przy wzroście 165 cm waży 78 kg. Spróbuj opracować dla niej także
propozycje różnych aktywności fizycznych, które w zestawieniu z żywieniem podstawowym,
pomogłyby jej zredukować nadmierną masę ciała.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, norm

żywienia, wydatków energetycznych podczas wykonywania różnych czynności,

2) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów, redukując te zawierające większe

ilości tłuszczów zwierzęcych i węglowodanów łatwo przyswajalnych,

3) wyliczyć wartość energetyczną każdego posiłku,
4) obliczyć wartość odżywczą każdego posiłku (białka, tłuszcze, węglowodany, trzy

wybrane przez siebie witaminy i dwa składniki mineralne),

5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tablice wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia i modelowych
racji pokarmowych (norm wyżywienia),

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Porównaj zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze dla kobiety karmiącej

i kobiety w wieku 28 lat, niekarmiącej, wykonującej umiarkowany wysiłek fizyczny. Oblicz
różnicę w zalecanym spożyciu i podaj ją w procentach. Wszystkie dane podaj w tabeli.

Tabela do ćwiczenia 2. Porównanie zapotrzebowania na energię i wartości odżywcze u kobiety karmiącej

i kobiety o umiarkowanym wysiłku fizycznym [opracowanie własne autora]

Składniki

Kobieta w wieku

28 lat, wykonująca

umiarkowany

wysiłek fizyczny

Kobieta karmiąca

Różnica

zwiększonego

zapotrzebowania

w %

Energia (kcal)

Białko (g)

Wapń (g)

Żelazo (mg)

Witamina A

(ekwiwalent retinolu)

(µg)

Witamina B

(mg)

Witamina C (mg)

Witamina B

(mg)

Witamina PP (mg)

Witamina D

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać w literaturze tabele norm żywienia,
2)  wpisać do tabeli odpowiednie dane zawarte w normach,
3)  wyliczyć  różnicę  między  zapotrzebowaniem  na  energię  i  składniki  odżywcze  u kobiety

karmiącej i kobiety niekarmiącej,

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Opracuj dwa całodzienne jadłospisy na dwie różne pory roku – zimę i lato

(uwzględniając produkty sezonowe) dla mężczyzny w wieku 42 lata o masie ciała 88 kg,
wykonującego ciężką pracę fizyczną w trybie zmianowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm

żywienia,

2) ustalić na podstawie norm zapotrzebowanie mężczyzny na energię i składniki odżywcze,
3) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów, uwzględniając produkty

sezonowe,

4) wyliczyć wartość energetyczną każdego posiłku,
5) obliczyć wartość odżywczą każdego posiłku (białka, tłuszcze, węglowodany, trzy

wybrane przez siebie witaminy i dwa składniki mineralne),

6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia i modelowych
racji pokarmowych (norm wyżywienia),

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 4

Opracuj dwa całodzienne jadłospisy dla osób starszych: mężczyzny w wieku 65 lat oraz

kobiety w wieku 84 lat. Wpisz je do tabeli. Do drugiej, wykonanej przez siebie tabeli, wpisz
obliczenia wartości energetycznych i odżywczej obydwu jadłospisów (dla kobiety i dla
mężczyzny).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm

żywienia,

2) dobrać odpowiednie ilości poszczególnych produktów do jadłospisu mężczyzny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wyliczyć wartość energetyczną każdego posiłku,
4) obliczyć wartość odżywczą każdego posiłku (białka, tłuszcze, węglowodany, trzy

wybrane przez siebie witaminy i dwa składniki mineralne),

5) wykonać analogiczne czynności w przypadku jadłospisu kobiety,
6) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy, wskazując różnice w jadłospisach kobiety

i mężczyzny.

