©Copyright for Polish edition by Net Inside
Data: 01.10.2008
Darmowa publikacja dostarczona przez :
Tytuł: Prezentacja maturalna uszyta na miarę.
Praktyczny poradnik każdego maturzysty.
Niniejsza publikacja może być kopiowana oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej
przez Wydawcę. Zabronione sa jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy.
Zabrania się jej odsprzedaży.
Dystrybucja w Internecie, za zgodą Autora:
Net Inside
Sadów, ul. Leśna 8
42-700 Sadów
Wszelkie prawa zastrzeżone !!!
All rights reserved !!!
Spis treści
I WSTĘP…………………………………………………….…….…5
Dla kogo przeznaczona jest ta książka?.........................5
II OD CZEGO ZACZĄĆ?..................................................6
Wybór tematu………………………………………………….…6
Gdzie szukać wiedzy?................................................... 8
Źródła z których można, a nawet trzeba
skorzystać.....11
Bibliografia, czyli co?, gdzie?, jak?...............................13
III SZTUKA PISANIA………………………………….…….....17
Sztuka skutecznego łączenia zgromadzonych
informacji………………………………………………..…..….17
Granica plagiatu, której nie wolno przekraczać…….…18
Merytoryczna, a estetyczna jakość pracy……………...21
Cytaty i ich znaczenie w prezentacji maturalnej……..23
Ramowy plan wypowiedzi na miarę Twoich potrzeb…25
IV COŚ OD SIEBIE………………………………….……….....29
Magiczna moc materiałów dodatkowych……………….29
Dla kogo prezentacja multimedialna?........................30
Jak umiejętnie skorzystać z przygotowanych
materiałów………………………..………………………..…..34
V UCZ SIĘ Z GŁOWĄ……….…………….……………….…. 35
Jak dobrze przygotować swoje wystąpienie
maturalne....................................................................35
Sztuka skutecznego i szybkiego uczenia się………......38
VI POKAŻ CO POTRAFISZ!!!..................................... 40
W co się ubrać na maturę?.........................................40
Zapanuj nad stresem……………………..…………….…..42
Jak zrobić dobre wrażenie?........................................44
Sztuka przemawiania………..………………………….…..46
VII PRZYKŁADOWA PRACA MATURALNA…………….47
Omów genezę dramatu i jego przemiany na
Przestrzeni epok……………………………….……….……..47
VIII PODSUMOWANIE………………………………………..57
www.matura2008.blogspot.com
Strona 4
Rozdział I: WSTĘP
Dla kogo przeznaczona jest ta
książka?
Niniejszą książkę dedykuję wszystkim maturzystą, którzy
poszukują źródeł wiedzy i inspiracji, tak bardzo potrzebnych do
stworzenia własnej, wyjątkowej i niepowtarzalnej prezentacji
maturalnej z języka polskiego.
Liczę, że zawarte w niej wskazówki, które są wynikiem
moich licznych doświadczeń wynikających z pracy z
maturzystami, pozwolą wam sprawnie i w miarę możliwości
bezboleśnie przejść przez wszystkie etapy przygotowania do
matury ustnej z polskiego, a Wasze wysiłki uwieńczone zostaną
sukcesem w postaci wysokich wyników maturalnych.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 5
Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?
Wybór tematu
Wszyscy maturzyści, którym przychodzi zmierzyć się z
napisaniem swojej własnej prezentacji maturalnej z języka
polskiego już na samym początku stają przed bardzo ważnym
ale i trudnym zadaniem, a mianowicie muszą dokonać wyboru
tematu pracy maturalnej z języka polskiego. Na pozór mogłoby
wydawać się, że nie ma nic prostszego w całym tym zgiełku
przygotowań do matury niż wybór właśnie tego tematu.
Jednakże myśląc właśnie w ten sposób można sprawić, że
matura stanie się o wiele trudniejsza niż myśleliśmy. Co zatem
zrobić, aby nie wejść w tą ślepą uliczkę??
Kiedy nadchodzi czas, że trzeba zdecydować się na temat
maturalny z języka polskiego warto poświęcić tej czynności
nieco więcej czasu. Oczywiście, niemalże wymarzoną sytuacją
jest taka, w której
decyzję o wyborze
tematu
maturalnego
podjęliśmy już o
wiele
wcześniej
i od dłuższego
czasu gromadzimy
już materiały na
interesujące nas
www.matura2008.blogspot.com
Strona 6
zagadnienie. Niestety, z doświadczenia wynikającego z pracy z
maturzystami wiem, że taka sytuacja zdarza się naprawdę
rzadko. Najczęściej maturzyści przestępują do wyboru tematu
dopiero wówczas, kiedy polonista prosi o wypełnienie
ostatecznej deklaracji maturalnej. A wtedy czasu jest już
najczęściej wyjątkowo mało, co pociąga za sobą nieraz
pochopne i nieprzemyślane decyzje, które jakże często okazują
się być „samobójem”.
Dlatego niezależnie od tego, czy masz jeszcze dużo czasu, czy
na dniach musisz dokonać decyzji co do wyboru swojego tematu
pracy maturalnej, zawsze pamiętaj, by ta decyzja była
przemyślana i świadoma. Co jednak zrobić by tak się stało?
Najpierw zaznacz na swojej liście tematów te, które wydają Ci
się łatwe, miłe i przyjemne, czyli takie, które według Ciebie są
adekwatne do Twoich możliwości. Nie przeceniaj siebie, ale też
nie mierz zbyt nisko tylko po to, by było Ci łatwiej. Pewnie
jeszcze sam nie wiesz na jak wiele Cię stać! Spośród
zaznaczonych tematów przeanalizuj każdy z osobna.
Przeprowadź tak zwaną burzę mózgu i wypisz na czystej kartce
wszystkie dzieła literackie (oraz dzieła sztuki jeśli temat tego
wymaga), które przychodzą Ci na myśl w związku z danym
tematem. W ten sposób łatwiej będzie Ci stworzyć sensowny
plan bibliografii już po dokonaniu wyboru związanego z
tematem maturalnym. Następnie spróbuj zastanowić się jaki
temat byłby najodpowiedniejszy uwzględniając liczbę
wypisanych dzieł oraz stopień ich znajomości. Weryfikując w ten
sposób poszczególne tematy w ostatecznym procesie dokonasz
wyboru tematu, który wyda Ci się najodpowiedniejszy dla
www.matura2008.blogspot.com
Strona 7
Ciebie. Jeśli wybrałeś w ten sposób temat swojej pracy, a jednak
nie jesteś jeszcze do końca przekonany o słuszności swojej
decyzji, wówczas możesz również, o ile czas jest Twoim
sprzymierzeńcem, poradzić się kogoś, np. swojego nauczyciela,
korepetytora, czy nawet pani polonistki z biblioteki, którzy z
pewnością podpowiedzą Ci który z wybranych przez Ciebie
tematów byłby dla Ciebie najlepszy. Nie bój się pytać, bo „kto
pyta nie błądzi”!!!
Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?
Gdzie szukać wiedzy?
Wybór tematu maturalnego rozpoczyna serię intensywnych
przygotowań do matury z języka polskiego. Choć, jak już
wcześniej wspomniałam, nie jest on wcale zdaniem łatwym, to
jednak o tyle przyjemnym, że nie wymagającym od nas
większych nakładów czasu i wychodzenia z domu. Kiedy jednak
pokonamy już ten pierwszy, zasadniczy próg, wówczas stajemy
w obliczu kolejnego i to już o wiele trudniejszego, który
wymagać od nas będzie cierpliwości poświecenia mu dużej
ilości czasu. Tym kolejnym bowiem krokiem w kierunku dobrego
przygotowania się do matury ustnej z języka polskiego jest
zgromadzenie materiałów w oparciu o które napiszemy własne
wystąpienie maturalne.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 8
Żyjemy w czasach, kiedy dostęp do wszelkiego rodzaju
informacji stał się niemalże powszechny. Zewsząd napływają do
nas liczne wiadomości. Mamy dostęp do Internetu, telewizora,
gazet, książek, czasopism, a nawet galerii malarstwa, a więc nie
możemy powiedzieć, że nie ma w czym wybierać… Owszem
jest, choć im więcej źródeł, tym trudniej w tym nawale
informacji znaleźć coś naprawdę sensownego i godnego naszej
uwagi.
Dlatego też, zważywszy na fakt, iż chcemy aby nasza praca była
materiałem w pełni wartościowym, musimy starannie dobierać
nasze źródeł i analizować ich wartość merytoryczną. Pierwszym
zasadniczym krokiem jaki powinniśmy uczynić w tym kierunku,
jest bez wątpienia wyprawa do biblioteki. Tam znajdziemy
naprawdę wiele wartościowych książek, które swoją treścią w
dużej mierze mogą, a wręcz powinny zasilić naszą prezentację.
Jak jednak znaleźć te pozycje? To pytanie z pewnością nasuwa
się na myśl wielu z Was.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 9
Już odpowiadam… Jest wiele metod. Można po prostu iść i
zacząć przeglądać po kolei wszystkie półki z książkami o
tematyce, która nas interesuje, można też poprosić o pomoc w
ich znalezieniu panią bibliotekarkę. Tym jednak sposobem z
pewnością zmarnujemy wiele naszego, jakże cennego czasu, a
przy tym i czasu innych. Dlatego najprostszą metodą na
znalezienie tego, czego nam potrzeba, są wcześniejsze
poszukiwania w Internecie, który przecież stwarza dziś dla nas
tak wiele możliwości. To właśnie w nim z łatwością możemy
odszukać tytuły pozycji, po które następnie udamy się do
biblioteki. W Internecie jednak znajdziemy nie tylko to, ale i
wiele innych, cennych dla nas informacji z których niewątpliwie
również powinniśmy skorzystać. Ale uwaga!!! Korzystanie z
www.matura2008.blogspot.com
Strona 10
Internetu i zamieszczonych w nim materiałów wymaga wielkiej
uwagi i ostrożności. Nie zakładajmy od razu, że dany tekst
posiada stosowną wartość merytoryczną. Czytajmy zatem
i analizujmy, czy aby na pewno wartość danego dokumenty jest
wystarczająca by sprostać wymaganiom zarówno naszym jak
i komisji egzaminacyjnej.
Wiemy już, że wiedzy możemy szukać zarówno w bibliotece , jak
i Internecie. Niewątpliwie to dwie, największe jej skarbnice, ale
zarazem nie jedyne. Materiały do naszej pracy bowiem mogą
znajdować się również i w innych źródłach. W zależności od
tematu możemy poszukiwać ich także w gazetach,
czasopismach, dziennikach, wśród książek z naszej domowej
biblioteczki, a nawet w galerii obrazów.
O pomoc możemy tez poprosić korepetytora, lub kogoś
doświadczonego, kto pomoże nam stworzyć naszą pracę.
Możliwości jest wiele, wystarczy tylko obudzić własną
wyobraźnię, a z pewnością znajdziemy wartościowe treści, które
sprawią, że nasza prezentacja stanie się naprawdę wyjątkowa.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 11
Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?
Źródła z których można, a nawet
trzeba skorzystać.
W poprzednim rozdziale wyjaśniłam na czym polega sztuka
skutecznego poszukiwania i selekcji materiałów. W niniejszym
zaś rozdziale pragnę skupić swoją uwagę na źródłach wiedzy,
które każdy maturzysta powinien znać, a co więcej, korzystać z
nich podczas procesu tworzenia swojej pracy maturalnej. Jak już
wcześniej wspomniałam, tych źródeł jest naprawdę wiele, ja
skupię zaś swoją uwagę głównie na tych, które uważam za
najbardziej istotne i znaczące w toku przygotowawczym do
egzaminu dojrzałości.
