1

   
 

Akademia Medyczna w Lublinie 

 

im. prof. Feliksa Skubiszewskiego

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 

 

PROGRAM 

NAUCZANIA 

na  

I  WYDZIALE LEKARSKIM Z ODDZIAŁEM 

STOMATOLOGICZNYM  

i  

II  WYDZIALE LEKARSKIM Z ODDZIAŁEM 

ANGLOJĘZYCZNYM 

 
 
 

 

2

Spis treści: 

 

Rok studiów 

Przedmiot 

Opis 
przedmiotu  
na stronie: 

 
 
 
 
 

Rok I 

Biologia medyczna 

22 

Anatomia prawidłowa człowieka 

11 

Chemia ogólna 

28 

Historia medycyny 

90 

Pierwsza pomoc i elementy 
pielęgniarstwa 

147 

Język łaciński 

97 

Język z wyboru 

98 

Filozofia człowieka 

64 

Wychowanie fizyczne 

167 

 
 
 
 
 

Rok II 

Biochemia 

15 

Fizjologia człowieka 

68 

Histologia z embriologią 
i cytofizjologią 

86 

Biofizyka 

19 

Socjologia w medycynie 

163 

Psychologia 

153 

Podstawy informatyki 

z element. statystyki med. 

143 

Język z wyboru 

98 

Wychowanie fizyczne 

167 

Zajęcia fakultatywne 

173 

 
 
 
 
 

Rok III 

Higiena z ekologią i żywienie 

85 

Etyka 

58 

Genetyka molekularna 

78 

Epidemiologia 

56 

Patofizjologia 

130 

Mikrobiologia lekarska 

112 

Patomorfologia 

131 

Farmakologia i toksykologia 

61 

Propedeutyka chorób dzieci 

134 

Propedeutyka chorób wewnętrznych 

33 

Zajęcia fakultatywne 

173 

 
 
 
 

Rok IV 

Dermatologia i wenerologia 

50 

Patomorfologia 

131 

Zdrowie publiczne 

170 

Farmakologia i toksykologia 

61 

Genetyka kliniczna 

77 

Radiologia 

157 

Chirurgia ogólna z dyscyplinami 
specjalistycznymi 

40 

Neurologia 

116 

Pediatria 

138 

 

3

Ortopedia dziecięca 

122 

Kardiologia 

99 

Nefrologia 

114 

Pulmonologia   

155 

Rehabilitacja medyczna 

160 

Zajęcia fakultatywne 

173 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rok V 

Farmakologia kliniczna 

63 

Geriatria 

31 

Pediatria 

138 

Otolaryngologia dziecięca 

121 

Chirurgia dziecięca 

38 

Neurologia 

116 

Gastroenterologia              

76 

Hematologia 

84 

Reumatologia 

37 

Endokrynologia                 

54 

Chirurgia ogólna               

40 

Radiologia 

157 

Ginekologia i położnictwo 

81 

Choroby zakaźne 

48 

Parazytologia 

137 

Medycyna nuklearna        

104 

Ortopedia i traumatologia 

128 

Anestezjologia i 

intensywna 

 terapia 

14 

Ftyzjatria 

74 

Diagnostyka laboratoryjna 

54 

Medycyna katastrof 

106 

Immunologia kliniczna    

94 

Medycyna ratunkowa 

109 

Choroby wewnętrzne 

- 

Zajęcia fakultatywne 

173 

 
 
 
 
 
 
 
 

Rok VI 

Neurochirurgia                    

115 

Torakochirurgia 

165 

Kardiochirurgia 

98 

Chirurgia naczyń 

45 

Chirurgia urazowa 

47 

Urologia 

166 

Chirurgia 

40 

Ginekologia i położnictwo  
Staż ginekologiczny 
Poradnia K 

81 

Anestezjologia i 

intensywna 

 terapia 

14 

Psychiatria                          

151 

Medycyna sądowa z elementami prawa 

111 

Medycyna rodzinna: Interna 
Chirurgia 
Pediatria/Poradnia D/ 
Ginekologia i położnictwo 

110 

 

4

 

Laryngologia 

103 

Okulistyka 

117 

Propedeutyka stomatologii 

149 

Chirurgia szczękowa 

46 

Zarządzanie i ekonomika służby zdrowia 

168 

Onkologia                           

119 

Poradnia ogólna (kardiologiczna) 

148 

 
 
 
 
 
 

 

5

WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK   I                  

                                                                                                            ROK AKADEMICKI 2007/2008

 

Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – praktyka pielęgniarska w szpitalu 

 
 
 
 
 
 
 

 
 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem 

Semestr I 

Semestr II 

Egzamin 

Zaliczenie 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

1. 

Biologia medyczna 

60 

15 

45 

7 

15 

45 

7 

- 

- 

- 

E - I 

2. 

Anatomia prawidłowa 
człowieka 

230 

30 

200 

25 

15  

100 

12 

15 

100 

13 

E - II 

3. 

Chemia ogólna 

60 

10 

50 

9 

- 

- 

- 

10 

50 

9 

Z - II 

z oceną 

4. 

Historia medycyny 

25 

10  

15s 

3 

10 

15s 

3 

- 

- 

- 

Z - I 

bez oceny 

5. 

Pierwsza pomoc i 
elementy pielęgniarstwa 

20 

- 

20 

2 

- 

- 

- 

- 

20 

2 

Z - II 

bez oceny 

6. 

Język łaciński 

50 

- 

50 

6 

- 

25 

3 

- 

25 

3 

E – II 

7. 

Język z wyboru 

50 

- 

50 

6 

- 

25 

3 

- 

25 

3 

 

8. 

Filozofia człowieka 

20 

- 

20 

2 

- 

20 

2 

- 

- 

- 

Z - I 

bez oceny 

9. 

Wychowanie fizyczne 

60 

- 

60 

- 

- 

30 

- 

- 

30 

- 

 

 

Ogółem 

575 

65 

510 

60 

40 

260 

30 

25 

250 

30 

 

 

6

WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK II                                                                                                          

                       ROK AKADEMICKI 2007/2008

 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem 

Semestr III

 

Semestr IV

 

Egzamin 

Zaliczenie 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS

 

1. 

Biochemia 

170 

60 

  100 

          

10s 

16 

40 

50 

7 

20 

      50 

            

10s 

9 

E – IV 

2. 

Fizjologia człowieka 

190 

55 

135 

16 

30 

70 

7 

25 

65 

9 

E – IV 

3. 

Histologia z 
embriologią 
i cytofizjologią 

140 

40 

100 

11 

15 

45 

5 

25 

55 

6 

E – IV 

4. 

Biofizyka 

60 

15 

45 

6 

15 

45 

6 

- 

- 

- 

 

Z – III 

z oceną 

5. 

Socjologia w 
medycynie 

25 

10 

15s 

2 

- 

- 

- 

10 

15s 

2 

 

Z – IV 

z oceną 

6. 

Psychologia 

25 

10 

15s 

2 

10 

15s 

2 

- 

- 

- 

 

Z – III 

bez oceny 

7. 

Podstawy 
informatyki 

z element. statystyki 
medycznej 

45 

- 

45 

2 

- 

30 

1 

- 

15 

1 

 

Z – IV 

z oceną 

8. 

Język z wyboru 

50 

- 

50 

1 

- 

25 

0,5 

- 

25 

0,5 

E – IV 

9. 

Wychowanie 
fizyczne 

30 

- 

30 

- 

- 

15 

- 

- 

15 

- 

 

Z – IV 

bez oceny 

10. 

Zajęcia fakultatywne 

40 

- 

40 

4 

- 

20 

2 

- 

20 

2 

 

 

Ogółem 

775 

190 

585 

60 

110 

315 

30,5 

80 

270 

29,5 

 

Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – w zakresie lecznictwa otwartego (lekarz rodzinny) 
                                     
                                    

 
 

 

7

 
 

WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK  III                  

                                                                                                            ROK AKADEMICKI 2007/2008

 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem 

Semestr V 

Semestr VI 

Egzamin 

Zaliczenie 

wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS 

wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS 

wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS 

1. 

 

Higiena z ekologią i 
ż

ywienie 

40 

5 

35 

3 

5 

35 

3 

- 

- 

- 

E – V 

 

2. 

 

Etyka 

25 

10 

15s 

1 

10 

15s 

1 

- 

- 

- 

Z – V 

bez oceny 

3. 

 

Genetyka molekularna 

30 

- 

30 

5 

- 

30 

5 

- 

- 

- 

Z – V 

bez oceny 

4. 

 

Epidemiologia 

30 

15 

15 

2 

- 

- 

- 

15 

15 

2 

Z – VI 

z oceną 

5. 

 

Patofizjologia 

95 

35 

60 

8 

15 

30 

3 

20 

30 

5 

E – VI 

6. 

 

Mikrobiologia lekarska 

80 

15 

65 

8 

15 

35 

4 

- 

30 

4 

E – VI 

7. 

 

Patomorfologia 

130 

30 

100 

11 

15 

45 

5,5 

15 

55 

5,5 

 

8. 

 

Farmakologia i 
toksykologia 

60 

30 

30 

5 

- 

- 

- 

30 

30 

5 

 

9. 

 

Propedeutyka chorób dzieci 

85 

15 

70 

6 

15 

40 

4 

- 

30 

2 

 

10. 

 

Propedeutyka chorób 
wewnętrznych 

100 

15 

85 

6 

10 

40 

3 

5 

45 

3 

 

11. 

Zajęcia fakultatywne 
 

40 

- 

40 

6 

- 

20 

3 

- 

20 

3 

 

Ogółem 

                                          

715 

170 

545 

61 

85 

290 

31,5 

85 

255 

29,5   

        Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – w zakresie interny 
                                               

 
 

 

 

8

WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK  IV                  

                                                                                                            ROK AKADEMICKI 2007/2008

 

             
 Praktyka wakacyjna: 2 tygodnie w zakresie pomocy doraźnej 
                                                  2 tygodnie w zakresie chirurgii ogólnej 

 
 
 

 

 

 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem                                         

Semestr VII 

Semestr VIII 

Egzamin 

Zaliczenie 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

1. 

Dermatologia i wenerologia 

70 

15 

55 

6 

- 

- 

- 

15 

55 

6 

E - VIII 

2. 

Patomorfologia 

60 

15 

45 

6 

15 

45 

6 

- 

- 

- 

E - VII 

3. 

Zdrowie publiczne 

30s 

- 

30s 

1,5 

- 

30s 

1,5 

- 

- 

- 

Z – VII 

bez oceny 

4. 

Farmakologia i toksykologia 

90 

30 

60 

10 

15 

30 

5 

15 

30 

5 

E – VIII 

5. 

Genetyka kliniczna 

40 

10 

    20 
        10s 

1,5 

- 

- 

- 

10 

      20 
        10s 

1,5 

Z – VIII 

z oceną 

6. 

Radiologia 

25 

10 

15 

2 

- 

- 

- 

10 

15 

2 

 

7. 

Chirurgia ogólna  
z dyscypl. specjalist. 

95 

20 

75 

6 

10 

35 

3 

10 

40 

3 

 

8. 

Neurologia 

75 

15 

60 

4 

- 

- 

- 

15 

60 

4 

 

9. 

Pediatria 

105 

25 

80 

7 

15 

45 

5 

10 

35 

2 

 

10. 

Ortopedia dziecięca 

45 

15 

30 

3 

5 

15 

1,5 

10 

15 

1,5 

 

11. 

Kardiologia 

90 

5 

85 

4 

5 

50 

3 

- 

35 

1 

 

12. 

Nefrologia 

60 

5 

55 

2,5 

- 

- 

- 

5 

55 

2,5 

 

13. 

Pulmonologia   

40 

5 

35 

2,5 

- 

        - 

- 

5 

35 

2,5 

Z -VIII  

z oceną

 

14. 

Rehabilitacja 

30 

5 

25 

1 

5 

25 

1 

- 

- 

- 

Z - VII  

z oceną 

15. 

Zajęcia fakultatywne 

40 

- 

40 

4 

- 

20 

2 

- 

20 

2 

 

                              Ogółem                           

895 

175 

720 

61 

70 

295 

28 

105 

425 

33 

 

 

9

WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK V                                     

                                                                                             ROK AKADEMICKI 2007/2008

 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem 

Semestr IX

 

Semestr X 

Egzamin 

Zaliczenie 

Wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS

 

wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS

 

wykłady

 

ćwiczenia

 

ECTS

 

1. 

Farmakologia kliniczna 

30 

- 

30 

2 

- 

30 

2 

- 

- 

- 

Z – IX bez oceny 

2. 

Geriatria 

25 

5 

20 

1 

- 

- 

- 

5 

20 

1 

Z – X bez oceny 

3. 

Pediatria 

85 

25 

60 

5 

15 

30 

2,5 

10 

30 

2,5 

 

4. 

Otolaryngologia dziecięca 

20 

- 

20 

1 

- 

- 

- 

- 

20 

1 

 

5. 

Chirurgia dziecięca 

40 

5 

35 

2 

5 

20 

1 

- 

15 

1 

 

6. 

Neurologia 

30 

10 

20 

2 

10 

20 

2 

- 

- 

- 

E – IX 

7. 

Gastroenterologia          X 

65 

10 

55 

2,5 

10 

55 

2,5 

- 

- 

- 

 

8. 

Hematologia 

45 

5 

40 

2 

5 

40 

2 

- 

- 

- 

 

9. 

Reumatologia 

45 

5 

40 

2 

5 

40 

2 

- 

- 

- 

 

10. 

Endokrynologia             X 

45 

5 

40 

2,5 

- 

- 

- 

5 

40 

2,5 

 

11. 

Chirurgia ogólna           X 

75 

20 

55 

3 

- 

- 

- 

20 

55 

3 

 

12. 

Radiologia 

80 

20 

60 

4 

20 

60 

4 

- 

- 

- 

E – IX 

13. 

Ginekologia i 
położnictwo 

100 

20 

80 

5 

- 

- 

- 

20 

80 

5 

 

14. 

Choroby zakaźne 

90 

30 

60 

5 

15 

30 

2 

15 

30 

3 

E – X 

15. 

Parazytologia 

10 

- 

10 

0,5 

- 

- 

- 

- 

10 

0,5 

Z – X bez oceny 

16. 

Medycyna nuklearna     X 

20 

5 

15 

1,5 

5 

15 

1,5 

- 

- 

- 

Z – IX lub X b. oceny 

17. 

Ortopedia i traumatologia 

45 

10 

35 

4 

5 

20 

1,5 

5 

15 

2,5 

E – X 

18. 

Anestezjologia i 

intensywna 

 

terapia 

20 

10 

10 

2 

10 

10 

2 

- 

- 

- 

 

19. 

Ftyzjatria 

15 

- 

15 

1 

- 

15 

1 

- 

- 

- 

Z – IX bez oceny 

20. 

Diagnostyka 
laboratoryjna 

45 

10 

35 

3 

5 

15 

1 

5 

20 

2 

E – X 

21. 

Medycyna katastrof 

40 

10 

30 

4 

10 

30 

4 

- 

- 

- 

Z – IX z oceną 

22. 

Immunologia kliniczna    

75 

20 

55 

1 

10 

25 

0,5 

10 

30 

0,5 

E -  X 

23. 

Medycyna ratunkowa 

30 

- 

30 

1 

- 

- 

- 

- 

30 

1 

Z – X bez oceny 

24. 

Choroby wewnętrzne 

 

 

0 

 

 

 

 

 

 

 

E – X 

25. 

Zajęcia fakultatywne 

30 

- 

30 

3 

- 

15 

1,5 

- 

15 

1,5 

 

 

                      Ogółem 

1105 

225 

880 

60 

130 

470 

33 

95 

410 

27 

 

Praktyka wakacyjna: 2 tygodnie w zakresie pediatrii  oraz  2 tygodnie w zakresie ginekologii i położnictwa 
 
X – ćwiczenia przemiennie – część grup studenckich w semestrze IX, część w semestrze X 

 

10

 
 
WYDZIAŁ LEKARSKI  ROK  VI                                                                                                                              

ROK AKADEMICKI 2007/2008 

Lp. 

P r z e d m i o t 

Ogółem 

Ogółem 

Semestr XI 

Semestr XII 

Egzamin 

Zaliczenie 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

wykłady 

ćwiczenia 

ECTS 

1. 

Neurochirurgia                   X 

30 

10 

20 

2 

- 

- 

- 

10 

20 

      2 

Z-XI,XII bez oceny 

2. 

Torakochirurgia 

30 

10 

20 

1,5 

- 

- 

- 

10 

20 

1,5 

Z-XII bez oceny 

3. 

Kardiochirurgia 

20 

5 

15 

0,5 

- 

- 

- 

5 

15 

0,5 

Z-XII bez oceny 

4. 

Chirurgia naczyń 

40 

10 

30 

2 

- 

- 

- 

10 

30 

2 

Z-XII bez oceny 

5. 

Chirurgia urazowa 

45 

5 

40 

2 

5 

40 

2 

- 

- 

- 

Z-XI bez oceny 

6. 

Urologia 

30 

5 

25 

2 

5 

10 

1 

- 

15 

1 

Z-XI i XII bez oceny 

7. 

Chirurgia 

 

 

 

- 

 

 

- 

 

 

- 

E-XII 

8. 

Ginekologia i położnictwo  
Staż ginekologiczny 
Poradnia K 

(140) 

120 

20 

 

30 

- 

 

90 
20 

 

10 

 

30 

- 

 

90 
20 

 

10 

 

- 
- 

 

- 
- 

 

- 

E-XI 

9. 

Anestezjologia i 

intensywna 

 terapia 

50 

15 

35 

3 

15 

35 

3 

- 

- 

- 

E- XI 

10. 

Psychiatria                         X 

120 

30 

90 

8 

30 

90 

8 

- 

- 

- 

E-XI,XII 

11. 

Medycyna sądowa z elementami  
prawa 

60 

15 

45 

5 

15 

45 

5 

- 

- 

- 

E-XI 

12. 

Medycyna rodzinna   X   

Interna 
Chirurgia 
Pediatria/Poradnia D/ 
Ginekologia i położnictwo

 

 

25 
25 
25 
25

 

 

- 
- 
- 
-

 

 

25 
25 
25 
25

 

 

6 

 

- 
- 
- 
-

 

 

25 
25 
25 
25

 

 

6 

 

- 
- 
- 
- 

 

- 
- 
- 
- 

 

- 

Z-XI, XII bez oceny 

13. 

Laryngologia 

60 

15 

45 

4 

- 

- 

- 

15 

45 

4 

E-XII 

14. 

Okulistyka 

60 

15 

45 

4 

- 

- 

- 

15 

45 

4 

E-XII 

15. 

Propedeutyka stomatologii 

15 

- 

15 

1 

- 

- 

- 

- 

15 

1 

Z-XII bez oceny 

16. 

Chirurgia szczękowa 

10 

- 

10 

1 

- 

- 

- 

- 

10 

1 

Z-XII bez oceny 

17. 

Zarządzanie i ekonomika  
służby zdrowia 

45 

15 

30 

3 

- 

- 

- 

15 

30 

3 

Z-XII z oceną 

18. 

Onkologia                          X 

60 

15 

45 

3 

15 

45 

3 

- 

- 

- 

Z-XI,XII z oceną 

19. 

Poradnia ogólna (kardiologiczna) 

20 

- 

20 

2 

- 

- 

- 

- 

20 

2 

Z-XII bez oceny 

20. 

Pediatria 

 

 

 

- 

 

 

 

 

 

- 

E-XI,XII 

 

                               Ogółem 

935 

195 

      740 

60 

110 

480 

38 

80 

265 

22 

 

X -  ćwiczenia przemiennie – część grup studenckich w semestrze XI, część w semestrze XII

 

11

Nazwa przedmiotu: Anatomia prawidłowa człowieka 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Zbigniew Wojtowicz, Dr n. med. Grażyna Kiś  
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka 
 
Kierownik Jednostki:  
Prof. dr hab. Zbigniew Wójtowicz  
 
Liczba godzin:  230              
wykładów : 30 godzin                 

 

 

 

 

 

 

 

ć

wiczeń : 186 godzin 

seminariów: 14 godzin 
 
Miejsce przedmiotu w programie nauczania: 
I rok - Semestr I i II 
 
Cel nauczania przedmiotu: 
Nauczenie studentów anatomii prawidłowej człowieka oraz techniki preparowania 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
Znajomość  mian  anatomicznych  w  języku  polskim  i  łacińskim.  Płaszczyzny  i  osie  ciała. 
Okolica ciała ludzkiego. 
Narządy bierne ruchu: 
Ogólna  budowa  kości  (  kształt,  skład,  wewnętrzna  budowa,  właściwości  fizyczne  i 
biologiczne),  rozwój  i  wzrastanie  kości,  czynność  kości,  okostna  i  ochrzęstna  szpik  kostny.                             
Znajomość budowy i umiejętność rozpoznawania wymienionych kości: skroniowej, sitowej, 
podniebiennej,  klinowej,  szczęki,  żuchwy,  łopatki,  obojczyka,  kości  ramiennej, 
promieniowej,  łokciowej,  miedniczej  udowej,  piszczelowej,  żeber,  mostka,  kręgów  i  kości 
krzyżowej; pozostałe kości - ogólna charakterystyka, położenie, połączenia. Ogólna budowa 
połączeń  kości  (połączenia  ścisłe  i  wolne,  stałe  i  niestałe  składniki  stawu,  rodzaje  stawów, 
rodzaje ruchów w stawach). Znajomość budowy niżej wymienionych stawów (powierzchnie 
stawowe,  torebki  stawowe,  więzadła  –  położenie  i  przyczepy,  rodzaje  i  zakres  ruchów): 
skroniowo-żuchwowego,  szczytowo-potylicznego,  szczytowo-obrotowego,  ramiennego, 
łokciowego, promieniowo-nadgarstkowego, biodrowego, kolanowego i skokowego górnego; 
pozostałe połączenia – powierzchnie stawowe, położenie więzadeł, mechanika stawów.  
Znajomość więzadeł: podłużnego przedniego i tylnego oraz karkowego. 
Jamy i doły czaszki. Mechanika czaszki. Kręgosłup, klatka piersiowa, miednica.  
Narządy czynne ruchu:  
Ogólna  budowa  mięśni  (kształt,  skład,  przyczepy,  naczynia  i  nerwy,  fizyczne  i  biologiczne 
właściwości).  
Mechanika  mięśni,  narządy  pomocnicze  mięśni.  Podział  mięśni  na  grupy  czynnościowo-
topograficzne.  Topografia  poszczególnych  mięśni.  Grupowe  unerwienie  mięśni.  Znajomość 
przyczepów  następujących  mięśni:  żwacza,  skroniowego,  skrzydłowego  przyśrodkowego  i 
bocznego,  mostkowo-obojczykowo-sutkowego,  dwubrzuścowego,  żuchwowo-gnykowego, 
naramiennego,  dwugłowego  i  trójgłowego  ramienia,  kurczowo-ramiennego,  zginacza 
powierzchniowego 

i 

głębokiego 

palców, 

zginacza 

długiego 

kciuka, 

ramienno- 

promieniowego,  prostownika  palców,  biodrowo-lędźwiowego,  czworo-i  dwugłowego  uda, 

 

12

piszczelowego  przedniego  i  tylnego,  strzałkowego  długiego,  brzuchatego  łydki, 
przywodziciela  wielkiego,  piersiowego  większego,  zębatego  przedniego,  najszerszego 
grzbietu, przepony, prostego brzucha, skośnego zewnętrznego i wewnętrznego brzucha oraz 
poprzecznego brzucha. 
Działanie  mięśni  na  stawy:  skroniowo-żuchwowy,  ramienny,  łokciowy,  promieniowo-
nadgarstkowy,  śródręczno-paliczkowe,  międzypaliczkowe,  biodrowy,  kolanowy  oraz 
skokowe.  Powięzie:  głowy  i  szyi,  klatki  piersiowej,  grzbietu,  brzucha,  miednicy  mniejszej, 
barku,  ramienia,  przedramienia,  ręki,  biodra,  uda,  goleni  i  stopy.  Trójkąty  szyi.  Trójkąt 
udowy.  Dół  pachowy  i  jama  pachowa.  Dół  łokciowy.  Dół  kulszowo-odbytniczy.  Dół 
podkolanowy. 
Kanały: pachwinowy, przywodzicieli, sromowy, udowy, zasłonowy. 
Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha. 
Pochewka mięśnia prostego brzucha. 
Dno miednicy. 
Pochewki ścięgien ręki i stopy. 
Narządy wewnętrzne:  
Budowa, topografia, unaczynienie, unerwienie oraz czynność narządów układu trawiennego, 
oddechowego, moczowego i układu rozrodczego. 
Najczęstsze  wady  rozwojowe  narządów.  Czas  wykłuwania  się  zębów  mlecznych  i  stałych. 
Zastępowanie  gruczołów  płciowych.  Pozostałości  embrionalnych  narządów  moczowych 
rozrodczych.  Otrzewna  –  rozwój,  budowa,  znaczenie,  topografia.  Zachyłki  otrzewnej. 
Ś

ródpiersie: ograniczenie, podział, zawartość.  Opłucna: budowa, unaczynienie i unerwienie, 

topografia. 
Gruczoły dokrewne:   
Budowa, unaczynienie, topografia, czynność. Hormony. Korelacja gruczołów. 
Narządy zmysłów:   
Budowa, lokalizacja, unerwienie, unaczynienie oraz czynność narządów: 
wzroku,  przedsionkowo-ślimakowego,  powonienia,  smaku  oraz  czucia  powierzchniowego  i 
głębokiego  (nie  jest  wymagana  znajomość  przyczepów  mięśni:  gałki  ocznej,  tarczowatych 
oraz kosteczek słuchowych). Ciecz wodnista, śródchłonka i przychłonka: pochodzenie, drogi 
odpływu. 
Angiologia:  
Serce-budowa, umocowanie, stosunki topograficzne, unaczynienie, unerwienie, czynność. 
Wady  rozwojowe.  Miejsca  osłuchiwania  zastawek.  Pole  bezwzględnego  i  względnego 
stłumienia serca. Osierdzie – budowa, umiejscowienie, stosunki topograficzne. 
Krążenie małe i duże. Krążenie płodowe. 
Budowa  i  czynność  ściany  naczyń  krwionośnych.  Znajomość  początku,  przebiegu, 
zakończenia  oraz  gałęzi  niżej  wymienionych  tętnic:  pnia  płucnego  i  tętnic  płucnych,  aorty, 
pnia ramienno-głowowego, tętnicy szyjnej wewnętrznej, zewnętrznej i wspólnej, podstawnej, 
podobojczykowej,  pachowej,  ramiennej,  promieniowej,  łokciowej,  biodrowej  wspólnej, 
wewnętrznej  i  zewnętrznej,  udowej,  podkolanowej,  piszczelowej  przedniej  i  tylnej, 
grzbietowej stopy, pnia trzewnego, krezkowej górnej i dolnej. 
Znajomość  sieci  grzbietowej  nadgarstka,  łuku  dłoniowego  powierzchniowego  i  głębokiego 
oraz  łuku  podeszwowego  (położenie,  gałęzie  tworzące  i  gałęzie  odchodzące)  a  także  sieci 
stawowej kolana i łokcia (położenie, dopływy). 
Pozostałe tętnice – początek, położenie, obszar zaopatrzenia. 
Znajomość początku, przebiegu, zakończenia i dopływów niżej wymienionych żył: 
głównej  górnej  i  dolnej,  ramienno-głowowych,  nieparzystych,  szyjnej  wewnętrznej, 
podobojczykowej,  wrotnej  oraz  żył  powierzchniowych  kończyny  górnej  i  dolnej.  Pozostałe 
ż

yły – położenie, obszar drenowania, zakończenie. Zatoki opony twardej – położenie i ujście. 

