2014-12-11
1
ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE
ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE
Pojęcie PAŃSTWA
PAŃSTWO
PAŃSTWO
– oznacza złożoną, zróżnicowaną wewnętrznie,
wieloszczeblową strukturę administracyjną społeczeństwa
zamieszkującego określone terytorium, dysponującą władzą
ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
•
W języku codziennym – państwo to
centralne oraz lokalne
instytucje i urzędy publiczne
, których działalność związana jest
z funkcjonowaniem danego systemu społecznego –
gospodarczego .
FUNKCJA PODSTAWOWA
Tworzenie ładu instytucjonalno-prawnego
••
FUNKCJA DŁUGOOKRESOWA
FUNKCJA DŁUGOOKRESOWA
polegająca nie na bieżących
interwencjach państwa, lecz na ustanawianiu stosunkowo
trwałych stabilnych instytucji i reguł gry.
Chodzi:
•
o tworzenie norm prawnych oraz instytucji chroniących własność
prywatną i prawa poszczególnych jednostek
•
o prawa większych zbiorowości i społeczeństwa jako całości,
•
organizowanie sprawnego systemu obiegu informacji
ekonomicznej,
•
ustanawianie zasad funkcjonowania instytucji obsługujących
rynek (tj.: giełdy i inne instytucje finansowe ),
•
zasad prowadzenia działalności gospodarczej, w tym tworzenia i
likwidowania przedsiębiorstw, warunków konkurencji między
podmiotami krajowymi i zagranicznymi stosunków między
producentami i konsumentami oraz między przedsiębiorcami i
pracownikami .
Funkcje państwa
•
Ekonomiczna
•
Społeczna
•
Polityczna
Między funkcjami zachodzą rozliczne związki.
Między funkcjami zachodzą rozliczne związki.
Funkcje ekonomiczne są powiązane zasadniczo
Funkcje ekonomiczne są powiązane zasadniczo
z funkcjami społecznymi.
z funkcjami społecznymi.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)
2014-12-11
2
EKONOMICZNE FUNKCJE PAŃSTWA
•
FUNKCJA ALOKACYJNA
•
FUNKCJA STABILIZACYJNA
•
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Funkcja alokacyjna
Funkcja alokacyjna
•
polega na podejmowaniu działań sprzyjających
optymalnej alokacji zasobów gospodarczych.
Zasadniczym zdaniem państwa w gospodarce zgodnie
z funkcja alokacji jest :
•
rozszerzanie prywatnej przedsiębiorczości i rynku
tak by ograniczać własność publiczną i stosowanie
administracyjnych metod regulowania gospodarki.
•
wspieranie konkurencji
przez działania zbliżające
warunki, w jakich funkcjonują podmioty gospodarcze
do warunków odpowiadających doskonałej
konkurencji. Chodzi o usprawnienie systemu obiegu
informacji ekonomicznej, zwalczanie struktur i praktyk
monopolistycznych, eliminowanie barier wejścia na
rynek itp.
Funkcja stabilizacyjna
polega na podejmowaniu przez państwo działań
stabilizujących gospodarkę przez realizacje celów
makroekonomicznych
takich jak:
•
osiągnięcie i utrzymywanie w dłuższym okresie
wysokiego tempa wzrostu gospodarczego,
•
wyeliminowanie lub przynajmniej ograniczenie do
minimum inflacji i bezrobocia,
•
zmniejszenie amplitudy wahań poziomu aktywności
gospodarczej (wahań koniunkturalnych)
•
oraz możliwie najlepsze wykorzystanie rzeczowych
czynników produkcji.
Cele te osiągane są przez dwa rodzaje polityki
makroekonomicznej oraz instrumenty polityki
ekonomicznej!
Funkcja stabilizacyjna (2) – polityka
makroekonomiczna => narzędzia popytowe
Wyróżnia się zwykle dwa zasadnicze rodzaje polityki makroekonomicznej
państwa : politykę fiskalną (określoną niekiedy mianem budżetowej )
oraz politykę monetarną (pieniężną).
••
Polityka fiskalna
Polityka fiskalna
- polega na sterowaniu poziomem podatków płaconych
przez społeczeństwo i wydatków państwa.
••
Polityka monetarna
Polityka monetarna
– polega na sterowaniu przez bank centralny (w
imieniu państwa ) stopą wzrostu podaży pieniądza .
Skutki zmian:
Skutki zmian:
•
Podatki obniżają dochody i ograniczają wydatki prywatne na konsumpcje
indywidualną, a ponadto wypływają na inwestycje, potencjalną produkcję
i zatrudnienie.
•
Wydatki państwa wpływają m.in. na wielkość konsumpcji zbiorowej .
•
Zmiany w podaży w pieniądza (ilości pieniądza w obiegu) wpływają z kolei
na zmiany stóp procentowych ,a pośrednio na inwestycje ,budownictwo
mieszkaniowe oraz eksport i import .