Pierwszym i zasadniczym źródłem informacji jest niewątpliwie
książka. I tutaj przydatne okazują się być zarówno podręczniki
szkolne, książki stricte tematycznie związane z naszą pracą,
biografie, lektury szkolne, jak i wszelkiego rodzaju słowniki,
leksykony, encyklopedie i opracowania.
Kolejne źródło wiedzy maturzysty to Internet w którym może on
znaleźć takie przydatne materiały jak recenzje, opracowania,
reportaże, artykuły ściśle tematycznie związane z pracą, ale i
liczne fora dyskusyjne, które w toku przygotowawczym do
matury z języka polskiego okazują się spełniać niezwykle istotną
rolę, gdyż umożliwiają przepływ i wymianę wiedzy oraz
www.matura2008.blogspot.com
Strona 12
zgromadzonych informacji.
Następne źródło informacji maturzysty, to fachowa pomoc osób
doświadczonych, znających się na zagadnieniach związanych z
maturą ustną z języka polskiego. Takich osób jest naprawdę
wiele. Możemy znaleźć ich zarówno przez Internet, jak i wśród
naszych korepetytorów i nauczycieli, którzy służąc
doświadczeniem i fachową poradą z pewnością udziela nam
wielu cennych wskazówek jak stworzyć naprawdę dobrą
prezentację i pozwolą uniknąć niepożądanych pułapek.
I ostatnie już źródło wiedzy z którego niewątpliwie powinniśmy,
a wręcz musimy skorzystać – nasza głowa, w której z
pełnością przez te wszystkie lata zgromadziło się już naprawdę
wiele cennych informacji. Teraz przychodzi pora by właśnie po
nie sięgnąć i odpowiednio wykorzystać. A więc do dzieła!!!
Ruszaj głową!!!
www.matura2008.blogspot.com
Strona 13
Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?
Bibliografia, czyli co?, gdzie?, jak?
Wybraliśmy już temat pracy, zgromadziliśmy tuziny
materiałów, poradziliśmy się specjalistów i w końcu po ciężkich
i mozolnych przygotowaniach stajemy w obliczu konieczności
zrobienia kolejnego kroku – napisania bibliografii. Tak!
Bibliografia bowiem to kolejna rzecz jaką musimy zrobić, by
stworzona następnie przez nas praca miała przysłowiowe
„ręce i nogi”. Różne są opinie na temat tego, kiedy najlepiej
zacząć pisać bibliografię. Jedni uważają, podobnie zresztą jak ja,
www.matura2008.blogspot.com
Strona 14
że jeszcze przed przystąpieniem do pisania tekstu prezentacji,
inni, że bezpośrednio po zakończeniu tej czynności. Oczywiście
można zarobić to na oba sposoby, jednakże z pewnością
korzystniejszy okaże się być ten pierwszy. Dlaczego? Dlatego,
że kiedy bibliografia zostanie już przez nas stworzona, wtedy
mamy już biało na czarnym zapisane, co w naszej pracy
powinno się znaleźć. Bibliografia ułatwia więc nam organizację
naszej pracy, zapobiega przed przypadkowością i
chaotycznością i wprowadza ład we wszystkie nasze działania.
Stworzenie bibliografii jako pierwszej jest też korzystne
chociażby dlatego, że to przecież właśnie ona jest pierwszym
materiałem, jaki musimy przedłożyć w szkole, warto więc ją
mieć już wtedy w pełni przygotowaną, by nie stała się ona,
podobnie jak wybór tematu, przypadkowa i
nieprzemyślana przez nas.
Jak zatem stworzyć
ową bibliografię? Co
w niej zamieścić? W
jaki sposób
zestawić? Co
powinno się w niej
znaleźć?
Rzeczywiście,
napisanie poprawnie
bibliografii,
to
naprawdę niełatwa
www.matura2008.blogspot.com
Strona 15
sprawa. Ważne jest zatem, aby przyłożyć się do tego zadania
naprawdę sumiennie i z zapałem, pamiętając, że jest ona naszą
wizytówką na maturze. Przystępując do pisania bibliografii
zwróćmy uwagę, aby w górnym lewym roku zamieścić
informację o dacie jej napisania oraz miejscu naszego
zamieszkania, w prawym zaś nasze dane osobowe, czyli imię i
nazwisko.
Centralną część bibliografii powinien zajmować, wyraźnie
wyodrębniony, czy to za pomocą pogrubienia, czy też kursywy,
temat naszej pracy. Następnie przystępujemy do wymienienia
pozycji z literatury podmiotowej, czyli tych książek (najczęściej
lektur) oraz dzieł sztuki o których mowa w naszej pracy. Każdy
opis bibliograficzny książki rozpoczynamy od nazwiska i imienia
autora, bądź autorów, tytułu zapisanego kursywą,
wydawnictwa, miejsca i roku wydania oraz numeru ISBN. Jest to
standardowy opis bibliograficzny książki, który może się jednak
znacznie różnić w zależności od ilości autorów, źródła i wielu
innych czynników. Warto więc wcześniej poczytać nieco więcej
na ten temat, czy też zapytać nauczyciela, lub korepetytora, a
nawet poprosić o pomoc przy tej czynności. Po zapisaniu
literatury podmiotowej przystępujemy do
opisów
bibliograficznych pozycji z literatury przedmiotu, czyli tych
źródeł w oparciu o które pragniemy stworzyć swoją pracę. I tu
obowiązują te same reguły zapisu, co w literaturze podmiotu.
Warto jednak zwrócić uwagę na to, by nasza literatura
przedmiotu była urozmaicona pod względem źródeł informacji
i w pełni pokrywała się z treścią naszej prezentacji.
Poniżej zamieszczam przykładową bibliografię, która może
www.matura2008.blogspot.com
Strona 16
posłużyć Wam jako wzór przy tworzeniu własnych zestawień
bibliograficznych. Warto jednak pamiętać, że każda szkoła ma
własne wymagania co do formy bibliografii, dlatego warto
wcześniej zapoznać się z obowiązującymi w niej standardami
.
…………………………………………………………………………………………………
Imię i nazwisko
data, miejscowość
BIBLIOGRAFIA
TEMAT: Motyw biesiady ( uczty, wesela, zgromadzenia)i
jego funkcja w wybranych dziełach literatury polskiej.
I Literatura podmiotu:
1. Mickiewicz, Adam: Dziady cześć III. W: Dramaty.
Warszawa.Czytelnik,1995. ISBN 8307018897
2. Mickiewicz, Adam: Pan Tadeusz. Kraków. Wyd. Zielona Sowa, 2005.
ISBN 83-7389-574-4
3. Wyspiański Stanisław: Wesele. Kraków. Wyd. Zielona Sowa, 2003.
ISBN 83-7327-237-2
II Literatura przedmiotu:
1.
Dzieje literatury w epokach. Hanczakowski Michał, Kuziak Michał,
Zawadzki Andrzej , Żynis Bernadeta. Bielsko- Biała 2003. ISBN 83-
7266-245-2. [ tu: Romantyzm, Młoda Polska]
2.
Wielki leksykon literatury polskiej. Pod red. Stanisława Sokolskiego.
Wrocław. Wydawnictwo Dolnośląskie,
2004.
ISBN: 83-7384-147-4. [ tu: Dziady, Wesele]
3.
Bielak Franciszek, Grzeszczuk Stanisław: Literatura polska w
szkole średniej. Warszawa. WSiP 1975. Str. 165- 172
4.
Górski Konrad: Mickiewicz. Artyzm i język. Warszawa. Państwowe
Wydawnictwo Naukowe,1977. Str. 125-140
5.
Makowski Stanisław: Romantyzm. Wyd. 4. Warszawa. WSiP, 1992.
ISBN 83-02-04086-X. Str. 157-173, 176-180
6. Miłkowski Tomasz, Termer Janusz: Leksykon lektur szkolnych.
Warszawa 1994. ISBN 83-86091-02-09. [tu: Dziady, Pan Tadeusz,
Wesele]
……………………………………………………………………………………
www.matura2008.blogspot.com
Strona 17
Rozdział III: SZTUKA PISANIA
Sztuka skutecznego łączenia
zgromadzonych informacji.
Nie można przystępować do pisania prezentacji
maturalnej, jeśli nie posiada się wcześniej stworzonego planu
działania. Pozwoli on napisać w pełni poukładaną i przemyślaną
prace maturalną. W innym razie praca stanie się chaotyczna i
trudna w zrozumieniu i odbiorze. Plan działania przydaje się
również w późniejszym etapie, a mianowicie już podczas
przygotowań do matury ustnej. Pozwoli łatwiej zapamiętać, co
po czym następuje. Plan działania należy zacząć od rozpisania
lektur oraz dzieł literackich , które zostaną wykorzystane w
Twojej pracy maturalnej. Jeśli stworzyłeś więc wcześniej swoja
bibliografię, masz zdecydowanie ułatwione zadanie. Wiesz
bowiem z czego masz korzystać w pracy i o co oprzeć jej treść.
Możesz więc przystąpić do pisania swojej pracy.
Po pierwsze należy wypisać, stosując po raz kolejny burzę
mózgu pomysły w jakiej kolejności ustawić dzieła z literatury
podmiotu, tak aby ze sobą współgrały i
tworzyły jedną całość. Jest to niezmiernie istotne, gdyż
umiejętne łączenie ze sobą różnych treści to właściwie polowa
sukcesu. Ważny jest także dobry, oraz oryginalny pomysł na
ciekawy i oddający głębie tekstu wstęp. Musi ona zaciekawić
komisje oraz w skrócie przybliżyć to o czym będzie mowa w
www.matura2008.blogspot.com
Strona 18
dalszej części pracy. I już na samym końcu pisania owego planu
należy zastanowić się nad tym co chcemy aby zawierała nasza
praca. Większość tematów jest tak skonstruowana, że wymaga
głębszej diagnozy. Warto więc czasem zastanowić się nad głębia
tematu, pokazując go z różnych ujęć i punktu widzenia.
Plan Gotowy??? A więc do dzieła!!!!
Rozdział III: SZTUKA PISANIA
Granica plagiatu.
Żyjemy w czasach, gdzie mamy wszechstronny dostęp do
informacji. Najczęściej więc nie zdobywamy się na trud wyjścia
z domu i sięgamy po prostu do Internetu!!! Wpisujemy temat
naszej pracy w wyszukiwarkę i ukazuje nam się szereg stron
poruszających tę kwestię. Przeglądamy je po kolei i
www.matura2008.blogspot.com
Strona 19
stwierdzamy, że skoro ich wartość merytoryczna wydaje się być
na wysokim poziomie, to dlaczego nie wykorzystać ich treści i
nie pokusić się do zamieszczenia jej w swojej prezentacji.
Częstokroć tak też robimy, niejednokrotnie nie zdając sobie
sprawy, jak wielką sztuką jest umiejętne wykorzystanie treści
powszechnie dostępnych w Internecie, bez naruszania praw
autorskich. Nie ma tez jednak zarazem nic bardziej mylnego niż
przyjęcie sztywnych i nieelastycznych schematów myślenia na
zasadzie: „znalazłem to zdanie w Internecie więc cała praca
została z niego ściągnięta”. Myśląc w ten właśnie sposób sami
przyznajemy się do tego, że absolutnie nie mamy pojęcia na
temat tego w jaki sposób odbywa się wykorzystanie źródeł
internetowych w pracy i jak owy proces przebiega. Nie możemy
jednak dopuścić z drugiej strony do sytuacji, kiedy nasza praca
okaże się być wyłącznie zlepkiem internetowych treści. Jedno
i drugie jest bowiem w tym samym stopniu zawodne.