 

13

Sploty żylne – położenie, drogi odpływu krwi. 
Zespolenia między krążeniem wewnątrz i wewnątrzczaszkowym. 
Zespolenia  między  układem  żyły  wrotnej  a  układem  żył  głównych.  Zespolenia  między  obu 
ż

yłami głównymi. 

Układ chłonny: 
Budowa ściany naczyń chłonnych. 
Przewód piersiowy – początek, przebieg, położenie, zakończenie. 
Położenie  pozostałych  głównych  pni  chłonnych:  lędźwiowych,  jelitowych,  oskrzelowo-
ś

ródpiersiowych, podobojczykowego, szyjnego i przewodu chłonnego prawego. 

Naczynia  chłonne  głowy,  kończyny  górnej,  klatki  piersiowej,  brzucha  i  miednicy  oraz 
kończyny dolnej – z jakich okolic odprowadzają chłonkę i dokąd uchodzą. 
Lokalizacja grup węzłów chłonnych głowy i szyi kończyny górnej i dolnej, klatki piersiowej, 
brzucha  i  miednicy,  z  jakich  okolic  dochodzą  do  nich  naczynia  doprowadzające  i  dokąd 
podążają naczynia odprowadzające. Czynniki warunkujące przepływ limfy. 
Centralny układ nerwowy:  
Ogólna  budowa,  podział  ontogenetyczny,  znajomość  budowy  zewnętrznej  wewnętrznej 
mózgowia  i  rdzenia  kręgowego,  ośrodki  i  drogi  nerwowe  rdzenia  kręgowego,  jądra  i  drogi 
nerwów  czaszkowych,  ośrodki  i  drogi  układu  pozapiramidowego,  tworu  siatkowego  oraz 
móżdżku,  ośrodki  i  drogi  międzymózgowia.  Lokalizacja  czynności  w  korze  mózgu.  Drogi 
mózgu.  Opony  mózgowia  i  rdzenia  kręgowego.  Zbiorniki  podpajęczynówkowe.  Płyn 
mózgowo-rdzeniowy;  miejsce  wytwarzania,  ilość,  drogi  odpływu,  znaczenie.  Naczynia 
mózgowia i rdzenia kręgowego. 
Układ nerwowy obwodowy:  
Ogólna  budowa  nerwów,  budowa  nerwów  rdzeniowych.  Budowa  i  topografia  splotów: 
szyjnego,  ramiennego  i  lędźwiowo-krzyżowego.  Znajomość  miejsca  odejścia,  pochodzenia 
włókien,  topografii  oraz  obszaru  unerwienia  następujących  nerwów:  przeponowego, 
pachowego, 

mięśniowo-skórnego, 

pośrodkowego, 

łokciowego, 

promieniowego, 

zasłonowego,  udowego,  pośladkowego  górnego  i  dolnego,  kulszowego,  strzałkowego 
wspólnego i piszczelowego. Pozostałe nerwy rdzeniowe-miejsce odejścia, położenie i obszar 
unerwienia.  Nerwy  czaszkowe:  miejsce  wyjścia  z  mózgowia  oraz  z  czaszki,  przebieg  w 
zatoce jamistej, położenie w szczelinie oczodołowej  górnej, lokalizacja zwojów.  Znajomość 
topografii,  rozgałęzień  i  zakresu  unerwienia  niżej  wymienionych  nerwów  czaszkowych: 
błędnego, językowo-gardłowego, twarzowego i gałęzi nerwu trójdzielnego. Pozostałe nerwy 
czaszkowe-położenie, zakres unerwienia.  
Znajomość unerwienia skóry oraz stawów kończyn. 
Układ nerwowy autonomiczny: 
Właściwości  budowy  układu  autonomicznego,  podział,  lokalizacja  ośrodków  w  centralnym 
układzie nerwowym, zwoje i sploty układu autonomicznego. 
 
Forma zaliczenia: 
ustna,  pisemna,  testowa,  praktyczna  na  zwłokach,  preparatach  muzealnych  i  tablicach 
poglądowych 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Obecność na zajęciach, zaliczenie cząstkowych kolokwiów i egzamin końcowy z oceną. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
W. Woźniaka [red.] „Anatomia człowieka” . 
A. Bochenek, M. Reicher „Anatomia człowieka”.  
„Atlas anatomii człowieka” Sobotta 

 

14

M. Stelmasiak, J. Osemlak „Atlas anatomii człowieka”.  
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Z. Urbanowicz „Podstawy anatomii człowieka”. 
Z. Urbanowicz „Mała encyklopedia anatomii człowieka”.  
Z. Urbanowicz „Współczesne mianownictwo anatomiczne”. 
F. Kiss, J. Szenta Gothai „Atlas anatomii człowieka”. 
P. Kopf-Maier „Atlas anatomii człowieka”. 
R. Maciejewski „Human anatomy – atlas”.  
 
_________________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu: Anestezjologia i intensywna terapia 
 

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Prof. dr hab. Andrzej Nestorowicz; Prof. dr hab. Krzysztof Przesmycki 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
 
a) I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii 
Kierownik Jednostki:  
Prof. dr hab. Andrzej Nestorowicz 
 
b) II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii 
Kierownik jednostki:  
Prof. dr hab. Krzysztof  Przesmycki 
 
Liczba godzin: ogółem 70 
Rok V - 20 godzin 
wykłady: 10 godzin 
ć

wiczenia: 10 godzin 

Rok VI - 50 godzin 
wykłady: 15 godzin 
ć

wiczenia: 35 godzin 

 
Miejsce przedmiotu w programie nauczania: 
V rok - semestr IX 
VI rok - semestr XI 
 
Cel nauczania przedmiotu:  
Opanowanie  wiedzy  teoretycznej  i  umiejętności  praktycznych  na  temat  zaawansowanych 
metod resuscytacji krążeniowo – oddechowej. 
Uzyskanie  wiedzy  na  temat  ogólnych  i  przewodowych  metod  znieczulenia  do  zabiegów 
diagnostycznych i terapeutycznych  
Uzyskanie  wiedzy  na  temat  stanów  zagrożenia  życia  w  warunkach  sali  operacyjnej  i 
intensywnej terapii. Poznanie zasad pracy, kwalifikacji do leczenia, metod terapeutycznych i 
wyników postępowania medycznego u chorych intensywnej terapii. 
 
Wymagania do zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu: 
Obecność na zajęciach, określony zakres wiedzy medycznej. 

 

15

 
Forma zaliczenia przedmiotu: 
Końcowe zaliczenie w formie łącznego egzaminu testowego z przedmiotu w semestrze XI na 
VI roku studiów. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
R. Larsen „Anestezjologia”, wyd. II, Urban&Partner 2003 
Z. Rybicki „Intensywna terapia dorosłych”, Novus Orbi 1994 
M. Sych „Resuscytacja – teoria i praktyka ożywiania”, PZWL 1995 
Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji – 

www.krakow.pl

  

 
___________________________________________________________________________ 
 

 
Nazwa przedmiotu: Biochemia 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:   
Dr hab. med. Marta Stryjecka-Zimmer prof. nadzw.  
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej 
 
Kierownik Jednostki: 
Dr hab. Marta Stryjecka-Zimmer prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:  
Rok II  -  semestr III, IV  
 
Liczba godzin:  170              
wykładów : 60 godzin                 

 

 

 

 

 

seminariów : 10 godzin 

 

 

ć

wiczeń : 100 godzin  

 

 

 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Realizowany  program  nauczania  ma  na  celu  zapoznanie  studentów  z  podstawową  wiedzą  i 
najnowszymi osiągnięciami biochemii i biologii molekularnej, niezbędnymi dla studiowania 
medycyny. Studenci powinni poznać i zrozumieć , na poziomie molekularnym, podstawowe 
procesy  metaboliczne  zachodzące  w  organizmie  człowieka  w  stanie  zdrowia  oraz  
mechanizmy prowadzące do powstawania chorób i działające w procesach chorobowych. 
Studenci  powinni    umiejętnie  powiązać  zdobytą  wiedzę  biochemiczną  z  problemami 
klinicznymi,  prawidłowo  interpretować  badania  biochemiczne  dla  poznania  przyczyn 
choroby i racjonalnego leczenia.    
 
Zasadnicze treści przedmiotu:  
 
AMINOKWASY, PEPTYDY I BIAŁKA 
Budowa  i  podziały  aminokwasów  wchodzących  w  skład  białek.  Właściwości  fizyko-
chemiczne  aminokwasów  (charakterystyka  grup  funkcyjnych,  właściwości  kwasowo-
zasadowe,  punkt  izoelektryczny).  Techniki  stosowane  do  rozdziału  aminokwasów.   
Przykłady oligo- i polipeptydów naturalnych i ich funkcje biologiczne.  Metody stosowane do 

 

16

oznaczania  pierwszorzędowej  struktury  białek.  Rola  biologiczna    białek  i  kryteria  podziału. 
Właściwości  fizyko-chemiczne  białek.  Struktura  pierwszorzędowa  białek,  charakterystyka 
wiązania peptydowego. Wyższe struktury białek i wiązania stabilizujące. Zjawisko allosterii i 
jego znaczenie. 
Denaturacja i renaturacja białek.  Metody stosowane do oczyszczania białek, badania struktur 
i  oznaczania  masy  cząsteczkowej  białek.    Charakterystyka  białek  fibrylarnych  (  kolagen, 
elastyna,  keratyna)  i    białek  globularnych,  Charakterystyka  białek  prostych  i  zlożonych 
(glikoproteiny, lipoproteiny, chromoproteiny, fosfoproteiny). 
Budowa i funkcja mioglobiny i hemoglobiny –hemoglobinopatie. 
ENZYMY 
Budowa,  własności  i  rola  biologiczna  enzymów.  Zasady  klasyfikacji  enzymów  i 
charakterystyka poszczególnych klas, przykłady katalizowanych reakcji .  
 Zasady  termodynamiki  chemicznej  (pierwsze  i  drugie  prawo  termodynamiki,  pojęcia: 
energia aktywacji, entalpia swobodna, entropia, reakcja endo- i egzoergiczna).  
Kinetyka  reakcji  enzymatycznych.  Czynniki  wpływające  na  szybkość  reakcji  Jednostki 
aktywności  enzymatycznej. Stała Michaelisa, zasady wyznaczania, znaczenie Km. 
Koenzymy    oraz  aktywne  ugrupowania  –budowa  i  funkcja.  Udział  metali  w  katalizie 
enzymatycznej.  
Hamowanie  aktywności  enzymów-rodzaje  i  mechanizmy  inhibicji.  Enzymy  allosteryczne  i 
kooperatywność. Specyficzność enzymów, charakterystyka miejsc aktywnych. 
Mechanizmy  katalizy  –  kataliza  kowalencyjna  i  kwasowo  zasadowa.  Regulacja  aktywności 
enzymów (efektory allosteryczne, sprzężenie zwrotne, modyfikacje kowalencyjne, indukcja i 
represja syntezy). 
Proenzymy,  izoenzymy. Enzymy w diagnostyce klinicznej. Zastosowanie w lecznictwie. 
BIOENERGETYKA I UTLENIANIA BIOLOGICZNE 
Energia swobodna i jej związek ze stałą równowagi reakcji 
Przykłady  i  charakterystyka  związków  makroergicznych.  Charakterystyka  enzymów 
oksydoredukcyjnych.  Lokalizacja  komórkowa    łańcucha  oddechowego  i  jego  rola 
biologiczna.  Kompleksy  enzymatyczne  w  łańcuchu  oddechowym,  efekt  energetyczny. 
Inhibitory  łańcucha  oddechowego  -  miejsca  działania.  Powstawanie  ATP  w  wyniku 
fosforylacji oksydacyjnej i substratowej. Teorie wyjaśniające mechanizm sprzężania utleniań  
z fosforylacją. Czynniki rozprzęgające oksydacyjną fosforylację. Transport  równoważników 
redukcyjnych przez błony mitochondrialne za pośrednictwem "mostków substratowych". 
Wrodzone zaburzenia  oksydacyjnej fosforylacji. 
Dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu 
 Cykl  Krebsa,  jako  końcowy  układ  spalań  różnych  metabolitów.  Reakcje  cyklu,  efekt 
energetyczny, związek z innymi szlakami metabolicznymi. Regulacja aktywności cyklu. 
WĘGLOWODANY 
Rola  biologiczna  węglowodanów,  właściwości  fizyko-chemiczne.  Charakterystyka 
najważniejszych  węglowodanów   świata zwierząt i roślin i   ich pochodnych. Węglowodany 
jako  składniki  diety,  trawienie  węglowodanów,    transport  monosacharydów  przez  błony 
komórkowe.  Kluczowa  rola  glukozy,  jako  substratu  energetycznego.    Glikoliza  –  enzymy, 
etapy, efekty energetyczne w warunkach tlenowych i beztlenowych.  Efekt Pasteura. Enzymy 
regulatorowe w glikolizie. Losy kwasu pirogronowego. Glukoneogeneza - reakcje i regulacja. 
Szlak  pentozo-fosforanowy  jako  źródło  równoważników  redukcyjnych  i  fosfopentoz. 
Glikogen - synteza i katabolizm (etapy, enzymy, regulacja ). Metabolizm fruktozy , mannozy 
i  galaktozy.  Cykle  poliolowe.  UDP-glukoza  -reakcje  zachodzące  z  jej  udziałem.  Synteza 
aminocukrów i kwasów uronowych. 
Glikozaminoglikany  -  rola  biologiczna.  Glikoproteiny-  właściwości,  budowa,  synteza, 
funkcje biologiczne. Hormonalna regulacja przemian węglowodanów i poziomu glukozy we 

 

17

krwi.  Specyficzność  tkankowa  metabolizmu  glukozy.  Dziedziczne    zaburzenia    w 
przemianach węglowodanów. Cukrzyca. 
LIPIDY 
Funkcje  biologiczne  lipidów,  budowa  chemiczna,  właściwości  fizyko-chemiczne  tłuszczów 
prostych, złożonych i steroli.  Tłuszcze, jako składniki pokarmowe- trawienie, wchłanianie i 
transport.  Metabolizm  kwasów  tłuszczowych  i  triacylogliceroli:  biosynteza  kwasów 
tłuszczowych    nasyconych  i  nienasyconych  (system  elongazy  i  desaturazy),  biosynteza 
triacylogliceroli,  mobilizacja  tłuszczów  zapasowych  i  utlenianie  kwasów  tłuszczowych.    
Zarys syntezy i funkcja prostoglandyn, tromboksanów, leukotrienów. 
Ketogeneza  i  metabolizm  związków  ketonowych.  Efekt  energetyczny  katabolizmu  acyli. 
Metabolizm  fosfolipidów  i  glikolipidów.  Metabolizm  steroli:  budowa  chemiczna,  synteza 
cholesterolu i jej regulacja, biosynteza i metabolizm kwasów żółciowych. 
Lipoproteiny  osocza  i  ich  rola  biologiczna.  Współzależność  przemiany    węglowodanowej  i 
lipidowej.  Regulacja  hormonalna  lipolizy  i  lipogenezy.  Metabolizm  tkanki    tłuszczowej, 
udział wątroby w gospodarce lipidowej. Dyslipoproteinemie. Otyłość . Hipotezy miażdżycy. 
Zaburzenia metaboliczne w cukrzycy. 
Błony komórkowe – struktura, organizacja i funkcje 
METABOLIZM AMINOKWASÓW 
Enzymy  proteolityczne  -  rola  biologiczna,  klasyfikacja.  Obrót  metaboliczny  białek.  Białka 
pokarmowe-  pełno  i  niepełnowartościowe.  Trawienie  białek  w  przewodzie  pokarmowym.. 
Transport  aminokwasów  przez  błony  komórkowe.  Pula  wolnych  aminokwasów  i  jej 
wykorzystanie w organizmie. 
Bilans azotowy - interpretacja. Minimum białkowe. Reakcje  dekarboksylacji, transaminacji, 
dezaminacji, szlaki metaboliczne generujące NH

3 

, cykl mocznikowy (regulacja,enzymopatie)  

Biosynteza aminokwasów endogennych, aminokwasy niezbędne dla człowieka. Szczegółowe 
przemiany    szkieletów  węglowych  aminokwasów  (  enzymy,  reakcje:  Gly,  Ala,  Met,  Cys, 
Leu,  Ileu,  Wal,  Fen,  Tyr,    Trp,  Glu,  Asp,  Arg)  z  uwzględnieniem  głównych  szlaków 
metabolicznych      Aminokwasy  gluko-  i  ketogenne.  Bloki  enzymatyczne  katabolizmu  Fen, 
Tyr .Synteza amin biogennych, rola biologiczna , degradacja. Synteza melatoniny i kreatyny. 
Losy  fragmentów  jednowęglowych  powstających    w  trakcie  przemian  aminokwasów. 
Regulacja hormonalna metabolizmu białek. 
Struktura  porfiryn,  zarys  syntezy  hemu  i  jej  regulacja.  Porfirie.  Katabolizm  hemu, 
różnicowanie żółtaczek. Katabolizm bilirubiny. Metabolizm żelaza. 
KWASY NUKLEINOWE I BIOSYNTEZA BIAŁEK 
Rola  biologiczna    nukleotydów.  Struktura  nukleotydów  purynowych  i  pirymidynowych. 
Synteza  "de  novo"  nukleotydów  purynowych    i  pirymidynowych  –  enzymy,  reakcje  , 
regulacja  syntezy,  inhibitory.  Reakcje  rezerwowe  syntezy  nukleotydów  .  Katabolizm 
nukleotydów  purynowych  do  kwasu  moczowego  i  pirymidynowych  do  CO2  i  H20. 
Enzymopatie  metabolizmu  puryn  (skaza  moczowa,  niedobory  immunologiczne).  Konwersja 
nukleotydów  do  deoksyrybonukleotydów.  Synteza  dTMP.  DNA  -  występowanie,  rola. 
Biologiczna.  Replikacja  DNA  w  organizmach  prokariotycznych  i  eukariotycznych. 
Telomery,telomeraza.  Organizacja  DNA  eukariotycznego  w  struktury  wyższego  rzędu. 
Mechanizmy naprawcze DNA. Replikacja wirusowych DNA i RNA. RNA - budowa, funkcje 
- rRNA, tRNA, mRNA, hnRNA. 
Transkrypcja  genów  w  organizmach  prokariotycznych.  Transkrypcja  genów  w  organizmach 
eukariotycznych  -  charakterystyka  polimeraz  I,  II  i  III,  czynniki  transkrypcyjne.    Post-
transkrypcyjne  modyfikacje  RNA  -  rRNA,  tRNA,  eukariotyczny  mRNA.  Katalityczne 
własności  RNA.  Enzymy  nukleolityczne.  Kod  genetyczny  -  cechy  kodu  genetycznego. 
Charakterystyka  mutacji  DNA.  Syntetazy  aminoacylo  tRNA.  Translacja-  etapy  i  czynniki 
białkowe.  Posttranslacyjna  modyfikacja  białek,  protoonkogeny  i  onkogeny.  Antybiotyki  i 

 

18

toksyny  hamujące  biosyntezę  białek.  Model  operonu  lac.  Mechanizmy  regulacji  ekspresji 
genów u eukariontów. Techniki stosowane w rekombinacji i klonowaniu DNA i możliwości 
ich praktycznego wykorzystania. Apoptoza,  nekroza. 
ZASADY ŻYWIENIA 
Czynniki  wpływające  na  wydatek  energetyczny  organizmu,  podstawowa  przemiana  materii, 
aktywność fizyczna, działanie termogeniczne pokarmów. Charakterystyka składników diety- 
węglowodany,  tłuszcze,  białka,  składniki  mineralne  rola.  Wartość  energetyczna  środków 
spożywczych.  Iloraz  oddechowy  (współczynnik  RQ).  Zalecane  normy  żywieniowe.  Rola   
prawidłowego żywienia w zapobieganiu i leczeniu chorób. 
WITAMINY 
Witaminy A,D,E,K,B

1

,B

2

,PP,B

6

, kwas pantotenowy, biotyna, kwas foliowy, witamina B

12

,  

witamina C - budowa chemiczna, występowanie, zapotrzebowanie, rola biologiczna - udział 
w  reakcjach  biochemicznych.  Awitaminozy,  hiperwitaminozy.  Antywitaminy.  Udział 
witaminy  A w procesie widzenia. 
HORMONY                                                                                                                        
Podział  hormonów  ze  względu  na:  1/budowę,  2/miejsce  powstawania,  3/sposób 
przekazywania informacji (endo-, para- i autokrynny), 4/mechanizmy działania - lokalizację 
receptora  (śródkomórkową  i  na  powierzchni  błony  plazmatycznej).  Oznaczanie  poziomu 
hormonów  -  metody  biologiczne,  radioimmunologiczne,  ELISA.  Mechanizmy  działania 
hormonów.  Rola  białek  G  i  udział  wtórnych  przekaźników  w  mechanizmie  działania. 
Hormony przedniego płata przysadki - budowa i działanie. Hormony tylnego płata przysadki. 
Biosynteza  i  działanie  hormonów  tarczycy.  Hormony  regulujące  przemianę  wapniowo-
fosforanową.  Hormony  trzustki,  budowa  i  funkcje  metaboliczne.  Hormony  sterydowe  kory 
nadnercza. Hormony gonadalne, regulacja cyklu owulacyjnego. Hormony rdzenia nadnerczy. 
Hormony  tkankowe  przewodu  pokarmowego.  Synergizm  i  antagonizm  w  działaniu 
hormonów. Kinazy białkowe w regulacji procesów metabolicznych. 
Nadczynność  i  niedoczynnność  gruczołów  dokrewnych  oraz  inne  zaburzenia  funkcji 
hormonów. 
TKANKI                                                                                                                              
Funkcje krwi. Charakterystyka składników drobnocząsteczkowych i białek osocza (albuminy, 
globuliny,  immunoglobiny).  Metabolizm  erytrocytów.    Transport  gazów  przez  krew.  Źródła 
jonów  H

+ 

w  organizmie.    Definicja  i  ogólne  zasady  działania  buforów  (bufory  krwi,  płynu 

pozakomórkowego  i  nerek).  Rola  płuc  i  nerki  w  regulacji  równowagi  kwasowo-zasadowej. 
Zaburzenia mechanizmów regulujących równowagę kwasowo-zasadową; kwasice i alkalozy. 
Ogólne zasady hemostazy. Charakterystyka osoczowych czynników krzepnięcia. Kaskadowy 
charakter  procesu  krzepnięcia.  Zaburzenia  w  procesie  krzepnięcia  krwi  (hemofilia  A  - 
przyczyny).  Fibrynoliza. Antykoagulanty.                                                                            
Funkcje  nerek.  Budowa  nefronu    Mechanizmy  wywarzania  moczu.  Własności  fizyko-
chemiczne  moczu  -  objętość  dobowa,  pH,  c.wł.,  składniki  organiczne  i  nieorganiczne. 
Składniki  patologiczne  moczu.  Funkcja  wody  i  jej  rozmieszczenie  w  organizmie. 
Podstawowe  składniki  płynów  poza  i  wewnątrzkomórkowych.  Regulacja  hormonalna 
gospodarki wodno-elektrolitowej. 
Podział  składników  mineralnych  (makro  i  mikroelementy)  i  ich  funkcje.  Charakterystyka 
białek  mięśni  -  białka  rozpuszczalne  i  białka  zaangażowane  w  procesie  skurczu.  Cykl 
skurczowo-rozkurczowy  w  mięśniach  poprzecznie  prążkowanych  i  gładkich.  Metabolizm 
mięśnia sercowego. 
Tkanka  łączna  i  jej  rola  w  organizmie.  Budowa  kolagenów  i  elastyny  i  ich  funkcja. 
Proteoglikany  i  ich  rola  w  matrix  zewnątrzkomórkowej  (struktura  glikozaminoglikanów).  
Kość  -  budowa:  Elementy  komórkowe  i  ich  funkcje,  substancja  międzykomórkowa  i 
składniki  mineralne  kości.  Wpływ  witamin  i  hormonów  na  homeostazę  tkanki  kostnej. 

