Podstawowe za!o"enia teorii Daltona:
-Materia z!o"ona jest z niewidzialnych atomów -Wszystkie atomy jednego pierwiastka maj#
identyczn# mas$ i w!a%ciwo%ci -Ka"dy pierwiastek zbudowany jest z niepowtarzalnych
atomów, ró"ni#cych si$ od innych mas-Atomy s# niezniszczalne i nie podlegaj#
przemianom podczas reakcji chemicznych, zmienia si$ tylko ich wzajemne u!o"enie i
powi#zanie -Cz#steczka zwi#zku chemicznego sk!ada si$ ze sko&czonej i niewielkiej liczby
atomów ró"nych pierwiastków
powloki elektronowe tworzone s# przez elektrony kr#"#ce w tej samej odleg!o%ci od jadra,
pow!ok mozebyc 7 oznaczamy je literami k-p na powloce mo"e by' 2n
2 atomów (n to nr
powloki) elektrony na ostatniej powloce nazywaj# si$ walencyjnymi i okre%laj#
warto%ciowo%' pierwiastka
orbital wyró"niamy orbitale s(2),p(6),d(10),f (14) zakaz pauliego na jednym orbitalu
elektrony musza mie' przeciwne spiny zasada hunda liczba nei sparowanych elektronów
powinna by' jak najwieksza
uk!ad okresowy pierwiastków jest to zestawienie wszystkich znanych pierwiastkow
chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli uporz#dkowanych wg ich rosn#cej masy
atomowej, grupuj#ce pierwiastki wedlug ich cyklicznie powtarzaj#cych si$ w!a%ciwo%ci
grupy wypisuje w kolumnach dzieli si$ je na gropy g!ówne i poboczne (pierwiastki z tej
samej grupy maja tyle samo elektronów walencyjnych) okresy wypisuje si$ w rz$dach
(pierwiastki z tego samego okresu maja tyle samo powlok
izotop odmiana tego samego pierwiastka rózni#ca si$ liczba neutronów (izotopy wodoru:
Prot 1proton 0 neutronow, deuter 1proton 1neutron, tryt 1 proton 2 neutrony) izotopy
dzielimy na a)sta!e (nie ulegaja samorzutnym przemianom w inne izotopy) b) nietrwale
(promoeniotwórcze)( ulegaj# samorzutnym przemianom w inny izotop najcz$%ciej innego
pierwiastka, wydzielaja czasami promie iowanie gamma i energie kinetyczna produktow )
zwi#zek chemiczny jednorodne polaczenie conajmiej dwóch pierwiastkow
mieszanina polaczenie dwoch lub wiecej peirwiastkow które po zmieszaniu wykazuj#
nadal swoje w!a%ciwo%ci s
usbsatnce chemiczne dzielimy na a)proste: pierwiastki b) zlo"one: mieszaniny
(jednorodne i niejednorodne) i zwi#zki
Uk!ad koloidalny niejednorodna mieszanina sprawiaj#ca wrazenie jednorodnej ze
wzgl$du na rozdrobnienie subst rozpuszczonej
fazy faza ci#gla subst rozpraszaj#ca faza rozproszona subst zawieszona
efekt tyndala wi#zka swiatla przechodzaca przez koloid jest widoczna w postaci smugi
czasteczka by powstala atomy musza si$ zderzy' a zderzenie musi by' efektywne, energia
uk!adu jest miejsza ni" pojedynczych atomow przez co czasteczka jest trwalsza ni" jej
atomy sk!adowe. Wiazania chemiczne tworza atomy walencyjne. Cz#steczka d#rzy do
uzyskania trwa!ej konfiguracji elektronowej (najtrwalsza maja gazy szlachetne 8 elektronow
na pow!oce walencyjnej)
wiazanie jonowe powstaje gdy roznica elektroujemno%ci wynosi ponad 1,7 nastepuje
przesuniecie elektronu do tego atomu który ma wieksz# elektroujemnos'atom który oddaje
elektrony staje si$ kationem a ten który przyjmuje staje si$ anionem