Tabela do ćwiczenia 4. Jadłospis dla mężczyzny w wieku 65 lat oraz kobiety w wieku 84 lat [opracowanie

własne]

Mężczyzna w wieku 65 lat

Kobieta w wieku 84 lat

Śniadanie I

Śniadanie II

Obiad

Podwieczorek

Kolacja

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych oraz norm żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Żywienie dietetyczne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj listę produktów i oblicz ich wartość odżywczą odpowiednio dla 80 g

produktów stałych i 200 ml produktów płynnych, które są zalecane w diecie lekko strawnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2)  przygotować zestawienie produktów zalecanych w diecie lekko strawnej,
3)  obliczyć  wartość  odżywczą  (węglowodany,  białka,  tłuszcze)  i  energetyczną  produktów

w ilościach 80 g i 200 ml,

4) podać spis i obliczenia w postaci tabeli,
5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 2

Skoryguj przedstawiony w tabeli jadłospis zastępując niektóre produkty i potrawy na

zalecane w diecie lekko strawnej z ograniczeniem tłuszczów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się dokładnie z listą produktów zalecanych w diecie lekko strawnej

z ograniczeniem tłuszczów,

2) zamienić produkty niewłaściwe w jadłospisie przykładowym na zalecane w diecie

z ograniczeniem tłuszczów,

3) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 2. Jadłospis poddawany korekcie produktów i potraw wg założeń diety lekko strawnej

z ograniczeniem tłuszczów [opracowanie własne]

Posiłek

Jadłospis przykładowy

Jadłospis prawidłowyy

I Śniadanie

Zupa mleczna z makaronem typu
świderki
Pieczywo żytnie
Masło roślinne
Ser żółty
Szynka
Papryka świeża
Szarlotka
Kawa czarna

II Śniadanie

Rogalik z ciasta francuskiego
6 śliwek
kefir

Obiad

Rosół z drobiu z makaronem
Kotlet mielony
Ziemniaki
Surówka z kapusty czerwonej
i selera
Galaretka owocowa

Podwieczorek

Twarożek na słodko z dodatkiem
mleka i miodu
Bułka grahamka
Jabłko

Kolacja

Pizza z pieczarkami i wędliną
Pieczywo mieszane
Masło śmietankowe
Ser topiony
Gotowane warzywa – marchew
i kalafior
Dżem
Herbata

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, lista produktów zalecanych w diecie
lekko strawnej z ograniczeniem tłuszczów,

−

książki kucharskie,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Podziel na grupy podane poniżej produkty w zależności od zawartości w nich

poszczególnych

kwasów

tłuszczowych:

nasyconych,

jednonienasyconych,

wielonienasyconych, wpisując je wszystkie do opracowanej przez siebie tabeli.

Wykaz produktów:
kiełki pszenicy, herbatniki, łosoś, masło, sery, mięso, produkty mięsne (hamburgery,
kiełbasy),

mleko,

jogurt

pełnotłuste,

ciasta,

makarony,

słonina,

tłuszcz

z pieczeni, twarde margaryny i tłuszcze do pieczenia, olej palmowy, orzechy kokosowe,
makrela, śledź, pstrąg, ziarna słonecznika, orzechy włoskie, olej rzepakowy, orzechy włoskie,
kukurydza soja, len, oliwa z oliwek, makaron, olej palmowy, masło, awokado.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się dokładnie z listą produktów,
2) pogrupować produkty ze względu na zawartość w nich poszczególnych kwasów

tłuszczowych,

3) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, lista produktów zalecanych w diecie
z kontrolowaną ilością kwasów tłuszczowych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Opracuj tabelę zawierającą produkty wskazane w diecie osoby chorej na cukrzycę typu 2,

która musi dodatkowo stosować dietę niskobiałkową (ze względu na chorobę nerek), na
podstawie indeksu glikemicznego (IG) tych produktów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać tabele indeksu glikemicznego,
2)  opracować listę produktów zalecanych w cukrzycy typu 2 oraz diecie niskobiałkowej,
3)  opracować tabelę dzieląc produkty z listy na 2 grupy – o niskim IG oraz średnim IG,
4)  zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tabele indeksu glikemicznego,

−

wykaz produktów zalecanych w diecie niskobiałkowej,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 5

Oblicz wymienniki węglowodanowe w produktach podanych poniżej, a następnie

przelicz ilość insuliny potrzebnej do zrównoważenia ilości WW, zakładając, że na 1 WW
dana osoba musi przyjąć 0,5 jednostki insuliny (to nie jest norma, każdy pacjent może
przyjmować inną ilość insuliny). Dane przedstaw wg schematu w tabeli.