 

19

Przykłady  dziedzicznych  chorób  kolagenu.  Metaboliczne  funkcje  wątroby  (rola  w 
metabolizmie węglowodanów, białek, lipidów). Mechanizmy detoksykacji. 
Najważniejsze  rodniki  tlenowe-  ich  powstawanie,  wpływ  na  struktury  lipidowe,  kwasy 
nukleinowe i białka. Bariera antyoksydacyjna ustroju – enzymy, witaminy. 
Integracja  metabolizmu-  na  przykładzie  przemian  węglowodanów,  lipidów  i  aminokwasów 
oraz puryn i pirymidyn.  
 
Egzamin praktyczny:  
Studenci  wykonują  zadania  praktyczne  na  ćwiczeniach  laboratoryjnych.  Prawidłowe 
wykonanie  zadań  oraz  wykazanie  się  znajomością  wiedzy  teoretycznej  są  niezbędne  do 
uzyskania zaliczenia z przedmiotu .                                                                                          
Egzamin końcowy nie obejmuje egzaminu praktycznego. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Studenci  ,  którzy  mają  zaliczone  wszystkie  ćwiczenia  oraz    uzyskają  pozytywne  oceny  z 
obowiązujących w semestrze III i IV sprawdzianów (kolokwia) mogą przystąpić do egzaminu 
końcowego z biochemii.  
Egzamin końcowy jest przeprowadzony w formie testów oraz pytań otwartych z biochemii.   
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
R. K. Murray, D. K. Granner, P. A. Mayes, V. W. Rodwell “Biochemia Harpera”, wyd. V, 
PZWL 2002  
E. Bańkowski „Biochemia – podręcznik dla studentów medycyny” Urban&Partner, Wrocław 
2004 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer „Biochemia”, PWN 2005 
S.  Angielski,  Z.  Jakubowski,  M.H.  Dominiczak  „Biochemia  kliniczna”,  Wydawnictwo 
Perseusz, Sopot 2000 
H.R.  Matthews,  R.A.  Freedland,  R.I.  Miesfield  „Biochemia  i  biologia  molekularna  w 
zarysie”, Pruszyński i Spółka, Warszawa 2000 
V. L Davidson, D.B. Sittman „Biochemia” Urban&Partner, Wrocław 2002 
W. Minakowski, S. Weider “Biochemia kręgowców”, PWN 1998 
T. M. Devlin „Biochemistry with clinical correlations” Willey-Liss, New York 2002 
P.C.  Champe,  R.A.  Harvey,  D.R.  Ferrier  “Biochemistry  3

rd

  edition”  Lippincot 

Williams&Wilkins 2005 
Czasopisma: 
“Postępy Biochemii” – kwartalnik wydawany przez Polskie Towarzystwo Biochemiczne 
__________________________________________________________________________ 

 
Nazwa przedmiotu: Biofizyka 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Helena Gawda 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Biofizyki  
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Helena Gawda 

 

20

 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok II - Semestr III 
 
Liczba godzin: 60                                               
wykładów : 15 
ć

wiczeń :     45 

 
Cel nauczania przedmiotu:  
Zapoznanie studentów ze zjawiskami fizycznymi i prawami opisującymi te zjawiska w 
procesach życiowych, wykorzystaniem w diagnostyce i terapii medycznej tych zjawisk oraz 
interpretacją skutków oddziaływania czynników fizycznych na organizmy żywe.  
Na ćwiczeniach studenci poznają zasady prowadzenia eksperymentu, wykorzystania 
przyrządów pomiarowych, opracowania wyników doświadczalnych i ich interpretację.    
 
Wymagania: 
Poznanie przez studentów fizycznej struktury układów biologicznych i fizycznej interpretacji  
ich funkcji.  
Poznanie wpływu czynników fizycznych na struktury biologiczne oraz na ich funkcje. 
Poznanie zastosowań osiągnięć fizyki do celów diagnostyki, terapii i profilaktyki.  
Student powinien opanować umiejętności praktyczne: 
-samodzielne  i  poprawne  wykonanie  pomiarów  opracowanie  ćwiczenia  wraz  z  interpretacją 
otrzymanych wyników i obliczeń; 
-  uzyskanie  pozytywnej  oceny  z  wiedzy  teoretycznej    z  12  wyznaczonych  programem 
ć

wiczeń laboratoryjnych. 

 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
  
TEMATY WYKŁADÓW: 
1.

  Wpływ promieniowania jonizującego na organizm żywy. 

2.

  Podstawy dozymetrii i zasady ochrony przed promieniowaniem. 

3.

  Zastosowanie izotopów promieniotwórczych w diagnostyce i terapii medycznej.  

4.

  Mechanizm powstawania i właściwości promieniowania rentgenowskiego. 

5.

  Diagnostyka rentgenowska. Tomografia komputerowa. 

6.

  Czynne i bierne działanie ultradźwięków. Ultrasonografia. 

7.

  Biologiczne efekty działania ultradźwięków stosowanych w diagnostyce i terapii.  

8.

  Podstawy termodynamiki. 

9.

  Właściwości mechaniczne kości i tkanki łącznej. 

10.

 Biofizyka układu krążenia. Powstawanie i rozchodzenie się tętna.  

11.

 Podstawy biomechaniki. Warunki równowagi. Rola dźwigni, rozkłady sił w narządzie 

ruchu człowieka. 

12.

 Problemy transportu ciepła. Mechanizmy transportu ciepła w żywym organizmie oraz 

między organizmem a otoczeniem  

13.

 Biofizyka zmysłu wzroku. Układ optyczny oka, przekazywanie informacji, widzenie 

barwne i przestrzenne, energetyka procesu widzenia. Zdolność rozdzielcza oka. 

14.

 Lasery i ich zastosowanie w medycynie. 

15.

 Biofizyka zmysłu słuchu. Ucho jako przetwornik sygnałów akustycznych, rola ucha 

ś

rodkowego i wewnętrznego w procesie słyszenia. 

 
 

 

21

 

TEMATY ĆWICZEŃ: 
1.

  Skiaskopia –korekcja wad wzroku; wyznaczanie zdolności skupiającej soczewek metodą 

Bessel’a.  

2.

  Pomiar czasu bezwładności oka. 

3.

  Mikroskopia optyczna. 

4.

   Siatka dyfrakcyjna – wyznaczanie stałej siatki dyfrakcyjnej za pomocą światła 

laserowego i pomiar długości fali świetlnej. 

5.

  Analiza widmowa 

6.

  Pomiary ultradźwiękowe – wyznaczanie impedancji akustycznej ośrodków, 

współczynnika sprężystości oraz gęstości ciał stałych. 

7.

  Audiometr – wyznaczanie progu słyszalności ucha ludzkiego. 

8.

   Wyznaczanie przeciążenia przy pomocy wirownicy. Siły działające w narządzie ruchu 

człowieka. 

9.

  Biomechanika mięśni. 

10.

 Wyznaczanie ciężarów części ciała, lokalizacja ich środków ciężkości oraz wyznaczanie 

ogólnego środka ciężkości ciała człowieka. 

11.

 Podstawy diagnostyki ultradźwiękowej. 

12.

 Wyznaczanie współczynnika lepkości cieczy. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi za 

pomocą sfigmomanometru. 

13.

 Detekcja promieniowania jądrowego: 

a)

  lokalizacja izotopu promieniotwórczego w fantomie, 

b)

  wyznaczanie liniowego i masowego współczynnika pochłaniania, 

c)

  wyznaczanie promieniowania tła. 

14.

 Pomiary mostkowe: 

a)

  pomiar oporu, 

b)

  pomiar przewodnictwa właściwego względnego, 

c)

  pomiar pojemności. 

15.

 Zastosowanie oscyloskopu do pomiarów napięcia i czasu. 

16.

 Zastosowanie zjawiska termoelektrycznego do pomiaru temperatury wrzenia cieczy. 

17.

 Fizyczne podstawy terapii mikrofalowej. 

 

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Zaliczenie ze stopniem na prawach egzaminu. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Samodzielne i poprawne wykonanie pomiarów, opracowanie ćwiczenia wraz z interpretacją 
otrzymanych wyników i obliczeń. Uzyskanie pozytywnej oceny z wiedzy teoretycznej z 12 
wyznaczonych programem  ćwiczeń laboratoryjnych. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
F. Jaroszyk „Biofizyka”, PZWL, Warszawa 2001 
S. Miękisz „Wybrane zagadnienia z biofizyki”, Volumed, Wrocław 1998 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
J.W. Kane, M.M. Sternheim „Fizyka dla przyrodników”, PWN, Warszawa 1988 

 
_______________________________________________________ 
 

 

22

Nazwa przedmiotu: Biologia medyczna

 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Alicja Buczek  
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Alicja Buczek 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok I - Semestr I 
 
Liczba godzin: 60                                               
wykładów : 15 
ć

wiczeń : 45 

 
Cel nauczania przedmiotu:  
Celem  zajęć  z  biologii  jest  zapoznanie  studentów  z  podstawowymi  pojęciami  z  ekologii  i 
współzależnościami  między  organizmami  w  ekosystemach,  a  także  zagrożeniami  zdrowia 
ludzi  spowodowanymi  przez  czynniki  środowiskowe.  Szczególna  uwaga  zwracana  jest  na 
interakcje  w  układzie  pasożyt  –  żywiciel.  Ich  poznanie  jest  niezbędne  do  zrozumienia 
patomechanizmów  chorób  spowodowanych  przez  pasożyty  i  do  ograniczenia  skutków 
szkodliwego  oddziaływania  pasożytów.    Studenci  zapoznają  się  również  ze  strukturą  i 
funkcją genów u Prokaryota i Eucaryota, z wybranymi zagadnieniami z genetyki człowieka i 
możliwościami klinicznego zastosowania genetyki, z zagadnieniami z genetyki populacyjnej i 
genetyki rozwoju oraz z ekogenetyki, a także podstawami biotechnologii.   
Program realizowany w  Katedrze i Zakładzie Biologii i Parazytologii AM szeroko poszerza 
wiedzę o człowieku i o środowiskowych uwarunkowaniach chorób człowieka. Daje podstawę 
do nauczania wielu przedmiotów specjalistycznych w czasie studiów. 
 
Wymagania: 
Od studentów wymagana jest wiedza o reakcjach ogólnoustrojowych człowieka wywołanych 
przez  pasożyty  i  o  wzajemnych  interakcjach  w  układzie  pasożyt-żywiciel  oraz  o  zasadach 
dziedziczenia  cech  człowieka,  anomaliach  genetycznych,  diagnostyce  klinicznej  chorób  o 
podłożu genetycznym i możliwości klinicznego zastosowania osiągnięć genetyki do leczenia 
chorób genetycznych.  
  Zadania stawiane studentom podczas ćwiczeń mają nauczyć studenta posługiwania się 
wiedzą teoretyczną na zajęciach praktycznych w klinikach i w przyszłości w pracy 
zawodowej, syntetycznego myślenia i umiejętności przetransformowania zagadnień 
biologicznych do różnych dyscyplin klinicznych. 
 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
WYKŁADY: 
I. Wybrane zagadnienia z ekologii. 
1.

  Współzależności w ekosystemie 

2.

  Środowisko biotyczne człowieka 

 

23

3.

  Zagrożenia zdrowia ludzi czynnikami środowiskowymi, ze szczególnym uwzględnieniem 

pasożytów. 

II.  Ekologiczne  mechanizmy  regulacji  dynamiki  pasożytów  i  podstawy  prognozowania 
inwazji pasożytniczych. 
1.

  Właściwości populacji pasożytów 

2.

  Ekologiczne czynniki wpływające na rozmieszczenie i dynamikę populacji 

3.

  Oddziaływania antropogeniczne 

III. Układ pasożyt –żywiciel jako model interakcji organizmów żywych 
1.

  Klasyfikacja pasożytów i żywicieli 

2.

  Chorobotwórczość pasożytów 

3.

  Odporność w chorobach pasożytniczych 

IV. Zagadnienia biocentyczne w parazytologii. Krążenie pasożytów w przyrodzie. 
1.

  Źródła i drogi inwazji pasożytów 

2.

  Rola wektorów i rezerwuarów w epidemiologii chorób pasożytniczych 

3.

  Antropozoonozy 

V. Środowiskowe uwarunkowania chorób pasożytniczych. 
1.

  Znaczenie behawioru żywicieli w rozprzestrzenianiu pasożytów. 

2.

  Czynniki  sprzyjające  występowaniu  chorób  pasożytniczych  (kontakt  ze  zwierzętami, 

budowa zbiorników wodnych, zagęszczenie populacji i migracje, nakazy religijne, zwyczaje 
kulinarne, medycyna ludowa) 
VI. Pierwotniaki pasożytnicze (Protozoa). 
1.

  Rozprzestrzenienie  pierwotniaków  w  różnych  strefach  klimatycznych,  szczególnie  

w klimacie umiarkowanym 
2.

  Cechy biologiczne i chorobotwórczość pierwotniaków 

3.

  Metody wykrywania pierwotniaków w materiale biologicznym 

VII. Robaki płaskie (Platyhelminthes). 
1.

  Rozprzestrzenienie w różnych strefach klimatycznych 

2.

  Biologia i chorobotwórczość robaków płaskich 

3.

  Diagnostyka laboratoryjna robaków płaskich 

VIII. Robaki obłe (Nemathelminthes). 
1.

  Występowanie  robaków  obłych  w  różnych  regionach  świata,  a  w  szczególności  

w Polsce 
2.

  Biologia i chorobotwórczość 

3.

  Metody stosowane w diagnostyce robaków obłych 

IX. Stawonogi pasożytnicze – owady (Insecta) 
1.

  Cechy biologiczne i ekologiczne 

2.

  Bezpośrednie  skutki  pasożytowania  owadów  (zmiany  skórne,  toksykozy)  oraz 

przenoszenie  i  utrzymywanie  drobnoustrojów  chorobotwórczych.  Alergie  spowodowane 
przez owady. 
X. Stawonogi pasożytnicze – pajęczaki (Arachnida). 
1.

  Cechy biologiczne i ekologiczne 

2.

  Znaczenie 

medyczne 

- 

bezpośrednie 

skutki 

pasożytowania 

i 

udział  

w rozprzestrzenianiu chorób transmisyjnych.  
3.

  Nieżyty górnych dróg oddechowych i astma oskrzelowa wywołane przez  roztocze kurzu 

domowego z rodziny Pyroglyphidae. 
XI. Zwierzęta jadowite i trujące. 
1.

  Cechy biologiczne i ekologia zwierząt jadowitych i trujących 

2.

  Budowa narządów jadowych 

3.

  Rodzaje toksyn wytwarzanych przez zwierzęta jadowite 

4.

  Zagrożenia dla zdrowia człowieka 

 

24

XII. Grzyby i rośliny wyższe trujące. 
1.

  Charakterystyka botaniczna 

2.

  Rodzaje substancji toksycznych 

3.

  Zatrucia  przypadkowe,  omyłkowe,  jatrogenne,  zawodowe  i  zamierzone  spowodowane 

przez grzyby i rośliny wyższe. 
XIII. Cykl życiowy komórki i jego regulacja. 
XIV. Struktura i funkcja genów Prokaryota i Eukaryota 
1.

  Pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowa struktura DNA 

2.

  Struktura i skład chromatyny eukarionów (charakterystyka histonów, budowa 

nukleosomu, solenoidu i struktura chromatydy chromosomu metafazowego) 
3.

  Budowa genomu i genów. 

4.

  Replikacja DNA 

5.

  Transkrypcja i odwrotna transkrypcja kodu genetycznego  

6.

  Alternatywne składanie genów podzielonych na przykładzie ciężkich łańcuchów 

immunoglobulin 
7.

  Cechy kodu genetycznego i hipoteza chwiejności Cricka 

8.

  Funkcje genów (transkrypcja, dojrzewanie hn mRNA, etapy translacji- inicjacja, 

elongacja i terminacja) 
9.

  Struktura chromatyny aktywnej transkrypcyjnej. Regulacyjne modyfikacje histonów 

10.

 Regulacja działania genów na poziomie transkrypcji 

XV.

   Ekogenetyka 

XVI.

 Wybrane zagadnienia z cytogenetyki człowieka 

XVII.

  1.  Kariotyp prawidłowy. 

XVIII.

  2. Dziedziczenie cech człowieka 

XIX.

  3. Czynniki mutagenne 

XX.

 

4. Rodzaje mutacji 

XXI.

  5. Wady genetyczne- mechanizm powstawania, cechy fenotypowe i genotypy. 

XXII.

  Ekogenetyka 

XXIII.

  1. Genetyczna struktura populacji 

XXIV.

  2. Populacja mendlowska, pula genowa i prawo Hardy’ego-Weinberga 

XXV.

  3. Czynniki zmieniające genetyczną strukturę populacji. 

XXVI.

  Biotechnologia 

1. Inżynieria genetyczna 
2.Wykorzystanie  osiągnięć  genetyki  molekularnej  do  diagnostyki  medycznej.  

 
Ć

WICZENIA:   

 
ĆW. 1. Temat: Pierwotniaki (Protozoa) pasożytnicze (cz. 1) 
1.

  Zasady mikroskopowania i prowadzenia dokumentacji. 

2.

  Budowa morfologiczna pierwotniaków. 

A.

  Phylum: Sarcomastigophora 

Subphylum: Mastigophora 
 

 

Trichomonas vaginalis

 Donné, 1836 

 

 

Giardia lamblia

 Stiles, 1915 

 

 

Trypanosoma brucei gambiense

 (Forde, 1902) 

 

 

Trypanosoma brucei rhodesiense 

Stephens et Fantham, 1910 

 

 

Trypanosoma cruzi

 Chagas, 1909 

 

 

Leishmania tropica

 (Wright, 1903) Lühe, 1906 

 

 

Leishmania donovani

 (Laveran et Mesnil, 1903) Ross, 1903 

 

25

 

 

Leishmania braziliensis 

Vianna, 1911 

 
ĆW. 2. Temat: Pierwotniaki (Protozoa) pasożytnicze (cz.2) 
Phylum: Sarcomastigophora 
Subphylum: Sarcodina 
 

 

Entamoeba histolytica

 Schaudinn, 1903 

 

 

Entamoeba coli

 (Grassi, 1789) Casagrandi et Barbagallo, 1895 

 

 

Entamoeba gingivalis 

(Gros, 1849) Brumpt, 1913 

 

 

Acanthamoeba castellanii

 Douglas, 1930 

 

 

Naegleria fowleri

 Carter, 1970 

Phylum: Apicomplexa 
Subphylum: Coccidia 
 

 

Plasmodium vivax

 Grassi et Feletti, 1890,  

P. malarie

, P. falciparum, P.ovale 

 

 

Cryptosporidium parvum

 Tyzzer, 1907 

 

 

Isospora belli

 Wenyon, 1923 

 

 

Toxoplasma gondii

 Nicolle et Manceaux, 1908 

 

 

Babesia microti

 Franca, 1909 

Phylum: Cilipphora 
 

 

Balantidium coli

 (Malmsten, 1857) Stein, 1862 

ĆW. 3.  Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes). 
 

 

   Przywry (

Trematoda) 

Fasciola hepatica

 Linnaeus, 1758 

Dicrocoelium dendriticum

 (Rudolphi, 1819) Looss, 1899 

Opisthorchis felineus

 (Rivolta, 1884) Blanchard, 1895 

Clonorchis sinensis

 (Cobbold, 1875) Looss, 1907 

Paragonimus westermani

 (Kerbert, 1878) Braun, 1899 

Schistosoma haematobium

 (Bilharz, 1852) Weinland, 1858 

Schistosoma mansoni

 Sambon, 1907 

Schistosoma japonicum

 Katsudara, 1904 

 
ĆW. 4.  Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes) 
 

 

            Tasiemce (

Cestoda). Cz. I 

Diphyllobothrium latum

 (Linnaeus, 1758) Luhe, 1910 

Botriocephalus scorpii 
Dipylidium caninum

 (Linnaeus, 1758) Railliet, 1892 

Hymenolepis nana

 (von Siebold, 1852) Blanchard, 1891 

Hymenolepis diminuta

 (Rudolphi, 1819) Blanchard, 1891 

 
ĆW. 5. Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes). 
 

     

  Tasiemce 

(Cestoda). Cz.II. 

Taenia saginata 

Göze, 1782  

Taenia solium 

Linnaeus, 1758  

Taenia multiceps 

(Leske, 1780) Hall, 1910 

Echinococcus granulosus

 (Batsch,1786) Rudolfi, 1805  

Echinococcus multilocularis

 (Leuckart, 1863) Vogel, 1955 

 
ĆW. 6. Temat: Obleńce (Nemathelminthes).  
                         Nicienie (

Nematoda).  

Strongyloides stercoralis

 (Bavay, 1876) Stiles et Hassal, 1902  

 

26

Ancylostoma duodenale

  (Dubini, 1843) Creplin, 1845  

Enterobius vermicularis

 (Linnaeus, 1758) Leach, 1853  

Ascaris lumbricoides hominis

 Linnaeus, 1758  

Toxocara canis, 

(Werner, 1782) Johnston, 1916,  

Toxocara cati

 (Schrank, 1788) Brumpt, 1927 

Wuchereria bancrofti 

(Cobbold, 1877) Seurat, 1921 

Loa loa 

(Cobbold, 1864) Castellani et Chalmers, 1913  

Mansonella sp.

 (Manson, 1897) Faust, 1929  

Trichinella spiralis 

(Owen, 1835) Raillet, 1835  

Trichiuris trichiura

 (Linnaeus, 1771) Stiles, 1901  

Trichostrongylus 

Loss, 1905 

 
ĆW. 8. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze. 
 

              Pajęczaki (Arachnida). 

