Współczesne filozoficzne teorie edukacji - 

PERENIALIZM 

PERENIALIZM 

 

Termin perenializm wywodzi się od 

angielskiego słowa perennial,  

czyli wieczny i wyraża przeświadczenie, 

że najważniejsze zasady 

wychowania są niezmienne i nigdy nie 

tracą aktualności. 

 

Przedstawiciele: 

 



Robert Hutchins,  



Jacques Maritain 



Mortimer J. Adler 
 



nawiązują do realizmu Arystotelesa i realizmu  

tomistycznego, 



odrzucają naturalizm i pragmatyzm. 

 



jest analiza ludzkiej natury i opracowanie programu 

wychowania uwzględniającego najbardziej 

uniwersalne właściwości charakteru człowieka. 

Program wychowania 

powinien się zasadzać na 

następujących tezach: 



intelekt właściwy nam ludziom, umożliwia modele 

działania i wybierać pomiędzy nimi, oznacza 

dysponowanie wolną wolą 



podstawowe ludzkie wartości związane są z 

racjonalnością, 



wszędzie na świecie ludzie stworzyli zasady 

etyczne, którymi kierują zarówno jednostki, jak i 

społeczeństwa; 

 



Perenialiści twierdzą, że  skoro natura ludzka jest 

niezmienna, stałe, niezmienne muszą też być 

podstawowe modele edukacyjne. Zadaniem 

wychowania jest przede wszystkim rozwijanie 

zdolności racjonalnego myślenia.  
 



Podstawową zasadą edukacji jest dążenie do 

prawdy. A ponieważ to co prawdziwe, jest 

uniwersalne, właściwa edukacja powinna również 

być uniwersalna. 

Opiera się ona przede wszystkim na tezach, że: 



Podstawową cechą rzeczywistości jest trwałość, 



Wszechświat jest uporządkowany, 



Pewne cechy są charakterystyczne dla wszystkich ludzi, 



Podstawą natury ludzkiej jest charakter uniwersalny, 



Cechą definiującą człowieka jest racjonalność, 



Z uniwersalności natury ludzkiej wynika uniwersalność, 



Zgromadzona przez ludzkość wiedza jest zapisana w 

dziełach klasycznych; 

 

Przełom XIX i XX wieku, zagadnieniem 

perenializmu w kontekście edukacji 

zajmowali się dwaj filozofowie:  



Robert Hutchins związany z odłamem 

klasycznej filozofii humanistycznej, 

 



Jacques Maritain przedstawiciel 

perenializmu religijnego, związanego z 

filozofią neotomistyczną.  



Obaj przyjmują następujące założenia:  

1

. istnieje zbiór prawd, których wartość jest 

uniwersalna i nie zależy od okoliczności i 

uwarunkowań kulturowych, 

2

. właściwa edukacja powinna sprzyjać 

poszukiwaniu prawdy i ugruntować ponadczasowe 

zasady stanowiące o tym, co słuszne i 

sprawiedliwe, 

      

3

.prawdy najlepiej przekazywać, umożliwiając 

uczniom studia i analizę dorobku przeszłości w 

dziełach religijnych, filozoficznych, literackich i 

historycznych; 

 



W latach 80. XX wieku nastąpiło odrodzenie perenializmu w tzw. koncepcji

 

paidei 

opracowanej przez Mortimera J.Adlera, wieloletniego współpracownika 

Roberta Hutchinsa.  

 

Słowo 

paidea

  wywodzi się z języka greckiego i oznacza wychowanie dzieci. 

Określenie to odnosi się do ogólnego wykształcenia, jakie powinni odebrać 

wszyscy ludzie.  

Koncepcja 

paidei

 opierała się na twierdzeniu, że każde dziecko powinno mieć 

równe szanse edukacyjne.  



Szkoła powinna zapewnić wszystkim uczniom jednakowe wykształcenie 

zarówno pod względem ilościowym, czyli liczby lat nauki, jak i jakościowym. 

Wydzielanie osobnych torów nauczania dla dzieci bardziej i mniej zdolnych 

lub tworzenie indywidualnych programów tylko dla niektórych uczniów jest 

łamaniem zasady równości edukacyjnej. 

 

Edukacja osiąga swój podstawowy cel, jeśli wychowuje istoty ludzkie na 

wykształcone osoby. Szkoła powinna nie tylko zapewnić zdobycie 

potrzebnych umiejętności i wiedzy, ale również wyrobić w uczniu nawyk do 

kształcenia się przez całe życie.  

Kształcenie w szkole ma 3 główne cele: 

1

. powinno dostarczyć narzędzi umożliwiających 

rozwój umysłowy, moralny i duchowy; 

2

. powinno pogłębiać wiedzę obywatelską i 

pielęgnować cnoty właściwe prawdziwemu 

obywatelowi; 

3

. powinno wyposażać w podstawowe umiejętności 

umożliwiające efektywne wykonywanie pracy, a nie 

ograniczać się do szkolenia zawodowego 

ukierunkowanego na konkretna specjalność;  



Religijna odmiana perenializmu 

znajduję wyraz w 

formułowanych przez neotomistów koncepcjach 

edukacyjnych , często powiązanych ze szkolnictwem 

rzymskokatolickim. 



Zwolennicy  perenializmu religijnego również wierzą w 

istnienie uniwersalnych prawd i wartości. Opowiadają się za 

programem opartym na trwałych wartościach, który 

przyniesie korzyści wszystkim ludziom, niezależnie od 

uwarunkowań kulturowych. 



Podkreślane jest to, że wszechświat i zamieszkujący go ludzie 

zostali stworzeni przez najwyższy byt, czyli przez Boga. W 

prawach rządzących światem dopatrują się boskiego zamysłu. 

Przedstawicielem religijnej odmiany perenializmu był Jacques 

Maritain. 

 

 

Zapraszam na konsultacje.