Produkty do wyliczeń (w nawiasach podana jest całkowita ilość produktu w gramach):
burak  (210),  szklanka  mleka  0%  (200 ml),  jabłko  ze  skórką  (160),  makaron  dwujajeczny
muszelki  (20),  mleko  2 %  (200 ml),  marchew  (100),  ziemniak  (150),  jogurt  truskawkowy
(130), kasza gryczana (30), bułka pszenna zwykła (30), kukurydza kolba (100), banan (100),
bułka  drożdżowa  z  jabłkiem  (50),  śliwki  (150),  pierś  z  kurczaka  (100),  chleb  żytni  razowy
(40).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,
2)  obliczyć WW w podanych produktach i ilość insuliny potrzebnej dla ich zrównoważenia,
3)  opracować tabelę wg schematu,
4)  zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 5. Ilość wymienników węglowodanach w poszczególnych produktach i ilość insuliny

potrzebnej na ich zrównoważenie (1 WW = 0,5 j. insuliny) [opracowanie własne]

Produkt

Ilość węglowodanów

w produkcie (g)

Ilość WW

Ilość insuliny

w jednostkach

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Planowanie żywienia
odpowiednio do potrzeb organizmu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 7, 8, 11, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. d, 5. c, 6. d, 7. c, 8. a, 9. b, 10. b, 11.c,
12. b, 13. b, 14. a, 15. d, 16. b, 17. c, 18. d, 19. b, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić elementy składające się na planowanie
żywienia u różnych grup ludzi

Określić cechy naturalnego mleka matki

Określić rodzaje produktów wprowadzane do
diety dziecka 4–6 - miesięcznego

Określić produkty przeciwwskazane w diecie
dziecka 4–6
miesięcznego

Rozróżnić wartości odżywcze produktów,
których dzieci w wieku poniemowlęcym nie
mogą spożywać

Rozróżnić schematy procentowego udziału
posiłków w całodziennej wartości energetycznej
przy ustalaniu prawidłowego jadłospisu dla dzieci
w wieku 4–6 lat

Rozróżnić zasady prawidłowego żywienia dzieci
w wieku szkolnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić zasady prawidłowego żywienia kobiet
ciężarnych

Określić produkty i potrawy wskazane w diecie
kobiet karmiących

10 Określić produkty i potrawy wskazane w

żywieniu osób prowadzących siedzący tryb życia

11 Rozróżnić wartości kaloryczne posiłku głównego

adekwatnie do rodzaju wykonywanej pracy

12 Określić zasady żywienia osób starszych

13 Określić wskazania do stosowania diety lekko

strawnej

14 Określić produkty i potrawy wskazane w diecie

z ograniczeniem tłuszczów

15 Określić wskazania do stosowania diety lekko

strawnej z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

16 Określić zasady diety ubogoenergetycznej

17 Określić produkty wskazane w diecie o

kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych

18 Określić wskazania do stosowania diety

z ograniczeniem łatwo przyswajalnych
węglowodanów

19 Zdefiniować pojęcie indeksu glikemicznego

20 Rozróżnić właściwe zastosowanie wymienników

węglowodanach w diecie osoby z cukrzycą typu 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W planowaniu jadłospisu dla różnych grup ludzi nie bierze się pod uwagę

a)  płci.
b)  stanu cywilnego.
c)  aktywności fizycznej.
d)  wieku osób.