Argas reflexus 

(Fabricius, 1794)  

Dermacentor reticulatus 

(Fabricius, 1794)  

Sarcoptes scabiei 

(Linnaeus,1758)   

Demodex folliculorum 

(Simon, 1842) 

Ixodes ricinus 

(Linnaeus, 1758)  

Dermanyssus gallinae

 (De Geer, 1778) 

Ornithonyssus bacoti 

(Hirst, 1913) 

Neotrombicula autumnalis 

(Shaw, 1790) 

Acarus siro 

Linnaeus, 1758 

Roztocze kurzu domowego z rodziny Pyroglyphidae 
 
ĆW. 9. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze. 
              

  Owady 

(Insecta). Cz.I. 

Pediculus humanus 

(Linnaeus, 1758)  

Pthirus pubis 

(Linnaeus, 1758)  

Cimex lectularius 

(Linnaeus, 1758)  

Rhodnius prolixus 
B.

 

Glossina palpalis Robineau – Desvoidy, 1830 

Triatoma infestans 

(Klug, 1834) 

 
ĆW. 10. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze. 
              

    Owady (

Insecta). Cz. II. 

Anopheles maculipennis

 Meigen, 1818  

Culex pipiens

 Linnaeus, 1758  

Aëdes aegypti

 (Linnaeus, 1762) 

Culicoides pulicaris

 (Linnaeus, 1758) 

Simulium ornatum

 Meigen, 1818 

Musca domestica

 Linnaeus, 1758  

Hypoderma bovis

 (Linnaeus, 1758)  

Gasterophilus intestinalis

 (De Geer, 1776) 

Pulex irritans

 Linnaeus, 1758 

Xenopsylla cheopis

 (Rothschild, 1903) 

Tunga penetrans

 (Linnaeus, 1758) 

Ctenocephalides canis

 (Curtis, 1826)  

Leptopsylla segnis

 (Schonherr, 1811)  

 

 

27

ĆW. 11. Temat: Zwierzęta jadowite i trujące 
Gromada: Pajęczaki (Arachnida) 
      Rząd: Skorpiony (Scorpiones)  
      Rząd: Pająki (Araneae) 
 Latrodectus mactans mactans – „czarna wdowa” 
 Latrodectus mactans tredemcigutatus – „karakurt” 
 Aranea diademata – pająk krzyżak  
Gromada: Owady (Insecta) 
 Rząd: Błonoskrzydłe (Hymenoptera) 
 Apis mellifera – pszczoła miodna  
 Vespa crabro – szerszeń pospolity 
 Paravespula vulgaris – osa 
 Formicidae – mrówkowate  
 Formica rufa – mrówka rudnica 
 
ĆW. 12.  Temat: Wybrane zagadnienia z cytogenetyki człowieka 
1.

  Dziedziczenie mendlowskie. 

2.

  Rodzaje zmienności osobniczej. 

3.

  Sporządzić szereg rozdzielczy i wykreślić krzywą rozkładu normalnego wzrostu 

studentów. 
4.

  Wykazać zmienność pomiarami antropometrycznymi: 

a.

  Zygion – Zygion (Z-Z) 

b.

  Gonion – Gonion (G-G) 

c.

  Glabella – Inion (G-I) 

5.   Dziedziczenie wybranych cech fizycznych człowieka 
 

 

ĆW. 13.  Temat: Wybrane zagadnienia z genetyki molekularnej 
1.

  Struktura DNA. 

2.

  Replikacja DNA. 

3.

  Struktura chromatyny. 

4.

  Budowa genomów i genów: prokariontów, eukariontów. 

5.

  Odwrotna transkrypcja kodu genetycznego retrowirusów. 

6.

  Regulacja aktywności genów u prokariontów i eukariontów. 

7.

  Podstawowe zagadnienia inżynierii genetycznej. 

 
ĆW. 14. Temat: Wybrane zagadnienia z genetyki człowieka 
1.

  Chromosomy olbrzymie (śliniankowe) larw Chironomus sp. 

2.

  Prawidłowy i nieprawidłowy kariotyp człowieka. 

3.

  Oznaczanie chromatyny płciowej. 

4.

  Dziedziczenie grup krwi (allelizm wielokrotny) i czynnika Rh.  

      Konflikt serologiczny. 
5.

  Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią. 

 
ĆW. 15. Temat: Kolokwium i zaliczenie ćwiczeń. 
 
Egzamin praktyczny:  
Rozpoznanie gatunku pasożyta w preparacie. Podanie nazwy postaci inwazyjnej 
rozpoznanego pasożyta, materiał pobierany od pacjenta w celu identyfikacji tego pasożyta, 
miejsce lokalizacji u człowieka i nazwę wywoływanej choroby.  
 

 

28

 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Ocena wiedzy studentów poprzez cząstkowe zaliczenia testowe obejmujące różne bloki 
tematyczne. Dyskusje na tematy biologiczne podczas ćwiczeń.  
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Zaliczenie ćwiczeń i uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu, który składa się z części 
praktycznej i teoretycznej (egzamin pisemny-test).  
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
A. Buczek „Choroby pasożytnicze: epidemiologia, diagnostyka, objawy”, Wyd. Koliber, 
Lublin 2005 
A. Buczek „Atlas pasożytów człowieka”, Wyd. Koliber, Lublin 2005 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
J. H. Friedman, F.J. Dill, M.R. Hayden, B.C. McGillivray „Genetyka”, wyd. I, [red.] Janusz 
Limon, Wyd. Urban&Partner, Wrocław 1997 
J.M. Connor, M.A. Ferguson-Smith „Podstawy genetyki medycznej”, PZWL, Warszawa 
1991 
K. Boczkowski „Zarys genetyki medycznej”, PZWL, Warszawa 1990 
 
______________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu:  Chemia ogólna 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:   
Dr hab. Kazimierz Pasternak prof. nadzw. 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:   
Katedra i Zakład Chemii Medycznej 
 
Kierownik Jednostki: 
Dr hab. Kazimierz Pasternak prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok I - Semestr II  
 
Liczba godzin: 60 

 

 

 

wykładów : 10 

 

 

ć

wiczeń : 50   

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Celem  nauczania  chemii  ogólnej  jest  poznanie  przez  studentów  podstawowych  zagadnień  z 
chemii ogólnej oraz opanowanie wiedzy z zakresu chemii organicznej (biochemia statyczna). 
Tematyka  jest  związana  z  kierunkiem  studiów  -  nawiązuje  do  procesów  fizjologicznych  i 
patologicznych  zachodzących  w  organizmie  człowieka.  Poznanie  podstawowych  metod  z 
zakresu  chemii  analitycznej  łącznie  z  analizą  instrumentalną  pozwoli  studentowi  na 
przeprowadzenie 

charakterystycznych 

reakcji 

i  zrozumienie 

przebiegu 

procesów 

chemicznych. Zajęcia praktyczne z chemii ogólnej mają za zadanie nauczenie samodzielnego 
wykonywania doświadczeń chemicznych i wyciągania prawidłowych wniosków. 

 

29

 
 
Zasadnicze treści przedmiotu:  
 
TEMATY WYKŁADÓW: 
1.

  Chemiczna budowa organizmu człowieka   

 

-  Pierwiastki o znaczeniu biologicznym  
-

  Wiązania chemiczne 

-

  Związki chemiczne  

-

  Roztwory 

-

  pH, bufory 

2.

  Termodynamika reakcji chemicznych  

 

  

-

  Kinetyka reakcji chemicznych  

-

  Kataliza enzymatyczna 

-

  Procesy utleniania i redukcji 

-

  Utlenianie biologiczne 

3.

  Związki organiczne  

 

 

 

  

-

  Węglowodory 

-

  Alkohole 

-

  Aldehydy 

-

  Ketony 

-

  Kwasy karboksylowe 

-

  Związki heterocykliczne 

4.

  Kwasy nukleinowe 

 

 

 

-

  Zasady purynowe i pirymidynowe   

 

 

-

  Nukleozyd, nukleotyd 

-

  DNA, RNA 

-

  Struktura i właściwości 

-

  Kod genetyczny 

5.

  Aminokwasy 

 

 

 

 

 

  

-

  Budowa  

-

  Właściwości chemiczne 

-

  Podział aminokwasów 

-

  Dekarboksylacja i dezaminacja aminokwasów 

-

  Aminy  

-

  Aminokwasy egzogenne i ich znaczenie 

-

  Aminokwasy gliko, ketogenne  

6.

  Oligopeptydy, polipeptydy, białka 

   

-

  Powstawanie peptydów 

-

  Oligopeptydy naturalne i ich rola biologiczna 

-

  Polipeptydy – budowa i znaczenie 

-

  Definicja, budowa białek 

-

  Klasyfikacja białek 

-

  Właściwości fizykochemiczne  

7.

  Węglowodany   

 

 

 

-  Budowa i właściwości chemiczne cukrów prostych 
-

  Możliwości izomerii węglowodanów 

-

  Podział węglowodanów 

-

  Budowa i własności glikanów 

-

  Rola biologiczna węglowodanów 

 

30

8.

  Tłuszcze   

 

 

 

 

    

-

  Kwasy tłuszczowe  

-

  Klasyfikacja tłuszczów 

-

  Właściwości fizykochemiczne tłuszczów 

-

  Budowa tłuszczu właściwego 

-

  Tłuszcze złożone i sterole 

-

  Znaczenie biologiczne tłuszczów 

 
TEMATY ĆWICZEŃ: 
1.

  Wykrywanie kationów  

2.

  Identyfikacja wybranych kationów 

3.

  Wykrywanie anionów 

4.

  Analiza wagowa 

5.

  Alkacymetria 

6.

  Manganometria 

7.

  Argentometria 

8.

  Kompleksometria 

9.

  Analiza jakościowa związków organicznych 

10.

 Grupy funkcyjne 

11.

 Chromatografia 

12.

 Spektrofotometria 

13.

 pH –metria, bufory 

14.

 Ćwiczenia uzupełniające 

15.

 Zaliczenie 

 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Zaliczenia cząstkowe z wykonywanych ćwiczeń, zaliczenie końcowe. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Zaliczenie  końcowe  pisemne.  Do  końcowego  zaliczenia  przystępują  studenci,  którzy  mają 
zaliczone  wszystkie ćwiczenia. Osoby mające do 3 nie zaliczonych ćwiczeń mogą przystąpić 
do końcowego zaliczenia dopiero po odrobieniu zaległości.  
Studenci mający zaległości powyżej 3 ćwiczeń nie uzyskają zaliczenia  
z chemii ogólnej. 
Zaliczenie  końcowe  jest  pisemne  i  składa  się  z  czterech  pytań  opisowych  ocenianych 
niezależnie.  Ocena  końcowa  jest  średnią  ocen  uzyskanych  z  odpowiedzi  na  poszczególne 
pytania. 

 

Piśmiennictwo obowiązkowe: 
G. Kupryszewski „Wstęp do chemii organicznej”, PWN, Warszawa 1981 
P. Mastalerz „Chemia organiczna”, PWN, Warszawa 1984 
T. Gałamon „Chemia ogólna”, Oficyna Wyd. Medyk Sp. z o.o, Warszawa 1994 
T. Kędryna „Chemia ogólna z  elementami biochemii”, Wyd. „Zamiast korepetycji” s.c., 
Kraków 1994 
K. Pasternak „Podstawy chemii ogólnej”, Polihymnia, Lublin 2001 
I. Żak [red.] „Chemia medyczna”, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2001 
K. Pasternak [red.] „Ćwiczenia z chemii”, Polihymnia, Lublin 2002 
 
________________________________________________________________________ 

 

 

31

Nazwa  przedmiotu: 

Geriatria

  – 

realizowana  w  ramach  nauczania  

Chorób wewnętrznych 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw., Dr hab. Grzegorz Dzida 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych 
 
Kierownik Jednostki: 
p.o. Kierownika - Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
Rok V - Semestr X 
 
Liczba godzin: 25 
wykładów: 5 
ć

wiczeń: 20 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Zdobycie  wiedzy  na  temat  fizjologii  procesu  starzenia  oraz  postępowania  lekarskiego  z 
chorym w podeszłym wieku. 
 
Charakterystyka przedmiotu: 
Wykłady  i  ćwiczenia  mają  dostarczyć  studentowi  V  roku,  kończącemu  kurs  interny  wiedzy 
na  temat  odrębności  fizjologicznych  i  klinicznych  związanych  z  procesem  starzenia.  W 
szczególności  kurs  geriatrii  zapewnia  zdobycie  wiedzy  na  temat  organizacji  opieki  nad 
człowiekiem w podeszłym wieku oraz odrębności terapii chorób wieku podeszłego. Istotnym 
jego  elementem  jest  różnicowanie  objawów  wynikających  z  fizjologicznego  procesu 
inwolucji z objawami najczęstszych chorób wieku podeszłego.  
 
Zasadnicze treści przedmiotu:  
 
TEMATY WYKŁADÓW: 
1. Podstawy gerontologii. Teorie starzenia się.  
2. Proces inwolucji i jego wpływ na obraz kliniczny chorób wieku podeszłego.  
3. Psychospołeczne aspekty wieku podeszłego. 
4. Odrębność farmakoterapii chorób wieku podeszłego. Farmakoekonomika leczenia chorób 

osób starszych. 

5. Modele opieki geriatrycznej na tle polskiej rzeczywistości. 
 
TEMATY ĆWICZEŃ: 
1. Ocena kliniczna chorego w wieku podeszłym. 
2. Zespołu psychogeriatryczne. 
3.  Wielkie  problemy  geriatryczne:  upadki,  odleżyny,  niewydolność  zwieraczy,  zaburzenia 
stanu odżywiania i gospodarki wodno – elektrolitowej. 
4. Kardiologia wieku podeszłego. 
5.  Odrębności  dotyczące  wybranych  chorób  wewnętrznych  w  wieku  podeszłym  (cukrzyca, 
choroby tarczycy, niedokrwistości, nowotwory, zakażenia. 
 

 

32

Wykaz umiejętności praktycznych jakie student powinien opanować na ćwiczeniach: 
Badanie kliniczne chorych w podeszłym wieku. 
Zaplanowanie leczenia i opieki ambulatoryjnej choremu wypisywanemu ze szpitala. 
Cewnikowanie pęcherza moczowego. 
Profilaktyka odleżyn. 
Wstępne opracowanie lekarskie odleżyny.  
 
Wymagania do zaliczenia ćwiczeń: 
 
Definicje gerontologii i geriatrii.  
1.

  Teorie  starzenia  się.  Fizjologia  procesu  inwolucji  –  zmiany  narządowe  i  układowe. 

Wpływ  inwolucji  na  obraz  kliniczny  chorób  wieku  podeszłego  –  polipatologia, 
polisymptomatologia,  mozaikowy  obraz  kliniczny  schorzeń.  Zasady  oceny  klinicznej  i 
psychospołecznej  człowieka  w  starszym  wieku:  ocena  czynnościowa,  ocena  zdrowia 
fizycznego  –  ryzyko  upadków,  odleżyn,  ocena  stanu  odżywienia  i  nawodnienia,  ocena 
stanu umysłowego oraz zasady oceny socjalno – środowiskowej.  

 
Wielkie problemy geriatryczne.  
2.

  Problemy  psycho-geriatryczne:  następstwa  miażdżycy  naczyń  mózgowych,  otępienie 

starcze,  depresja  wieku  podeszłego,  majaczenie  –  ostre  zespoły  mózgowe.  Niedołęstwo 
starcze  i  jego  skutki  –  upadki,  urazy.  Unieruchomienie  –  skutki  zdrowotne:  odleżyny, 
infekcje,  zaniki  kostne  i  mięśniowe.  Niewydolność  zwieraczy  –  zatrzymanie  i 
nietrzymanie moczu; biegunki i zaparcia oraz nieotrzymanie stolca.  
 

3.

  Zaburzenia  odżywiania:  otyłość,  niedożywienie,  zaburzenie  łaknienia,  niedobory 

witaminowe, zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej – przyczyny i objawy.  
 

4.

  Kardiologia  wieku  podeszłego:  choroba  niedokrwienna  serca,  nadciśnienie  tętnicze, 

niewydolność serca. Cukrzyca, choroby tarczycy i niedokrwistość w wieku podeszłym.  
 

5.

  Najczęstsze nowotwory wieku podeszłego i ich przebieg. Najczęstsze zakażenia w wieku 

starczym.  Odrębności  farmakokinetyki  i  farmakodynamiki  w  wieku  podeszłym.  Zasady 
farmakoterapii w starszym wieku. Farmakoekonomika chorób wieku podeszłego. Modele 
opieki geriatrycznej. 

 
Forma zaliczenia: 
Kolokwium z wiadomości teoretycznych objętych tematem wykładów i ćwiczeń. Sprawdzian 
umiejętności  praktycznych  przy  łóżku  chorego:  badanie  kliniczne,  rozpoznanie  wstępne, 
rozpoznanie  różnicowe  ze  wskazaniem  objawów  związanych  z  fizjologiczną  inwolucją, 
propozycje lecznicze, plan opieki i pielęgnacja chorego. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
J.C. Brocklehurst, S.C. Allen „Zarys medycyny geriatrycznej – podręcznik dla studentów”, 
PZWL 
Piśmiennictwo zalecane: 
J.  Kocemba,  T.  Grodzicki  „Zarys  gerontologii  klinicznej”,  Medyczne  Centrum  Kształcenia  
Podyplomowego UJ, Kraków 2000 
 
___________________________________________________________________________ 
 

 

33

Nazwa  przedmiotu:  Propedeutyka  chorób  wewnętrznych  – 

realizowana w ramach nauczania Chorób wewnętrznych

 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw., Dr hab. Grzegorz Dzida 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych 
 
Kierownik Jednostki: 
p.o. Kierownika Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
III rok - Semestr V i VI 
 
Liczba godzin: 100 
Wykłady: 15 
Ć

wiczenia: 85 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Nauka  badania  klinicznego  oraz  podstaw  symptomatologii  chorób  wewnętrznych. 
Przygotowanie do ćwiczeń klinicznych w zakresie poszczególnych działów interny. 
 
Charakterystyka przedmiotu: 
Propedeutyka  chorób  wewnętrznych  jest  wstępem  do  kursu  interny  i  pierwszym  kontaktem 
studentów  Wydziału  Lekarskiego  z  ćwiczeniami  klinicznymi.  W  trakcie  kursu  studenci 
zapoznają się z zasadami i organizacją pracy klinicznej, podstawami etyki w codziennej pracy 
lekarskiej. 

Ponadto 

nabywają 

umiejętności 

ogólnego 

badania 

podmiotowego 

i 

przedmiotowego  oraz  zaznajamiają  się  z  terminologią  kliniczną,  myśleniem  lekarskim  w 
procesie diagnostycznym. 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
TEMATY WYKŁADÓW: 
Wykład I - Zasady myślenia lekarskiego. Postawa etyczna studenta medycyny w czasie zajęć 
klinicznych.  
Wykład II - Wywiad lekarski i jego znaczenie w procesie diagnostycznym. 
Wykład  II  -  Symptomatologia  najczęstszych  chorób  układu  krążenia  i  oddechowego  – 
duszność, ból w klatce piersiowej. 
Wykład IV - Pacjent z bólem brzucha – zasady postępowania diagnostycznego. 
Wykład V - Choroby cywilizacyjne – otyłość, cukrzyca nadciśnienie tętnicze.  
Wykład  VI  –  Podstawy  diagnostyki  różnicowej  najczęstszych  objawów  chorobowych: 
ż

ółtaczka sinica, obrzęki. 

 
TEMATY ĆWICZEŃ: 
Ćwiczenie 1 
Zasady  pracy  w  klinice;  dokumentacja  lekarska;  zasady  rozumowania  lekarskiego;  postawa 
lekarza  wobec  chorego;  tajemnica  lekarska;  pierwszy  kontakt  z  chorym;  zasady  badania 
podmiotowego.  
Ćwiczenie 2 

 

34

Symptomatologia  schorzeń  układu  krążenia  i  oddechowego.  Technika  zbierania  wywiadu 
lekarskiego.  
Ćwiczenie 3 
Symptomatologia  schorzeń  układu  pokarmowego,  moczowo-płciowego,  układu  ruchu, 
gruczołów  wydzielania  wewnętrznego  oraz  układu  nerwowego;  doskonalenie  techniki 
badania podmiotowego.  
Ćwiczenie 4 
Duszność  -  patogeneza  i  podział.  Niewydolność  oddechowa.  Samodzielne  badanie 
podmiotowe chorych.   
Ćwiczenie 5  
Ocena  stanu  ogólnego  pacjenta  (stan  przytomności,  pozycja  ciała,  mowa  i  chód  chorego, 
budowa  ciała,  stan  odżywienia,  stan  powłok,  ciepłota  ciała);  jakościowe  i  ilościowe 
zaburzenia  przytomności;  gorączka;  patogeneza  i  rodzaje  żółtaczek;  patogeneza  i  rodzaje 
sinicy. 
Ćwiczenie 6 
Patogeneza i rodzaje obrzęków. Zasady badania głowy i szyi. 
Ćwiczenie 7 
Badanie  przedmiotowe  klatki  piersiowej:  typy  budowy  klatki  piersiowej,  tor  oddechowy, 
zasady opukiwania klatki piersiowej – opukiwanie orientacyjne i topograficzne, dolne granice 
płuc,  oznaczanie  ruchomości  oddechowej  płuc,  drżenie  głosowe.  Rodzaje  odgłosu 
opukowego w chorobach płuc i opłucnej. 
Ćwiczenie 8 
Osłuchiwanie  płuc  –  zasady  osłuchiwania.  Rodzaje  szmerów  oddechowych.  Zmiany 
osłuchowe w wybranych chorobach oskrzeli, płuc i opłucnej.  
Ćwiczenie 9 
Badanie  przedmiotowe  układu  krążenia  (oglądnie  okolicy  przedsercowej,  uderzanie 
koniuszkowe,  opukiwanie  serca  –  stłumienie  bezwzględne  i  względne  serca);  zasady 
osłuchiwania  serca;  ocena  tętna;  zasady  pomiaru  ciśnienia  tętniczego  i  normy  ciśnienia 
tętniczego. 
Ćwiczenie 10 
Badanie  czynnościowe  układu  oddechowego,  badanie  plwociny,  różnicowanie  wysięków  i 
przesięków.  Demonstracja  badania  czynnościowego  płuc.  Doskonalenie  techniki 
osłuchiwania i opukiwania. 
Ćwiczenie 11 
Zasady  badania  przedmiotowego  jamy  brzusznej.  Objawy  zespołu  ostrego  brzucha. 
Symptomatologia wybranych schorzeń jamy brzusznej.  
Ćwiczenie 12 
Badanie układu moczowego i symptomatologia chorób nerek i dróg moczowych. Znaczenie 
badania  per  rectum.  Badanie  układu  kostno-stawowo-mięśniowego.  Doskonalenie  techniki 
badania przedmiotowego.  
Ćwiczenie 13 
Przegląd  najważniejszych  badań  dodatkowych  w  diagnostyce  chorób  wewnętrznych  i  ich 
znaczenie  (badania  obrazowe  –  endoskopowe,  radiologiczne;  badania  laboratoryjne). 
Doskonalenie techniki badania podmiotowego i przedmiotowego. 
Ćwiczenie 14 
Repetytorium  z  zakresu  badania  podmiotowego  i  przedmiotowego  oraz  podstaw 
symptomatologii  chorób  wewnętrznych.  Podstawowe  zasady  diagnostyki  różnicowej  w 
chorobach wewnętrznych. 
Ćwiczenie 15 

 

35

Samodzielne badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta przez studentów. Przygotowanie 
status praesens.  
Ćwiczenie 16 
Epidemiologia  i  profilaktyka  chorób  układu  krążenia.  Zasady  pomiaru  ciśnienia  tętniczego. 
Nadciśnienie tętnicze- rozpoznawanie, podział. 
Ćwiczenie 17 
Badanie  przedmiotowe  serca.  Szmery  serca.  Wady  serca  –  podział.  Objawy  osłuchowe 
najczęstszych wad serca. 
Ćwiczenie 18 
Elektrokardiografia – zasady badania i interpretacji. Zapis prawidłowy EKG. 
Ćwiczenie 19 
Interpretacja elektrokardiogramu patologicznego: zaburzenia rytmu i przewodnictwa, przerost 
jam serca, zmiany EKG w chorobie niedokrwiennej serca. 
Ćwiczenie 20 
Monitorowanie  EKG  metodą  Holtera,  próba  wysiłkowa  EKG  –  kwalifikacja  chorych  do 
badania, interpretacja wyników.  
Ćwiczenie 21 
Podstawy  echokardiografii.  Ocena  hemodynamiczna  układu  krążenia  –  ciśnienie  w  jamach 
serca, rzut serca, wskaźnik sercowy.  
Zaliczenie kursu propedeutyki chorób wewnętrznych.    
 