Zarówno fiskalna jak i monetarna polityka państwa oddziałuje przede
wszystkim na
popytową stronę gospodarki
, przy czym oddziałuje to ma
głowie
charakter krótkookresowy .
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)
2014-12-11
3
Funkcja stabilizacyjna (3) – polityka
makroekonomiczna => narzędzia podażowe
•
Oddziaływanie na stronę podażową ma raczej
charakter
średnio-długookresowy .
•
Państwo może m.in.:
a) promować postęp techniczny (przez zwiększanie
nakładów na badania i rozwój )
b) stabilizować rynek pieniężny,
c) tworzyć bodźce do oszczędzania,
d) oddziaływać na kwalifikacje pracowników (przez
wydatki na szkolnictwo różnych szczebli i dokształcanie
zawodowe)
e) oraz wpływać w inny sposób na takie czynniki jak:
zatrudnienie, wydajność pracy i inwestycje, od których w
dużym stopniu zależy potencjalne tempo wzrostu
gospodarczego.
Funkcja redystrybucyjna
•
Polega na działach zmierzających do niwelowania zbyt dużych, nie
akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy
ludziom starym i upośledzonym i chorym którzy nie są w stanie radzić sobie
sami.
Głównymi instrumentami realizacji omawianej tu funkcji państwa są:
a)
system podatkowy (w tym zwłaszcza tzw. podatek progresywny ),
b)
wydatki budżetowe,
c)
składki na ubezpieczenia społeczne
d)
oraz systemy różnego typu opłat i cen.
Głównymi formami pomocy ze strony państwa są :
a)
rożnego typu świadczenia pieniężne (płatności transferowe), w tym
świadczenia dofinansowywane przez państwo (np. emerytury i renty, zasiłki
inwalidzkie i chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych )
b)
oraz świadczenia finansowane w całości przez państwo (zasiłki dla osób o
niskich dochodach, zasiłki dla niepełnosprawnych, dodatki rodzinne , dodatki
mieszkaniowe),
c)
a także świadczenia w naturze np. świadczenia tego typu w ramach
powszechnej służby zdrowia i oświaty .
Ile państwa w państwie?
Argumenty za i przeciw aktywnej roli
państwa w gospodarce
w świetle teorii ekonomii
Argumenty
za
ekonomiczną rola państwa
•
Konieczność zabezpieczenia systemu gospodarczego
od strony instytucjonalno-prawnej.
•
Niedoskonałość rynku i konkurencji w praktyce,
związane z monopolizacją gospodarki i innymi
czynnikami (niedoskonała informacja, ograniczona
mobilność czynników produkcji ), prowadzące do
nieprawidłowej alokacji zasobów gospodarczych oraz
obniżania poziomu dobrobytu społeczeństwa.
•
Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych z
zakresu produkcji i konsumpcji.
•
Istnienie dóbr publicznych – problem finansowania,
problem gapowicza.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)
2014-12-11
4
Argumenty
za
ekonomiczną rola państwa (2)
•
Istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych społecznie
lub szczególnie korzystnych społecznie.
•
Występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę -
wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie,
niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych, inflacji)
•
Istnienie pozbawionych opieki ludzi starszych,
niedołężnych, upośledzonych i chorych.
•
Powstawanie zbyt dużych, nie akceptowalnych
społecznie różnic w dochodach i majątkach, co osłabia
motywację ludzi o niskich dochodach i sprzyja
protestom, patologiom.
Argumenty
przeciw
ekonomicznej roli państwa
•
Pojawienie się stanów nierównowagi na rynku, szczególnie w
wyniku regulacji państwowych.
•
Zniekształcone informacje – im więcej państwowych regulacji
tym bardziej zniekształcone i nieobiektywne informacje.
•
Zmniejszona elastyczność systemu gospodarczego wywołana
biurokratyzacją i usztywnieniem procesów decyzyjnych
•
Wysokie koszty interwencjonizmu państwowego przy
równocześnie niewielkiej skuteczności.
•
Osłabienie bodźców związanych z rynkiem
•
Niereprezentatywność państwa (rządu) – funkcjonariusze mogą
działać w interesie własnym, a nie interesie obywateli.
•
Ograniczenie wolności jednostki i hamowanie oddolnej
inicjatywy
PRAWDA CZY FAŁSZ ???
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)
2014-12-11
5
Rola państwa (rządu) w polskiej
gospodarce => debata 15.01.2015
Obszary:
1. Gospodarka (prawo, podatki, ulgi, sektory
strategiczne);
2. Służba zdrowia;
3. Szkolnictwo (od żłobków po uczelnie wyższe);
4. Rynek pracy;
5. Pomoc społeczna i polityka prorodzinna;
6. Bezpieczeństwo i obronność;
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)