ANALIZA OBJĘTOŚCIOWA
1. Redoksometria
2. Kompleksometria
3. Alkacymetria
4. Argentometria
Substancja podstawowa:
(H
2
C
2
O
4
·2H
2
O),
M = 126,06 g·mol
–1
.
5 H
2
C
2
O
4
+ 2 MnO
4
–
+ 6 H
+
10 CO
2
+ 2 Mn
2+
+ 8 H
2
O
kolby
O
H
O
C
H
O
H
O
C
H
O
C
H
V
M
m
c
2
4
2
2
2
4
2
2
4
2
2
2
2
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
KMnO
4
H
2
C
2
O
4
Biureta
Kolba stożkowa
ETAPY ANALIZY OBJĘTOŚCIOWEJ
1. Przygotowanie roztworu substancji podstawowej w kolbie miarowej
2. Przygotowanie roztworu, którym prowadzone będzie miareczkowanie
3. Oznaczenie stężenia roztworu, którym prowadzone będzie miareczkowanie
4. Miareczkowanie roztworu badanego
H
2
C
2
O
4
Naczynko wagowe
Redoksometria
Substancja podstawowa:
- Krystaliczny kwas szczawiowy
(H
2
C
2
O
4
·2H
2
O),
M = 126,06 g·mol
–1
.
5 H
2
C
2
O
4
+ 2 MnO
4
–
+ 6 H
+
10 CO
2
+ 2 Mn
2+
+ 8 H
2
O
MnO
H C O
H C O
MnO
c
c
V
4
2 2 4
2 2 4
4
5
2 V
..................................
kolby
O
H
O
C
H
O
H
O
C
H
O
C
H
V
M
m
c
2
4
2
2
2
4
2
2
4
2
2
2
2
5
2
red
utl
n
n
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
KMnO
4
H
2
C
2
O
4
Biureta
Kolba stożkowa
Manganometryczne oznaczanie Fe
2+
Manganometria - Metoda ilościowej analizy stechiometrycznej,
w której wykorzystuje się reakcje utleniania - redukcji.
Stosowana jest do oznaczanie reduktorów.
Utleniaczem jest manganian(VII) potasu.
Oznaczenie stężenia roztworu, którym prowadzone będzie miareczkowanie
H
2
C
2
O
4
Jak w oznaczeniach manganometrycznych określa się punkt równoważności molowej?
Redoksometria
5
1
red
utl
n
n
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
KMnO
4
Biureta
Kolba stożkowa
Manganometryczne oznaczanie Fe
2+
Miareczkowanie roztworu badanego
Fe
2+
Fe
2+
MnO
4
-
+ 5 Fe
2+
+ 8 H
+
= 2 Mn
2+
+ 5 Fe
3+
+ 4 H
2
O
2
4
4
2
5
Fe
MnO
MnO
Fe
V
c
V
c
2
Fe
kolby
Fe
Fe
c
V
M
m
Manganometryczne oznaczanie Fe
2+
Przykład:
Z kolby miarowej na 250 cm
3
, zawierającej roztwór siarczanu żelaza(II),
pobrano pipetą 25 cm
3
i po zakwaszeniu miareczkowano roztworem KMnO
4
o stężeniu
0,02112 mol·dm
-3
, zużywając 17,8 cm
3
tego roztworu. Oblicz masę Fe
2+
znajdującą się
w kolbie miarowej.
Dane:
V
kolby
= 250 cm
3
V
pipety
= 25 cm
3
V(KMnO
4
) = 17,8 cm
3
c(KMnO
4
) = 0,02112 mol/dm
3
M(Fe) = 56 g/mol
Należy obliczyć:
m
Fe
= ?
Rozwiązanie:
MnO
4
-
+ 5 Fe
2+
+ 8 H
+
= 2 Mn
2+
+ 5 Fe
3+
+ 4 H
2
O
5
utl
red
n
n
2
4
4
2
5
Fe
MnO
MnO
Fe
V
c
V
c
07519
,
0
25
02112
,
0
8
,
17
5
2
Fe
c
2
Fe
kolby
Fe
Fe
c
V
M
m
g
m
Fe
0526
,
1
07519
,
0
25
,
0
56
Redoksometria
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
KMnO
4
Biureta
Kolba stożkowa
Manganometryczne oznaczanie Ca
2+
Miareczkowanie roztworu badanego
Ca
2+
H
2
C
2
O
4
1. Ca
2+
+ C
2
O
4
2-
= Ca(COO)
2
2. Ca(COO)
2
+ H
2
SO
4
= H
2
C
2
O
4
+ CaSO
4
3. 2 MnO
4
-
+ 5 H
2
C
2
O
4
+ 6 H
+
= 2 Mn
2+
+ 10 CO
2
+ 8 H
2
O
4
2
2
2
O
C
H
Ca
n
n
2
4
4
2
2
5
Ca
MnO
MnO
Ca
V
c
V
c
2
2
2
Ca
kolby
Ca
Ca
c
V
M
m
2
5
utl
red
n
n
2
5
4
2
MnO
Ca
n
n
Manganometryczne oznaczanie Ca
2+
Przykład:
Jaki procent węglanu wapnia zawierała próbka marmuru o masie 0,1987 g, jeśli
po jej rozpuszczeniu w kwasie solnym, jony wapnia wytrącono w postaci szczawianu
wapnia, osad odsączono, rozpuszczono w kwasie siarkowym, a następnie miareczkowano
roztworem KMnO
4
o stężeniu 0,02110 mol·dm
-3
, zużywając 28,5 cm
3
tego roztworu?