Pisząc swoją pracę chcemy, aby była ona naprawdę
oryginalna i jedyna w swoim rodzaju. Oczekujemy tym samym
zaś od siebie, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, aby
ta praca była naszą własna twórczością , a to przecież nie może
mieć miejsca. Nie możemy bowiem zacząć wymyślać własnych
interpretacji poszczególnych lektur. Skoro zaś to nie wchodzi w
rachubę, to dochodzimy do wniosku, że aby jednak stworzyć
taka pracę trzeba oprzeć się na pewnych materiałach, min. zaś
Internecie. Dlatego też osoby piszące swoje prace zobowiązane
są sięgnąć po wartościowe opracowania, artykuły i leksykony,
www.matura2008.blogspot.com
Strona 20
których szukać powinny zarówno w bibliotece jak i w Internecie
właśnie! Każdy piszący powinien więc wiedzieć, że aby praca
była prawdziwie wartościowa potrzeba naprawdę wiele źródeł i
trochę trzeba się naszukać. Należy więc wybrać się do
biblioteki, wypożyczyć to, co zdaje się najbardziej przydatne i
wartościowe, ale też sięgnąć zarazem do Internetu, który
przecież posiada tak wiele informacji !!!
Tu jednak jest o wiele trudniej, bo o ile w bibliotece ciężko o
rzeczy małowartościowe, o tyle w Internecie jest ich nader
wiele. Znajdują się tu zarówno niezwykle istotne informacje, jak
i wiele zwyczajnych „ śmieci” lub co gorsza „totalnych bzdur”.
Sztuką zaś jest wybrać to, co naprawdę jest coś warte i
umiejętnie z tego skorzystać. Aby to zrobić trzeba więc posiadać
już sporą wiedzę merytoryczna na dany temat. Kiedy już
wybierzemy poszczególne teksty internetowe, wówczas
zestawiamy wszystko razem , uzupełniamy o własną wizje i
koncepcję pracy, dokładamy indywidualne hipotezy, tezy i
wnioski i w ten sposób komponujemy całość, która choć będąca
efektem idealnie posklejanych informacji pochodzących z
różnych źródeł , czego dowodem jest bibliografia, tworzy jedyną
w swoim rodzaju, niepowtarzalną kompozycję, której z
pewnością nie znajdzie nikt na żadnej ze stron Internetowych i
której na pewno nie można nazwać mianem PLAGIATU.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 21
Rozdział III: SZTUKA PISANIA
Merytoryczna, a wizualna jakość
pracy.
Każda praca poza treścią i merytoryką musi jakoś
wyglądać. Oczywiście tłumacząc słowo jakoś na dobrze i
schludnie. Tak więc każda praca musi wyglądać dobrze i
schludnie. Ktoś mógłby powiedzieć, że nie ma to znaczenia
ponieważ komisja i tak tego nie widzi, jednakże w tym miejscu
nie mogę przyznać mu racji.
Praca musi być napisana jasno i przejrzyście. Pozwoli to łatwiej
przyswoić sobie jej treść. Jednak najważniejszym elementem
stanowiącym o schludności danej pracy jest zachowanie
odpowiednich proporcji miedzy wstępem, akapitami i
zakończeniem. Należy pamiętać, że Twoja prezentacja nie może
trwać dłużej niż 15 minut. Na pozór to bardzo dużo, jednakże
każdy kto zacznie swoje przygotowania do matury już
niebawem zorientuje się , że to naprawdę niewiele. Sztuką jest
zatem napisać w miarę zwięzłą, ale treściwa prace zawierająca
esencję tego co należy powiedzieć. Nie warto więc przesadzać z
długością pracy. Nie chciałabym tutaj narzucać nikomu na ile
stron taka praca powinna być napisana, jednakże warto jest
przeprowadzić pewien test. A mianowicie, należy wziąć dowolny
tekst , włączyć stoper i czytać go przez 15 minut nie wolnym,
ale też niezbyt szybkim tempem. Pozwoli to w przybliżeniu
www.matura2008.blogspot.com
Strona 22
określić długość jaką powinna mieć Twoja praca.
Aby praca byłą dobra nie należy również zamieszczać zbyt wielu
dzieł literackich. Lepiej omówić kilka, (np. trzy) ale dogłębnie,
oddając cały sens tematu, niż dużo, a w sposób płytki i
pobieżny.
Należy również pamiętać, że wszystkie omawiane teksty
powinny mieć w przybliżeniu podobną długość w naszej pracy.
Nie należy skupiać się dogłębnie nad jednym, a drugie
traktować pobieżnie.
Proporcje są niezwykle ważne. Wstęp powinien być w miarę
krótki, ale treściwy i oddający główny watek naszej pracy.
Kolejne akapity powinny w sposób dogłębny omawiać
poszczególne dzieła literackie, a zakończenie będące nieco
dłuższe niż wstęp powinno podsumowywać jeszcze raz
wszystkie zagadnienia omawiane w pracy i niejako zamykać
cała prezentację.
Rozdział III: SZTUKA PISANIA
Cytaty i ich znaczenie w prezentacji
maturalnej .
Praca maturalna uszyta na miarę z pewnością nie może
zostać pozbawiona tak ważnego elementu jak cytaty. Sa one
niezwykle istotne, gdyż po pierwsze wzbogacają wartość
merytoryczną naszej pracy, po drugie, świadczą o doskonałej
www.matura2008.blogspot.com
Strona 23
znajomości omawianych lektur i tematu, a po trzecie nadają
naszej pracy nieskazitelnie estetyczny i kompozycyjny
oddźwięk.
Tak, to wszystko prawda, ale…. Te cytaty nie mogą znaleźć się w
naszej pracy zupełnie przypadkowo. Nie można ich zamieścić na
zasadzie ten mi się podoba, więc go wrzucę w pracę, a tamten
nie, więc go pominę. Wbrew pozorom, odpowiedni dobór
cytatów do treści naszego wystąpienia to nielada sztuka, która
wymaga poświęcenia sporej ilości czasu i dogłębnych
poszukiwań.
Kiedy nasz temat pracy maturalnej oparty jest wyłącznie
literaturze wówczas nasze zadanie jest ułatwione. W takich
przypadkach doskonale sprawdzają się cytaty zaczerpnięte z
omawianych pozycji literackich i dobrane adekwatnie do
tematyki naszej pracy. Sprawa ma się nieco gorzej, kiedy temat
www.matura2008.blogspot.com
Strona 24
naszej pracy maturalnej pochodzi z pogranicza sztuk. Wówczas
nasze zadanie jest o wiele trudniejsze. Nie wystarcza tu już
bowiem cytaty z pozycji literackich omawianych w pracy
i trzeba zdobyć się na głębsze poszukiwania. W tym przypadku
idealnie sprawdzają się cytaty zaczerpnięte z biografii artystów
o których dziełach opowiadamy, słowa pochodzące np. z
recenzji omawianego przez nas filmu, czy artykułu itp. Warto się
jednak czasem natrudzić, by osiągnąć zamierzone efekty!!!
Cytaty idealnie nadają się również do wykorzystania jako motto,
bądź podsumowanie naszej wypowiedzi. W takim wypadku
najlepiej wybierać znane powiedzenia słynnych ludzi,
przysłowia, czy powszechnie znane cytaty literackie, a nawet
całe fragmenty wiersza. Można oczywiście pokusić się i o cytaty
z innych źródeł, a przy tym wykazać swoją wielką kreatywność i
wszechstronną zdolność interpretacji tematu.
Warto również pamiętać, że niezależnie od liczby
zamieszczonych w pracy cytatów ( choć z ich liczba nie wolno
przesadzić!) nie musimy uczyć się ich na pamięć. Wszystkie
bowiem znaleźć się mogą, a wręcz powinny na kracie cytatów,
którą możemy zabrać ze sobą do sali egzaminacyjnej.
A może jednak warto zadać sobie ten trud i mimo wszystko
wyrecytować je z pamięci… ?
www.matura2008.blogspot.com
Strona 25
Rozdział III: SZTUKA PISANIA
Ramowy plan wypowiedzi na miarę
Twoich potrzeb.
Ramowy plan wypowiedzi, a inaczej mówiąc konspekt, to
dokument niezwykle potrzeby i pełniący istotną rolę w procesie
przygotowywania się do matury, oraz podczas wygłaszania
swojego wystąpienia przed komisją egzaminacyjną. Konspekt
jest również dokumentem, który tuż obok bibliografii jest
uwzględniany jako materiał obowiązkowy do przedłożenia
komisji egzaminacyjnej w odpowiednio wczesnym terminie
poprzedzającym egzamin maturalny. Ktoś mógłby jednak
zapytać: po co właściwie jest ten ramowy plan wypowiedzi, w
czym niby ma mi pomóc, a jeśli już, to jak stworzyć naprawdę
dobry konspekt?
Już odpowiadam… Konspekt ( Ramowy plan wypowiedzi) to
dokument uwzględniający w punktach niejako scenariusz
wygłaszanego przez nas przemówienia maturalnego. A więc, jak
zapewne już się domyślacie, jest niezwykle istotny i potrzebny.
Dzięki niemu bowiem nie tylko nie zapomnimy o czym mieliśmy
mówić, ale i nie zgubimy się, co do kolejności omawianych
zagadnień. Aby jednak owy konspekt był nam przydatny,
wpierw musi zostać dobrze ukształtowany. Kiedy najlepiej pisać
konspekt? I tu, podobnie jak w przypadku bibliografii, zdania są
podzielone. Jedni uważają, że jeszcze przed przystąpieniem do
tworzenia wypracowania maturalnego, inni, że bezpośrednio po
zakończeniu tego procesu. Oczywiście, można tak i tak, choć z
www.matura2008.blogspot.com
Strona 26
doświadczenia wiem, że zarówno jedna, jak i druga metoda nie
jest do końca odpowiednia.
Moje spore doświadczenie wynikające z pracy z maturzystami
pozwoliło mi ukształtować własny pogląd na ten temat i
opracować system, który pozwala maturzystom na stworzenie
idealnego konspektu, odpowiadającego ich indywidualnym
potrzebom.
Aby więc by stworzyć naprawdę dobry konspekt maturalny
prace nad nim należy rozpocząć jeszcze przed przystąpieniem
do pisania pracy. Dzięki temu uzyskamy zarys swojej
wypowiedzi i ułatwi nam to później zestawienie w tekście
niezależnych informacji. Na wstępie musimy więc przede
wszytki zadać sobie pytanie: w jakim kierunku chciałbym aby
poszły moje rozważania?, czyli stworzyć punkt bazowy dla
własnych refleksji i schematów myśleniowych. Kiedy to ustalimy
wówczas nadchodzi czas, by obrać motto naszej pracy, które
przyświecać nam będzie w toku naszych rozważań. Gotowe???
Teraz uwzględniamy w konspekcie poszczególne dzieła
literackie i (lub) dzieła sztuki , które wcześniej wybraliśmy do
swojej pracy układając je w kolejności, która według nas wydaje
się być najodpowiedniejsza, najbardziej sensowna i poukładana
pod względem estetycznym. Tworząc konspekt poszczególnych
dzieł musimy również zastanowić się, co chciałbym/ chciałabym
na jego podstawie udowodnić, wskazać, na co zwrócić uwagę
komisji, co przez nie przekazać. Wypiszmy to wszystko od
www.matura2008.blogspot.com
Strona 27
myślników. Następnie przychodzi czas na podsumowanie. W nim
dokonujemy skrótowej analizy poszczególnych dzieł z
uwzględnieniem wniosków jakie w związku z tematem nasunęły
się nam po ich dogłębnym przestudiowaniu. Konspekt kończymy
głębokim cytatem, lub refleksją niejako zamykającą i
podsumowującą cały nasz wywód.