cechy zwi#zków z przewag# wiazania jonowego –cia!a stale –twarde krysztaly o
wysokiej temp topnienia i wrzenia –rozpuszczaja si$ dobrze w rozp polarnych (woda) –w
roztworze lub stanie stopionym dobrze przewodza pr#d –dosyc szybko reaguja
wiazaie kowalencyjne uwspolnienie pary elektronów (ka"dy atom dostarcza po jednym)
mog# powsta' wi#zania potrójne lub poczwórne uwsulniajace 4 lub 6 elektronów
cechy zwi#zków z przewag# wiazania kowalencyjnego –slaba odporno%' mechaniczna –
niskie temp przej%' fazowych-rozpuszczaja si$ w rozp niepolarnyc (benzen) –w stanie
stopionym i roztworze nie przewodza pr#du –reaguja do%c wolno
wiazanie kowalencyjne spolaryzowane –po%rednie miedzy jonowym a atomowym
róznica elektroujemno%ci wynosi 0,4-1,7 –uwspó!niona para elektronow przesuni$ta jest w
strone pierwiastka o wi$kszej elektroujemno%ci
wiazania metaliczne elektron znajduje si$ pod wp!ywem kilku s#siednich jader co
powoduje !aczenie si$ w jedno ciag!e pasmo przewodnictwa –brak kierunkowo%ci-
materia!y o dobry
wiazanie wodorowe dwie czasteczki polaczone SA jonem wodorowym pelni szczegoln#
role w utrzymaniu bia!ek i kwasow nukleinowych
wiazanie van der walsa wustepuje miedzy wszystkimi czasteczkami zwi#zane jest z
przyci#ganiem si$ dipoli i odpowiada za w!a%ciwo%ci fizyczne zwi#zku (stan skupienia itp.)
hybrydyzacja proces tworzenia si$ nowych jednakowych i odpowiednio
ukierunkowanych orbitali w celu na!o"enia si$ dwóch orbitali dwóch atomow i stworzeniu
zwi#zku
dyfuzja proces rozprzestrzeniania si$ czasteczek w danym osrodku
lepko$% cieczy opór przeciw dzia!aj#cy jej p!yni$ciu, zwykle maleje wraz ze wzrostem temp
napiecie powierzchniowe cieczy okre%la sile dzialaj#ca na jej powierzchnie, odpowiada za
tworzenie si$ kropel
Cia!a stale a) krystaliczne maja uporz#dkowana budowe b) bezpostaciowe (amorficzne)
nie maja okre%lonego rozmieszczenia atomów, ciecze przechlodzone itp.(szkolo, smola)
ciek!e krysztaly pomimo pewnego uporz#dkowania atomow wykazuja p!ynno%' lepkich
cieczy
metale ruchliwo%' ich atomów walencyjnych warunkuje cechy: po!ysk, kowalno%' ,
rozci#gliwo%', przewodnictwo elektryczne
klasyfikacja wg przewodnictwa a)izolator b)pólprzwodnik *krystaliczny- nie zawiera
obcych atomów w sieci krystalicznej *typu n- elektryczno%' przenoszona poprzez nadmiar
elektronów *typu p- elktryczno%c jest przenoszona przez dziury elektronowe, c)przewodnik
d)nadprzewodnik
Stopy a) homogeniczne (jednofazowe) atomy róznych metali rozmieszczone s#
równomiernie b) heterogeniczne (wielofazowe) mieszaniny obszarow krystalicznych o
róznym skladzie
anizotropia wystepuje w kryszta!ach- jest to uzaleznieei pewnych walsciwoscii fizycznych
od kierunku w którym si$ je bada (mo"na cos roz!upac w poprzek ale wzd!u" ju" nie)
cia!abezpostaciowe s# izotropowe, tzn we wszystkich kierunkach maja te same w!a%ciwo%ci
monokrysztal materia! bed#cy w ca!o%ci jednym kryszta!em
polikryszta! material bedacy zlepkiem ró"nych kryszta!ów zwanych ziarnami jest on
czestszy ni" monokryszta!