Dane:
m
marmuru
= 0,1987 g
V(KMnO
4
) = 28,5 cm
3
c(KMnO
4
) = 0,02110 mol/dm
3
M
(
CaCO
3
)
= 100 g/mol
Należy obliczyć:
%
CaCO
3
= ?
Rozwiązanie:
1. Ca
2+
+ C
2
O
4
2-
= Ca(COO)
2
2. Ca(COO)
2
+ H
2
SO
4
= H
2
C
2
O
4
+ CaSO
4
3. 2 MnO
4
-
+ 5 H
2
C
2
O
4
+ 6 H
+
= 2 Mn
2+
+ 10 CO
2
+ 8 H
2
O
2
5
4
3
MnO
CaCO
n
n
4
4
3
3
4
3
KMnO
KMnO
CaCO
CaCO
MnO
CaCO
c
V
M
m
n
n
2
5
4
4
3
3
KMnO
KMnO
CaCO
CaCO
c
V
M
m
3
4
4
3
2
5
CaCO
KMnO
KMnO
CaCO
M
c
V
m
g
m
CaCO
1503
,
0
100
02110
,
0
0285
,
0
2
5
3
66
,
75
100
1987
,
0
1503
,
0
100
%
3
3
marmuru
CaCO
m
m
CaCO
2
5
utl
red
n
n
2
5
4
2
MnO
Ca
n
n
Redoksometria
Substancja podstawowa:
- K
2
Cr
2
O
7
M = 294,20 g·mol
–1
.
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
Biureta
Kolba stożkowa
Jodometryczne oznaczanie Cu
2+
Oznaczenie stężenia roztworu, którym prowadzone będzie miareczkowanie
Jodometria - Metoda ilościowej analizy stechiometrycznej,
w której wykorzystuje się reakcje utleniania - redukcji.
Stosowana jest do oznaczanie utleniaczy.
Miareczkowanie prowadzi się roztworem tiosiarczanu sodu (Na
2
S
2
O
3
).
kolby
O
Cr
K
O
Cr
K
O
Cr
V
M
m
c
7
2
2
7
2
2
2
7
2
1. Cr
2
O
7
2-
+ 6 I
-
+ 14 H
+
= 2 Cr
3+
+ 3 I
2
+ 7 H
2
O
2. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
K
2
Cr
2
O
7
I
2
Na
2
S
2
O
3
3
2
7
2
2
O
Cr
I
n
n
2
2
2
3
2
I
O
S
n
n
6
2
7
2
2
3
2
O
Cr
O
S
n
n
2
3
2
2
7
2
2
7
2
2
3
2
6
O
S
O
Cr
O
Cr
O
S
V
c
V
c
Jak w oznaczeniach jodometrycznych określa się punkt równoważności molowej?
Redoksometria
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
Biureta
Kolba stożkowa
Jodometryczne oznaczanie Cu
2+
Oznaczenie stężenia roztworu badanego
3. 2 Cu
2+
+ 4 I
-
= 2 CuI + I
2
4. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
Cu
2+
I
2
Na
2
S
2
O
3
2
1
2
2
Cu
I
n
n
2
2
2
3
2
I
O
S
n
n
1
2
2
3
2
Cu
O
S
n
n
Miareczkowanie roztworu badanego
2
2
3
2
2
3
2
2
Cu
O
S
O
S
Cu
V
c
V
c
2
Cu
kolby
Cu
Cu
c
V
M
m
1. Cr
2
O
7
2-
+ 6 I
-
+ 14 H
+
= 2 Cr
3+
+ 3 I
2
+ 7 H
2
O
2. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
Jodometryczne oznaczanie Cu
2+
Przykład:
Próbkę rudy miedzi rozpuszczono w kwasie, a następnie dodano nadmiar KI. Na
zredukowanie wydzielonego jodu zużyto 35,0 cm
3
roztworu Na
2
S
2
O
3
o stężeniu 0,200 mol · dm
-3
.