Konspekt już gotowy? Brawo!!! Posiadasz bowiem solidną bazę
w oparciu o która możesz z łatwością stworzyć wypracowanie
maturalne. Ale uwaga!!! Nie traktuj stworzonego konspektu jako
ostatecznego!!! Nie ma bowiem nic bardziej mylnego. Nie
łudźmy się, że za pierwszym razem udało się nam stworzyć coś
idealnego. Nie! Idealny konspekt wymaga bowiem jelcze wielu
poprawek nanoszonych w trakcie pisania wypracowania
maturalnego i jego nauki. Ramowy plan wypowiedzi musi być
bowiem taki, by był Ci pomocny i przydatny podczas Twojego
wystąpienia przed komisją egzaminacyjną. Zanim więc
zdecydujesz się go oddać w ostatecznej formie, wpierw włóż w
niego naprawdę wiele swojej pracy i wysiłku!!!
Poniżej zamieszczam przykładowy konspekt maturalny, który
może posłużyć Wam jako wzór przy tworzeniu własnego
ramowego planu wypowiedzi. Ale uwaga!!! Każdy konspekt
może być inny!!! Wszystko zależy bowiem od indywidualnych
potrzeb każdego z Was oraz wymogów stawianych przez
poszczególnych polonistów!
...............................................................................
www.matura2008.blogspot.com
Strona 28
Temat: Człowiek poszukujący celu i sensu w życiu.
Omów na wybranych przykładach.
IV Ramowy plan wypowiedzi:
TEZA: Człowiek to istota, która nieustannie poszukuje celu i sensu swojego
życia. Różne są jednak drogi, które mają pomóc mu odnaleźć swoje miejsce na
ziemi, a wybór tej drogi zależy tylko i wyłącznie od samego bohatera.
WSTĘP:
1. Pytania o wartości w życiu i sens życia ludzkiego stawiane przez
człowieka od początków istnienia świata.
2. Literatura jako drogowskaz, który poprzez ukazanie losów poszczególnych
bohaterów literackich wskazuje na poszczególne metody znalezienia celu
życia człowieka i jego głębokiego sensu.
3. Światopogląd epoki jako czynnik zasadniczo determinujący sposób
postrzegania wartości prze poszczególnych bohaterów literackich i
wpływający na wybór drogi, która ma na celu pomóc bohaterowi odnaleźć
sens istnienia.
ROZWINIĘCIE:
1. Konrad Wallenrod - bohater powieści poetyckiej A. Mickiewicza pt.
„Konrad Wallenrod” jednostką poszukująca wartości życia na drodze
podstępnego zniszczenia wroga.
2. Gniew i nienawiść jako uczucia, które w znaczący sposób wpłynęły na
wybór takiej, a nie innej drogi przez bohatera, mającej pomóc mu
odnaleźć sens jego istnienia.
3. Przekonanie bohatera o słuszności swojej decyzji i poświęceniu własnego
życia i miłości w imię ojczyzny.
4. Kordian jako bohater, który błądzi po omacku, starając się ogarnąć realia
świata. Realia, które nie zgadzają się z jego wyidealizowaną koncepcją -
marzeniami.
5. Podróż bohatera po Europie jako swoista lekcja dla Kordiana,
uświadamiająca mu jakimi prawami rządzi się świat.
6. Monolog bohatera na szczycie Mont Blanc chwilą w której Kordian
uświadamia sobie cel swojej ziemskiej wędrówki- służba na rzecz ojczyzny
przejawiająca się w zabiciu Cara.
7. Dr Judym bohaterem, który pragnął odnaleźć sens własnego istnienia
poprzez służbę innym ludziom i próbę likwidacji biedy i nierówności
społecznej.
8. Samotne zmaganie się bohatera i próba realizacji własnych marzeń, nie
przynosząca jednak większych efektów.
9. Moment wyboru: miłość, czy dalsze nieudane dotąd próby samotnej
naprawy świata.
10.Rozdarcie wewnętrzne bohatera zasymbolizowane w ostatniej scenie
powieści przez rozdartą sosnę pod która zasiada bohater.
11.Cezary Baryka jako bohater, którego młodość i poszczególne etapy jego
życia były kolejnymi krokami ku odnalezieniu sensu swojego istnienia.
12.Poszczególne etapy w życiu bohatera wywierające zasadniczy wpływ na
życie młodzieńca ( rewolucja, przyjazd do Polski, pobyt w Nawłoci, pobyt
w Chłodku, ruch na Belweder).
ZAKOŃCZENIE:
1. Człowiek jako istota, która od początków istnienia świata poszukiwała
www.matura2008.blogspot.com
Strona 29
celu i sensu swojego życia.
2. Konrad Wallenrod poszukujący sensu swego życia poprzez podstępną
walkę z Zakonem Krzyżackim.
3. Kordian, jako bohater widzący sens i wartość swojego istnienia w
poświeceniu na rzecz ojczyzny.
4. Dr Judym widzący cel swojego życia w próbie naprawy świata i
bezinteresownej służbie najbiedniejszym.
5. Cezary Baryka jako bohater zmierzający do poznania celu swojego
istnienia przez kolejne etapy swojego niełatwego życia.
................................................................................................................................
Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE
Magiczna moc materiałów
dodatkowych.
Materiały dodatkowe, to jak sama nazwa wskazuje takie
pomoce, które nie są obowiązkowe, ale dopuszczalne na
maturze ustnej z języka polskiego. Do nich zaliczamy min.
różnego rodzaju plansze i plakaty przygotowane przez
maturzystów, reprodukcje obrazów, fragmenty filmów i
prezentacje multimedialne. W ostatnim jednak czasie
najbardziej na popularności wśród maturzystów zyskała sobie ta
ostatnia forma. I słusznie, gdyż stanowi ona znakomity materiał
dodatkowy i pomocniczy, który możemy zabrać ze sobą na
maturę i zachwycić swoją kreatywnością całą komisję.
Ktoś mógłby jednak zapytać dlaczego dodatkowy i
pomocniczy? I tutaj właśnie tkwi sekret owej magicznej mocy
materiałów dodatkowych, a w szczególności właśnie prezentacji
multimedialnej.
Tak tak, prezentacja multimedialna bowiem to
www.matura2008.blogspot.com
Strona 30
niezwykle pomysłowe zestawienie tych dwóch cech. Jest ona
materiałem dodatkowym, gdyż nie jest obowiązkowa. Nikt nie
wyrzuci nas z sali za to, że jej nie posiadamy, nikt nas za to nie
skarci. Skro jednak jest uważana za materiał dodatkowy, to z
pewnością podnosi jakość pracy i solidnie wzmacnia naszą
ocenę w oczach komisji.
Prezentacja multimedialna to nie tylko materiał dodatkowy, ale i
pomocniczy dla nas. Każda bowiem dobrze wykonana
i solidnie przygotowana prezentacja pps. jest ułatwieniem dla
maturzysty, który to dzięki niej z pewnością nie pomyli na
maturze kolejności prezentowanych treści, nie przekręci
żadnego ważnego nazwiska ani tytułu, oraz nie będzie musiał
na pamięć uczyć się długich i rozbudowanych cytatów zwartych
w pracy. To wszystko znajdzie bowiem na ekranie komputera !
Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE
Dla kogo prezentacja multimedialna?
Prezentacja multimedialna z pewnością wymaga od
maturzysty poświecenia większej ilości czasu niż inne materiały
dodatkowe, ale i z pewnością najbardziej się opłaca.
Szczególnie zaś przydatna, o ile nie użyć słowa niezbędna, jest
ona w przypadku realizacji tematów z pogranicza literatury i
sztuki, czy filmu. Tutaj pełni ona niezmiernie ważna rolą, gdyż
wskazuje na reprodukcje obrazów o których mowa, utrwala na
www.matura2008.blogspot.com
Strona 31
szklanym ekranie kadry filmów omawianych w pracy oraz
wskazuje na najważniejsze cytaty warte zapamiętanie itp. W
każdym jednak przypadku, nie tylko w obliczu pisania prac z
korespondencji sztuk, warto jest pokusić się o wykonanie
prezentacji multimedialnej, gdyż dzięki temu zostaniemy
niewątpliwie wyżej ocenieni za nasz wysiłek i zdobędziemy
uznanie wśród komisji, która doceni naszą pomysłowość,
oryginalność i wyśmienite, pełne przygotowanie.
Oto kilka przykładowych slajdów z których zbudowane sa
prezentacje multimedialne:
www.matura2008.blogspot.com
Strona 32
Jak jednak przygotować idealną prezentację
multimedialną? Co w niej zawrzeć by była ona zgodna
tematycznie z naszą pracą? Jakich treści i obrazów użyć?
Przede wszytki nastawiając się na zrobienie prezentacji
www.matura2008.blogspot.com
Strona 33
multimedialnej musimy liczyć się z tym, że będziemy musieli
poświecić jej sporo czasu. Prezentacja bowiem, tak jak i matura,
pierwotnie i na pierwszy rzut oka wydaje się być rzeczą łatwą,
ale kiedy już się do niej przymierzymy, zdajemy sobie wówczas
sprawę, że zabiera ona wiele czasu i wcale nie jest tak prosta
jak nam się wydawała. Kiedy jednak ostatecznie jesteśmy
przekonani, że chcemy poświecić swój czas dla dobra sprawy,
wówczas musimy zacząć od gromadzenia materiałów, tj. zdjęć
autorów lektur, które omawiamy w pracy, kadrów z filmów
i teatrów, o ile dany utwór był wystawiony na scenie lub na
szklanym ekranie, reprodukcji obrazów, jeśli nasz temat jest z
pogranicza korespondencji sztuk, najważniejszych cytatów itp.
Następnie musimy wybrać odpowiedni szablon, a częstokroć
i samemu go stworzyć aby barwa koloru i styl idealnie
odpowiadały naszemu tematowi. Nie możemy bowiem użyć
koloru żółtego, jeśli nasz temat oparty został o motyw śmierci,
ani koloru czarnego, kiedy mowa o radości.
Pamiętajmy, że kolorystyka, obróbka zdjęć, dopasowanie
odpowiednich ramek i czcionki, to połowa sukcesu i to ta
niestety bardziej czasochłonna połowa. W przypadku tematów
czysto literackich nasze możliwości są nieco ograniczone, gdyż
zwężają się do zamieszczenia w pracy multimedialnej cytatów
i pojedynczych zdjęć, choć ich trafny wybór wcale nie jest taką
prostą sprawą. Kiedy jednak nasz temat jest z pogranicza sztuk
wówczas nasze możliwości niezwykle wzrastają.
Możemy użyć reprodukcji obrazów, malowniczych szablonów
i wymyślnych czcionek, a przez to stworzyć niezwykle
abstrakcyjne slajdy.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 34
Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE
Jak umiejętnie skorzystać z
przygotowanych materiałów?
Praca już gotowa, konspekt i bibliografia dopracowana,
prezentacja multimedialna, plansze i plakaty w oczekiwaniu na
zaprezentowanie ich komisji egzaminacyjnej. Wszystko
niemalże idealnie, ale potrzebna jest jeszcze jedna rzecz do
sukcesu- dobre przygotowanie i zaprezentowanie tego, co
zostało z tak wielkim trudem stworzone. Niezbędna staje się
więc w tym momencie wiedza, jak najlepiej skorzystać z
przygotowanych uprzednio materiałów.
