Wprowadzenie do
przedmiotu

Podstawowe poj

ę

cia

Systematyka prawa

Dr Madgalena Bainczyk
Opracowanie własne, na podstawie
Jolanta Jabło

ń

ska – Bo

ń

ca, Podstawy

prawa dla ekonomistów

Poj

ę

cie prawa

Prawo to zbiór norm wydanych

lub uznanych przez pa

ń

stwo,

których przestrzeganie jest
kontrolowane przez organ
władzy.

Najwa

ż

niejsze

funkcje prawa

organizacyjna

ochronna

Kontrolno -represyjna

Funkcja organizacyjna i ochronna
prawa

Prawo <->bezprawie

Porz

ą

dek <-> chaos

Porz

ą

dek -> bezpiecze

ń

stwo, stabilizacja, przewidywalno

ść

, pokój

Porz

ą

dek –> ochrona pa

ń

stwa przed zagro

ż

eniami zewn

ę

trznymi

np. wojn

ą

, terroryzmem, katastrofami ekologicznymi (prawo

mi

ę

dzynarodowe i unijne)

-> ochrona bezpiecze

ń

stwa wewn

ę

trznego pa

ń

stwa,

działania organów władzy pa

ń

stwowej (prawo wewn

ę

trzne i unijne)

-> ochrona jednostki (prawo wewn

ę

trzne i unijne): osoby

fizyczne (bezpiecze

ń

stwo osobiste, maj

ą

tkowe, pracy) osoby

prawne (bezpiecze

ń

stwo maj

ą

tkowe)

Funkcja kontrolno-represyjna

Prawo -> porz

ą

dek -> kontrola, czy dany

podmiot: pa

ń

stwo, organ władzy pa

ń

stwowej,

jednostka (osoba fizyczna, czy prawna)
przestrzegaj

ą

prawa

naruszenie prawa

=

represja/sankcja

->przewidziana w prawie mi

ę

dzynarodowym,

unijnym, wewn

ę

trznym (konstytucyjnym,

cywilnym, karnym, pracy)

->wymierzana przez przewidziany do tego organ

władzy

Dobre prawo

Dobre prawo

Dobrze

zorganizo

wane

organy
władzy

Dobrze

zorganizo

wane

organy
władzy

Władza jest

legitymowa

na

demokratyc

znie

Władza jest

legitymowa

na

demokratyc

znie

Akcepta

cja

społecz

na

Akcepta

cja

społecz

na

Ś

rodki

finans

owe

Ś

rodki

finans

owe

Skutec

zno

ść

prawa

Skutec

zno

ść

prawa

Dziedziny prawa

mi

ę

dzynarodowe

Wewn

ę

trzne/krajowe

unijne

Prawo wewn

ę

trzne

Stanowione przez parlament, który posiada legitymacj

ę

demokratyczn

ą

Podstawowe

ź

ródło prawa wew. to USTAWA

Adresatami prawa s

ą

organy władzy pa

ń

stwowej oraz

jednostki (osoby fizyczne i prawne) działaj

ą

ce na

terytorium danego pa

ń

stwa - > zasada suwerenno

ś

ci

terytorialnej -> prawo niemieckie, francuskie, polskie



globalizacja, tworzenie si

ę

prawa ponadnarodowego np.

prawo unijne

Stosowaniem prawa zajmuj

ą

si

ę

organy danego pa

ń

stwa o

charakterze wykonawczym i s

ą

downiczym

Prawo mi

ę

dzynarodowe

Stanowione przez pa

ń

stwa, które s

ą

jednocze

ś

nie

adresatami prawa

Podstawowe

ź

ródło pmp to: umowa mi

ę

dzynarodowa i

zwyczaj

Pozostałe podmioty pmp o kompetencjach
ograniczonych: organizacja mi

ę

dzynarodowa, jednostka,

ruch narodowowyzwole

ń

czy

Brak skutecznego systemu egzekwowania prawa, na
zasadzie wyj

ą

tku Rada Bezpiecze

ń

stwa ONZ działaj

ą

ca

na podstawie rdz. VII Karty Narodów Zjednoczonych,
s

ą

dy mi

ę

dzynarodowe – Mi

ę

dzynarodowy Trybunał

Sprawiedliwo

ś

ci, Mi

ę

dzynarodowy Trybunał Karny,

Europejskie Trybunał Praw Człowieka

Prawo unijne

Stosowane na terytoriach 27 pa

ń

stw

członkowskich UE

Adresowane do: instytucji unijnych, pa

ń

stw

członkowskich, jednostek

Stosowane bezpo

ś

rednio w pa

ń

stwach

członkowskich: „Bruksela” stanowi

->Jan K. z Krakowa stosuje

Ma pierwsze

ń

stwo przed prawem wewn

ę

trznym

Rodzaje prawa

wewn

ę

trznego ze

wzgl

ę

du na

sposób jego

tworzenia

System

kontynentalny

Prawo stanowione

przez parlament

Podział na stanowienie

i stosowanie prawa

USTAWA

System anglosaski

Prawo stanowione

tak

ż

e przez s

ą

dy

Case law

Prawo wyznaniowe

np. islam

Allah jako

ostateczny twórca

prawa, a Koran wraz

z Sunnami tworz

ą

Szariat tzw.

Ś

wiete

prawo islamu