komórka elementarna najmniejsza komórka z której mo"na zbodowa' kryszta! poprzez
powielanie jej w 3 prostopadlych kierunkach ma zawsze kszta!t równoleg!o%cianu
elementarnego
srukture krystaliczna charakteryzuj#: liczba njebli"szych s#siadów (kordynacyjna) –
odleg!o%' mi$dzy najbli"szymi atomami – liczba atomów w komórce elementarnej –
wspó!czynnik upakowania (stosunek obj$to%ci kryszta!u zaj$tej przez atomy do ca!kowitej
obj$to%ci kryszta!u poprzez translacje komórki elementarnej o wektory bed#ce
ca!kowitymi wielokrotno%ciami wektorów sieci krystalicznej otrzymuje si$ ca!# sie'
krystaliczn#
kryszta!y cz#steczkowe takie struktury w których pojedyncze cz#steczki utrzymywane s#
w sieci w wyniku dzia!ania si! van der walsa lub dipolowego w!a%ciwo%ci niska temp
topnienia do%' mi$kkie s!abe przewodniki
kryszta!y jonowe twarde wysoka temp topnienia z!e przewodniki pr#du i ciep!a
kryszta! kowalencyjny atomy zwi#zane s# wi#zaniami atomowymi
w!a$ciwo$ci kryszta!ów kowalencyjnych twarde niepodatne na odkszta!cenia izolatory w
niskich temperaturach przewodniki w wy"szych temperaturach
kryszta! metaliczny od ka"dego atomu metalu odczepiaj# si$ jego elektrony walencyjne
które w sieci przestrzennej poruszaj# si$ jako gaz elektronowy
wi#zanie metaliczne nie jest zorientowane (metale s# plastyczne) !atwo%' zamiany atomów
(!atwo%' !aczenia metali) metale nieprzezroczyste (promieniowanie widzialne silnie
absorbowane przez elektrony swobodne
klasyfikacja struktur typ a) jednostki strukturalne b) wi#zania c)w!a%ciwo%ci d)przyk!ady
jonowy a)kationy i aniony b) elektrostatyczne nieukierunkowane c)twarde kruche wysoka
temp topnienia izolatory, stopione przewodz# d) halogenki alkaliczne kowalencyjny a)
atomy b) kowalencyjne c) bardzo twarde wysoki temp topnienia izolatory d) diament
molekularny a) cz#steczki B) kowalencyjne wewn#trz cz#steczkowe wodorowe i van der
walsa c) mi$kkie niskie tmep topnienia du"y wspó!czynnik rozszerzalno%ci termicznej d)lód
metaliczny a) metaliczne b) mi$kkie wytrzyma!o%' zale"y od defektów przewodniki d) glin
mied( "elazo
defekty struktury defekty w rozmieszczeniu cz#steczek w stanie krystalicznym a)
punktowy (wakans lub luka defekt rozmieszczony wokó! punktu b) liniowy
polimorfizm lub alotropia wyst$powanie tego samego pierwiastka w postaci kilku
odmian krystalicznych
odmiany w&gla a) diament struktura przestrzenna kubicznie centrowana ka"dy atom w$gla
otoczony jest 4 sasiadami z którymi tworzy w przestrzeni czworo%cian foremny
najtwardszy naturalny minera! izolator wiazania o charakterze kowalencyjnym
hybrydyzacja sp3 b) grafit uk!ad p!askich pier%cieni po!aczonych wiazaniami
kowalencyjnymi hybrydyzacja sp2 dobry przewodnik ma!a g$sto%' pomiedzy kryszta!ami
s!abe oddzia!ywanie van der walsa c) fuleren kazda czatseczka zawiera parzyst# liczb$
atomów w$gla a jego struktura sklada si$ z 12 pierscieni pi$ciok#tnych i m sze%ciok#tnych
{m=(n-20)/2}
tlenki a) oboj$tne nie reaguj# z wod# kwasami zasadami npCO NO b) kwasowe reaguj# z
