Międzynarodowe
stosunki gospodarcze
Międzynarodowe stosunki gospodarcze i
system gospodarki światowej
Rok akademicki 2013-2014
dr Paweł Pasierbiak
www.umcs.lublin.pl
Międzynarodowe
stosunki gospodarcze
Międzynarodowe stosunki gospodarcze i
system gospodarki światowej
Rok akademicki 2013-2014
dr Paweł Pasierbiak
www.umcs.lublin.pl
www.umcs.lublin.pl
Międzynarodowe stosunki gospodarcze zajmują się:
1. teoriami MSG
prawa ekonomiczne rządzące zachowaniami
przedsiębiorstw etc. w procesie kształtowania
międzynarodowych powiązań gospodarczych
2.
międzynarodową polityką ekonomiczną polityka ekonomiczna
prowadzona przez te podmioty.
1. teoriami MSG
2.
zasadami funkcjonowania gospodarki światowej jako całego
systemu oraz jej podmiotami
3.
funkcjonowaniem poszczególnych dziedzin gospodarki
światowej (rynek towarowy, walutowy, finansowy itp.)
4. celami i instrumentami ZPE
– sposobami oddziaływania na
stosunki gospodarcze z zagranicą
www.umcs.lublin.pl
Gospodarka światowa to:
■ system trwałych powiązań produkcyjnych,
technologicznych, handlowych, finansowych i
instytucjonalnych między gospodarkami narodowymi
różnych krajów włączający je w ogólnoświatowy proces
produkcji i wymiany
■ zbiór organizacji gospodarczych (państw, gospodarstw
narodowych, przedsiębiorstw), charakteryzujących się
uformowaną strukturą oraz interakcjami przepływów
materialno-energetyczno-informacyjnych na obszarze
całego świata, światową siecią komunikacyjną oraz
wykształconym odrębnie poziomem regulacyjnym
współzależności międzynarodowych
■ powiązania gospodarcze w skali świata
www.umcs.lublin.pl
Rodzaje międzynarodowych powiązań gospodarczych:
■
handlowe
■ kapitałowe (inwestycyjne)
■ produkcyjne
■ finansowe
■ walutowe
■ instytucjonalne (GATT/WTO, OECD itp.)
www.umcs.lublin.pl
Determinanty rozwoju międzynarodowych powiązań
gospodarczych:
■ rozwój rynku w wyniku wielkich odkryć
■ rozwój międzynarodowego podziału pracy
■ rozwój techniki produkcji
■ rozwój środków transportu
■ rozwój nowych technik łączności i przepływu informacji
■ rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych
■ rozwój procesów integracyjnych i powstanie regionalnych bloków
gospodarczych
■ tworzenie i rozwój instytucji międzynarodowych, obsługujących i
usprawniających współpracę gospodarczą – m. in. GATT/WTO,
OECD, IMF, BŚ, ONZ
■ wojny, kryzysy polityczne i ekonomiczne prowadzące do
dezintegracji i powstawania nowych układów politycznych i
ekonomicznych
www.umcs.lublin.pl
Zasady organizujące:
na czym opiera się mechanizm funkcjonowania gospodarki
światowej?
Może być oparty na:
■ działalności rynku
■ działalności organizacji międzynarodowych
■ oddziaływaniu krajów lub grupy krajów o najwyższym znaczeniu
dla gospodarki światowej
www.umcs.lublin.pl
Siła to...
... możliwość takiego wpływania na partnerów, że robią to, czego z
własnej woli, a więc w wypadku braku wpływu, nie uczyniliby
Wymiary siły:
■ polityczny (militarny)
■ ekonomiczny
■ siła „miękka” (soft power)
www.umcs.lublin.pl
Warianty ustalania i regulowania „zasad organizujących”
1. system liberalny (czysty)
2.
systemy, w których zasady organizujące gospodarkę
światową są w pewnym zakresie regulowane przez sferę
polityczną:
■ układ monocentryczny
■ układ policentryczny
www.umcs.lublin.pl
Formy regulacji:
■ hegemonia
■ dominacja
■ współzależność
■ przywództwo
www.umcs.lublin.pl
Etapy rozwoju gospodarki światowej
■ powiązania o charakterze lokalnym i regionalnym
■ okres przejściowy
■ tradycyjny (klasyczny) układ sił w gospodarce światowej
■ okres dezintegracji tradycyjnego układu sił
■ okres po II wojnie światowej
Względny udział w produkcji
przemysłowej
www.umcs.lublin.pl
Wyszczególnienie
1750
1800
1830
1860
1880
1900
Europa
23,2
28,1
34,2
53,2
61,3
62
Wielka Brytania
1,9
4,3
9,5
19,9
22,9
18,5
Cesarstwo Habsburskie
2,9
3,2
3,2
4,2
4,4
4,7
Francja
4,0
4,2
5,2
7,9
7,8
6,8
Państwo Niemieckie
2,9
3,5
3,5
4,9
8,5
13,2
Państwa Włoskie
2,4
2,5
2,3
2,5
2,5
2,5
Rosja
5,0
5,6
5,6
7,0
7,6
8,8
USA
0,1
0,8
2,4
7,2
14,7
23,6
Japonia
3,8
3,5
2,8
2,6
2,4
2,4
Kraje Trzeciego
Świata
73
67,7
60,5
36,6
26,9
11,0
Chiny
32,8
33,3
29,8
19,7
12,5
6,2
Indie
24,5
19,7
17,6
8,6
2,8
1,7
Udział wybranych krajów w eksporcie
towarowym świata w latach 1870–1938,
w mld USD i w procentach
www.umcs.lublin.pl
Wyszczególnienie 1870 1900 1913 1921 1929 1932
1938
Wartość
Świat
5,13
10,1
19,5
19,7
33
12,7
22,7
Udział
Świat
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
100,0
Wielka Brytania
18,9
14,6
13,5
14,0
10,9
10,2
10,8
Francja
10,5
7,9
6,8
7,5
6,0
6,1
3,9
Niemcy
8,3
10,9
12,4
3,8
9,7
10,8
9,3
USA
7,9
14,1
12,8
22,4
15,8
12,5
13,5
Japonia
0,3
1,0
1,6
3,1
2,9
2,9
3,3
Struktura geograficzna światowego eksportu
towarów w latach 1948–2011, w mld USD i w %
www.umcs.lublin.pl