2014-12-11

1

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

Pojęcie PAŃSTWA

PAŃSTWO

PAŃSTWO

– oznacza złożoną, zróżnicowaną wewnętrznie,

wieloszczeblową strukturę administracyjną społeczeństwa
zamieszkującego określone terytorium, dysponującą władzą
ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

•

W języku codziennym – państwo to

centralne oraz lokalne

instytucje i urzędy publiczne

, których działalność związana jest

z funkcjonowaniem danego systemu społecznego –
gospodarczego .

FUNKCJA PODSTAWOWA

Tworzenie ładu instytucjonalno-prawnego

••

FUNKCJA DŁUGOOKRESOWA

FUNKCJA DŁUGOOKRESOWA

polegająca nie na bieżących

interwencjach państwa, lecz na ustanawianiu stosunkowo

trwałych stabilnych instytucji i reguł gry.

Chodzi:

•

o tworzenie norm prawnych oraz instytucji chroniących własność

prywatną i prawa poszczególnych jednostek

•

o prawa większych zbiorowości i społeczeństwa jako całości,

•

organizowanie sprawnego systemu obiegu informacji

ekonomicznej,

•

ustanawianie zasad funkcjonowania instytucji obsługujących

rynek (tj.: giełdy i inne instytucje finansowe ),

•

zasad prowadzenia działalności gospodarczej, w tym tworzenia i

likwidowania przedsiębiorstw, warunków konkurencji między

podmiotami krajowymi i zagranicznymi stosunków między

producentami i konsumentami oraz między przedsiębiorcami i

pracownikami .

Funkcje państwa

•

Ekonomiczna

•

Społeczna

•

Polityczna

Między funkcjami zachodzą rozliczne związki.

Między funkcjami zachodzą rozliczne związki.

Funkcje ekonomiczne są powiązane zasadniczo

Funkcje ekonomiczne są powiązane zasadniczo

z funkcjami społecznymi.

z funkcjami społecznymi.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2014-12-11

2

EKONOMICZNE FUNKCJE PAŃSTWA

•

FUNKCJA ALOKACYJNA

•

FUNKCJA STABILIZACYJNA

•

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA

Funkcja alokacyjna

Funkcja alokacyjna

•

polega na podejmowaniu działań sprzyjających
optymalnej alokacji zasobów gospodarczych.

Zasadniczym zdaniem państwa w gospodarce zgodnie
z funkcja alokacji jest :

•

rozszerzanie prywatnej przedsiębiorczości i rynku

tak by ograniczać własność publiczną i stosowanie
administracyjnych metod regulowania gospodarki.

•

wspieranie konkurencji

przez działania zbliżające

warunki, w jakich funkcjonują podmioty gospodarcze
do warunków odpowiadających doskonałej
konkurencji. Chodzi o usprawnienie systemu obiegu
informacji ekonomicznej, zwalczanie struktur i praktyk
monopolistycznych, eliminowanie barier wejścia na
rynek itp.

Funkcja stabilizacyjna

polega na podejmowaniu przez państwo działań

stabilizujących gospodarkę przez realizacje celów

makroekonomicznych

takich jak:

•

osiągnięcie i utrzymywanie w dłuższym okresie

wysokiego tempa wzrostu gospodarczego,

•

wyeliminowanie lub przynajmniej ograniczenie do

minimum inflacji i bezrobocia,

•

zmniejszenie amplitudy wahań poziomu aktywności

gospodarczej (wahań koniunkturalnych)

•

oraz możliwie najlepsze wykorzystanie rzeczowych

czynników produkcji.

Cele te osiągane są przez dwa rodzaje polityki

makroekonomicznej oraz instrumenty polityki

ekonomicznej!

Funkcja stabilizacyjna (2) – polityka

makroekonomiczna => narzędzia popytowe

Wyróżnia się zwykle dwa zasadnicze rodzaje polityki makroekonomicznej

państwa : politykę fiskalną (określoną niekiedy mianem budżetowej )

oraz politykę monetarną (pieniężną).

••

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- polega na sterowaniu poziomem podatków płaconych

przez społeczeństwo i wydatków państwa.

••

Polityka monetarna

Polityka monetarna

– polega na sterowaniu przez bank centralny (w

imieniu państwa ) stopą wzrostu podaży pieniądza .

Skutki zmian:

Skutki zmian:
•

Podatki obniżają dochody i ograniczają wydatki prywatne na konsumpcje

indywidualną, a ponadto wypływają na inwestycje, potencjalną produkcję

i zatrudnienie.

•

Wydatki państwa wpływają m.in. na wielkość konsumpcji zbiorowej .