2. Mleko matki, którym powinno być karmione niemowlę jest

a)  pokarmem, który można podawać tylko przez pierwsze 2 miesiące życia dziecka.
b)  uboższe w składniki pokarmowe niż mleko krowie.
c)  swoistego rodzaju szczepioną przed chorobami.
d)  jednym  z  wielu  różnorodnych  pokarmów,  które  stosuje  się  w  żywieniu  dziecka  do

ukończenia pierwszego miesiąca życia.

3. Żywienie dziecka w wieku 4-6 miesięcy wzbogaca się o

a)  lekkostrawne sosy do potraw.
b)  bezmleczne posiłki zbożowo-jarzynowe.
c)  produkty z dużą ilością błonnika.
d)  morele.

4. Do diety dziecka w wieku 6-11 miesięcy nie wolno dodawać

a)  żółtka jaj.
b)  mięsa z indyka.
c)  twarożku.
d)  mięsa wołowego.

5. Dzieci w wieku poniemowlęcym nie powinny spożywać

a)  produktów zawierających tłuszcze i cholesterol.
b)  produktów bogatych w wapń.
c)  posiłków ciężkostrawnych.
d)  produktów zawierających witaminy C i A.

6. Rozkład procentowy energii dostarczanej wraz z poszczególnymi posiłkami u dzieci

w wieku przedszkolnym powinien kształtować się następująco
a)  śniadanie 35 %, obiad – 45 %, podwieczorek – 10 %, kolacja – 10 %.
b)  śniadanie 15 %, obiad – 45 %, podwieczorek – 10 %, kolacja – 30 %.
c)  śniadanie 25 %, obiad – 25 %, podwieczorek – 15 %, kolacja – 35 %.
d)  śniadanie 25 %, obiad – 35 %, podwieczorek – 15 %, kolacja – 25 %.

7. W diecie dzieci i młodzieży w wieku szkolnym produkty zbożowe powinny być

spożywane
a)  w postaci kasz do każdego posiłku.
b)  między posiłkami w postaci chleba gruboziarnistego.
c)  w każdym posiłku w postaci kasz, makaronów, różnego pieczywa i dodatków do zup

i potraw warzywnych.

d) w niewielkich ilościach ze względu na dużą zawartość w nich węglowodanów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. W diecie kobiet w ciąży

a) należy uwzględnić zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze w drugiej

połowie ciąży.

b)  nie ma potrzeby wprowadzania zwiększonych ilości jakichkolwiek pokarmów.
c)  należy uwzględnić zmniejszone zapotrzebowanie na białko.
d)  należy wprowadzić więcej produktów zawierających węglowodany proste.

9. Kobiety karmiące piersią nie powinny spożywać

a)  większych ilości białka niż inne kobiety.
b)  potraw ostro przyprawionych.
c)  posiłków w małych ilościach 5 razy dziennie.
d)  warzyw bogatych w karoten.

10. Osoby zdrowe prowadzące siedzący tryb życia powinny unikać produktów

a)  zawierających błonnik.
b)  o zwiększonej zawartości tłuszczów.
c)  z kwasami organicznymi zwiększającymi wydzielanie soków trawiennych.
d)  z dodatkiem oliwy z oliwek.

11. Obiad jako główny posiłek powinien dostarczać osobie wykonującej ciężką pracę

fizyczną określoną wartość energetyczną na poziomie
a)  800 kcal.
b)  1600 kcal.
c)  1200 kcal.
d)  700 kcal.

12. W przypadku diety osób starszych nieprawidłowa jest zasada

a)  ograniczenia ilości spożywanych tłuszczów.
b)  ograniczenia ilości spożywanych białek.
c)  zwiększenia ilości produktów zawierających witaminy,
d)  ograniczenia spożycia cukru.

13. Wskazaniem do stosowania diety lekko strawnej nie jest

a)  choroba wrzodowa żołądka bądź dwunastnicy.
b)  zapalenie spojówek.
c)  zespół jelita drażliwego.
d)  schorzenie przebiegające z gorączką.