Ile gramów miedzi zawierała próbka?
Dane:
V(Na
2
S
2
O
3
) = 35,0 cm
3
c(Na
2
S
2
O
3
) = 0,200 mol/dm
3
M
Cu
= 64 g/mol
Należy obliczyć:
m
Cu
= ?
Rozwiązanie:
1. 2 Cu
2+
+ 4 I
-
= 2 CuI + I
2
2. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
2
1
2
2
Cu
I
n
n
2
2
2
3
2
I
O
S
n
n
1
2
2
3
2
Cu
O
S
n
n
3
2
2
2
O
S
Na
Cu
n
n
3
2
2
3
2
2
2
O
S
Na
O
S
Na
Cu
Cu
c
V
M
m
g
c
V
M
m
O
S
Na
O
S
Na
Cu
Cu
448
,
0
2
,
0
035
,
0
64
3
2
2
3
2
2
2
Redoksometria
Kolba miarowa
Pipeta
Roztwór
Biureta
Kolba stożkowa
Jodometryczne oznaczanie Fe
3+
Oznaczenie stężenia roztworu badanego
3. 2 Fe
3+
+ 2 I
-
= 2 Fe
2+
+ I
2
4. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
Fe
3+
I
2
Na
2
S
2
O
3
2
1
3
2
Fe
I
n
n
Miareczkowanie roztworu badanego
2
2
2
3
2
I
O
S
n
n
1
3
2
3
2
Fe
O
S
n
n
3
2
3
2
2
3
2
3
Fe
O
S
O
S
Fe
V
c
V
c
3
Fe
kolby
Fe
Fe
c
V
M
m
1. Cr
2
O
7
2-
+ 6 I
-
+ 14 H
+
= 2 Cr
3+
+ 3 I
2
+ 7 H
2
O
2. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
Jodometryczne oznaczanie Fe
3+
Przykład:
Ile gramów siarczanu żelaza(III) znajduje się w 200 cm
3
roztworu, jeśli 10,0 cm
3
tego
roztworu reaguje w oznaczeniu jodometrycznym z 12,85cm
3
roztworu tiosiarczanu sodu o stężeniu
0,1294 mol·dm
-3
?
Dane:
V(Na
2
S
2
O
3
) = 12,85 cm
3
c(Na
2
S
2
O
3
) = 0,1294 mol/dm
3
V
pipety
= 10 cm
3
V
kolby
= 200 cm
3
M(Fe
2
(SO
4
)
3
) = 400 g/mol
Należy obliczyć:
m(Fe
2
(SO
4
)
3
) = ?
Rozwiązanie:
1. 2 Fe
3+
+ 2 I
-
= 2 Fe
2+
+ I
2
2. 2 S
2
O
3
2-
+ I
2
= S
4
O
6
2-
+ 2 I
-
2
2
2
3
2
I
O
S
n
n
1
3
2
3
2
Fe
O
S
n
n
3
2
3
2
2
3
2
3
Fe
O
S
O
S
Fe
V
c
V
c
2
1
3
2
Fe
I
n
n
03326
,
0
1663
,
0
2
,
0
3
Fe
kolby
Fe
c
V
n
1663
,
0
10
1294
,
0
85
,
12
3
Fe
c
2
1
3
4
2
)
(
Fe
SO
Fe
n
n
g
M
n
m
SO
Fe
Fe
SO
Fe
652
,
6
400
03326
,
0
2
1
2
1
3
4
2
3
4
2
)
(
)
(
•
1.
Oblicz ile gramów KMnO
4
zawiera 5 dm
3
roztworu o stężeniu 0,0285 mol·dm
-3
.
Odp.: 22,5207 g.
•
2.
W jakiej objętości 0,0205 molowego roztworu KMnO
4
znajduje się 0,2650 g tej soli?
Odp.: 81, 79 cm
3
.
•
3.
Jakie jest miano roztworu nadmanganianu potasu o stężeniu 0,02366 mol·dm
-3
?
Odp.: 3, 74·10
-3
g·cm
-3
.
•
4.
Ile gramów dwuwodnego kwasu szczawiowego (H
2
C
2
O
4
·2H
2
O) rozpuszczono w wodzie,
jeśli uzyskano 100cm
3
roztworu o mianie 0,001852 g·cm
-3
względem bezwodnego kwasu?
Odp.: 0,2593 g.
•
5.