•

Zmiany w podaży w pieniądza (ilości pieniądza w obiegu) wpływają z kolei

na zmiany stóp procentowych ,a pośrednio na inwestycje ,budownictwo

mieszkaniowe oraz eksport i import .
Zarówno fiskalna jak i monetarna polityka państwa oddziałuje przede

wszystkim na

popytową stronę gospodarki

, przy czym oddziałuje to ma

głowie

charakter krótkookresowy .

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2014-12-11

3

Funkcja stabilizacyjna (3) – polityka

makroekonomiczna => narzędzia podażowe

•

Oddziaływanie na stronę podażową ma raczej

charakter

średnio-długookresowy .

•

Państwo może m.in.:

a) promować postęp techniczny (przez zwiększanie

nakładów na badania i rozwój )

b) stabilizować rynek pieniężny,
c) tworzyć bodźce do oszczędzania,
d) oddziaływać na kwalifikacje pracowników (przez

wydatki na szkolnictwo różnych szczebli i dokształcanie

zawodowe)

e) oraz wpływać w inny sposób na takie czynniki jak:

zatrudnienie, wydajność pracy i inwestycje, od których w

dużym stopniu zależy potencjalne tempo wzrostu

gospodarczego.

Funkcja redystrybucyjna

•

Polega na działach zmierzających do niwelowania zbyt dużych, nie
akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy
ludziom starym i upośledzonym i chorym którzy nie są w stanie radzić sobie
sami.

Głównymi instrumentami realizacji omawianej tu funkcji państwa są:

a)

system podatkowy (w tym zwłaszcza tzw. podatek progresywny ),

b)

wydatki budżetowe,

c)

składki na ubezpieczenia społeczne

d)

oraz systemy różnego typu opłat i cen.

Głównymi formami pomocy ze strony państwa są :

a)

rożnego typu świadczenia pieniężne (płatności transferowe), w tym
świadczenia dofinansowywane przez państwo (np. emerytury i renty, zasiłki
inwalidzkie i chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych )

b)

oraz świadczenia finansowane w całości przez państwo (zasiłki dla osób o
niskich dochodach, zasiłki dla niepełnosprawnych, dodatki rodzinne , dodatki
mieszkaniowe),

c)

a także świadczenia w naturze np. świadczenia tego typu w ramach
powszechnej służby zdrowia i oświaty .

Ile państwa w państwie?

Argumenty za i przeciw aktywnej roli

państwa w gospodarce

w świetle teorii ekonomii

Argumenty

za

ekonomiczną rola państwa

•

Konieczność zabezpieczenia systemu gospodarczego

od strony instytucjonalno-prawnej.

•

Niedoskonałość rynku i konkurencji w praktyce,

związane z monopolizacją gospodarki i innymi

czynnikami (niedoskonała informacja, ograniczona

mobilność czynników produkcji ), prowadzące do

nieprawidłowej alokacji zasobów gospodarczych oraz

obniżania poziomu dobrobytu społeczeństwa.

•

Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych z

zakresu produkcji i konsumpcji.

•

Istnienie dóbr publicznych – problem finansowania,

problem gapowicza.

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2014-12-11

4

Argumenty

za

ekonomiczną rola państwa (2)

•

Istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych społecznie
lub szczególnie korzystnych społecznie.

•

Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę -
wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie,
niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych, inflacji)

•

Istnienie pozbawionych opieki ludzi starszych,
niedołężnych, upośledzonych i chorych.

•

Powstawanie zbyt dużych, nie akceptowalnych
społecznie różnic w dochodach i majątkach, co osłabia
motywację ludzi o niskich dochodach i sprzyja
protestom, patologiom.

Argumenty

przeciw

ekonomicznej roli państwa

•

Pojawienie się stanów nierównowagi na rynku, szczególnie w
wyniku regulacji państwowych.

•

Zniekształcone informacje – im więcej państwowych regulacji
tym bardziej zniekształcone i nieobiektywne informacje.

•

Zmniejszona elastyczność systemu gospodarczego wywołana
biurokratyzacją i usztywnieniem procesów decyzyjnych

•

Wysokie koszty interwencjonizmu państwowego przy
równocześnie niewielkiej skuteczności.

•

Osłabienie bodźców związanych z rynkiem

•

Niereprezentatywność państwa (rządu) – funkcjonariusze mogą
działać w interesie własnym, a nie interesie obywateli.

•

Ograniczenie wolności jednostki i hamowanie oddolnej
inicjatywy

PRAWDA CZY FAŁSZ ???

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)

2014-12-11

5

Rola państwa (rządu) w polskiej

gospodarce => debata 15.01.2015

Obszary:

1. Gospodarka (prawo, podatki, ulgi, sektory

strategiczne);

2. Służba zdrowia;
3. Szkolnictwo (od żłobków po uczelnie wyższe);
4. Rynek pracy;
5. Pomoc społeczna i polityka prorodzinna;
6. Bezpieczeństwo i obronność;

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (

http://www.novapdf.com

)