14. W diecie lekko strawnej z ograniczeniem tłuszczów nie zalecane jest spożywanie

a)  serów żółtych.
b)  pieczywa białego.
c)  oliwy z oliwek.
d)  ziemniaków puree.

15. Dietę lekko strawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego stosuje się
a)  w chorobach nerek.
b)  przy niedoborach białka.
c)  przy zaburzonym wchłanianiu węglowodanów.
d)  w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Dieta ubogoenergetyczna polega na

a)  ograniczeniu ilości błonnika pokarmowego.
b)  ograniczeniu ilości tłuszczów oraz węglowodanów łatwo przyswajalnych.
c)  zmniejszeniu ilości białka w pożywieniu.
d)  zmniejszeniu do 3 liczby posiłków dziennie

17. Planując dietę o kontrolowanej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych powinno

się zrezygnować z
a)  tłustych ryb.
b)  kaszy gryczanej.
c)  masła śmietankowego.
d)  warzyw bogatych w karoten i witaminę C.

18. Dietę z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów stosuje się

a)  w niewydolności nerek.
b)  wyłącznie w całkowitym uszkodzeniu komórek trzustki produkujących insulinę.
c)  tylko w cukrzycy typu 2.
d)  zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2.

19. Indeks glikemiczny określa

a)  ilość białka w różnych produktach.
b)  tempo wzrostu glikemii po spożyciu określonych produktów.
c)  sposób  obliczania  dawki  insuliny  potrzebnej  do  zrównoważenia  węglowodanów

w danym produkcie.

d) zawartość cukrów prostych w różnych posiłkach.

20. W planowaniu diety dla osób chorych na cukrzycę typu 1 istotne jest

a)  wprowadzenie 3 posiłków o stałych porach.
b)  dostarczenie organizmowi dużej ilości wymienników węglowodanowych.
c)  ustalenie  ilości  wymienników  węglowodanowych  i  równomierne  ich  rozłożenie  na

poszczególne posiłki.

d) ograniczenie ilości wymienników węglowodanowych do niezbędnego minimum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie żywienia odpowiednio do potrzeb organizmu

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Planowanie żywienia
odpowiednio do potrzeb organizmu”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 7, 10, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. c, 4. a, 5. b, 6. b, 7. d, 8. c, 9. b, 10. d, 11. d,
12. c, 13. c, 14. c, 15. b, 16. d, 17. d, 18. b, 19. d, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić elementy składające się na planowanie
jadłospisu u różnych grup ludzi

Określić rodzaj pokarmu, który powinno jeść
niemowlę

Określić pokarmy niepolecane w diecie dziecka 4-6
miesięcznego

Określić produkty polecane w diecie dziecka 6–11
miesięcznego

Określić produkty i potrawy wskazane w żywieniu
dzieci w wieku poniemowlęcym

Rozróżnić grupy wiekowe, które mają zwiększone
zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze

Rozróżnić aspekty zasad żywienia kobiet
ciężarnych

Określić produkty i potrawy polecane w diecie
kobiet karmiących

Określić produkty i potrawy wskazane w diecie
ludzi wykonujących umiarkowaną pracę fizyczną

10 Rozróżnić wartości kaloryczne dziennego żywienia

adekwatne do płci i rodzaju wykonywanej pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Określić zasady planowania diety osób starszych

12 Zdefiniować pojęcie diety lekko strawnej

13 Określić wskazania do stosowania diety lekko

strawnej z ograniczeniem tłuszczów

14 Określić produkty wskazane w diecie

z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

15 Określić zasady planowania diety lekko strawnej

papkowatej

16 Określić produkty wskazane w diecie

o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych

17 Rozróżnić wskazania do stosowania diety

z ograniczeniem łatwo przyswajalnych
węglowodanów ze względu na rodzaj cukrzycy

18 Określić schorzenie, w którym dieta może opierać

się na wartości indeksu glikemicznego

19 Określić zasady żywienia u chorych na cukrzycę

typu 1

20 Rozróżnić zasady planowania diety w cukrzycy

niewymagającej leczenia insuliną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W planowaniu jadłospisu dla różnych grup ludzi bierze się pod uwagę

a)  miejsce zameldowania.
b)  stan cywilny.
c)  wiek osób.
d)  bezsenność.