W poprzednich rozdziałach wyjaśniłam jak wielką rolę odgrywa
ramowy plan wypowiedzi, bibliografia i kartka z cytatami.
Nadszedł czas aby tę wiedzę wykorzystać. Nie bójmy się wziąć
konspektu, bibliografii, czy kartki z cytatami do ręki, jeśli ta
może nam w danej chwili okazać się wielce pomocna. Po to
zostały one przygotowane, aby Wam służyć, wykorzystajcie
więc to, co się na nich znajduje! Ucząc się swojego wstąpienia
nie zapomnijmy również o prezentacji multimedialnej.
Włączajmy ją zawsze wtedy, kiedy ćwiczymy swoja wypowiedz,
bo przecież ona jest dla nas również źródłem wiedzy
i materiałem pomocniczym.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 35
ROZDZIAŁ V: UCZ SIĘ Z GŁOWĄ!
Jak dobrze przygotować swoje
wystąpienie maturalne?
Matura ustna z języka polskiego to olbrzymi stres dla
większości maturzystów i nie sposób w żaden sposób temu
zaprzeczyć. Owy stres stanowi jednak zjawisko jak najbardziej
naturalne, gdyż każde publiczne wystąpienie, a do tego
wystąpienie od oceny którego zależy nasza dalsza kariera
naukowa, wiąże się właśnie z tremom, stresem i obawami. To
naturalne, jednak nie powinno wpływać to na jakość naszego
wystąpienia. Aby jednak tak się stało, musimy dobrze
przygotować się do matury i zgromadzić wszelkie niezbędne dla
nas informacje, tak by nasza wypowiedz była poukładania,
niechaotyczna i mająca przysłowiowe „ręce i nogi”.
Jak zatem dobrze przygotować się do matury ustnej z języka
polskiego? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie,
gdyż każdy z nas posiada inne predyspozycje, zdolności, zalety,
inne też miewa trudności i bariery, które zmuszony jest
pokonywać. Ważne jest zatem, aby samodzielnie ocenić nasze
możliwości, wyodrębnić mocne strony i maksymalnie je
wykorzystać, a nasze ułomności zredukować do minimum
i maksymalnie zretuszować. Kiedy już odpowiemy sobie na
pytania: co chciałabym pokazać i zaprezentować komisji, gdyż
wiem, że jest moją mocna stroną? czego lepiej unikać i nie
ujawniać, a czym się pochwalić by wybić się ponad
www.matura2008.blogspot.com
Strona 36
przeciętność? Wówczas możemy przystąpić do procesu
przygotowującego nas do zaprezentowania się komisji.
Jak to zrobić? Odpowiem Wam na własnym przykładzie.
Matura już dawno za mną, lecz kiedy tylko o niej pomyślę zdaje
mi się , jakby było to dopiero co wczoraj. Pamiętam bardzo
dobrze, że zawsze wtedy, kiedy tylko pomyślałam, że mam
stanąć przed komisją i zacząć mówić, przechodziły mnie
dreszcze. Nie należę do osób małomównych i skrytych, a mimo
tego się bałam. Pomyślałam wówczas, że muszę wymyśleć jakiś
sposób aby maksymalnie zredukować ten paraliżujący mnie
stres. Cóż jednak mogło go bardziej zminimalizować niż dobre
przygotowanie?
Wymyśliłam więc, że muszę się solidnie i bardzo dobrze
przygotować. Wzięłam się więc ostro do pracy. Samo
wypracowanie miałam napisane już nieco wcześniej, nie miałam
jednak o nim zielonego pojęcia, nie umiałam powiedzieć ani
słowa. Dałam sobie tydzień, na całkowite wykucie pracy.
Każdego dnia więc uczyłam się na pamięć małego fragmentu
pracy. Nie kułam jednak słowo w słowo tekstu, a raczej
trzymając się planu ramowego, punkt po punkcie, starłam się
opowiadać moją pracę. Kiedy zapomniałam słowa, szybko
starałam się je zastąpić innymi i w ten sposób uczyć się
wychodzić łatwo z opresji, by na maturze, gdyż czegoś
zapomnę, lub przekręcę, wiedzieć jak powiedzieć to innymi
słowy. W ten sposób moja praca brzmiała może nieco inaczej niż
ta, którą parę tygodni wcześniej zapisałam na kartce, ale dzięki
temu była swobodniejsza, bardziej naturalna i płynna. Kiedy już
www.matura2008.blogspot.com
Strona 37
wiedziałam, że tekst mam opanowany do perfekcji,
postanowiłam poćwiczyć nad sposobem mówienia.
Powiedziałam sobie: znajdź swoje mocne strony! I znalazłam, a
następnie starałam się je maksymalnie wykorzystać
i wyeksponować. Na przykład, cytaty podkreślałam odpowiednią
barwą głosu, starłam się mówić głośno, momentami, kiedy było
to konieczne, dosadnie, innym zaś razem ciszej, jakby pytająco.
Przy tym starałam się również utrzymać pogodną twarz,
próbować wyćwiczyć sobie zdolność zerkania co jakiś czas na
komisję i podtrzymywania kontaktu wzrokowego, co jest
niezwykle istotne. Uczyła się również wskazywania ręką
cytatów, które znajdowały się na mojej prezentacji
multimedialnej i przerzucania kolejnych slajdów. To wszytko,
wzięte razem złożyło się na cały estetyczny walor mojej
wypowiedzi, który jest niezwykle ważny, a wręcz konieczny.
Trzeba bowiem potrafić pokazać komisji, że nie jest się
przestraszonym i zdezorientowanym, lecz pewnym swojej
wiedzy i umiejętności i zdolnym jak najlepiej ją zaprezentować.
To naprawdę działa!!!
Na koniec, kiedy wypowiedz była już opanowana
wyśmienicie jeszcze raz przewertowałam strony książek z
literatury przedmiotu, które oczywiście wcześniej przeczytałam
oraz streszczenia książek z literatury podmiotowej. Teraz byłam
już pewna , że jestem całkowicie przygotowana.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 38
Przed wejściem do sali trzęsły mi się nogi, myślałam, że
zemdleje. Tak się oczywiście nie stało. Weszłam tam, choć
byłam pewna , że nic już nie pamiętam. Nic jednak podobnego,
byłam tak obkuta, ze wygłosiłam wszytko prawie śpiewająco, a
później bez problemów odpowiedziałam na pytania komisji.
Poszło dobrze, a kiedy zobaczyłam uśmiech na twarzach
egzaminatorów wiedziałam już, że było naprawdę dobrze i że
moje metody naprawdę się sprawdziły. Zdałam na 95%;-) i
byłam szczęśliwa. W sumie to jestem po dziś dzień, bo dzięki
temu zyskałam większą pewność siebie, dostałam się na
wymarzone studia , a przy tym mogę i Wam pomagać, moi
drodzy maturzyści.
Dlatego zapewniam, matura jest do przejścia! To nic
trudnego, wystarczy opracować sobie, tak jak ja, dobry sposób,
tzw. haczyk na maturę.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 39
ROZDZIAŁ V: UCZ SIĘ Z GŁOWĄ!
Sztuka skutecznego i szybkiego
uczenia się.
Przypomnijmy sobie skrócie przedstawione już we
wcześniejszych rozdziałach niektóre z technik szybkiego i
skutecznego uczenia się oraz uzupełnijmy je o te o których
jeszcze nie było mowy.
Do podstawowych zasad mających na celu efektywne i szybkie
zapamiętywanie należą:
•
Ni igraj z czasem! Zacznij swoje przygotowania do matury
ustnej z języka polskiego na tyle wcześnie, by z łatwością
ze wszystkim zdążyć. Nie czekaj na ostatni dzwonek!
•
Nie wszystko na raz! Podziel materiał na takie partie, które
www.matura2008.blogspot.com
Strona 40
jesteś w stanie zapamiętać. Nie staraj się opanować
wszystkiego w jeden dzień. Wyznacz sobie cel
np. pamięciowe opanowanie całego wystąpienia w
przeciągu tygodnia i konsekwentnie, systematycznie, krok
po kroku staraj się go osiągnąć.
•
Nie „wkuwaj” wszystkiego na pamięć! Pamięciowe uczenie
się jest niezbędne jednak nie wymagaj od siebie aby
wyuczyć się pracy maturalnej, co do jednego słowa. Staraj
się raczej mówić własnymi słowami, zapomniane
wyrażenia zastępować natychmiast pochodnymi
i realizować punkt po punkcie wszystkie założenia
zamieszczone w konspekcie.
•
Miej zawsze przy sobie konspekt! Konspekt jest
dokumentem, który będzie towarzyszył Ci na maturze
ustnej z języka polskiego. Wykorzystaj więc maksymalnie
wszystkie jego zalety! Przygotowując się do matury zawsze
miej go w ręce, tak by stał się on materiałem pomocnym
podczas wygłaszania Twojego wystąpienia.
•
Trudne zwroty i słowa wypisz na dużej kartce! Jeśli w Twojej
pracy obecne są zwroty lub słowa, których zapamiętanie
sprawia Ci trudność, wypisz je na dużej kartce, którą
następnie zawieś nad łóżkiem. Powtarzaj je zawsze wtedy,
kiedy kładziesz się spać, a zobaczysz, że z łatwością
wszystko zapamiętasz!
•
Powtarzaj, powtarzaj i jeszcze raz powtarzaj! Każdą
opanowana partię materiału powtarzaj zawsze wtedy,
kiedy masz tylko ku temu warunki. Coraz to nowe
www.matura2008.blogspot.com
Strona 41
fragmenty pracy scalaj i utrwalaj w pamięci w autobusie,
pociągu, w drodze do szkoły, na spacerze, a nawet przed
pójściem spać. To pozwoli Ci szybciej i płynniej opanować
Twoje wystąpienie.
•
Zrób sobie przerwę! Nie poświęcaj na naukę jednego
fragmentu pracy zbyt wiele czasu naraz. Kiedy czujesz się
zmęczony nie nadwyrężaj swoje umysłu. Zrób sobie
przerwę! Wyjdź na krótki spacer, zrób dwa przysiady, czy
zjedz kostkę czekolady. Dzięki temu, kiedy znów
przystąpisz do nauki Twój umysł z łatwością pochłonie
nowe informacje.
•
Mów głośno! Kiedy przygotowujesz soje wystąpienie w
domu nie powtarzaj po raz kolejny danego fragmentu
cicho. Wygłoś go głośno i wyraźnie, tak by usłyszeć swój
głos. Dzięki temu z łatwością wyłapiesz swoje
niedociągnięcia i bez trudu sobie z nimi poradzisz.
•
Pokonaj stres! Kidy opanujesz już swoja pracę maturalną
zbierz się na odwagę i zaprezentuj ją swoim najbliższym, w
taki sposób jak będzie to miało miejsce na maturze. Dzięki
temu oswoisz się z sytuacją, opanujesz tremę,
przyzwyczaisz się do obecności słuchaczy i sprawdzisz,
czy aby na pewno dobrze się przygotowałeś.
•
Uwierz w siebie! Nie trać pewności siebie, wiary we własne
możliwości i uzbrój się w cierpliwość. Nie wszystko
wychodzi od razu, jednak „trening czyni mistrza”. „Chcieć
to móc” dlatego zacznij chcieć, a wszystko na pewno się
uda!
www.matura2008.blogspot.com
Strona 42
ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!
W co się ubrać na maturę?