Wykaz umiejętności praktycznych jakie student powinien opanować na ćwiczeniach: 
1. Samodzielne zbieranie wywiadu chorobowego 
2. Przeprowadzenie pełnego badania fizykalnego 
3. Sporządzenie dokumentacji medycznej. Historia choroby. 
 
Wymagania do zaliczenia ćwiczeń: 
 
1.   Elementy badania lekarskiego. Tajemnica lekarska. Dokumentacja medyczna. Zasadnicze 
elementy  wywiadu  lekarskiego.  Znaczenie  wywiadu  rodzinnego.  Wywiad  środowiskowy. 
Definicje:  objawy  podmiotowe  i  przedmiotowe,  symptomatologia  i  syndromatologia, 
etiologia, patogeneza. Co to jest status praesens? 
2.  Charakterystyka  dolegliwości  ze  strony  układu  krążenia:  ból  w  klatce  –  przyczyny, 
różnicowanie,  stenokardia,  kołatanie  serca,  omdlenie,  objawy  niewydolności  prawo  i 
lewokomorowej ostrej i przewlekłej astma kardiale, obrzęk płuc, klasyfikacja niewydolności 
krążenia wg Nyha.  
3.  Dolegliwości  ze  strony  układu  oddechowego:  duszność  –  kaszel  i  krwioplucie, 
niewydolność  oddechowa,  podział;  zaburzenia  wentylacje,  dyfuzji  i  perfuzji  restrykcja  i 
obturacja, interpretacja badania gazometrycznego. 
4.   Dolegliwości ze strony układu pokarmowego: objawy choroby wrzodowej, krwawienia z 
przewodu pokarmowego, biegunki, zaparcia, kolka żółciowa, patogeneza i rodzaje żółtaczek. 
5.   Objawy ze strony układu moczowego: objawy dyzuryczne, poliuria, nykturia, krwiomocz, 
białkomocz, kolka nerkowa, objawy zapaleń nerek, pęcherza moczowego. 
6.  Objawy  ze  strony  układu  wewnętrznego  wydzielania:  objawy  nadczynności  i 
niedoczynności  tarczycy,  objawy  podmiotowe  tarczycy,  zespół  Cushinga,  niedoczynność 
kory nadnerczy Pheochromacytoma, akromegalia. 
7.    Obrzęki – patogeneza, rodzaje. 
8.    Sinica – podział, patogeneza. 
9.    Żółtaczki – patogeneza, podział, przyczyny 
10.  Niedokrwistość, przyczyny, objawy 

 

36

11.  Gorączka – przyczyny, stan gorączkowy, gorączka o nieznanej  etiologii 
12.  Budowa  ciała  –  typy,  ocena  stanu  odżywiania,  wskaźnik  BMI  i  WHL;  otyłość  – 
przyczyny i rodzaje.  
13.  Najważniejsze  objawy  przedmiotowe  stwierdzane  badaniem  głowy  i  szyi  –  objawy 
odwodnienia,  tarczycowe  objawy  oczne,  wole  –  rodzaje,  ocena  czynnościowa  tarczycy. 
Technika badania głowy i szyi. 
14.  Badanie płuc – zasady, zmiany patologiczne, stwierdzane w badaniu – rodzaje odgłosów 
opukowych,  szmery  oddechowe  podstawowe  i  patologiczne,  drżenie  głosowe,  tory 
oddechowe,  typy  budowy  klatki  piersiowej.  Symptomatologia  typowych  schorzeń  układu 
oddechowego:  przewlekłe  zapalenie  oskrzeli,  rozedma  płuc  astma  oskrzelowa,  zapalenie 
płuc, płatowe i odoskrzelowe, atypowe zapalenie płuc, niedodma, rozstrzenia oskrzeli, płyn w 
jamie  opłucnej,  suche  i  wysiękowe  zapalenie  opłucnej,  objawy  nowotworów  płuc,  gruźlica 
płuc, zator tętnicy płucnej. Podstawowe pojęcia spirometryczne 
15.  Badanie  układu  krążenia:  zasady  badania,  opukiwanie  serca  –  stłumienie  względne  i 
bezwzględne,  tony  serca,  szmery  serca,  pomiar  ciśnienia  tętniczego,  zasady,  normy, 
nadciśnienie tętnicze podział przyczynowy, objawy wad zastawkowych – zwężenie zastawki 
mitralnej  i  aortalnej,  niedomykalność  mitralna  i  aortalna.  Podział  wrodzonych  wad  serca. 
Gorączka  reumatyczna  –  podstawowe  objawy.  Zapalenie  wsierdzia.  Różnicowanie 
dolegliwości bólowych w klatce piersiowej.  
16.  Podstawy  elektrokardiografii.  Zapis  prawidłowy  EKG  –  określenie  rytmu  i  osi 
elektrycznej  serca.  Zapis  EKG  w  chorobie  niedokrwiennej  serca.  Ewolucje  zawału  serca  w 
EKG 
17.  Badanie  jamy  brzusznej  zasady.  Symptomatologia  chorób  przewodu  pokarmowego: 
dysfagia,  przyczyny  zaburzeń  połykania,  choroba  wrzodowa  i  jej  powikłania,  choroby 
wątroby  i  dróg  żółciowych  (żółtaczka,  kolka  żółciowa,  objawy  Chełmońskiego,  objawy 
marskości  wątroby,  wodobrzusze,  objawy  zapalenia  trzustki,  objawy  niedokrwienia  jelit, 
wrzodziejące  zapalenie  jelita  grubego,  nowotwory  przewodu  pokarmowego  (rak  przełyku, 
ż

ołądka, jelita grubego, zespół ostrego brzucha chirurgicznego – przyczyny i objawy ogólne i 

miejscowe, zapalenie wyrostka robaczkowego 
18.  Symptomatologia  chorób  nerek  i  dróg  moczowych:  niewydolność  nerek-  podział 
przyczynowy  i  objawy,  kolka  nerkowa,  krwiomocz,  objaw  Goldflama,  kłębkowe  i 
odmiedniczkowe  zapalenie  nerek,  objawy  zakażenia  dróg  moczowych,  podstawowe  zmiany 
stwierdzane w analizie moczu. Przerost gruczołu krokowego. Nietrzymanie moczu.  
 
Forma zaliczenia: 
Test  wyboru  z  wiadomości  teoretycznych  (60  pytań,  pojedynczy  wybór  z  4  odpowiedzi). 
Sprawdzian umiejętności praktycznych przy łóżku chorego.  
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Szczeklik E., Szczeklik A. „Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych”. 
Allan M., Marsh J., Kokot F. [red.]  „Wywiad i badanie przedmiotowe”, Urban&Partner 2005 
Hough R., Hagi Ul, Kokot F. [red.] „Choroby wewnętrzne”, Urban&Partner 2005 
Siva A., Noble M., Wysocki H. „Kardiologia”, Urban&Partner 2005 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Olechowski F. „Podstawy ogólnej diagnostyki.” 
Tatoń, Czech „Ogólna diagnostyka internistyczna.”    
    
___________________________________________________________________________ 
 

 

37

Nazwa przedmiotu: Reumatologia – 

realizowana w ramach nauczania 

Chorób wewnętrznych 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Prof. dr hab. Maria Majdan 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:   
Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Maria Majdan 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok V - Semestr  IX  
 
Liczba godzin: 45 

 

 

 

wykłady:  5 

 

 

 

 

 

seminaria: 7   

 

 

 

 

ć

wiczenia: 40 (7 godzin seminariów w ramach ćwiczeń)   

 

 

 

 
Cel nauczania przedmiotu:  
Umiejętność  przeprowadzenia  badania  układu  ruchu,  umiejętność  przeprowadzenia 
diagnostyki  różnicowej podstawowych schorzeń reumatologicznych,  zapoznanie z obrazem 
chorobowych  ,  przebiegiem  choroby,    opcjami  terapeutycznymi    w  zakresie  podstawowych 
schorzeń układu ruchu, układowych chorób tkanki łącznej 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
SEMINARIA: 
- Reumatoidalne zapalenie stawów    
- Układowe choroby tkanki  łącznej   
- Spondyloartropatie seronegatywne   
- Choroba zwyrodnieniowa stawów  
- Układowe zapalenia naczyń  
- Dna moczanowa i inne kryształkowe zapalenia stawów. 
- Osteoporoza. Reumatyzm tkanek miękkich  
- Współczesna terapia chorób reumatycznych  
 
WYKŁADY: 
- Epidemiologia  i diagnostyka chorób reumatycznych. 
- Toczeń rumieniowaty układowy. 
- Zespół antyfosfolipidowy. Ciąża a choroby reumatyczne. 
- Zespół Sjögrena. 
- Dna a zespół metaboliczny. 
 
Egzamin praktyczny: 
Badanie układu ruchu, interpretacja badań biochemicznych, immunologicznych, diagnostyka  
różnicowa chorób reumatologicznych 
 
Sposób sprawdzania  czy cel nauczania został osiągnięty: 

 

38

Pytanie w czasie ćwiczeń, końcowe zaliczenie. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:  
Czynne  uczestnictwo  w  ćwiczeniach,  seminariach,  zaliczenie  końcowe  w  formie  ustnego 
kolokwium. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Kokot F. [red.] „Choroby wewnętrzne”, PZWL 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Zimmerman-Górska I. „Choroby reumatyczne”- podręcznik dla studentów medycyny, PZWL 
 
 

 
Nazwa przedmiotu: Chirurgia dziecięca 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Prof. dr hab. Jerzy Osemlak 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Klinika Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Jerzy Osemlak 
 
Liczba godzin: 40 
wykładów: 5  
ć

wiczeń: 35 

 
Miejsce przedmiotu w programie nauczania: 
V rok - Semestr IX i X 
 
Cel nauczania przedmiotu: 
Zapoznanie  studentów  z  chorobami  „chirurgicznymi”  wieku  dziecięcego,  które  wymagają 
diagnostyki  i  leczenia  przez  chirurga  dziecięcego.  Znajomość  przez  przyszłego  lekarza 
chorób „chirurgicznych” u dzieci jest nieodzowne gdyż: 
- dzieci stanowią ¼ ogółu ludności w Polsce 
- najczęstszą przyczyna śmiertelności i kalectwa w Polsce są choroby chirurgiczne – w tym: 
urazy, wady rozwojowe i stany zapalne. 
Zwrócenie  szczególnej  uwagi  na  umiejętność  rozpoznania  chorób  chirurgicznych  u  dzieci, 
udzielania  niezbędnej,  wstępnej  pomocy  lekarskiej  oraz  właściwego  we  właściwym  czasie 
skierowania do chirurga dziecięcego. 
- umiejętność postępowania ogólnolekarskiego z dzieckiem po leczeniu chirurgicznym. 
- znajomość postępowania profilaktycznego u dzieci w  rożnych chorobach „chirurgicznych”, 
wadach rozwojowych stanach zapalnych, nowotworach i innych. 
- wskazanie na podstawowe różnice w występujących chorobach chirurgicznych u dzieci i u 
dorosłych  biorąc  pod  uwagę  częstość  występowania,  rozpoznawanie  i  leczenie  związane  z 
grupami wieku (okresami rozwojowymi dziecka). 

Zagadnienia  te  powinien  znać  każdy  lekarz  –  zwłaszcza  rodzinny,  pediatra,  chirurg 

ogólny, specjalista medycyny ratunkowej. 

 

39

Choroby te dzielone są na 5 zasadniczych grup biorąc pod uwagę podłoże: 

I     - Wady rozwojowe 
II   -  Stany zapalne 
III -   Nowotwory 
IV -   Urazy 
V  -   Inne 

 
Zasadnicze treści przedmiotu: 

1.

  Historia  i  problemy  chirurgii  dziecięcej.  Zapoznanie  ze  strukturą  lecznictwa  chirurgii 

dzieci  w Polsce i na Lubelszczyźnie. Historia chirurgii dziecięcej w Lublinie. Struktura 
Kliniki Chirurgii Dziecięcej AM w Lublinie. 

 

Rola Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Dzieci w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w 
Lublinie. 

2.

  Wady  wrodzone  u  dzieci  –  teorie  powstawania  wad  wrodzonych.  Wady  wrodzone 

przewodu  pokarmowego  –  (wady  przełyku,  żołądka,  dwunastnicy  i  jelita  cienkiego, 
wady odbytu i odbytnicy). Zaburzenia zwrotu jelit. Choroba Hirschsprunga. 

3.

  Wady wątroby i dróg żółciowych  (torbiele zastoinowe, zarośnięcie dróg żółciowych). 

Wady  wrodzone  powłok  jamy  brzusznej  -  przepukliny  pępowinowe,  wytrzewienia. 
Przepukliny  występujące  u  dzieci  -  pępkowe,  pachwinowe,  przepukliny  wewnętrzne 
jamy brzusznej, przepukliny przeponowe. 

4.

  Wady  wrodzone  twarzo–czaszki.  Rozszczepy  podniebienia  pierwotnego  i  wtórnego. 

Rozszczepy wargi górnej i dolnej. Rozszczepy podniebienia twardego i miękkiego. Inne 
wady twarzoczaszki. 

 

Wady kończyn dolnych i górnych – ubytki i niedorozwoje rąk i stóp.  

5.

  Choroby chirurgiczne centralnego układu nerwowego. 

 

Przepukliny oponowo-rdzeniowe. 

 

Przepukliny mózgowe. 

 

Wodogłowie. 

 

Urazy centralnego układu nerwowego. 

 

Nowotwory układu nerwowego. 

6.

  Urologia  dziecięca  -  Wady  wrodzone  układu  moczowego  (wady  nerek,  dróg 

moczowych, 

wodonercze, 

odpływy 

pęcherzowo-moczowodowego, 

torbiele 

moczowodu, wynicowanie pęcherza moczowego). 

7.

  Urologia  dziecięca.  Wady  wrodzone  układu  moczowo-płciowego  (spodziectwo, 

wierzchniactwo). Wady cielesno-płciowe – zaburzenia zstępowania jąder. Obojnactwo. 

8.

  Choroba nowotworowa wieku dziecięcego. Rodzaje nowotworów w poszczególnych 

układach i narządach. 

9.

  Choroba oparzeniowa u dzieci. 

10.

 Stany zapalne narządów jamy brzusznej ( wyrostka robaczkowego, uchyłka Meckela, 

otrzewnej).Ostre zespoły brzuszne na tle niedrożności, krwawienie do przewodu 
pokarmowego, pęknięcie narządów). 

11.

 Odrębność  urazów  u  dzieci.  Złamanie  zwichnięcie,  rany  twarzy,  czaszki,  mózgowe, 

klatki piersiowej, brzucha i miednicy. Urazy wielonarządowe. 

12.

 Stany  zapalne.  Zakażenie  skóry,  tkanki  podskórnej.  Krwiopochodne  zapalenie  kości. 

Ropniak opłucnej. 

 
 
Wymagania: 
Dotyczą  uczęszczania  studentów  na  zajęcia  –  w  tym  na  wykłady  oraz  punktualności,  jak 
również obowiązkowego przygotowywania się do ćwiczeń – co warunkuje ich zaliczenie. 

 

40

 
Forma zaliczenia przedmiotu: 
Zaliczenie bez oceny. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
 
Kossakowski J. „Chirurgia wieku dziecięcego – część ogólna i szczegółowa.” PZWL, 
Warszawa 1956 
Kossakowski J. „Zarys zagadnień chirurgii wieku dziecięcego.” PZWL, Warszawa 1965 
Poradowska W. „Chirurgia wieku dziecięcego. Wybrane zagadnienia.” PZWL, Warszawa 
1978 
Poradowska W. „Chirurgia wieku dziecięcego. Wybrane zagadnienia.” PZWL, Warszawa 
1992 
Rickham P.P., Johnson J.M. „Chirurgia noworodka.” PZWL, Warszawa 1974 
Tosovsky V. „Nagłe choroby jamy brzusznej u dzieci.” PZWL, Warszawa 1974 
Osemlak J.: Pamiętnik XII Sympozjum PTChD 1986 
Ś

liwiński  M., Rudowski W. (red.) – Chirurgia kliniczna i operacyjna. 

Kaliciński P. (red.) Chirurgia noworodka, Invest-Druk, W-wa 2004 
Szmidt J. [red.] „Chirurgia dziecięca“ w: Podstawy chirurgii t. 2. Medycyna Praktyczna, 
Kraków 2004 
 
Piśmiennictwo dodatkowe: 
Grob M.: Lehbruch der Kinderchirurgie. Georg Thieme Werlag, Stuttgart 1957. 
Pamiętniki Zjazdów I – VIII 
Problemy chirurgii dziecięcej, PZWL Warszawa Nr 1 – 20. 
Surgery in Childhood International – 1994, 1995, 1996, 1997 
Pediatric surgery. Swenson O., Meredith Corporation, New York 
Okłota K. [red.] „Traumatologia wieku rozwojowego”. PZWL, Warszawa 1999 
Gross R. E., Saunders W. B. “The Surgery of Infancy and Childhood, Company Philadelphia, 
London 

________________________________________________________ 
 
Nazwa przedmiotu: Chirurgia ogólna z dyscyplinami 
specjalistycznymi  
Nazwa przedmiotu: Chirurgia ogólna 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Prof. dr hab. Grzegorz Wallner, Dr hab. Sławomir Rudzki prof. nadzw. 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
1.  II Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Nowotworów Układu 
Pokarmowego, 2.  I Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej 
Przedmiot prowadzony jest przemiennie co dwa lata przez wymienione jednostki. 
Kierownik Jednostki: 
1. Prof. dr hab. Grzegorz Wallner 
2. Dr hab. Sławomir Rudzki prof. nadzw.  
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok IV i V - Semestr VII, VIII, IX lub X 

 

41

 
Liczba godzin: ogółem 170 
Rok IV - 95  
wykłady: 20 
ć

wiczenia: 75 

Rok V  - 75 
wykłady: 20 
ć

wiczenia: 55 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
1.

  Realizowany program ma na celu zapoznanie studentów z podstawami chirurgii ogólnej,  

z wiedzą zarówno teoretyczną jak i praktyczną. 

2.

  Przekazanie  studentowi  wiedzy  dotyczącej  podstaw  chirurgii  ogólnej  w  zakresie 

diagnostyki  i  badań  przedmiotowych.  Zapoznanie  z  metodami  postępowania  na  Izbie 
Przyjęć oraz w Oddziale Chirurgicznym.  

3.

  Wykształcenie  umiejętności  oceny  stopnia  zagrożenia  życia  w  ostrych  schorzeniach 

chirurgicznych.  

4.

  Kształcenie  odpowiedniego  wyboru  metod  postępowania  w  algorytmie  diagnostyczno-

leczniczym przy określonych chorobach leczonych w ramach oddziału chirurgicznego. 

 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
Klinika reprezentuje oddział zajmujący się głównie chirurgią ogólną, gastroenterologiczną, 
endokrynologiczną oraz onkologiczną. 
Przedstawiamy  studentom  specyfikę  pracy  na  oddziale  chirurgicznym  ze  szczególnym 
uwzględnieniem  zasad  aseptyki  i  antyseptyki,  zasad  tzw.  małej  chirurgii.  Zaznajamiamy 
studentów ze współczesną diagnostyką oraz leczeniem omawianych jednostek chorobowych 
z zaznaczeniem możliwości postępowania zarówno zachowawczego jak i zabiegowego. Duży 
nacisk kładziemy na omawianie i kliniczne przedstawienie ostrych schorzeń jamy brzusznej 
wymagających  nagłej  interwencji  operacyjnej  oraz  chirurgii  endokrynologicznej  i 
nowotworów  układu  pokarmowego.  W  trakcie  nauczania  w  sem.  IX  i  X  (V  rok)  – 
przedstawiamy  najważniejsze  jednostki  chorobowe  przy  prezentacji  poszczególnych 
narządów. 

Prezentujemy 

również 

najnowsze 

metody 

diagnostyczno-lecznicze 

z 

uwzględnieniem  metod  endoskopowych,  ultrasonograficznych  oraz  metod  mało  inwazyjnej 
chirurgii 

w 

tym 

zabiegów 

laparoskopowych. 

Dysponujemy 

dużym 

zapleczem 

audiowizualnym oraz zapleczem pomieszczeń dydaktycznych i bibliotecznym. 
 
Szczegółowy program przedmiotu:   
 
TEMATY ĆWICZEŃ (4 semestry): 
Semestr VII 
Ćwiczenie I 
Przedstawienie wewnętrznego regulaminu ćwiczeń studentów. Pokaz Kliniki. 
Zapoznanie  studentów  z  organizacją  pracy,  zakresem  obowiązków  poszczególnych  grup 
pracowników.  Deontologia  w  chirurgii.  Pokaz  i  szczegółowe  omówienie  urządzeń  i 
organizacji pracy sali opatrunkowej i sal operacyjnych. Poradnia chirurgiczna, zakres pomocy 
udzielanej chorym w poradni. Dokumentacja w poradni i na oddziale. 
Ćwiczenie II 
Aseptyka  i  antyseptyka,  zasady  postępowania.  Wyjaławianie  bielizny  operacyjnej  i 
materiałów  opatrunkowych  –  nowoczesne  urządzenia  służące  do  sterylizacji,  rodzaje 
sterylizacji. Podstawowe grupy leków i środków o działaniu antyseptycznym. Przygotowanie 

 

42

zespołu  operacyjnego  do  zabiegu.  Przygotowanie  pola  operacyjnego.  Rola  sprzętu  użytku 
jednorazowego w postępowaniu aseptycznym. Demonstracja. 
Ćwiczenie III 
Pacjent  chirurgiczny  na  Izbie  Przyjęć,  specyfika,  zakres  udzielanej  pomocy,  przedstawienie 
zakresu  wstępnych  badań  diagnostycznych.  Omówienie  pełnego  zakresu  badań 
diagnostycznych możliwych do przeprowadzenia w szpitalu klinicznym, szpitalu rejonowym 
w  poradni  chirurgicznej.  Przedstawienie  wskazań  do  ich  wykonania  w  wybranych 
przypadkach  klinicznych.  Wskazania  do  przeprowadzenia  badań:  USG,  badania 
endoskopowego, skopii, KT, NMR, badań graficznych, izotopowych (techniki obrazowe). 
Zakres możliwości diagnostyczno-leczniczych omówionych badań. 
Ćwiczenie IV 
Zabiegi pielęgniarskie i lekarskie przy łóżku chorego w oddziale chirurgicznym i w oddziale 
intensywnej  opieki.  Omówienie  i  pokaz  techniki  oraz  celowości  następujących  zabiegów: 
zgłębnikowania  żołądka,  dwunastnicy,  płukanie  żołądka,  odsysanie  treści  żołądkowej, 
bronchoskopia,  bronchoaspiracja,  toaleta  drzewa  oskrzelowego,  pojęcie  i  znaczenie 
gimnastyki  oddechowej,  badania  wydolności  oddechowej.  Cewnikowanie  pęcherza 
moczowego,  cystoskopia.  Przygotowanie  jelita  grubego  do  operacji,  do  kolonoskopii. 
Omówienie  znaczenia  badania  per  rectum,  część  praktyczna.  Demonstracja  i  omówienie 
wybranych przypadków. 
Ćwiczenie V 
Omówienie  i  pokaz  wykonywania  wstrzyknięć  domięśniowych  i  dożylnych.  Rodzaje 
znieczulenia  miejscowego.  Celowość  i  rodzaje  wykonywanych  blokad.  Nakłucia  jam 
stawowych,  jamy  opłucnej  i  jamy  brzusznej-  techniki  wspomagające.  Kaniulacja, 
zabezpieczenie dostępu do żyły obwodowej i centralnej. Operacyjne odsłonięcie żyły. 
Pomiary OCŻ. Zagadnienie odżywiania pozajelitowego i dojelitowego, stosowane preparaty, 
zasady  obliczania  zapotrzebowania  kalorycznego,  zapotrzebowanie  na  płyny  i  elektrolity  u 
chorego  chirurgicznego.  Omówienie  pracy  na  oddziale  OIOP.  Demonstracja  wybranych 
przypadków. 
 