2. Niemowlę do 6 miesiąca życia włącznie powinno być karmione

a)  zupkami jarzynowo-zbożowymi.
b)  niezmodyfikowanym mlekiem krowim.
c)  niezmodyfikowanym mlekiem kozim.
d)  pokarmem naturalnym matki.

3. W żywieniu dziecka w wieku 4–6 miesięcy, które nie może być wyłącznie karmione

naturalnie wolno stosować
a)  produkty z dużą ilością błonnika.
b)  lekkostrawne sosy.
c)  bezmleczne posiłki zbożowo-jarzynowe.
d)  pomarańcze.

4. Dieta dziecka w wieku 6-11 miesięcy nie powinna zawierać

a)  mięsa cielęcego.
b)  żółtka jaj.
c)  twarożku.
d)  mięsa z indyka.

5. W diecie dzieci w wieku poniemowlęcym nie powinno zabraknąć

a)  produktów niezawierających cholesterolu.
b)  produktów bogatych w wapń.
c)  posiłków ciężkostrawnych.
d)  potraw smażonych.

6. Zwiększone zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze u dziewcząt w okresie

szkolnym następuje w wieku
a)  10–12 lat.
b)  13–15 lat.
c)  powyżej 15 lat.
d)  7–9 lat.

7. Dieta kobiet w ciąży powinna

a)  uwzględniać zmniejszone zapotrzebowanie na białko,
b)  zawierać więcej produktów z węglowodanami prostymi,
c)  zawierać zwiększone ilości tłuszczów, do 40% całkowitego zapotrzebowania

energetycznego,

d) uwzględniać zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. W żywieniu kobiety karmiącej piersią nie zaleca się

a)  spożywania warzyw bogatych w karoten.
b)  spożywania posiłków w małych ilościach 5 razy dziennie.
c)  potraw ostro przyprawionych.
d)  spożywania większych ilości białka niż u innych kobiet.

9. Dieta ludzi zdrowych wykonujących umiarkowaną pracę fizyczną nie powinna zawierać

produktów
a)  z dodatkiem oleju rzepakowego.
b)  o zwiększonej zawartości tłuszczów zwierzęcych.
c)  zawierających błonnik.
d)  z kwasami organicznymi zwiększającymi wydzielanie soków trawiennych.

10. Wartość energetyczna dziennego jadłospisu młodej bardzo szczupłej kobiety, która

pracuje ciężko fizycznie powinna wynosić
a)  1600–1800 kcal.
b)  1400–1700 kcal.
c)  1800–2100 kcal.
d)  2500–2700 kcal.

11. W planowaniu diety osoby starszej uwzględnia się

a)  jej wiek.
b)  ilość produktów dostarczających białka.
c)  ilość produktów zawierających tłuszcze.
d)  wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

12. Dietą lekko strawną określa się

a)  dietę z dużą ilością błonnika.
b)  zmodyfikowaną formę diety o wysokiej zawartości tłuszczu.
c)  zmodyfikowaną formą podstawowego żywienia człowieka zdrowego.
d)  niestandardową formę żywienia szpitalnego.

13. Diety lekko strawnej z ograniczeniem tłuszczu nie stosuje się

a)  w ostrym zapaleniu wątroby.
b)  w przewlekłym zapaleniu trzustki.
c)  w urazach twarzoczaszki.
d)  w kamicy żółciowej.

14. Niezalecanym do spożywania produktem w diecie lekko strawnej z ograniczeniem

substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego jest
a)  jajo na miękko.
b)  mleko zsiadłe.
c)  śmietana kwaśna.
d)  jajecznica na parze.