Matura, to niezwykle ważny i uroczysty czas, dlatego każdy
maturzysta powinien pomyśleć o odpowiednim stroju, który
mógłby niejako dopełnić wszelkie przygotowania do matury. Jak
mówi jedno z powszechnie znanych powiedzeń „ Ubiór jest
wizytówką człowieka”, warto więc, aby ubiór każdego z Was jak
najlepiej o nim zaświadczył. Jak zatem ubrać się na maturę?
www.matura2008.blogspot.com
Strona 43
Nie ma chyba nic prostszego w całym tym nawale różnych
przygotowań, choć niektórym i to sprawia nie lada problem. Nie
warto eksperymentować ze strojem, by niepotrzebnie nie
zwracać na siebie uwagi z tegoż właśnie powodu. Zbytnio
wykrojone dekolty, mini spódniczki, trampki i glany nie wchodzą
więc w rachubę.
Najważniejsze jest to, aby nasz strój był schludny i czysty.
Wskazane jest również aby nie rzucał się w oczy ze względu na
kolorystykę. Najbardziej odpowiednie zdają się więc być
wszelkie odcienie czerni, szarości, brązu i granatu.
Dziewczęta zdecydowanie powinny włożyć na tę okazję
elegancką spódnicę, mimo, iż na co dzień może nie bardzo lubią
w niej chodzić. Jak najbardziej na miejscu jest również biała
bluzeczka oraz elegancki żakiet, który jest niejako dopełnieniem
ubioru. Elegancki i delikatny makijaż oraz schludna fryzura, to
również elementy składające się na piękny wygląd, dlatego
warto zadbać o nie z należyta dokładnością.
U panów sprawa wygląda podobnie. Mile widziany na maturze
jest krawat, biała koszula i garnitur. Zwróćmy również uwagę
na czyste buty i paznokcie. Ostatni rzut oka w lustro…
Dobrze??? No to ruszamy na maturę…
www.matura2008.blogspot.com
Strona 44
ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!
Zapanuj nad stresem.
Nie ma co ukrywać, wystąpienie maturalne to dla wielu z
Was przeżycie niemalże traumatyczne, które wiąże się z
olbrzymim stresem. A jak wszyscy dobrze wiemy, stres to
najgorszy z możliwych doradców, który nie dość, że w niczym
nam nie pomoże, to jeszcze może spłatać niezłego figla i
przysporzyć kłopotów. Dlatego tak ważnym jest to, by nauczyć
się nad nim panować. Tylko wtedy bowiem będziemy mogli
ograniczyć jego wpływ do minimum.
Panowanie nad stresem to wielka sztuka. Nie każdemu udaje się
to za pierwszym razem. Czasem potrzebnych jest wiele ćwiczeń.
Warto jednak poznać pewne techniki, które pozwolą nam
ograniczyć jego wpływ.
Stres przychodzi zawsze wtedy, kiedy stajemy w obliczu czegoś
nowego, nieznanego, wobec sytuacji niecodziennej,
a mającej dla nas wielkie znaczenie. Taka właśnie sytuacja jest
wystąpienie maturalne. Nikt z nas bowiem co dzień nie
występuje publiczne prezentując swoją wiedzę. Nikt do końca
nie wie, jak wygląda owa matura. Boimy się i stresujemy, to
naturalne. Ważne jednak jest to, by nie pozwolić „zjeść” się
temu stresowi , a przez to obniżyć swoje noty z egzaminu
dojrzałości.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 45
Skoro stres pojawia się zawsze wtedy, kiedy stajemy wobec
nowej sytuacji, ważne jest by sprawić, aby ta sytuacja nie była
dla nas tak całkowicie nowa. W tym z pewnością pomogą liczne
ćwiczenia, głośne wygłaszanie swojego przemówienia, a nawet
próba generalna w gronie rodzinnym. Zdobądźcie się na tę
odwagę, a zobaczycie , że warto.
Kolejnym czynnikiem, który pozwoli nam zredukować stres jest
dobre przygotowanie. Świadomość, że jesteśmy „obkuci na
blachę” podbuduje nasza pewność siebie i sprawi, że będziemy
o wiele spokojniejsi podczas egzaminu.
Aby zmniejszyć skutki stresu ważny jest również właściwy
wypoczynek. Nie warto powtarzać tekstu na pięć minut przed
maturą. Nie czas i nie miejsce na to. Pamiętajmy, że aby
dobrze przygotować się do matury najlepiej jest opanować
wystąpienie nie później niż półtorej tygodnia przed maturą.
Następnie wystarczy je powtarzać raz/dwa razy dziennie i
gotowe. W przeddzień matury nie przemęczaj umysłu, ani nie
www.matura2008.blogspot.com
Strona 46
nakręcaj siebie, że jeszcze nic nie umiesz. Wypocznij, poczytaj
dobrą książkę, obejrzyj film i nie myśl o maturze i wszystkim co
z nią związane. Pamiętajmy, że wypoczynek jest konieczny, by
nasz umysł mógł sprawnie funkcjonować!
ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!
Jak zrobić dobre wrażenie?
Każdy z maturzystów pragnie by na egzaminie dojrzałości
zaprezentować się jak najlepiej. Zdajemy bowiem sobie sprawę
z tego, iż wrażenie jakie wywrzemy na komisji również ma
wpływ na wynik zdanego egzaminu. Dlatego właśnie tak ważne
jest, by wypaść jak najlepiej.
Na nasz wizerunek składa się wiele czynników, które zebrane
razem tworzą ogólny zarys naszej osobowości. Aby więc nie
zrazić do siebie komisji, a co więcej zyskać jej uwagę
i zaufanie musimy się trochę postarać.
Przede wszystkim pamiętajmy o adekwatnym do powagi
sytuacji ubiorze o którym wcześniej nieco szerzej opowiadałam.
Ubiór i nasz wizerunek, czyli to, jak wyglądamy, jest bowiem
pierwszym elementem rzucającym się w oczy komisji
egzaminacyjnej.
Nie zapomnijmy również o zwrotach grzecznościowych. Dzień
dobry, dowidzenia, dziękuje, proszę, przepraszam, czy
mogłaby/mógłby Pan/Pani powtórzyć, to wyrażenia, które
powinny towarzyszyć nam wszędzie, a na maturze w
szczególności.
Dobre wrażenie z pewnością wywrzemy na komisji
egzaminacyjnej wtedy, kiedy nasze wystąpienie zostanie
wzbogacone o odpowiednią oprawę. Nie zaczynamy więc
pracy od słów: „dobra, mówię”, czy „zaczynam”, lecz ujmijmy to
inaczej np. Pragnę dziś Państwu zaprezentować temat ….. lub:
Postaram się dziś omówić przed Państwem zagadnienie
dotyczące motywu…
Pamiętajmy o zachowaniu odpowiedniej postawy. Nie
podpierajmy się więc łokciem o stolik, nie przeskakujmy z nogi
na nogę, nie chodźmy chaotycznie z kąta w kąt czy nie gryźmy
ołówka.
Takie zachowanie jest niedopuszczalne i nie przystoi
maturzyście. Wygłaszając swoje przemówienie stójmy więc
prosto, ewentualnie, o ile jest to konieczne wykonując pewne,
swobodne ruchy np. wskazujący na slajd, czy plakat, czy mający
na celu podkreślić wagę danych słów.
Pozbądźmy się miny ponuraka, której przecież nikt nie lubi i
która nie kojarzy się zbyt miło. Na naszej twarzy niech zagości
uśmiech, który towarzyszyć nam będzie w trakcie całej
prezentacji temu. Dajmy się poznać i polubić jako ciepła i
pogodna osobę. Uśmiech naprawdę wiele może zdziałać.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 48
Spoglądajmy na komisje i nie obawiajmy się ich spojrzeń.
Kontakt wzrokowy z interesantem, to zasadniczy element
dobrego wystąpienia. Przykujmy uwagę komisji, zwracając się
bezpośrednio w ich kierunku. Gwarantuję, że nie będą mogli
oderwać od Was oczu.
Daj z siebie cos więcej. Przygotuj plakaty, reprodukcje obrazów,
prezentację multimedialną, czy jeszcze inne, dodatkowe
materiały. Pokaż, że stać Cię na więcej, że chcesz robić więcej.
Komisja z pewnością doceni Twój wysiłek i nagrodzi go we
właściwy sposób!
www.matura2008.blogspot.com
Strona 49
ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!
Sztuka przemawiania.
Wystąpienie przed komisją na maturze ustnej z polskiego
i zaprezentowanie przygotowanego wcześniej tematu to
zasadniczy element matury na podstawie którego miedzy
innymi oceniany jest poziom wiedzy maturzystów. Aby jednak
owa prezentacja była naprawdę dobra należy poznać kilka
prostych technik, dzięki którym zrozumiesz na czym polega i jak
ważne jest opanowanie do perfekcji sztuki przemawiania, czyli
retoryki.
Sztukę retoryki praktykowano od najdawniejszych już czasów.
Ludzie wiedzieli bowiem jak ważne jest jej poznanie, które jest
elementem niezbędnym w codziennym życiu. Podobnie jest
dziś. Aby osiągnąć zamierzony cel musimy umieć odpowiednio
się wysłowić i dzięki temu zyskać sobie zwolenników. Sztukę
przemawiania stosuje się niemalże wszędzie: w reklamie, filmie,
wiadomościach, regencjach, czy nawet w zwyczajnych,
codziennych dialogach. Bez niej nie ma życia.
Jak zatem przemawiać na maturze? Poznajmy kilka
zasad:
•
Mów głośno i wyraźnie. Daj się słyszeć i rozumieć, komisja
może bowiem ocenić jedynie to, co usłyszała.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 50
•
Nie spiesz się. Masz czas by w domu przygotować
wystąpienie tak, aby zmieścić się w czasie. Zrobiłeś to?
Więc teraz również z pewnością zdążysz wszystko
powiedzieć.
•
Unikaj łączników miedzy z daniami w postaci zwrotów :
eeeeeeeeeeeeeee, hmmmmmmmmmm, ymmmmmmmm.
•
Podkreśl za pomocą słówo cytaty, początek kolejnego
akapitu, ważniejsze zdania, motto, czy podsumowanie
pracy.
•
Staraj się mówić ładnie i schludnie, nie wpadaj w panikę.
•
Pamiętaj o zwrotach grzecznościowych.
ROZDZIAŁ VII: PRZYKŁADOWA
PRACA MATURALNA
Omów genezę dramatu i jego
przemiany na przestrzeni epok.
Dramat jak wszyscy doskonale wiemy to jeden , tuż obok
liryki i epiki, z głównych rodzajów literackich. Sama nazwa zaś
pochodzi z języka greckiego i wywodzi się od słowa dráma ,
które to znaczy dosłownie tyle, co działanie, czy akcja. Ktoś
mógłby zapytać, cóż jednak w tym szczególnego? Dlaczego tyle
uwagi poświęca się dramatowi, a zapomina jakby o pozostałych
rodzajach literackich.? Dramat jest jednak szczególny
www.matura2008.blogspot.com
Strona 51
i wyjątkowy, gdyż zadziwia swoją wielobarwnością,
konstrukcją, środkami jakimi się posługuje, ale przede
wszystkim tym, że posiada, jako jedyny z wszystkich rodzajów
literackich, niezwykle dualistyczną naturę, bowiem jest
utworem, który czytamy, tak jak pozostałe dzieła literackie, ale
nie tylko. Dramat bowiem obok swej literackiej natury posiada
też drugi biegun- walor artystyczny, gdyż pisany jest z myślą
nie tylko o czytelnikach, ale także, a może przede wszystkim z
myślą o odbiorcach sztuki teatralnej, dlatego też zawsze
zbudowany jest w ten sposób, aby można było wystawić go na
scenie. Jest to więc właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru
i literatury. Na strukturę dramatu przeważnie składa się
centralne znaczenie akcji, a główną formą podawczą jest
dialog. Utwór zawiera tekst główny (dialogi, monologi) oraz
tekst poboczny (didaskalia, wskazówki inscenizacyjne).