 
Semestr VIII 
Ćwiczenie I            
Rany i ich rodzaje. Gojenie się ran, czynniki miejscowe i ogólne wpływające na gojenie się 
ran. Chirurgiczne leczenie ran: szew pierwotny, pierwotnie odroczony, wtórny. 
Zakażenia przyranne. Profilaktyka. 
Ćwiczenie II 
Narzędzia chirurgiczne- pokaz zestawów narzędzi używanych w operacjach chirurgicznych. 
zasady posługiwania się narzędziami. Omówienie zasad szycia ran. zdejmowanie szwów  
Rodzaje materiałów do szycia i sposoby ich przygotowywania i przechowywania. 
Węzły chirurgiczne, demonstracja odpowiednich przypadków chorobowych.  
Nowości - szew mechaniczny, narzędzia do laparoskopii. 
Ćwiczenie III 
Podstawy  leczenia  antybiotykami  w  chirurgii.  Profilaktyka  antybiotykowa  u  chorych 
przygotowywanych do zabiegów operacyjnych. Zakażenia wewnątrzszpitalne. 
Przygotowanie chorego do zabiegu w zależności od jego rodzaju.  
Ćwiczenie IV 
Mechanizmy hemostazy, zaburzenia w chorobach chirurgicznych. Krwotok zewnętrzny 
i  wewnętrzny.  Sposoby  doraźnego  tamowania  krwawienia.  Przyczyny  krwawień 
wewnętrznych , rozpoznanie i leczenie . Przetaczanie krwi i płynów krwiozastępczych - 

 

43

wskazania , przeciwwskazania , powikłania wczesne i późne. Leczenie zaburzeń gospodarki 
wodno-elektrolitowej w chirurgii . Przyczyny i sposób stosowania całkowitego odżywiania 
pozajelitowego, odżywianie dojelitowe, demonstracja przypadków. 
Ćwiczenie V 
Omówienie i nauka praktyczna niektórych zabiegów  rozpoznawczo-leczniczych: 
Punkcji ,wycięcia , wyłuszczenia , pobrania wycinka do badania hist - pat. 
Leczenie ropnia, ropowicy, czyraka, czyraka gromadnego, zastrzału, zanokcicy. 
 
Semestr IX lub X 
Ćwiczenie  I.  Ostre  schorzenia  j.  brzusznej.  ostry  brzuch  –  podstawy  diagnostyki,  jednostki 
chorobowe, zasady postępowania leczniczego. 
Ćwiczenie II. Przepukliny brzuszne zewnętrzne (pachwinowe, udowe, pępkowe, kresy białej, 
boczne brzucha, tylnej ściany brzucha, kroczowe, kulszowe, zasłonowe oraz w bliznach). 
Przepukliny wewnętrzne. Patofizjologia niedrożności jelit. 
Ćwiczenie  III.  Ostre  zapalenie  wyrostka  robaczkowego.  Uchyłki  jelita  cienkiego.  Polipy  i 
naczyniaki  jelita  cienkiego.  Odcinkowe  nieswoiste  zapalenie  jelita  cienkiego.  Zespół 
krótkiego jelita. Rozpoznawanie i leczenie wybranych jednostek chorobowych. 
Ćwiczenie  IV.  Achalazja  wpustu,  uchyłki  przełyku,  przepukliny  rozworu  przełykowego, 
choroba  refluksowa  przełyku.  Nowotwory  przełyku.  Ciała  obce  w  przełyku.  Uszkodzenie 
przełyku wywołane przez środki żrące. Przedziurawienie przełyku w czasie badań, samoistne 
pęknięcie przełyku. Rozpoznanie i leczenie wymienionych schorzeń. 
Ćwiczenie  V.  Przedziurawienie    wrzodu  żołądka  i  dwunastnicy.  Wskazania  do  leczenia 
chirurgicznego  choroby  wrzodowej  żołądka  i  dwunastnicy-  omówienie  metod  operacji. 
Powikłania  wczesne  i  odległe.  Chirurgicznego  leczenia  choroby  wrzodowej.  Rak  żołądka  z 
uwzględnieniem wczesnego wykrywania. Współczesne leczenie raka żołądka. 
Ćwiczenie  VI.  Kamica  żółciowa,  kamica  przewodowa.  Zwłóknienie  zwieracza  Odiego. 
Ż

ółtaczka  mechaniczna.  Rak  pęcherzyka  żółciowego  i  dróg  żółciowych.  Ostre  zapalenie 

pęcherzyka  żółciowego.  Żółciowe  zapalenie  otrzewnej.  Rozpoznawanie  i  leczenie  z 
uwzględnieniem metody laparoskopowej. 
Ćwiczenie  VII.  Chirurgia  wątroby  (ropnie,  torbiele,  guzy  łagodne,  pierwotne  i  wtórne 
nowotwory wątroby). Chirurgia śledziony (hipersplenizm, wskazania do splenektomii). 
Nadciśnienie  w  układzie  wrotnym  -  objawy,  powikłania.  Rozpoznawanie  i  leczenie  w 
omówionych schorzeniach. 
Ćwiczenie  VIII.  Ostre  zapalenie  trzustki.  Przewlekłe  zapalenie  trzustki.  Torbiele  trzustki, 
przetoki  trzustkowe.  Nowotwory  trzustki  (niezłośliwe  i  złośliwe).  Nowotwory  części 
wewnątrzwydzielniczej trzustki - insulinoma, glukagonoma, zespół Zollinger-Ellisona. 
Ćwiczenie IX. Rola tarczycy jako gruczołu dokrewnego. Wole tarczycy nadczynne. Przełom 
tarczycowy  Wole  obojętne  i  niedoczynne.  Zapalenia  tarczycy.  Nowotwory  tarczycy. 
Nadczynność i guzy przytarczyc. Wskazania do operacji w omawianych schorzeniach. 
Ćwiczenie X. Jelito olbrzymie, uchyłkowatość okrężnicy, zapalenie uchyłków jelita grubego. 
Wrzodziejące  zapalenie  j.  grubego.  Polipy  i  polipowatość  j.  grubego.  Skręt  esicy  i  kątnicy. 
Ż

ylaki odbytu, ropnie i przetoki okołoodbytnicze. Nowotwory okrężnicy. 

Rak odbytnicy. Rozpoznawanie, leczenie, demonstracja video. 
Ćwiczenie  XI.  Rak  sutka  -  badania  diagnostyczne,  współczesne  leczenie.  Guzy  śródpiersia. 
Zapalenie  śródpiersia  -  przyczyny.  Guzy  kory  i  rdzenia  nadnerczy  ze  szczególnym 
uwzględnieniem guza chromochłonnego i zespołu Cushinga. 
Ćwiczenie  XII.  Kamica  i  urazy  układu  moczowego.  Wady  wrodzone  i  nabyte  układu 
moczowego.  Podstawowe  metody  diagnostyczne  w  urologii.  Przerost  gruczołu  krokowego. 
Guzy układu moczowego. Leczenie. 

 

44

Ćwiczenie  XIII.  Endoskopia  oraz  ultrasonografia  w  diagnostyce  schorzeń  jamy  brzusznej. 
Endoskopia  jako  metoda  alternatywna  w  stosunku  do  postępowania  chirurgicznego  w 
wybranych chorobach przewodu pokarmowego - pokaz. 
Ćwiczenie XIV. Powtórzenie materiału. Zaliczenie ćwiczeń. 
 
Egzamin praktyczny: 
Egzamin  praktyczny  jest  prowadzony  przez  adiunktów  pracujących  na  etatach  kliniki. 
Egzamin polega na wykazaniu się z wiedzy praktycznej w zakresie badania przedmiotowego 
oraz  podmiotowego  przydzielonego  do  egzaminu  pacjenta  leczonego  w  ramach  oddziału. 
Wnikliwie  oceniamy  przedstawiony  Status  preasens,  diagnostykę  różnicową  włącznie  z 
proponowanymi  badaniami  na  bazie  kliniki,  określenie  różnicowania  z  podobnymi 
jednostkami  chorobowymi,  określenie  schorzenia  u  badanego  pacjenta  oraz  proponowany 
sposób postępowania terapeutycznego z uwzględnieniem wiedzy przekazanej na ćwiczeniach  
oraz wykładach.  
 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Pacjenci są badani przez studentów w asyście adiunktów oraz asystentów kliniki, omawiamy 
właściwe  i  niewłaściwe  sposoby  postępowania  z  chorym,  zakres  badania  oraz  zakres 
posiadanej  wiedzy  w  konfrontacji  z  przekazanym  materiałem  wiedzy  na  ćwiczeniach, 
seminariach i wykładach. Sprawdzamy, czy przyczyniło się to do poprawnego postępowania 
z chorym badanym w zakresie proponowanych procedur diagnostycznych i terapeutycznych.  
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Obecność na zajęciach oraz zaliczenie kolejnych ćwiczeń oraz semestralnych zaliczeń jak 
również końcowe kolokwium z przedmiotu. Końcowy egzamin praktyczny oraz egzamin 
testowy z całego zakresu chirurgii odbywa się na koniec VI roku nauczania.  
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Noszczyk W. [red.] „Chirurgia”, wyd. 2005 
Karabashi J. „Chirurgia”. 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Szmidt J. „Podstawy chirurgii” 
Grzebieniak Z. [red.] „Zarys chirurgii” – podręcznik dla studentów 
Nielubowicz J. „Ostre schorzenia jamy brzusznej”. 
Góral R. „Chirurgia ogólna”. 
Ciesielski L. „Zapalenie otrzewnej”. 
Konturek S. „Gastroenterologia”. 
___________________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu: Chirurgia naczyń 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Dr hab. n. med. Jacek Wroński prof. nadzw., Dr n. med. Wojciech Kobusiewicz 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii  
 
Kierownik Jednostki: 
Dr hab. n. med. Jacek Wroński prof. nadzw. 

 

45

 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
Rok VI - Semestr XII 
 
Liczba godzin: 40 
wykładów: 10 
ć

wiczeń: 30 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Realizowany  program  ma  na  celu  zapoznanie  studentów  z  krótką  historią  rozwoju  chirurgii 
naczyń.  Zapoznanie  studentów  z  odrębnością  chorób  układu  tętniczego  i  żylnego, 
umiejętnością  prawidłowego  zbadania  chorych  z  chorobami  naczyniowymi,  rozpoznania 
przewlekłego  i  ostrego  niedokrwienia  kończyn  i  innych  narządów,  umiejętnością 
rozpoznawania podstawowych schorzeń układu żylnego. Studenci po zakończeniu szkolenia 
powinni umieć: rozpoznawać i prawidłowo wdrożyć postępowanie w przypadkach nagłych w 
chirurgii  naczyniowej.  Studenci  powinni  posiadać  podstawową  wiedzę  z  zakresu 
współczesnych metod diagnostycznych stosowanych w angiochirurgii.  
 
Zasadnicze treści programu: 
 
WYKŁADY: 
I.  Historia  powstania  chirurgii  naczyń.  Miażdżyca  zarostowa  tętnic  ze  szczególnym 

uwzględnieniem kończyn dolnych. 

II.    Przewlekłe  niedokrwienie  kończyn.  Miażdżyca  zarostowa  tętnic.  Zarostowo  – 

zakrzepowe zapalenie naczyń. Współczesne metody diagnostyczne stosowane w chirurgii 
naczyń. 

III. Stany naglące w chirurgii naczyń. Zator tętniczy, ostra zakrzepica tętnicza, urazy naczyń. 

Zator tętnicy krezkowej. Przewlekłe niedokrwienie mózgu. 

IV.  Tętniaki  aorty  i  tętnic  obwodowych.  Ogólne  wiadomości  na  temat  technik 

endowascularnych. Nerwice naczyniowe, nadciśnienie naczyniowo – nerkowe.  

V.  Schorzenia  układu  żylnego.  Żylaki  kończyn  dolnych.  Zapalenie  zakrzepowe  żył 

powierzchniowych  i  zakrzepica  żył  głębokich.  Zespół  pozakrzepowy.  Żylna  choroba 
zakrzepowo  –  zatorowa.  Niewydolność  żylna.  Metody  diagnostyczne  stosowane  w 
chorobach układu żylnego. 

 
Ć

WICZENIA: 

I.  Badanie  chorych  z  przewlekłym  niedokrwieniem  kończyn..  Przyczyny  przewlekłego 
niedokrwienia  kończyn.  Miażdżyca  zarostowa  tętnic.  Zarostowo  –  zakrzepowe  zapalenie 
naczyń. Objawy przewlekłego niedokrwienia kończyn, różnicowanie, badania diagnostyczne. 
Leczenie zachowawcze i operacyjne. Rodzaje zabiegów operacyjnych.  
II.  Ostre  niedokrwienie  kończyn.  Objawy,  rozpoznanie,  przyczyny,  różnicowanie, 
postępowanie.  Leczenie  operacyjne.  Ostre  niedokrwienie  innych  narządów.  Zator  tętnicy 
krezkowej. 
III.  Tętniaki  aorty  i  tętnic  obwodowych.  Objawy,  badania  diagnostyczne,  sposoby  leczenia 
operacyjnego.  Techniki  endowascularne  stosowane  w  chirurgii  naczyń  ze  szczególnym 
uwzględnieniem  leczenia    tętniaków  aorty.  Przewlekłe  niedokrwienie  mózgu  (objawy, 
badania diagnostyczne, USG). Możliwości operacyjnego leczenia niedokrwienia mózgu. 
IV. Choroby układu żylnego. Żylaki kończyn dolnych. Badanie, próby opaskowe. Zapalenie 
ż

ył  powierzchniowych  i  zapalenie  zakrzepowe  żył  głębokich.  Objawy,  rozpoznanie.  Żylna 

 

46

choroba  zakrzepowo  –  zatorowa.  Zespół  pozakrzepowy.  Niewydolność  żylna.  Leczenie 
zachowawcze i operacyjne. Operacja Babcocka i Lintona. Badanie USG układu żylnego. 
V.  Zespoły  uciskowe.  Nerwice  naczyniowe.  Zespół  i  choroba  Raynauda.  Podsumowanie  i 
zaliczenie ćwiczeń. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Obecność na ćwiczeniach oraz ustne zaliczenie.  
 
Forma zaliczenia: 
Cykl ćwiczeń obowiązkowych zakończonych zaliczeniem ustnym. 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Noszczyk W. [red.] „Chirurgia tętnic i żył obwodowych”, PZWL 1998 
_______________________________________________________________________ 

 
Nazwa przedmiotu: Chirurgia szczękowa   

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Tomasz Tomaszewski, Dr n. med. Bożena Pałysewicz, Dr n. med. Mansur 
Rahnama, Dr n. med. Grażyna Maślanko 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot: 
Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Tomasz Tomaszewski 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
Rok VI, semestr XII 
 
Liczba godzin: 10 
ć

wiczeń: 10 

 
Forma zaliczenia: 
Student otrzymuje zaliczenie bez oceny na podstawie obecności na ćwiczeniach. 
 
Cel nauczania: 
Zapoznanie z charakterystyką chorób jamy ustnej i czaszki twarzowej oraz zasadami 
diagnostyki postępowania terapeutycznego. 
 
Wymagania: 
Obowiązkowa obecność na zajęciach oraz aktywne uczestnictwo w zabiegach 
wykonywanych w Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Obecność na zajęciach. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
L. Kryst [red.] „Chirurgia szczękowo-twarzowa”, PZWL, Warszawa 1999 
S. Bartkowski [red.] „Chirurgia szczękowo-twarzowa”, AM Kraków 1996 

 

47

 
Piśmiennictwo dodatkowe: 
Łasiński W. „Anatomia głowy”. 
Peterson L. J., Eblis E., Hupp J. R., Tucker M. R. „Chirurgia stomatologiczna i szczękowo-
twarzowa”, Wyd. Czelej 
Kowalik S. „Chirurgia twarzy”, 2005 
Sanford J. „Chemioterapia zakażeń” 
Kryst L. [red.] „Atlas zabiegów z chirurgii stomatologicznej”. 
Kryst L. „Atlas zabiegów z chirurgii szczękowej”, PZWL, Warszawa 1993 
Kułakowski A., Kowalik S. [red.] „Operacyjne leczenie nowotworów jamy ustnej i twarzy”, 
PZWL, Warszawa 1980 
Kryst L. [red.] „Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej”, KBN, Warszawa 1994 
Lewandowski L. [red.] „Onkologia szczękowo-twarzowa – wybrane zagadnienia kliniczne”, 
AM w Poznaniu, Poznań 2004, wyd. I 
Hattowska H. „Nowotwory jamy ustnej”, Sanmedia, Warszawa 1994 
Kryst L. „Znieczulenie miejscowe w stomatologii”, Ariel, Warszawa 1992 
Kryst L. [red.] „Chirurgia głowy i szyi”, PZWL, Warszawa 1996 
Kryst L., Mayzner-Zawadzka E. „Znieczulenie w praktyce stomatologicznej”, PZWL, 
Warszawa 1997 
 
__________________________________________________________________________ 

 
Nazwa przedmiotu: Chirurgia urazowa 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
 Dr n. med. Adam Nogalski 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Klinika Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej 
 
Kierownik Jednostki: 
p.o. Dr n. med. Adam Nogalski 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok VI - Semestr XI 
 
Liczba godzin:  45   

 

wykładów : 5   

 

 

 

 

ć

wiczeń : 40 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Praktyczne  i  teoretyczne  zaznajomienie  studentów  z  obecnie  obowiązującymi  zasadami 
dotyczącymi  zaopatrzenia,  diagnostyki  i  leczenia  chorych  z  urazami  izolowanymi  i 
wielonarządowymi. 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
1.

  Ogólne zasady postępowania z pacjentami poszkodowanymi w wyniku urazów na etapie 

przedszpitalnym i szpitalnym. 

2.

  Zagadnienia  dotyczące  chorych  z  urazami  poszczególnych  okolic  ciała,  mnogimi 

obrażeniami ciała, wstrząsem urazowym.  

 

48

3.

  Wskazania  do  doraźnego  leczenia  operacyjnego,  zasady  dotyczące  leczenia 

zachowawczego urazów. 

 
Egzamin praktyczny: 
Egzamin praktyczny w ramach obowiązującego egzaminu z chirurgii. 
 
 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
W  trakcie  trwania  zajęć  studenci  na  bieżąco  są  odpytywani  z  tematu  obowiązującego  na 
ć

wiczeniach. 

 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Stan przyswojonej wiedzy i systematyczne uczestnictwo w zajęciach. 
 
Forma zaliczenia: 
Zaliczenie bez oceny. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Heim U., Baltensweiler J. „Kompendium traumatologii”, PZWL 1995 
Fibak J. „Chirurgia - podręcznik dla studentów”, PZWL 2005 
 
 
 

 
Nazwa przedmiotu: Choroby zakaźne 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: 
Prof. dr hab. Romana Modrzewska 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Romana Modrzewska 
 
Miejsce przedmiotu w programie nauczania: 
Rok V - Semestr IX i X  
 
Liczba godzin: 90 
wykłady: 30 
ć

wiczenia: 60 

 
Cel nauczania przedmiotu:  
Przekazanie wiedzy i umiejętności z zakresu chorób zakaźnych w tym zakażenia HIV, AIDS, 
wybranych chorób pasożytniczych, odzwierzęcych i tropikalnych.  
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
TEMATY WYKŁADÓW: 
1.

  Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A 

 

49

2.

  Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B 

3.

  Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C 

4.

  Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu D 

5.

  Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu E 

6.

  Leczenie przewlekłych zapaleń wątroby typu B i C.  

      Aktualne problemy dotyczące rozpoznania, terapii i leczenia. 
7.

  Śpiączka wątrobowa 

8.

  Zakażenie wirusem EBV i CMV 

9.

  Wąglik jako broń biologiczna. Postacie wąglika 

10.

 Malaria 

11.

 Grypa. Ptasia grypa 

12.

 Wścieklizna z kwalifikacją do profilaktyki 

13.

 Zakażenie wirusem HIV  

14.

 Zakażenie wirusem AIDS 

15.

 Zakażenia szpitalne 

 
TEMATY ĆWICZEŃ: 
Semestr IX 
1. Wprowadzenie do zajęć w Klinice Chorób Zakaźnych. Zatrucia pokarmowe. 
Salmonellozy. Zatrucia enterotoksyną gronkowcową. 
3.

  Cholera. Zatrucie jadem kiełbasianym. 

4.

  Czerwonka bakteryjna. Czerwonka pełzakowa. 

5.

  Dur brzuszny. Dury rzekome 

6.

  Kalendarz szczepień. Płonica. Odra. Różyczka. 

7.

  Ospa wietrzna. Ospa prawdziwa. Półpasiec. 

Semestr X 
1.

  Nagminne zapalenie przyusznic. Błonica. Anginy. 

2.

  Choroby odzwierzęce. Różyca. Włośnica. 

3.

  Borelioza. Wąglik. Gorączka Q. 

4.

  Bruceloza. Toksoplazmoza. 

5.

  Róża. Tężec. Zgorzel gazowa. 

6.

  Choroby pasożytnicze. Lamblioza. Glistnica. Bąblowica 

 
Wymagania: 
Udział  w  wykładach  oraz  obowiązkowe  uczestnictwo  we  wszystkich  ćwiczeniach 
praktycznych przy łóżku chorego i we wszystkich seminariach.  
 
Forma zaliczenia: 
Ustny egzamin końcowy po X semestrze. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Dziubek Z. „Choroby zakaźne i pasożytnicze”, PZWL, Warszawa 2000 
Juszczyk J. „Wirusowe zapalenia wątroby”, PZWL, Warszawa 1999 
Virella G. „Mikrobiologia i choroby zakaźne”, Urban&Partner, Wrocław 2000 
Boroń-Kaczmarska A., Furowicz A. J. „Choroby odzwierzęce przenoszone drogą 
pokarmową”, PZWL, 1999 
Prokopowicz D. „Choroby przenoszone przez kleszcze”, Wydawnictwo Fundacji Buchnera, 
1995 
Halota W. „Zakażenie HIV i AIDS w praktyce lekarskiej”, Szczecin 1999 
Harrison T.R. „Interna”, tom II „Choroby zakaźne”, Wydawnictwo Czelej, 2001 

 

50

Gordon G., Cork G.C. „Manson’s Tropical Diseases”, Saunders 2005 
Hoffmann C., Rockstroh J., Kamp B.S.  “HIV Medicine 2005”, Flying Publisher, 2005 
 
___________________________________________________________________________ 
 
 

Nazwa przedmiotu: Dermatologia i wenerologia 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:   
Dr hab. Grażyna Chodorowska prof. nadzw. 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej 
 
Kierownik Jednostki: 
Dr hab. Grażyna Chodorowska prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:   
IV rok – Semestr VIII 
 
Liczba godzin: 70 
wykładów: 15  
ć

wiczeń: 55       

 
Cel nauczania przedmiotu :  
1.

  Zapoznanie studentów z podstawami diagnostyki i leczenia chorób skóry. 

2.

  Poznanie  chorób  skóry  najczęściej  występujących  w  populacji,  w  tym  chorób 

infekcyjnych, chorób włosów, paznokci i błon śluzowych  a także nowotworów i stanów 
przednowotworowych skóry. 

3.

  Zwrócenie  szczególnej  uwagi  na  objawowe  choroby  skóry  wiązane  z  chorobami 

narządów  wewnętrznych.  Poznanie  podstaw  diagnostyki  i  rozpoznawanie  najczęstszych 
chorób przenoszonych drogą płciową. 

 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
WYKŁADY: 
1.

  Zmiany polekowe skóry 

2.

  Łuszczyca 

3.

  Choroby tkanki łącznej 

4.

  Choroby pęcherzowe skóry 

5.

  Kiła i rzeżączka 

6.

  AIDS 

 
 
Ć

WICZENIA: 

I.  Zasady badania dermatologicznego: wywiad, opis zmian chorobowych. 
    Symptomatologia ogólna chorób skóry ( semiotyka ). 

 

51

II. Zakażenia bakteryjne skóry: 
-  zakażenia  gronkowcowe:  zapalenie  mieszka  włosowego  ostre  i  przewlekłe,  czyrak 
czyraczność, Ropnie mnogie pach. Liszajec pęcherzowy noworodków. Zapalenie pęcherzowe 
i złuszczające skóry noworodka pochodzenia gronkowcowego. 
- zakażenia paciorkowcowe. 
- róża 
- mieszane zakażenia bakteryjne 
- liszajec zakaźny, niesztowice, piodermie (rumieniowo- złuszczająca, wysiękowa, 
przewlekła bujająca i wrzodziejąca) 
Inne bakteryjne: 
- różyca, łupież rumieniowy, promienica, boreliozy 
Choroby pasożytnicze – świerzb, wszawica 

III. 

Sarkoidoza: postacie kliniczne, diagnostyka, leczenie 

.