15. W planowaniu diety lekko strawnej papkowatej nieprawidłowa jest zasada dotycząca

a)  zwiększenia ilości białek pochodzenia zwierzęcego.
b)  zwiększenia ilości tłuszczów zwierzęcych.
c)  zwiększenia ilości witamin C i z grupy B.
d)  ograniczenia pokarmów mogących podrażniać przełyk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. W

diecie

kontrolowanej

zawartości

kwasów

tłuszczowych

produktem

przeciwwskazanym jest
a)  warzywa bogate w karoten i witaminę C.
b)  tłuste ryby.
c)  pieczywo razowe.
d)  masło śmietankowe.

17. Dietę z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów stosuje się

a)  tylko w wypadku cukrzycy opornej na leczenie.
b)  wyłącznie w całkowitym uszkodzeniu komórek trzustki produkujących insulinę.
c)  tylko w cukrzycy typu 2.
d)  zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2.

18. Indeks glikemiczny stosuje się w diecie osób

a)  ze schorzeniami dróg moczowych i pęcherza.
b)  z cukrzycą.
c)  z trudnościami w połykaniu.
d)  z chorobami nerek.

19. Podstawową zasadą żywienia u chorych na cukrzycę typu 1 jest

a)  wyłączenie z diety wszystkich produktów słodkich.
b)  dostarczenie organizmowi dużej ilości wymienników węglowodanowych.
c)  wprowadzenie 3 posiłków o stałych porach.
d)  ustalenie  ilości  wymienników  węglowodanowych  i  równomierne  ich  rozłożenie  na

poszczególne posiłki.

20. W planowaniu diety dla osób z cukrzycą mających nadwagę, niestosujących w leczeniu

insuliny istotne jest
a)  ograniczenie ilości błonnika.
b)  odpowiednie rozłożenie wymienników węglowodanowych na 6 posiłków.
c)  ograniczenie spożycia tłuszczów i węglowodanów prostych.
d)  ograniczenie ilości wymienników węglowodanowych do niezbędnego minimum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie żywienia odpowiednio do potrzeb organizmu

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bujko J.(red.): Podstawy dietetyki. Wyd. SGGW, Warszawa 2006
2. Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka.

PZWL, Warszawa 2000

3. Flis K., Konaszewska W.: Podstawy żywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2006
4. Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN,

Warszawa 2000

5.  Gertig H. Gawęcki J.: Słownik terminów żywieniowych. PWN, Warszawa 2001
6.  Hasik J., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN, Warszawa 2000
7.  Janicki K. (red.): Domowy Poradnik Medyczny. PZWL, Warszawa 2004
8.  Kunachowicz  H.,  Nadolna  I.,  Przygoda  B.,  Iwanow  K.:  Tabele  składu  i  wartości

odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005

9. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka.

WSiP, Warszawa 2006

10. Pelzner U., Szponar L., Konecka-Matyjek E.: Zasady racjonalnego żywienia – zalecane

racje pokarmowe dla wybranych grup ludności w zakładach żywienia zbiorowego.
ODDK, Gdańsk 2004

11. Szczepańska A.: Dieta łatwo strawna. PZWL, Warszawa 2001
12. Wądołowska L., Bandurska-Stankiewicz E.: Wybrane zagadnienia z dietetyki.

Ćwiczenia. Wyd. UWM, Olsztyn 2002

13. Wieczorek-Chełmińska Z. (red.): Dietetyczna książka kucharska. PZWL, Warszawa 1991
14. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. PZWL,

Warszawa 1992

15. Włodarek D.: Dietetyka. Format-AB, Warszawa 2005
16. Ziemlański Ś. (red.): Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy. PZWL,

Warszawa 2001

Literatura metodyczna:

1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wydawnictwo ITeE, Radom 2001

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Warszawa 2003

4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
5. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. cz. I i II.

Wydawnictwo ITeE, Radom 1999