Specyfiką dramatu jest także akcja konfliktowa,
rozczłonkowana na szereg epizodów (scen, aktów), oraz –
przeważnie – brak warstwy narracyjnej. To cechy, które
charakteryzują wszystkie rodzaje dramatu, nie znaczy to
jednak, że każdy ma taką samą formę. Dramat ewoluował
bowiem na przestrzeni epok i przybierał coraz to nowe formy.
Pewne jego elementy wciąż zostawały zachowane, inne zaś
zmieniały się i dostosowywały do oczekiwań odbiorców ,
możliwości scenicznych i treści jaka miała zostać przekazana.
Za główne odmiany dramatu uważa się komedię i tragedię,
ale po przełomie w drugiej połowie XIX wieku granice te są
płynne, jednakże główne gatunki dramatu to: dramat poetycki,
dramat romantyczny, dramat absurdu, dramat mieszczański,
www.matura2008.blogspot.com
Strona 52
dramat realistyczny, dramat liturgiczny, dramat satyrowy,
dramat psychologiczny, dramat historyczny i inne. W swojej
wypowiedzi pragnę przybliżyć Państwu owy proces
ewoluowania tego wyśmienitego rodzaju literackiego jakim
jest dramat i wskazać jakie formy pierwotne zachowały się w
dramacie po dziś dzień, a które uległy przeobrażeniom lub też
zostały dodane, a przy tym pokazać jak wielkich zmian przez to
dokonano i w jakim kierunku owy rodzaj popłynął się na
przestrzeni
epok.
Początki rozwoju dramatu sięgają wieku VI p.n.e.
i wywodzą się z obrzędów ku czci boga Dionizosa- boga
urodzaju, wina, tańca i śpiewu. W czasie tychże obrzędów
wieśniacy przebierali się w skóry zwierzęce i odprawiali liczne
obrzędy na cześć bóstwa, połączone ze śpiewem pieśni
lirycznych , ściśle powiązanych z Dionizosem, czyli tzw.
dytyramby, oraz z tańcami. Te śpiewy i tańce miały zaś się
odbywać przy ołtarzu bóstwa, gdzie wraz z chórem zbierała się
również liczna publiczność. Tak właśnie zrodziły się zalążki
dramatu greckiego który następnie stał się archetypem
rodzajowym ulegającym w późniejszych wiekach
przeobrażeniom i zmianom, jednak trwale zachowującym swą
solidną podstawę i konstrukcję dramatu jaką zapoczątkował.
Teatr grecki również podlegał licznym przeobrażeniom, póki
nie osiągnął swej ostatecznej formy. Wpierw, tak jak
wspomniałem już wcześniej, opierał się on na śpiewie i tańcu
chóru podczas Dionizji Małych i Dionizji Wielkich, kiedy to
część uroczystości stanowiło właśnie współzawodnictwo, czyli
tzw. zawody artystyczne w których brały udział chóry
www.matura2008.blogspot.com
Strona 53
wyśpiewujące dytyramby. Następnie poszerzono owy teatr o
jednego aktora, który to prowadził polemikę z chórem
i mógł przywdziewać różnego rodzaju stroje i maski. W V zaś
wieku p.n.e. jak podaje tradycja wprowadzony został na scenę
drugi aktor przez Ajschylosa, co stworzyło możliwość konfliktu
między poszczególnymi bohaterami i stało się początkiem
pełnego już rozwoju dramaturgii. Niedługo zaś potem Sofokles
wprowadził trzeciego aktora, poszerzając tym samym
możliwość komponowania akcji. W tej postaci: trzech aktorów i
chór, tragedia grecka pozostaje niezmieniona. Nazwa
„tragedia” pochodzi od dwóch słów greckich: „tragos" - kozioł i
„ode” - pieśń (tragedia = pieśń kozła). W ten sposób możemy
więc wyodrębnić główne stadia rozwoju dramatu greckiego, a
więc objazdowy, ateński, hellenistyczny i grecko-rzysmski.
Sofokles to , jak już wspominałem, jeden z wybitnych
dramaturgów greckich dlatego też analizując jego twórczość, a
ściślej mówiąc tragedię zatytułowaną „ Antygona”, postaram
się na jej przykładzie wskazać na pozostałe cechy dramatu
greckiego. Sofokles bazując na swych poprzednikach i na
konstrukcji dramatu greckiego zachował w swojej tragedii
podstawową zasadę- zasadę mimesis, która mówiła, że utwór
ma odzwierciedlać rzeczywistość, a więc przedstawiać takie
wydarzenia, konflikty i sposoby wypowiadania się postaci, jakie
miały, lub mogły by mieć również miejsce w realnym świecie.
Kolejna podstawową zasadą tragedii antycznej było zachowanie
jedności czasu, miejsca i akcji oraz zasady decorum, o których
również nie zapomniał Sofokles. Akcja bowiem jego utworu
rozgrywa się w całości przed pałacem króla Teb- Kreona, a o
www.matura2008.blogspot.com
Strona 54
zdarzeniach dziejących się poza tym obszarem dowiadujemy się
jedynie od posłańców. Mimo, że w tragedii występuje trzech
aktorów, to jednak zawsze na scenie widzimy ich tylko parami-
to kolejna charakterystyczna cecha dla tragedii Sofoklesa.
Akcja utworu rozgrywa się w ciągu jednego dnia od świtu do
zmierzchu i ściśle podporządkowana jest jednemu wątkowi-
konfliktowi Antygony i króla. Zasada decorum wyraża się zaś w
odpowiednim zestawieniem i zgodnością formy utworu z
treścią jak ma być dzięki niemu przekazana. Dramat Sofoklesa
posiada również tradycyjną budowę, bowiem podzielony jest
są na stałe części. Rozpoczyna się dialogowym lub
monologowym prologiem. Po nim następuje parodos, czyli
wejściowa (pierwsza) pieśń chóru. Następnie przeplatają się ze
sobą epeisodiony (czyli dialogi, monologi) ze stasimonami
(pieśni chóru). Utwór kończy eksodos – pieśń wyjściowa
(końcowa) chóru. Kompozycja utworu również jest ściśle
określona. Schemat akcji przewiduje, że ma miejsce jej
zawiązanie, a następnie napięcie dramatyczne wzrasta, aż do
punktu kulminacyjnego. Potem opada ono i następuje
rozwiązanie akcji. Motyw przewodni utworu stanowi
nieprzezwyciężony konflikt tragiczny pomiędzy siłami
jednostki , a siłami wyższymi, a w tym przypadku racjami
ludzkimi- racjami władzy- reprezentowanymi przez Kreona, a
racjami boskimi, których broni główna bohaterka- Antygona.
Co znamienne jednak nie dopuszcza się możliwości pomyślnego
rozwiązania owego konfliktu, który w tragedii zawsze ma
tragiczne zakończenie, w przypadku „ Antygony” również,
gdyż dochodzi w niej do rodzinnej serii samobójstw, począwszy
www.matura2008.blogspot.com
Strona 55
od śmierci głównej bohaterki, poprzez syna władcy- Hajmona,
aż po jego żonę- Eurydykę. To jednak nie jedyne elementy
dramatu antycznego. Co jeszcze go cechuje? Przede wszystkim
centralne znaczenie akacji i dialog, który to stanowi główna
formę podawcza w utworze. Utwór zawiera tekst główny -
dialogi, monologi oraz tekst poboczny - didaskalia, wskazówki
inscenizacyjne. Specyfiką utworu tragicznego, w tym również „
Antygony” Sofoklesa, jest akcja ostro konfliktowa,
rozczłonkowana na szereg epizodów - scen, aktów, oraz –
występowanie chóru, który pełni funkcje narratora, ale również
dokonuje oceny postępowania poszczególnych bohaterów. Chór
spełnia jednak również takie funkcje jak : dopowiadanie
zdarzeń w celu lepszego zrozumienia fabuły, tworzenie nastroju
lirycznego oraz budowanie napięcia emocjonalnego poprzez
uprzedzanie faktów. Owo napięcie jest zaś jak najbardziej
pożądane, gdyż celem tragedii greckiej było oddziaływanie na
publiczność, a losy głównego bohatera miały wzbudzać w niej
litość i strach, uświadamiać jak wielkie tragedie mogą spotykać
człowieka, a przez to, silnie odziaływują na widza i aktora,
doprowadzić do stanu katharsis, czyli w tłumaczeniu z
greckiego- stanu oczyszczenia z negatywnych emocji
i uczuć.
William Szekspir dzięki swojej twórczości dramatycznej
zapoczątkował nowy rodzaj dramaturgii, dając tym samym
początek nowemu teatrowi europejskiemu. Dokonał on bowiem
na przełomie XV i XVI stulecia prawdziwej rewolucji w
dramacie, tworząc własną, indywidualną, oryginalna jego
odmianę, zwaną następnie od jego nazwiska dramatem
www.matura2008.blogspot.com
Strona 56
szekspirowskim. Twórczość Szekspira zdecydowanie odchodzi
od klasycznych form dramaturgii, co możemy z cała pewnością
stwierdzić analizując jedno z jego najbardziej znanych dzieł, a
mianowicie „ Makbeta” . Po pierwsze pisarz kategorycznie
zrywa z zasadą trzech jedności, która była nieodzowna w
czasach dramatu greckiego. Akcja utworu Szekspira trwa
bowiem 17 lat i odbywa się w różnych miejscach ( w Szkocji ,
Anglii, w pałacu królewskim, na polu bitwy itd.). Utwór ma
także budowę wielowątkową i nie jest podporządkowany, tak
jak antyczne sztuki, jednemu, zasadniczemu motywowi.
Spotykamy się tu bowiem nie tylko z wątkiem władzy dobra ze
złem, ale również z motywem politycznym- walki o władzę,
oraz psychologicznym- ukazującym przemianę wewnętrzną
bohaterów, a także obecność i działanie istot
nadprzyrodzonych. Poprzez zaś wprowadzenie tych
nieziemskich istot, Szekspir zrywa z kolejna zasadą antyczną-
zasadą mimesis tworząc fantastycznych rzeczywistość
odbiegająca znacznie od świata realnego. W dramacie
szekspirowskim bardzo mocno zostaje zaakcentowany wątek
charakterologiczny i psychologiczny. Historia jest kreowana
przez ludzi i przez siły nadprzyrodzone. Jedność czasu, miejsca
i akcji zostaje rozbita. Sceny z występującym tylko jednym
aktorem zastępują sceny zbiorowe, dzięki czemu możliwa staje
się indywidualna ocena działań bohaterów. Jednorodność
antycznego dramatu zastąpiona została przez dopuszczenie
różnych funkcji estetycznych – np. humoru czy też groteski,
a nawet rubaszności. Następuje tu pomieszanie stylów, a obok
wzniosłych słów, umieszczone zostają wyrazy potoczne i
www.matura2008.blogspot.com
Strona 57
banalne stwierdzenia. W dramacie szekspirowskim nie ma
miejsce na „ fatum”, które w tragedii antycznej było przecież
zasadniczym elementem dzieła. W utworze Szekspira
bohaterowie sami mogą decydować o własnym losie,
dokonywać wyborów, targani są sprzecznymi emocjami,
popędami i pragnieniami. Szekspir zrywa także z antyczną
konstrukcją dramatu i dzieli go na ekspozycje, powstanie,
rozwój konfliktu, kryzys i rozwiązanie, budowę zaś całego
utworu wyraźnie dzieli na akty i sceny. Poza tym pominięta
zostaje przez niego zasada mówiąca o ilości bohaterów
mogących występować na scenie, oraz chór, który przecież w
tragedii antycznej pełnił niezwykle istotna rolę. Szekspir
pozostawia zaś samemu widzowi interpretację utworu, co było
dawniej zadaniem chóru i jego własny indywidualny odbiór. Nie
ma również komentowania przebiegu akcji i wyjaśniania
działań postaci. Bohaterowie nie mogą więc być jednoznaczni,
muszą ulegać przemianom, muszą stać się wiarygodnymi.