 

Grzybice skóry 
- owłosionej skóry głowy 
- grzybica strzygąca  powierzchowna i głęboka 
- grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna i głęboka 
- grzybica skóry gładkiej: 
- grzybica pachwin  
- grzybica stóp 
- grzybica paznokci 
Zakażenia drożdżakowe 
- drożdżyca błon śluzowych 
- wyprzenia drożdżakowe 
- drożdżyca wałów i płytek paznokciowych 
- łupież pstry 
IV. Choroby wirusowe: 
- opryszczka zwykła 
- wyprysk opryszczkowaty 
- półpasiec 
Grupa brodawek: 
- brodawki zwykłe 
- brodawki stóp 
- brodawki płaskie 
Epidermodysplasja verruciformis 
Rola wirusów HPV w onkogenezie  
Choroba o domniemanej etiologii wirusowej. 
Liszaj czerwony płaski. Łupież różowy Giberta. 
V. Łuszczyca 
Choroby związane z nadmiernym rogowaceniem: 
Rogowce dłoni i stóp 
Rybia łuska zwykła i wrodzona 
Rogowacenie przymieszkowe 
Fotodermatozy – działanie promieni słonecznych na skórę. Starzenie się skóry posłoneczne. 
Pokrzywka  świetlna.  Wielopostaciowe  osutki  świetlne.  Odczyny  fotoalergiczne  i 
fototoksyczne. 
VI. Choroby pęcherzowe o podłożu autoimmunologicznym. 
Pęcherzyce ( zwykła, bujająca, liściasta, rumieniowata, opryszczkowata ). 
Inne: pęcherzyca Ig A 

 

52

Pęcherzyca paraneoplastyczna 
Pemfigoid 
Pemfigoid bliznowaciejący 
Opryszczki ciężarnych 
Opryszczkowate zapalenie skóry 
Działanie korykosterydów ogólne i miejscowe. 
Powikłania po kortykoterapii ( zaniki posterydowe,  Rosacea like) 
VII. Choroby związane z zaburzeniami metabolicznymi: 
– zmiany skórne w cukrzycy 
- zmiany skórne w tarczycy 
- zmiany skórne w chorobach wątroby (porfiria skórna późna) 
Zmiany  skórne  rewelatory  nowotworów  narządów  wewnętrznych  (świąd,  rogowacenie 
ciemne, zespół Sweeta). 
Zespoły paraneoplastyczne. 
VIII . Choroby alergiczne skóry: 
- pokrzywki 
- obrzęk Quinckego, Wyprysk kontaktowy. 
- A Z S (Atopowe Zapalenie Skóry) 
Choroby Naczyń 
Plamica hiperergiczna. Piodermia zgorzelinowa.  Owrzodzenia żylakowe  podudzi. Vasculitis 
nodosa. 
Rumienie 
Rumień  wielopostaciowy  wysiękowy,  Zespół  Stevens-Johnsona.  TEN.  Rumień  trwały, 
Rumień guzowaty. 
IX. Choroby tkani łącznej: 
Toczeń rumieniowaty i jego odmiany. 
Twardzina układowa i skórna – ich odmiany. 
Liszaj twardzinowy. 
Zapalenie skórno-mięśniowe. Zespoły nakładania. 
Guzkowe zapalenie tętnic. 
X. Choroby łojotokowe skóry. 
Trądzik pospolity, trądzik różowaty,  
Choroby włosów: łysienie androgenowe, kobiet i mężczyzn, łysienie plackowate. 
Znamiona i nowotwory łagodne: 
-znamiona naskórkowe 
-znamiona melanocytowe barwnikowe 
-znamiona komórkowe barwnikowe 
-znamiona łojowe. 
Znamiona naczyniowe: naczyniaki krwionośne. 
Naczyniaki jamiste. 
Włókniaki, tłuszczaki, bliznowce. 
XI. Stany przednowotworowe i nowotwory skóry. 
Rogowacenie słoneczne 
Rogowacenie  starcze.  Róg  skórny.  Skóra  pergaminowa,  barwnikowa.  Uszkodzenia 
porentgenowskie skóry. 
Rogowacenie białe. Choroba Bowena . Erytroplazja Queyrat’a. 
Nowotwory złośliwe skóry: 
Rak podstawnokomórkowy. Rak kolczystokomórkowy. 
Czerniak 
Chłoniaki i stany poprzedzające rozwój chłoniaka 

 

53

a.

 przyłuszczyce. 

b.Ziarniniak grzybiasty 
c.

 Zespół Sezarey’ego. 

XII . Kiła: wrodzona, wczesna, późna. 
XIII. Rzeżączka: mężczyzn, kobiet , dziewczynek 
NGU 
XIV. Zakażenie HIV, AIDS. 
 
 
Egzamin praktyczny 
Egzamin praktyczny poprzedza egzamin teoretyczny i polega na zbadaniu pacjenta, opisaniu 
zmian  chorobowych,  zaproponowaniu  badań  diagnostycznych,  rozpoznania,  leczenia  i 
dyskusji dotyczącej pacjenta i jego choroby. 
 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty 
Dyskusja ze studentami, analiza danych uzyskanych z wywiadu, badania klinicznego, badań 
laboratoryjnych. Dyskusja nad rozpoznaniem, ze zwróceniem uwagi na elementy świadczące 
za i przeciw proponowanemu rozpoznaniu choroby. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu 
Zaliczenie ćwiczeń, zdany egzamin praktyczny oraz teoretyczny. 
 
Forma zaliczenia: 
Egzamin praktyczny – badanie pacjenta, opis jednostki chorobowej, propozycja badań 
diagnostycznych, rozpoznanie i leczenie.  
Egzamin teoretyczny – ustny. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Juszkiewicz-Borowiec M. „Wykwity skórne w diagnostyce dermatologicznej”, Czelej, Lublin 
2002 
Jabłońska S., Majewski S. „Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową”, PZWL, 
2005 
Mroczkowski T. „Choroby przenoszone drogą płciową”, PZWL, 1998 
 
Piśmiennictwo dodatkowe: 
Szepietowski J. „Leczenie skóry i chorób przenoszonych drogą płciową”, PZWL, 2002 
 
 
 

 
Nazwa przedmiotu: Diagnostyka laboratoryjna 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Janusz Solski; dr n. med. Iwona Kaznowska – Bystryk 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Janusz Solski  

 

54

 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
Rok V - Semestr IX i X 
 
Liczba godzin: 45 
wykłady: 10 
ć

wiczenia: 35 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Przekazanie  studentom  wiedzy  i  umiejętności  rozumienia  biochemicznych  konsekwencji 
zaburzeń ustrojowych oraz poznanie metod analitycznych umożliwiających ich rozpoznanie i 
ś

ledzenie.  Student  powinien  nabyć  umiejętności  diagnostyczne  pozwalające  na  trafny  dobór 

badań  ich  zlecanie  i  prawidłową  interpretację,  zarówno  w  procesie  zapobiegania, 
rozpoznawania,  jak  i  różnicowania  zmian  patologicznych  oraz  w  ocenie  skuteczności 
leczenia. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Udział w ćwiczeniach oraz zaliczenie materiału cząstkowego – 6 zaliczeń z ocenami. 
 
Forma zaliczenia: 
Zaliczenie ustne lub pisemne z ocenami, egzamin końcowy po X semestrze.  
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Dembińska-Kieć A., Nastalski J. „Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii 
klinicznej”. 
Tomaszewski J.J. „Diagnostyka laboratoryjna.” 
Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M. „Biochemia kliniczna”. 
Dmoszyńska A., Robak T. „Podstawy hematologii”. 
Michajlik A., Sznajderman M. „Lipidy i lipoproteidy osocza”. 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Kokot  F.  „Gospodarka  wodno-elektrolitowa  i  kwasowo-zasadowa  w  stanach  fizjologii  i 
patologii”. 
Książek A., Rutkowski B. [red.] „Nefrologia”. 
Neumeister B., Besenthal L., Liebich H. „Diagnostyka laboratoryjna”. 
Rudowski W., Pawelski S. „Współczesna transfuzjologia”.  
Mariańska B., Fabijańska-Mitek J., Windyga J. „Badania laboratoryjne w hematologii”. 
Janicki K. „Hematologia”. 
 
___________________________________________________________________________ 
 

Nazwa  przedmiotu:  Endokrynologia  – 

realizowana  w  ramach 

nauczania Chorób wewnętrznych

 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. med. Andrzej Nowakowski 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:    
Katedra i Klinika Endokrynologii 
 

 

55

Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Andrzej Nowakowski 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:     
Rok V - Semestr  IX  lub X 
 
Liczba godzin: 45 

 

 

wykładów:     5 

 

 

 

 

 

ć

wiczeń:        26  

seminariów:  14 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cel nauczania przedmiotu:  
Podstawy symptomatologii, diagnostyki i leczenia schorzeń układu wewnątrzwydzielniczego  
 
Zasadnicze treści przedmiotu:  
1.

  Fizjologia  podwzgórza  i  przysadki  mózgowej.  Testy  diagnostyczne  w  chorobach 

podwzgórza i przysadki mózgowej 

2.

  Choroby podwzgórza i przysadki mózgowej 

3.

  Cukrzyca, objawy, diagnostyka, klasyfikacja 

4.

  Zasady leczenia cukrzycy typu 1. Monitorowanie leczenia, kryteria wyrównania cukrzycy 

5.

  Zasady leczenia cukrzycy typu 2 

6.

  Stany nagłe w cukrzycy 

7.

  Diagnostyka chorób tarczycy, wole obojętne 

8.

  Niedoczynność tarczycy, nowotwory tarczycy 

9.

  Choroby przebiegające z nadczynnością tarczycy 

10.

 Leczenie chorób tarczycy 

11.

 Fizjologia gospodarki wapniowo-fosforanowej, choroby przytarczyc 

12.

 Nadczynność kory nadnerczy, zespół Cushinga, zespół Conna 

13.

 Choroby rdzenia nadnerczy 

 

Sposób sprawdza czy cel nauczania został osiągnięty: 
Zaliczenie ćwiczeń praktyczne i teoretyczne. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Kolokwium 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe i zalecane: 
Kokot F. „Choroby wewnętrzne”- podręcznik dla studentów, rozdział X i XI 
Kokot F. „Choroby wewnętrzne” – podręcznik dla lekarzy, tom III 
Pawlikowski M. „Podstawy endokrynologii”. 
Greenspan F. S., Gardner D. G. „Endokrynologia ogólna i kliniczna”, wyd. polskie red. przez 
A. Lewińskiego 
___________________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu: Epidemiologia 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Dr hab. Irena Dorota Karwat prof. nadzw. 
 
 

 

56

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Epidemiologii 
 
Kierownik Jednostki: 
Dr hab. Irena Dorota Karwat prof. nadzw. 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:                  
Rok  III - Semestr VI 
 
Liczba godzin: 30 
wykładów : 15 

 

 

 

 

ć

wiczeń : 15   

 

 

 

 

 
Cel nauczania przedmiotu:  
Przekazanie  studentowi  wiedzy  dotyczącej  epidemiologii  jako  nauki  medycznej  i  jej 
znaczenia  we  współczesnej  medycynie.  Przekazanie  wiedzy  o  podstawach  epidemiologii, 
zasad epidemiologicznej analizy zdrowia społeczeństwa, głównych metod promocji zdrowia i 
profilaktyki  chorób.  Przekazanie  studentom  umiejętności  wnioskowania  i  opracowywania 
strategii  polityki  zdrowotnej  na  podstawie  danych  i  analiz  epidemiologicznych  oraz 
wskazanie  metod  statystycznych  do  rzetelnego  opracowywania  problemów  zdrowotnych  na 
poziomie  podstawowym  i  wielu  czynników.  Przekazanie  wiedzy  o  najważniejszych 
zagadnieniach epidemiologicznych we współczesnym świecie.  
Wskazanie  i  przekonanie  studentów  o  konieczności  prowadzenia  promocji  zdrowia  i 
profilaktyki  w  zakresie  chorób  układu  krążenia,  nowotworów,  wypadków,  urazów  i  zatruć. 
Przedstawienie  kierunków  działań  służb  medycznych  i  administracyjnych  kraju,  których 
zadaniem  jest  poprawę  zdrowia  społeczeństwa.  Wykształcenie  umiejętności  zachowania 
podstawowych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na przyszłych stanowiskach pracy, 
w oparciu o dane epidemiologiczne. 
 
 
Zasadnicze treści przedmiotu: 
 
WYKŁADY: 
I.

  Wprowadzenie do epidemiologii. Epidemiologia jako nauka i dziedzina praktyczna. 

Definicje zdrowia, choroby, niepełnosprawności. Promocja zdrowia. Profilaktyka, fazy 
profilaktyki. Triada epidemiologiczna. 

II.

  Podstawy demografii medycznej. Cechy demograficzne populacji istotne w analizach 

epidemiologicznych (wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, zgony, urodzenia).  

III.

 Typy badań stosowane w epidemiologii cz. I. Badania obserwacyjne. Badania analityczne 

– prospektywne i retrospektywne. 

IV.

 Typy badań stosowane w epidemiologii cz. II. Badania eksperymentalne. Badania 

przesiewowe. Zastosowanie badań przesiewowych w medycynie. Miary obciążeń 
zdrowotnych. 

V.

  Choroby zakaźne – podstawowe pojęcia. Drogi przenoszenia chorób zakaźnych. 

Epidemiologia WZW. Rejestracja zakażeń szpitalnych. 

VI.

 Zagrożenia zdrowia populacji we współczesnym świecie – AIDS, ptasia grypa. Metody 

zapobiegania chorobom zakaźnym. 

VII.

  Zadania epidemiologa podczas wystąpienia katastrofy (powódź, pożar, susza). 

Zadania epidemiologa w służbie na granicy Państwa. Rodzaje zagrożeń 
bioterrorystycznych. 

 

57

VIII.

  Struktura służb sanitarno-epidemiologicznych w Polsce – rodzaje zadań. Przepisy 

prawne. 

 
Ć

WICZENIA: 

1.

  Wprowadzenie do epidemiologii. Podstawowe pojęcia i zakresy badań współczesnej 

epidemiologii. Źródła informacji o stanie zdrowia populacji. Karta zgonu, MSKCH i PZ.   

2.

  Metody oceny stanu zdrowia populacji. Negatywne i pozytywne mierniki zdrowia. Stan 

zdrowia  ludności  Polski.  Metody  porównywania  stanu  zdrowia  populacji.  Standaryzacja 
współczynników. 

3.

  Rola  wywiadu  w  badaniach  epidemiologicznych.  Zmienne  i  zasady  ich  doboru  w 

badaniach  epidemiologicznych.  Zasady  budowy  kwestionariusza  wywiadu  –  zajęcia 
praktyczne. 

4.

  Wpływ środowiska na zdrowie jednostki i populacji. Strategie badań epidemiologicznych. 

Metody  wyboru  populacji  do  badań  epidemiologicznych.  Zasady  planowania  badań 
epidemiologicznych. Miary położenia i rozproszenia cechy w populacji. 

5.

  Badania epidemiologiczne analityczne: badania kliniczno-kontrolne, badania kohortowe. 

Analiza wyników badań kliniczno-kontrolnych i kohortowych. Zajęcia praktyczne. 

6.

  Badania eksperymentalne. Metody analizy wyników badań eksperymentalnych. Badania 

przesiewowe i ich zastosowanie w medycynie. Zajęcia praktyczne. 

7.

  Źródła  i  drogi  szerzenia  się  zakażeń.  Zasady  opracowania  ogniska  epidemii.    Czynniki 

etiologiczne  i  choroby  zakaźne  według  Ustawy  z  dnia  6  września  2001  o  chorobach 
zakaźnych i zakażeniach. Zajęcia praktyczne. 

8.

  Pisemne zaliczenie ćwiczeń (45 minut). 

 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Podczas  ćwiczeń  sprawdzana  jest,  w  formie  zaliczeń,  wiedza  studentów  dotycząca  partii 
materiału  z  poprzednich  ćwiczeń.  Przedmiot  kończy  się  zaliczeniem  pisemnym,  podczas 
którego studenci wykazują się znajomością podstaw epidemiologii oraz zagadnień będących 
przedmiotem wykładów. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
1.

  Przygotowywanie się do ćwiczeń według harmonogramu. 

2.

  Obecność na ćwiczeniach. 

3.

  Zaliczenie pisemne wiedzy przekazywanej podczas ćwiczeń. 

 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Jędrychowski W. „Epidemiologia – wprowadzenie i metody badań”, PZWL, Warszawa 1999 
Jędrychowski W.„Podstawy epidemiologii – podręcznik dla studentów i lekarzy”, Wyd. 
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002 
Watała C. „Biostatystyka- wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w 
naukach biomedycznych”, Wyd. Alfa Media Press, Bielsko-Biała 2002 
 
Piśmiennictwo dodatkowe: 
Jabłoński L. „Epidemiologia. Podręcznik dla lekarzy i studentów”, Wyd. „Folium”, Lublin 
1999 
Kudowski R. „Informatyka medyczna”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003 
Stanisz A. „Biostatystyka”, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005 
 
 
 

 

58

Nazwa przedmiotu: Etyka 

 
Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:  
Dr n. hum.Jarosław Sak 
 
Jednostka realizująca przedmiot: 
Zakład Etyki i Filozofii Człowieka 
 
Kierownik jednostki: 
Dr n. hum. Jarosław Sak  
 
Liczba godzin: 25 
wykładów: 10 godzin  
ć

wiczeń: 15 godzin 

 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:                  
Rok III - Semestr V 
 
 
Cel nauczania: 
Opanowanie  przez  studentów  wiedzy  dotyczącej  podstawowych  pojęć  etyki  i  bioetyki, 
zrozumienie  celu  i  zakresu  prowadzenia  refleksji  etycznej.  Uświadomienie  istotności 
podstawowych 

zagadnień 

etycznych 

dla 

praktyki 

lekarskiej. 

Przedstawienie 

i 

przedyskutowanie  najczęstszych  dylematów  moralnych,  prawnych  i  deontologicznych 
występujących  w  obszarze  praktyki  medycznej.  Przedstawienie  etycznych  podstaw  dla 
właściwego kształtowania relacji lekarz – pacjent. 
 
Zasadnicze treści nauczania: 
 
TEMATY SEMINARIÓW:  
 
I. Wprowadzenie do etyki (2 godziny) 

Pojęcie i zakres etyki. Obszar badawczy etyki i jej podstawowe działy.  

1.Znaczenia słowa etyka 
2.Etyka normatywna 
3.Etyka opisowa 
4.Etyka absolutystyczna 
5.Etyka relatywistyczna 
6.Etyka ogólna i szczegółowa 
7.Pojęcie i podział etyki medycznej 
8.Charakterystyka etyki lekarskiej 
9.Pojęcie i zadania bioetyki 
10.

 Norma etyczna a prawo stanowione. Etyka, deontologia, prawo. 

II. Aspekty prawno-etyczne prokreacji (2 godziny). 

1.Modele ochrony życia poczętego przyjmowane w rozwiązaniach prawnych UE 
2.Model ochrony życia poczętego obowiązujący w Polsce 
3.Obowiązki  lekarza  dotyczące  ochrony  życia  poczętego  i  aspektów  prokreacji  według 
Kodeksu etyki Lekarskiej (art. 38, 39 i 39a) 
4.Podstawowe problemy etyczne związane ze sztucznym zapłodnieniem 
5.Źródła etycznych ocen zjawiska aborcji. 

 

59

 
III. Aspekty etyczne związane z końcem życia człowieka (2 godziny). 

1.Znaczenie i etymologia słowa eutanazja. Eutanazja czynna i bierna 
2.Różnica pomiędzy eutanazją bierną a zaprzestaniem uporczywej terapii. 
3.Eutanazja i zaprzestanie nazbyt uporczywej terapii w świetle Evangelium Vitae 
4.Krytyczna analiza argumentów zwolenników eutanazji 
5.Krytyczna analiza argumentów przeciwników eutanazji 
6.Pojęcie, cele i zadania opieki paliatywnej 

 

IV.  Problemy  etyczne  i  deontologiczne  w  transplantologii.  Podstawowe  zasady  etyczne 
dotyczące prawidłowego prowadzenia badań klinicznych. (2 godziny). 

1.Znaczenie słowa transplantacja i rodzaje transplantacji 
2.Zasady  deontologiczne  pobierania  komórek,  tkanek  i  narządów  od  żyjącego  dawcy 

według KEL 

3.Zasady  deontologiczne  pobierania  komórek,  tkanek  i  narządów  od  osoby  zmarłej 

według KEL 

4.Problem  społecznej  percepcji  działalności  transplantacyjnej:  „kontrowersyjne”  punkty 

ustawy transplantacyjnej. Stanowisko Kościoła Katolickiego wobec transplantacji. 

5.Rodzaje eksperymentów biomedycznych, ich cele i warunki etycznej dopuszczalności. 
6.Problem ryzyka w eksperymentach biomedycznych według KEL 

 
V. Etyczne aspekty kształtowania relacji lekarz-pacjent. Tajemnica lekarska. 
     (2 godziny). 

1.Pacjent jako osoba: dobro pacjenta i poszanowanie praw pacjenta według KEL. 
2.Charakterystyka postawy paternalistycznej lekarza wobec pacjenta 
3.Charakterystyka postawy partnerskiej lekarza wobec pacjenta 
4.Zasady deontologiczne informowania pacjenta o jego stanie zdrowia: pacjent pełnoletni 

i niepełnoletni. Informowanie rodziny pacjenta o jego stanie zdrowia. (KEL). 

5.Warunki  uzyskiwania  świadomej  zgody  pacjenta  na  proponowane  postępowanie 

diagnostyczno-terapeutyczne. 

6.Tajemnica  lekarska.  Deontologiczna  dopuszczalność  zwolnienia  z  zachowania 

tajemnicy lekarskiej. 

7.Aspekty  etyczne  problemów  związanych  z  zapłatą  za  leczenie:  problem  podwójnej 

płatności za usługę medyczną.  

 
VI.  Etyczne  aspekty  relacji  pomiędzy  lekarzami  i  ich  związków  z  przemysłem    
medycznym. (2 godziny). 

1.Deontologiczne  zalecenia  (KEL)  dotyczące  formułowania  i  wypowiadania  opinii  o 

działalności zawodowej innego lekarza.  

2.Zalecenia  dotyczące  przekazywania  informacji  o  dostrzeżonych  błędach  w 

postępowaniu innego lekarza (KEL, art. 52). 

3.Deontologiczne zalecenia kształtowania związków lekarzy z przemysłem medycznym: 

relacje pacjent – lekarz – przedstawiciel medyczny. 

4.Etyczna  i  deontologiczna  dopuszczalność  przyjmowania  wynagrodzenia  przez  lekarzy 

od podmiotów przemysłu medycznego. 

 
VII. Odpowiedzialność moralna, zawodowa i prawna lekarza (2 godziny). 

1.Rodzaje sankcji stosowanych przez sądy lekarskie. 
2.Funkcja i zadania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w Izbach Lekarskich 

 

 

60

VIII  Etyczne  aspekty  polityki  zdrowotnej.  Systemy  ochrony  zdrowia,  ich  struktura  i    
implikacje etyczne. Podsumowanie seminarium. Zaliczenie ustne. (1 godzina). 

 
TEMATY WYKŁADÓW: 
 
1.

  Podstawowe  pojęcia,  definicje  i  działy  etyki:  etyka  normatywna,  etyka  opisowa,  etyka 

ogólna, etyka szczegółowa, etyka absolutystyczna, etyka relatywistyczna. 

2.

  Etyka  medyczna:  pojęcie  i  przedmiot.  Działy  etyki  medycznej:  etyka  zawodów 

medycznych,  etyka  kliniczna,  etyka  profilaktyczna.  Etyka  a  prawo  stanowione.  Zarys 
dylematów etycznych w pracy farmaceuty. 

3.

  Historyczna  analiza  ewolucji  poglądów  etycznych  na  wybranych  przykładach: 

intelektualizm  etyczny  Sokratesa,  Cynicy  i  Cyrenaicy,  Stoicy,  etyki  eudajmonistyczne 
Platona  i  Arystotelesa,  poglądy  etyczne  epikurejczyków,  chrześcijańska  etyka 
ś

redniowieczna (Św. Augustyn i Św. Tomasz), naturalistyczna filozofia moralna Tomasza 

Hobbesa, imperatyw kategoryczny Immanuela Kanta. 

4.

  Współczesne  nurty  etyczne:  etyka  utylitarystyczna,  etyka  fenomenologiczna,  etyka 

personalistyczna,  etyka  niezależna,  poglądy  etyczne  przedstawicieli  Polskiej  Szkoły 
Filozofii Medycyny (Tytus Chałubiński, Władysław Biegański, Zygmunt Kramsztyk)  

5.