zasadami SiO2 a1)bezwodniki kwasowe reaguj# z zasadami a z wod# tworza kwasy SO3
c) amfoteryczne reaguj# i z kwasami i z zasadami PbO w zale"no%ci od %rodowiska w
jakim si$ znajduja d)zasadowe reaguj# z kwasami FeO c1)bezwodniki zasadowe reaguja z
kwasami a z wod# tworz# zasadyNa2O
otrzymywanie wodorotlenków a) metal+woda=wodorotlenek+wodór b)tlenek metalu
+woda=wodorotlenek
w#!$ciwo$ci wodorotlenków a) metali alkalicznych (1 dr. Uk!. Okres) silne oraz bardzo
silne wodorotlenki bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie aktywne chemicznie dysocjuja
na jednododatni jon metalu oraz anion OH b) metali ziem alkalicznych (2 gr uk! okres) dos'
mocne zasady dobrze rozpuszczalne w wodzie dysocjuja na dwudodatnia kation metalu
oraz dwa aniony OH c) amfoteryczne s!abo rozpuszczalne w wodzie w %rodowisku
kwa%nym dysocjuj# na kation metalu i anion OH w wodnym %rodowisku zasadowym na
anion MO i kationy H2O
Kwasy to zwi#zki chemiczne które dysocjuja na kation wodoru i anion reszty kwasowej
otrzymywanie a)tlenek kwasowy + woda b) reakcja str#cania osadu c) kwasy beztlenowe
otrzymuje si$ poprzez rozpuszczenie w wodzie odpowiedniego wodorku
sole zwi#zki chemiczne powsta!e w wyniku ca!kowitego lub cz$%ciowego zast#pienia w
kwasach atomow wodoru atomami b#d( grupami takimi jak : metale NH4 lub RO (r-
dowolna grupa organiczna
otrzymywanie soli a) kwas+ zasada= sól +woda b)zasada+ tlenek niemetalu=sól+ woda c)
kwas+ tlenek metalu= sól+ woda d) kwas+ metl=sol +wodór e)tlenek niemetalu+ tlenek
metalu= sol f)niemetal+ metal= sól g) kwas(1)+ sól(1)=kwas(2) + sol(2) h) sól(1)+sól2)=
sól(3)+sol(4)
podzial soli a) nienasycone a1) hudroksosole- zawieraj#ce wolne grupy hydroksylowe
a2)wodorosole zawieraj#ce tzw. kwa%ne atomy wodoru b)nasycone nie wyst$puj# ani
grupy hydroksylowe ani kwa%ne atomy wodoru c)hydraty maja w swoim krysztale
cz#steczki wody
w&gliki to zwi#zki chemiczne zawieraj#ce wy!#cznie metal lub pó!metal i wegiel.
Rodzaje w$glików a) acetylenki zawieraj#ce anion C2
2-. W tym anionie wyst$puje potrójne
wi#zanie kowalencyjne miedzy atomami w$gla b) metylenki zawieraj#ce anion C
4-
w!a%ciwo%ci weglików wysoce reaktywne z woda
Azotki to zwi#zki z metalami lub niektórymi nie metalami, pochodne amoniaku Cia#! sta!e
odporne termicznie niektóre maja bardzo duza temp topnieniai du"a twardo%' zwi#zki te
otrzymywane SA poprzez bezposredni# synteze lub dzialanie amoniakiem na metale lub ich
tlenki
reakcje po!ówkowe reakcje chemiczne przedstawiaj#ce zmiany zwi#zane tylko z
utlenianiem lub redukowaniem
reakcja elektrochemiczna utleniania i redukcji w której wymiana elektronów zachodzi
poprzez przewodnik elektronowy
przewodnik elektronowy-przewodnik który przewodzi pr#d poprzez elektrony
przewodnik jonowy przewodzi prad za pomoca jonów
pó!ogniwo: przewodnik elektronowy elektroda zanurzona w roztworze elektrolitu albo
innym przewodniku jonowym
pierwsze prawo elektrolizy masa subst wydzielonej podczas elektrolizy jest