William Szekspir w przeciwieństwie do klasycznych
dramatopisarzy pogłębił także psychologiczne wizerunki
swoich bohaterów. Tworzone przez niego postacie są
wewnętrznie skomplikowane i z reguły tragiczne, a ich
zachowanie motywowane jest różnymi czynnikami (w tym także
metafizycznymi). Zaskakujące są sceny, w których bohaterowie
miotają się w wyniku sprzecznych uczuć. Często popadają w
skrajne stany emocjonalne, jak np. szybko przechodzą od
miłości do nienawiści, od wierności do zdrady, od słabości do
poczucia siły itp. Nie można ich poddać jednoznacznej ocenie,
gdyż są postaciami wielowymiarowymi, które charakteryzuje
www.matura2008.blogspot.com
Strona 58
bogate życie psychiczne. Co jeszcze znamienne, Szekspir jako
pierwszy dopuścił do sceny kobiety. Jego bohaterowie nie
przywdziewają więc już masek, a role męskie grane są przez
mężczyzn, kobiece zaś przez kobiety. Szekspir wzbogaca też
swoje dzieło o didaskalia, czyli teksty poboczne, dając wyraźne
wskazówki w jaki sposób owy utwór powinien zostać
przedstawiony na scenie. Jak wiec widzimy dramat
szekspirowski całkowicie zrywa z zasadami dramatu
antycznego, tworzy własne formy, rządzi się własnymi
prawami, a przy tym staje się inny, lecz równie interesujący
i fascynujący.
Jeszcze inną odmianą dramatu jest dramat romantyczny.
Jak sama nazwa wskazuje powstał on w epoce Romantyzmu
i stworzony został w opozycji do poetyki dramatu klasycznego,
a w nawiązaniu min. do dramatu szekspirowskiego. W Polsce
głównymi przedstawicielami tego typu dramaturgii byli min.
Juliusz Słowacki ( Kordian, Balladyna), Zygmunt Krasicki ( Nie-
boska komedia) i Adam Mickiewicz ( Dziady). To właśnie na
przykładzie twórczości Mickiewicza, w tym gównie na
„Dziadach części III” pragnę szczegółowiej omówić
poszczególne cechy tego typu dramatu. Dramat romantyczny to
typ dramatu otwartego, co właśnie najpełniej widać na
przykładzie „Dziadów”. Charakteryzuje go więc luźna
konstrukcja, duża niezależność poszczególnych epizodów
utworu ledwo ze sobą powiązanych, zaś sam utwór nie
podlega typowym zasadom, tak wielce charakterystycznym dla
dramatu klasycznego. Nie ma tu ani zachowanej jedności
( akcja twa bowiem około roku, a pomiędzy poszczególnymi
www.matura2008.blogspot.com
Strona 59
scenami da się z łatwością zauważyć olbrzymie luki czasowe),
ani miejsca (gdyż akcja toczy się min. w cli Konrada, klasztorze
Bernardynów, w pałacu Nowosilcowa w Warszawie, czy w
Petersburgu) i akcji (gdyż tematyka całego utworu jest
niezwykle wiece zróżnicowana i praktycznie każda scena
porusza coraz to nowy problem). Pominięta w dramacie
romantycznym zostaje także zasada pięciu aktów, czyli
tradycyjnej budowy. Bohaterowie sa postaciami niezwykle
złożonymi psychicznie, miotają się, wciąż uwikłają w kolejne
problemy, są zmienni i niestali. Porzucona zostaje tutaj również
zasada mimesis, a świat jaki widzimy w dramacie jest wielce
dualistyczny, gdyż obok realnych scen, jakby wyjętych
z życia, występują też sceny w których udział biorą siły
nadprzyrodzone i nieziemskie postacie, jak np. podczas
Improwizacji Konrada, czy widzenia księdza Piotra. Wielka
Improwizacja to zarówno więc efekt choroby (epilepsja), jak
i opętania duszy przez złe moce, natomiast piorun to
jednocześnie zjawisko przyrodnicze, jaki i kara za grzechy.
Poszczególne sceny dramatu romantycznego cechuje też
drobiazgowość opisów , które jednak nie są już rolą chóru, a
ten realizm w wielu miejscach Dramat romantyczny cechuje
także całkowite podeptanie zasady decorum. Typowe dla tego
typu dramatu było bowiem łączenie, uważanych wcześniej
przez klasyków za wykluczające się, kategorii estetycznych –
np. patosu i groteski, realizmu i fantastyki, komizmu
i tragizmu. Łączono także wszelkiego rodzaju przeciwstawne
konwencje stylistyczne i gatunkowe oraz techniki
dramaturgiczne. Tego rodzaju synkretyzm i niedostosowanie
www.matura2008.blogspot.com
Strona 60
kompozycji do wymogów technicznych widowiska teatralnego
sprawiło zaś, że dramaty romantyczne miały charakter
niesceniczny i rzadko kiedy nadawały się do wystawienia na
scenie. Dramat romantyczny jest więc wielce podobny do tego,
który zapoczątkował Szekspir i praktycznie pokrywa się z nim
w wielu punktach. Ogromna różnorodność zawartych w
utworze przesłań, a także ich uniwersalny charakter czynią zaś
ten dramat ciągle aktualnym i dają możliwość odkrywania go
na nowo.
Najnowszym typem dramatu bez wątpienia jest dramat
współczesny, który to, o ile dramat szekspirowski
i romantyczny znacznie odbiegały od tego, który
zapoczątkowali Grecy, jest diametralnie odmienny i różny od
dramatu klasycznego. Dramat współczesny zawsze oparty jest
o współczesne człowiekowi i życiowe doświadczenia, a jego
przykładem może stać się min. „ Tango” Sławomira Mrożka. Co
charakteryzuje owy rodzaj dramatu? Przede wszystkim to, że
jest to typ utworu otwarty, nie ma tu podziały na sceny i akty,
nie zachowała sie tu także, podobnie zresztą jak w dramacie
szekspirowskim i romantycznym, zasada trzech jedności:
czasu, miejsca i akcji. Co jednak jest wielce charakterystyczne
do tej odmiany dramatu to fakt, iż cały utwór składa się z mniej
więcej z ok. 30 scen- sekwencji, po których następują chwile
milczenia, a kompozycja składająca się z kluczowych scen
pozwala w skrócie przedstawić najdramatyczniejsze sceny z
życia bohatera. W dramacie współczesnym nie ma miejsca na
tradycyjną akcję, tzw. motyw przewodni. Liczą się tu przeżycia
i myśli bohaterów i to one wypełniają w całości treść utworu.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 61
Rozbudowane zaś bardzo szeroko didaskalia wprowadzają
jakby czytelnika w świat tych przeżyć i doznań, ukazując
przestrzeń na której rozgrywa się dramat. Bez wątpienia
dramat współczesny pomija zasadę decorum, która w tym
przypadku zostaje całkowicie podeptana. Style mieszają się w
nim za sobą, tworząc jeden wielki, chaotyczny bezład, miesza
się tu min. patetyczność z bylejakością, podniosły styl z
wrzaskiem i obelgami rzucanymi w stronę innych bohaterów. W
dramacie pojawia się również chór, który jednak nie tak jak do
tej pory, komentuje zdarzenia i ocenia je z punktu widzenia
odbiorcy, lecz czynnie w nich wszystkich uczestniczy. Utwór
cechuje również specyficzny sposób zapisu, gdyż obok
głównych dialogów pomiędzy bohaterami, występują również
dialogi pozorne – mówienie obok siebie np. rodziców. Teatr
współczesny to teatr absurdu, gdyż wypełnia go w całości
groteskowość akcji, jak np. w przypadku ‘ Tanga” Mrożka- min.
plan zabójstwa ojca i babci przez 5-cio letnie dziecko. Postacie
również pokazane są w groteskowy sposób, co widzimy np., po
sposobie traktowania mężczyzny przez rodziców, którzy wciąż
mają go za malutkie dziecko, mimo, iż jest już dorosłym
człowiekiem. Niezwykle charakterystyczny jest też główny
bohater, który to jest jednostką bardzo złożoną pod względem
psychicznym, a zarazem postacią bierną, niczym nie
wyróżniającą się z tłumu, prawie anonimową, byle jaką
i całkowicie przeciętną. To wszystko składa się na całość
dramatu współczesnego i tworzy właśnie taką, a nie inną
odmianę tego rodzaju literackiego, która choć zupełnie odbiega
od klasycznych założeń , to jednak nadal bawi, uczy
www.matura2008.blogspot.com
Strona 62
i wychowuje.
Dramat to jeden z najstarszych rodzajów literackich, który
powstał już w czasach Antycznych, kiedy to dopiero literatura
światowa zaczynała pomału rozwijać skrzydła. Początkowo miał
on jedynie formę obrzędów ku czci boga Dionizosa, jednak
wraz z upływem czasu przekształcił się w utwór literacki, który
zwykło się wystawiać na scenie. Zanim jednak dramat osiągnął
swą klasyczną budowę musiał przejść wiele przeobrażeń.
Zmieniały się więc jego formy, ilość aktorów, ogólny sposób
przedstawiania. Kolejne wieki jeszcze bardziej odmieniły ten
rodzaj literacki, gdyż coraz bardziej poczęły odchodzić od
klasycznie przyjętych form. Najpierw, jak w dramacie
szekspirowskim, pominięto zasadnicze, obowiązujące od
starożytności zasady, takie jak zasada trzech jedności,
decorum, czy mimesis, a stopniowo poprzez dramat
romantyczny, aż po współczesny jeszcze bardziej zmieniały się
jego formy, które zastępowano nowymi, jak się by mogło
zadawać bardziej interesującymi i zgodnymi z oczekiwaniami
publiczności. Geneza i ewolucja dramatu była i nadal jest więc
niezwykle burzliwa i rozbudowana, a jego formy przeszły już
tak drastyczne przemiany, iż praktycznie uległy całkowitym
przeobrażeniom. Sam dramat jednak funkcjonuje po dziś dzień
w kulturze i literaturze i nic nie zapowiada aby przestał. Mogą
jeszcze bardziej zmienić się jego treści, formy i sposoby
realizacji, jednak niezmiennym pozostanie to, iż jest on jednym
z zasadniczych rodzajów literackich po dziś dzień, od
starożytności począwszy.
www.matura2008.blogspot.com
Strona 63
ROZDZIAŁ VIII: PODSUMOWANIE!
W tej książce bazując na swoich doświadczeniach w pracy z
maturzystami oraz indywidualnych wnioskach i refleksjach,
starałam się w skrócie przybliżyć i niejako omówić, krok po
kroku, kolejne etapy przygotowań związanych z maturą ustną z
języka polskiego.
Liczę, że moje słowa zapadną Wam głęboko w serce i pozwolą
łatwiej i sprawniej przejść przez te wszystkie trudności.
Życzę Wam powodzenia Kochani!
Weźcie swój los we własne ręce !!!
Agnieszka
www.matura2008.blogspot.com
Strona 64