  Problemy  moralne,  prawne  i  deontologiczne  we  współczesnej  medycynie  związane  z 

prokreacją: analiza kryteriów człowieczeństwa i granic ludzkiego życia. Aspekty prawno-
etyczne związane z aborcją i metodami zapłodnienia in vitro. Ochrona dziecka poczętego 
we  współczesnych  systemach  prawnych.  Modele  ochrony  prawnej  dziecka  poczętego  w 
krajach Unii Europejskiej. 

6.

  Dylematy etyczne i prawne wynikające ze stosowania technik manipulacji ludzkim DNA: 

klonowanie  terapeutyczne  i  reprodukcyjne.  Identyczność  a  indywidualność,  kreacja  a 
konstrukcja  człowieka.  Etyczny,  ontyczny  i  prawny  status  „embrionu  chimerycznego”. 
Etyczny  problem  granic  dopuszczalności  diagnostyki  genetycznej  i  ochrony  danych  o 
genomie pacjenta. Profilaktyka chorób genetycznych a problem dyskryminacji społecznej 
lub zawodowej. 

7.

  Dylematy  moralne  związane  z  zaprzestaniem  uporczywej  terapii  wobec  problemu 

eutanazji:  aspekty  prawne,  deontologiczne  i  moralne.  Eutanazja  bierna  a  zaprzestanie 
uporczywej  terapii.  Opieka  paliatywna  jako  alternatywa  dla  eutanazji.  Ars  moriendi: 
etyczne aspekty tanatologii.  

8.

  Problemy  etyczne  i  prawne  przeszczepiania  narządów.  Zasada  zgody  domniemanej  w 

ś

wietle  praktyki  transplantologicznej.  Moralna  problematyka  stwierdzania  śmierci  pnia 

mózgu  i  kwalifikowania  biorców  narządów.  Etyczna  ocena  allotransplantacji  i 
ksenotransplantacji. 

9.

  Etyczne  aspekty  postępowania  personelu  medycznego  wobec  pacjenta.  Prawa  pacjenta. 

Zasady deontologiczne w świetle uregulowań kodeksowych. 

10.

 Tajemnica  lekarska  i  etyczne  aspekty  przepływu  informacji  w  medycynie.  Zasady 

udzielania  informacji  o  stanie  zdrowia  pacjenta.  Etyczna  i  prawna  problematyka 
ś

wiadomej zgody. Podstawowe zasady etyczne prowadzenia badań klinicznych.  

 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Nabycie umiejętności rozstrzygania dylematów etycznych i antropologicznych pojawiających 
się w pracy personelu medycznego. Przedmiot kończy się zaliczeniem ustnym.   
 
Forma zaliczenia: 
Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną. 
 

 

61

Piśmiennictwo obowiązkowe: 
1. Notatki do ćwiczeń z etyki, pod redakcją Krzysztofa Marczewskiego, Akademia Medyczna 
w Lublinie, Lublin 2003 
2. Kodeks Etyki Lekarskiej, 2004 
3. Tadeusz Styczeń, Wprowadzenie do etyki, Lublin : Towarzystwo Naukowe KUL, 1995 
 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
1.

  Beauchamp T. L., Childress P. „Zasady etyki medycznej.” Tłum. i wstęp W. Jacórzyński. 

Książka i Wiedza. Warszawa 1996 

2.

  Szewczyk K. „Etyka i deontologia lekarska.” Kraków 1994 

 
___________________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu: Farmakologia i toksykologia 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. med. Marian Wielosz 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Marian Wielosz 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok III, IV - Semestr VI, VII, VIII 
 
Liczba godzin: 150   

 

 

Rok III  
wykładów : 30 

 

 

 

 

       

ć

wiczeń :    30  

Rok IV 
wykładów : 30 

 

 

 

 

       

ć

wiczeń :    60  

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Celem nauczania farmakologii jest nabycie wiedzy o działaniu  leków na  komórki, narządy i 
układy    organizmu  człowieka.    Studenci  powinni  poznać  losy  leków  w  ustroju,  błonowe, 
enzymatyczne  i    wewnątrzkomórkowe  mechanizmy  ich  działania,  działania  pożądane, 
niepożądane  i  toksyczne  leków,  interakcje  między  lekami,  przeciwwskazania  do  ich 
stosowania.  W  oparciu  o  mechanizmy  działania  leków  studenci  powinni    umieć  uzasadnić 
zastosowanie  wszystkich  grup  leków  w  określonych  jednostkach  chorobowych.  Powinni 
poznać  zasady    leczenia  stanów  zagrażających  życiu,  podstawowe  zasady  racjonalnej 
antybiotykoterapii i chemioterapii zakażeń bakteryjnych,  grzybiczych i wirusowych, a także 
zasady  leczenia  chorób  nowotworowych  i  zatruć    środkami  leczniczymi.    Studenci  powinni 
nabyć  umiejętność  wykorzystania  nabytej  wiedzy    w  profilaktyce  i  leczeniu  chorób  oraz 
nabyć  umiejętność  zapisywania  wszystkich  form  leków  magistralnych  i  gotowych    ze 
szczególnym uwzględnieniem leków narkotycznych, ludzi starszych, kobiet w ciąży i dzieci.  
 

 

62

Zasadnicze treści przedmiotu:  
1. Receptura – podstawy prawne zapisywania leków. 
2. Pojęcie leku, postacie leków , lek o przedłużonym działaniu, proleki i aktywne metabolity,              
    leki rekombinowane. Nazwy leków międzynarodowe, handlowe. Leki innowacyjne i 

generyczne. 

3. Reakcje organizmu na działanie leków , działania pożądane, niepożądane i toksyczne        

leków, dawkowanie leków, mechanizmy działania leków – farmakodynamika. 

4. Czynniki biologiczne wpływające na działanie leków, zależność lekowa. 
5. Podstawy  farmakokinetyki: absorpcja, redystrybucja, metabolizm i wydalanie leków i ich 

metabolitów, interakcje między lekami. 

6. Receptory pre- i postsynaptyczne , wtórne przekaźniki, neuromodulatory i autokoidy. 
7. Leki wpływające na przekaźnictwo w układzie wegetatywnym i na przewodnictwo 

nerwowo - mięśniowe 

8. Środki znieczulające miejscowo i środki stosowane do znieczulenia ogólnego, 

premedykacja. 

9. Alkohol etylowy i metylowy. 
10.

 Leki psychotropowe. 

11.

 Leki nootropowe i prokognitywne. 

12.

 Leki stosowane w chorobach układu pozapiramidowego. 

13.

 Leki przeciwpadaczkowe. 

14.

 Opioidowe leki przeciwbólowe i ich antagoniści. 

15.

 Leki kardiotropowe, przeciwarytmiczne i przeciwwstrząsowe. 

16.

 Leki stosowane w chorobach naczyń krwionośnych, leki hipoglikemizujace. 

17.

 Leki stosowane w chorobach układu moczowego 

18.

 Leki wpływające na układ krwiotwórczy. 

19.

 Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi i na hemostazę. 

20.

 Leki stosowane w chorobach układu oddechowego. 

21.

 Niesterydowe leki przeciwzapalne , przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. 

22.

 Leki stosowane w chorobach układu pokarmowego, leki przeciwrobacze. 

23.

 Chemioterapia  zakażeń  przeciwbakteryjnych,  grzybiczych  wywołanych  przez 

pierwotniaki. 

24.

 Chemioterapia nowotworów. 

25.

 Leki stosowane w zespołach niewydolności immunologicznej i leki immunosupresyjne. 

26.

 Leki  hormonalne  naturalne  i  syntetyczne  wpływające  na  podwzgórze,  przysadkę 

mózgową i korę nadnerczy. 

27.

 Leki stosowane w leczeniu cukrzycy, chorób tarczycy, zaburzeń gospodarki wapniowej. 

28.

 Witaminy. 

29.

 Środki odkażające i antyseptyczne. 

30.

 Zasady postępowania w zatruciach ostrych. 

 
Forma zaliczenia: 
Egzamin końcowy składa się z dwóch części: 
- egzamin pisemny z receptury musi być zaliczony przed egzaminem testowym 
-  egzamin  testowy,  120  pytań  wielokrotnego  wyboru  (MCGs)  obejmujący  wszystkie  treści 
programu nauczania. 
 
Egzamin praktyczny: 
Egzamin z receptury – 12 recept  ( 10 dla dorosłych i 2 dla dzieci). 
 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 

 

63

Przez systematyczne zaliczanie bloków tematycznych, ocenę aktywności studentów na 
ć

wiczeniach i egzamin końcowy. 

 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Zdany egzamin praktyczny z receptury i zdanie egzaminu testowego 120 pytań, 5 odpowiedzi 
jedna  prawdziwa  i  pytania  sprawdzające  umiejętność  połączenia  nazwy  leku  z  jego 
mechanizmem działania lub zastosowaniem praktycznym. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Wielosz M. „Farmakologia kliniczna”, 2001 
Kostowski W. [red.] „Farmakologia”, PZWL, 2002 
Wielosz M. „Receptura”, LTN, 1998 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Mutschler E., Danysz A. „Farmakologia i toksykologia”, Urban&Partner, Wrocław 2004 
Podlewscy J.J. „Leki współczesnej terapii”, PZWL, 2002 
Pharmindex, 2007 
 
___________________________________________________________________________ 
 

Nazwa przedmiotu: Farmakologia kliniczna 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:   
Prof. dr hab. Marian Wielosz 
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej  
 
Kierownik jednostki: 
Prof. dr hab. Marian Wielosz 
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok V - Semestr  IX 
 
Liczba godzin: 30 

 

 

 

ć

wiczenia :  30 

 

 

 

 

 

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Celem  nauczania  farmakologii  klinicznej  jest  ugruntowanie  wiedzy  o  działaniu  leków  i  ich 
stosowaniu  u  chorych.  Studenci  winni  poznać  zasady  farmakokinetyki  klinicznej  z 
uwzględnieniem  przyczyn  różnic  osobniczych  w  stężeniu  leków  w  osoczu,  zasady  terapii 
monitorowanej  stężeniem  leków  we  krwi  oraz  mechanizmy  prowadzące  do  niekorzystnych 
interakcji między lekami. 
Studenci zapoznawani są ze schematami leczenia wybranych jednostek chorobowych, ale też 
z  zasadami  nowoczesnego  postępowania  terapeutycznego  zwanego  farmakoterapia 
indywidualizowaną    uwzględniającą  wszystkie  czynniki  modyfikujące  działanie  leków  u 
konkretnego  pacjenta  (  choroby  współistniejące  uwarunkowane  genetycznie,  odmienne 
reakcje  na  leki  wiek,  płeć  ,  czynniki  środowiska  równocześnie  stosowane  inne  substancje 
lecznicze). 
 

 

64

Zasadnicze treści przedmiotu:  
1.

  Farmakokinetyka  kliniczna  z  uwzględnieniem  przyczyn  osobniczych  różnic  w  stężeniu    

leków w osoczu. 

2.

  Niepożądane działania leków. 

3.

  Interakcje między lekami, zapobieganie, leczenie. 

4.

  Zasady chemioterapii zakażeń  bakteryjnych z uwzględnieniem interakcji leków 

5.

  Chemioterapia nowotworów i leczenie objawów niepożądanych leków cytostatycznych. 

6.

  Farmakoterapia  w  czasie  reanimacji,  wstrząsu  kardiogennego  i  przełomu 

nadciśnieniowego. 

7.

  Farmakoterapia chorób przewodu pokarmowego i wątroby. 

8.

  Leczenie najczęstszych schorzeń  układu oddechowego 

9.

  Farmakoterapia wybranych schorzeń układu moczowego 

10.

 Farmakoterapia  chorób reumatycznych i alergicznych. 

11.

 Farmakoterapia stanów drgawkowych  i zaburzeń świadomości. 

12.

 Farmakoterapia chorób psychicznych z uwzględnieniem interakcji leków. Toksykomanie. 

13.

 Wybrane zagadnienia leczenia hormonalnego. 

14.

 Leczenie zatruć wywołanych lekami , pestycydami i grzybami. 

15.

 Leki,  a prowadzenie pojazdów. 

 
Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Dyskusja w czasie seminariów,  zaliczenie  pisemne. 
 
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu: 
Obecność na ćwiczeniach. Pozytywna ocena z zaliczenia semestralnego. 
 
Forma zaliczenia:  
Zaliczenie pisemne obejmujące schemat leczenia wybranych przypadków chorobowych ( 4 
tematy). 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
Orzechowska-Juzwenko K. [red.] „Podstawy farmakologii klinicznej”. 
Rang H.P., Dale M.M., Ritter J.M. „Farmakologia kliniczna”, red. naukowy wyd. M. Wielosz 
Chodera A., Herman Z.S. „Farmakologia kliniczna”. 
 
Piśmiennictwo zalecane: 
Kostowski W. [red.] „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii”. 
 
___________________________________________________________________________ 
 
 

Nazwa przedmiotu: Filozofia człowieka 

 
Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:  
Dr n. hum. Jarosław Sak 
 
Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu 
Zakład Etyki i Filozofii Człowieka 
 
Kierownik Jednostki: 
Dr n. hum. Jarosław Sak 

 

65

 
Miejsce przedmiotu w programie studiów: 
Rok I - Semestr I 
 
Liczba godzin: 20  
ć

wiczenia: 20  

 
Cel nauczania: 
Zapoznanie studentów z obszarem badawczym filozofii i celami prowadzenia refleksji 
filozoficznej oraz zarysem ewolucji koncepcji filozoficznych. Przedstawienie podstawowych 
kategorii filozoficznych ze szczególnym uwzględnieniem idei z zakresu filozofii człowieka i 
etyki.  
 
Zasadnicze treści nauczania: 
 
TEMATY ĆWICZEŃ: 
I. Wprowadzenie do filozofii 

A. Pojęcie i zakres filozofii.  
B. Obszar badawczy filozofii i jej podstawowe działy.  

  ontologia i metafizyka 

  epistemologia 

  antropologia filozoficzna 

  etyka i aksjologia 

C. Okresy historyczne filozofii europejskiej. 
D. Antropologia filozoficzna jako źródło refleksji nad człowiekiem. Poszukiwanie 
sensu istnienia człowieka. 

 
II. Narodziny filozofii człowieka.  

A. Zwrot humanistyczny w filozofii: Protagoras i sofiści. 
B. Sokrates i jego uczniowie: poszukiwanie prawdy o człowieku. 
Zagadnienia i pytania: 

1.

  Jaki cel stawiali sofiści przed filozofią? 

2.

  Czym jest relatywizm? Jakie cechy posiadał relatywizm sofistów? 

3.

  Na czym polegał praktycyzm według sofistów? 

4.

  Istota konwencjonalizmu według sofistów. 

5.

  Pojęcie cnoty (arete) według Sokratesa. 

6.

  Dlaczego według Sokratesa cnota jest wiedzą? Charakterystyka 

intelektualizmu etycznego. 

7.

  Charakterystyka sokratejskiej metody elenktycznej. 

8.

  Charakterystyka sokratejskiej metody majeutycznej. 

9.

  Znaczenie rozumowania indukcyjnego i definicji dla poszukiwania przez 

Sokratesa prawdy o człowieku 

10.

 Uczniowie Sokratesa. Etyka cyników. 

 
III. Okres klasyczny: wielkie systemy filozoficzne starożytności. Część I. Podstawy systemu 
filozofii platońskiej. Analiza platońskiej filozofii człowieka. 

- Nauka o ideach; Nauka o przyrodzie; Nauka o duszy; Nauka o poznaniu; 
Etyka; Szkoła Platona. 

1.

  Charakterystyka świata idei według Platona. Natura idei. 

2.

  Relacje pomiędzy światem idei i światem rzeczy według Platona. 

 

66

3.

  Problem relacji duszy i ciała w systemie filozofii platońskiej 

4.

  Funkcja biologiczna duszy człowieka według Platona. 

5.

  Funkcja poznawcza duszy według Platona. Platońska teoria poznania. 

6.

  Funkcja religijna duszy i eschatologia platońska. 

7.

  Etyka platońska: teoria czterech cnót. 

8.

  Pojęcie miłości według Platona. 

9.

  Nauka o Państwie: cechy idealnego państwa według Platona. 

10.

 Akademia Platońska i uczniowie Platona. Wpływ filozofii Platona na 

dalsze dzieje filozofii. 

 

IV. Okres klasyczny: wielkie systemy filozoficzne starożytności. Część II. Arystoteles i 
filozofia perypatetycka. 

- Podstawy ontologiczne, epistemologiczne i aksjologiczne systemu filozofii 
perypatetyckiej 

- Logika; Filozofia teoretyczna; Filozofia praktyczna; Następcy Arystotelesa. 

 

1.

  Podział filozofii według Arystotelesa 

2.

  Logika  jako  przygotowanie  do  uprawiania  filozofii:  teoria  pojęć  i  sądów 

według Arystotelesa. 

3.

  Pojęcie substancji według Arystotelesa. 

4.

  Hylemorfizm. Arystotelesowskie pojęcia materii i formy. 

5.

  Pojęcia:  „energia”  i  „dynamis”  („potentia”)  w  odniesieniu  do  materii  i 

formy według Arystotelesa. 

6.

  Pojęcie pierwszej przyczyny 

7.

  Hierarchiczna koncepcja duszy ludzkiej według Arystotelesa. 

8.

  Arystotelesowska etyka eudajmonistyczna: pojęcie dobra najwyższego. 

9.

  Arystotelesowski system cnót: cnoty dianoetyczne i etyczne. 

10.

 Szkoła perypatetycka i następcy Arystotelesa.   

 

V. Końcowy okres filozofii starożytnej. Początki filozofii chrześcijańskiej. 

Plotyn i Św. Augustyn 

1.

  Charakterystyka systemu emanacyjnego Plotyna. 

2.

  Absolut według Plotyna i jego funkcja w systemie emanacyjnym. 

3.

  Ludzka dusza i idea nawrócenia według Plotyna. Drogi w dół i wzwyż. 

4.

  Nowy charakter teorii poznania i refleksji etycznej według Plotyna. 

5.

  Zasadniczy cel filozofii według Św. Augustyna: istota szczęścia. 

6.

  Problem  poznania  idei  i  oświecenie  przez  Boga  (teoria  iluminizmu)  w 

filozofii Św. Augustyna. 

7.

  Istota przewagi Boga nad światem według Św. Augustyna. 

8.

  Istota przewagi duszy nad ciałem. 

9.

  Istota filozoficznego woluntaryzmu według Św. Augustyna. 

10.

 Podstawowe idee aksjologiczne  i  etyczne według  Św. Augustyna:  natura 

dobra i zła, idea łaski. 

 
VI. Filozofia wczesnego średniowiecza: Św. Anzelm i początki scholastyki.  
Okres systemów filozofii średniowiecznej XIII wieku: Św. Tomasz z Akwinu. 

1.

  Relacja pomiędzy wiarą i rozumem według Św. Anzelma 

2.

  Dowody na istnienie Boga według Św. Anzelma 

3.

  Relacja pomiędzy wiedzą i wiarą w filozofii Św. Tomasza z Akwinu. 

 

67

4.

  Składniki bytu: istota – istnienie oraz materia – forma według Św. 

Tomasza 

5.

  Teoretyczne podstawy dowodzenia istnienia Boga przez Św. Tomasza z 

Akwinu. Dowody na istnienie Boga: z istnienia ruchu i z niesamoistności 
ś

wiata. 

6.

  Dowody na istnienie Boga według Św. Tomasza: z przypadkowości 

rzeczy, z istnienia istot o różnym stopniu doskonałości, z powszechnej 
celowości przyrody. 

7.

  Nauka o duszy w filozofii Św. Tomasza 

8.

  Główne założenia teorii poznania według Św. Tomasza. 

9.

  Teocentryczna filozofia moralna według Św. Tomasza. 

10.

 Uczniowie Św. Tomasza i neotomizm.   

 

VII. 

Racjonalistyczna

 filozofia nowożytna XVII wieku: Kartezjusz, Pascal. 

1.

  Sceptycyzm metodyczny Kartezjusza i fundamenty dla filozofii 

racjonalistycznej: Cogito ergo sum. 

2.

  Problem pewności istnienia Boga i istnienia innych bytów: przymioty 

Boga według Kartezjusza. 

3.

  Charakterystyka ludzkiej duszy według Kartezjusza. 

4.

  Charakterystyka ludzkiego ciała według Kartezjusza 

5.

  Problem kartezjańskiego dualizmu duszy i ciała 

6.

   Istota błędu człowieka według kartezjańskiej teorii poznania. 

7.

  Bezradność rozumu według Pascala. 

8.

  Porządek serca według Pascala. 

9.

  Porządek dóbr według Pascala. 

10.

 Problem wielkości i nicości człowieka w filozofii Pascala. 

 
VIII. Filozofia francuskiego Oświecenia XVIII wieku: Wolter, La Metrie, Rousseau  
 

 

1. Pojęcie racjonalizmu w filozofii Woltera. 

 

 

2. Idea naturalizmu według Woltera 

 

 

3. Argumentacja La Metrie’ego za materializmem 

 

 

4. Materializm panpsychiczny według La Metrie’ego. 

 

 

5. Materializm mechanistyczny według La Metrie’ego. 

 

 

6. Praktyczne konsekwencje materializmu. 

 

 

7. Potępienie cywilizacji według Rousseau. 

 

 

8. Pojęcie natury według Rousseau. 

 

 

9. Potępienie ustroju społecznego według Rousseau. 

 

 

10. Poglądy pedagogiczne Rousseau. 

 
IX. Współczesne kierunki filozoficzne: egzystencjalizm, personalizm. 

1.

  Główni przedstawiciele egzystencjalizmu 

2.

  Punkt wyjścia egzystencjalizmu 

3.

  Właściwości ludzkiego istnienia według egzystencjalizmu 

4.

  Śmierć i pojęcia troski i trwogi w filozofii egzystencjalnej 

5.

  Pojęcie wolności w egzystencjalizmie 

6.

  Etyka egzystencjalna 

7.

  Twórcy personalizmu 

8.

  Punkt wyjścia personalizmu 

9.

  Personalizm jako opozycja wobec naturalizmu 

10.

 Założenia etyki personalistycznej. 

 

68

 
X. Polskie tradycje filozoficzne w zakresie antropologii etyki i filozofii medycyny. 

a) Szkoła Lwowsko-Warszawska 
b) Polska Szkoła Filozofii Medycyny 

 

 

- Ferdynand Dworaczek i Tytus Chałubiński 

 

 

- Władysław Biegański 

 

 

- Zygmunt Kramsztyk 

 

 

- Henryk Nussbaum 

 

 

- Ludwik Fleck 

 

 

c) Współczesna filozofia człowieka i filozofia medycyny w Polsce. 

 

 

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty: 
Nabycie  umiejętności  stosowania  wybranych  koncepcji  filozoficznych  do  rozstrzygania 
dylematów etycznych i antropologicznych pojawiających się w pracy personelu medycznego. 
Przedmiot kończy się zaliczeniem ustnym.   
 
Forma zaliczenia: 
Zaliczenie bez oceny. 
 
Piśmiennictwo obowiązkowe: 
1. „Notatki do ćwiczeń z filozofii”, pod redakcją Krzysztofa Marczewskiego, Akademia 
Medyczna w Lublinie, Lublin 2000 
2. Wł. Tatarkiewicz, „Historia filozofii”, tom 1-3, PWN, Warszawa 1998 

 
_______________________________________________________ 
 
Nazwa przedmiotu: Fizjologia człowieka 

 
Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:  
Prof. dr hab. Krystyna Lupa  
 
Nazwa jednostki realizującej przedmiot:  
Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka 
 
Kierownik Jednostki: 
Prof. dr hab. Krystyna Lupa  
 
Miejsce przedmiotu w programie studiów:    
Rok II – Semestr  III i IV 
 
Liczba godzin: 190   

 

 

wykładów : 55 

 

 

 

 

ć

wiczeń :  135  

 

 

 

       

 
Cel nauczania przedmiotu: 
Celem  nauczania  fizjologii  jest  przyswojenie  przez  studentów  wiadomości  o  czynnościach 
narządów  i  układów  w  organizmie  człowieka.  Zajęcia  z  fizjologii  dają  możliwość 
zrozumienia  praw  rządzących  ustrojem  w  stanie  zdrowia  a  także  mechanizmów 
przystosowania  się  układów  do  zmieniających  się  warunków  zewnętrznych  i  wewnętrznych