Ile gramów dwuwodnego kwasu szczawiowego należy odważyć w celu przygotowania
250 cm
3
roztworu o stężeniu 0,0500 mol·dm
-3
.
Odp.: 1,5758 g.
•
6.
Jakie jest stężenie molowe i miano roztworu (liczone na bezwodny kwas) otrzymanego
przez rozpuszczenie 1,2358 g krystalicznego kwasu szczawiowego w wodzie w kolbie
miarowej o objętości 250 cm
3
?
Odp.: 0,2593 g.
•
7.
Z naważki krystalicznego kwasu szczawiowego o masie 1,5855 g przygotowano roztwór
którego stężenie molowe wyniosło 0,0629 mol·dm
-3
. Oblicz jego objętość.
Odp.: 200 cm
3
.
•
8.
Na miareczkowanie 25 cm
3
roztworu kwasu szczawiowego, przygotowanego w kolbie
o objętości 250 cm
3
z odważki krystalicznego związku o masie 1,2578 g, zużyto 26,4 cm
3
KMnO
4
. Oblicz stężenie molowe oraz miano roztworu nadmanganianu potasu.
Odp.: 0,0151mol·dm
-3
; 2,39·10
-3
g·cm
-3
.
Zadania z manganometrii
•
9.
Jakie jest stężenie molowe roztworu KMnO
4
, jeśli jego 20,0 cm
3
utlenia jony szczawianowe, zawarte w roztworze, w
którym rozpuszczono 1,000 g dwuwodnego kwasu szczawiowego o czystości 98 %?
Odp.: 0,1555mol·dm
-3
•
10.
Próbkę krystalicznego kwasu szczawiowego o masie 1,8325 g rozpuszczono w wodzie. Na miareczkowanie powstałego
roztworu zużyto 35,0 cm
3
roztworu nadmanganianu potasu. Jakie jest stężenie molowe roztworu nadmanganianu potasu?
Odp.: 0,1661mol·dm
-3
•
11.
1,2055 g dwuwodnego kwasu szczawiowego rozpuszczono w wodzie w kolbie miarowej o pojemności 250 cm
3
. Kolbę
dopełniono do kreski wodą destylowaną. Na miareczkowanie 20 cm
3
roztworu KMnO
4
zużyto 25,0 cm
3
roztworu kwasu
szczawiowego. Oblicz stężenie molowe roztworu KMnO4.
Odp.: 0,0191mol·dm
-3
•
12.
Próbkę 0,3053 g technicznego dwuwodnego kwasu szczawiowego rozpuszczono w wodzie , zakwaszono kwasem
siarkowym i miareczkowano zużywając 28,5 cm
3
0,012120 molowego roztworu KMnO
4
. Oblicz procentową zawartość
H
2
C
2
O
4
·2H
2
O w technicznym kwasie.
Odp.: 62,37%.
•
13.
1,2782 g krystalicznego kwasu szczawiowego rozpuszczono na 200 cm
3
. Na miareczkowanie 20 cm
3
tego roztworu,
zakwaszonego H
2
SO
4
zużyto 15,0 cm
3
roztworu KMnO
4
. Oblicz miano roztworu nadmanganianu oraz objętość
0,100 molowego roztworu FeSO
4
, który przereaguje z 25 cm
3
tego roztworu KMnO
4
.
Odp.: 0,00427 g·cm
-3,
33,8 cm
3
.
•
14.
Ile gramów jonów Fe
2+
znajduje się w roztworze o objętości 200 cm3, jeśli na miareczkowanie 25 cm3 tego roztworu
zużyto 15,0 cm3 roztworu nadmanganianu potasu o stężeniu 0,020 mol·dm
-3
?
Odp.: 0,6702 g.
•
15.
Na miareczkowanie naważki 0,5200 g Na
2
C
2
O
4
zużyto 22,0 cm
3
roztworu KMnO
4
. Oblicz ile cm
3
tego roztworu utleni
Fe
2+
zawarte w 50 cm
3
0,100 molowego FeSO
4
.
Odp.: 14,17 cm
3
.
•
16.
15,0 cm
3
roztworu KMnO
4
utlenia w środowisku kwaśnym 0,0580 g jonów Fe
2+
. Oblicz stężenie molowe KMnO
4
.
Odp.: 0,0138mol·dm
-3
.
•
17.
28,5 cm
3
roztworu KMnO
4
utleniło w środowisku kwaśnym jony żelaza II zawarte w 20 cm
3
0,1280 molowego roztworu
FeSO
4
. Oblicz masę naważki krystalicznego kwasu szczawiowego, która całkowicie przereaguje z 25cm
3
tego samego
roztworu KMnO
4
.
Odp.: 0,1415 g.
Zadania z manganometrii