proporcjonalna do !adunku jaki przp!yn#! przez elektrolit niezale"nie od rodzaju elektrolitu i
elektrod
drugie prawo elektrolizy !adunek niezb$dny do wydzielenia si$ lub wchlloni$cia
jednostkowej masy m okre%lony jest wzorem Q=(FmZ)/M (gdzie Q-ladunek M-masa
molowa danego roztworu F-sta!a Faradaya)
zastosowanie elektrolizy produkcja metali zwi#zków chemicznych (aspiryna) gazów
ogniwo galwaniczne jest to urz#dzenie w którym wytwarza si$ prad dzieki przebiegowi
samorzutnej reakcji chemicznej
podzial ogniw a) ogniwa odwracalne roz!adowanie i powrot b) nieodwracalne pracuj# do
wyladowania c) ogniwa st$"eniowe- pracuja do wyrównania st$"en
Sem-sila elektro motoryczna ogniwa równa jet róznicy potencja!ów tworz#cych ja elektrod
E=E0+[(RT)/(nF)]lnc E0- standardowy potencja! elektrody R-stala gazowa T- temp w
kelwinach F-sta!a Faradaya n-ilo%c elektonów ulegajacych wymianie c- st$"enie jonow
szereg napi&ciowy metali normalne potencja!y metali uszeregowane wzrastaj#co metale
wyst$puj#ce w szeregu przed wodorem maja ujemny potencjal i s# nieszlachetne te za
wodorem SA szlachetne i maja dodatni potencja!
ogniwo paliwowe- ogniwo galwaniczne w którym procesami zachodz#cymi na
elektrodach s# utlenianie paliwa oraz redukcji tlenu
czasteczki chiralne- czasteczki nieidentyczne ze swoim lustrzanym odbiciem zawieraj#ce
atom w$gla z 4 ro"nymi gropamia czasteczka chiralna ze swoim lustrzanym odbiciem
tworza pare enancjomerów
enancjomery maj# identyczne w!a%ciwo%ci chemiczne z wyj#tkiem przypadków gdy
reaguj# z innymi chiralnymi zwi#zkami rózni# si$ tylko jedn# w!a%ciwo%ci# fizyczn#-
wykazuj# zdolno%' optyczna tzn zdolno%' skrecania p!aszczyzny polaryzacji %wiat!a
Polimery zwi#zki o budowie !a&cuchowej których czasteczki zbudowane SA z
po!aczonych ze sob# powtarzaj#cych si$ elementów najmniejszy powtarzaj#cy si$ element
!a&cucha to „mer” cz#steczki polimerów SA bardzo d!ugi ei maja duze masy cz#steczkowe
Polimery wyst$puj# w przyrodzie (bialak) ale s# tez produkowane sztucznie
typy polimerów a) homopolimer utworzony z jednego typu monomerów b) kopolimer-
polimer utworzony z wielu typów monomerow
otrzymywanie polimerów polimery otrzymuje si$ w reakcji !aczenia pojedynczych
monomerów w d!ugie !ancuchy monomery !acza si$ ze sob# bez powstawanie produktów
ubocznych
sieciowanie polimerów proces prowadz#cy do powstania trójwymiarowej sieci polimerów
w#!%ciwo%ci fizyczne polimerów nie maja zdefiniowanej temp topnienia polimery o d!ugich
!a&cuchach maj# zazwyczaj du"a lepko%c wytzrymalasc polimerów roscie wraz ze
wzrostem dl. )a&cucha
Polimery przewodz#ce zwi#zki cz#steczkowe niemetali przewodza prad pnie koroduj# –
maja ma!a g$sto%' SA elastyczne d!ugo%c !a&cucha wegla o hybrydyzacji sp2
kauczukUk!ad koloidalny nieusieciowane polimery o w!a%ciwo%ciach elastomerycznych
wulkanizacja sieciowanie polimeru prowadzi d uzyskania gupu, podgrzewanie kauczuku
bialka biopolimery zbudowane z resztek aminokwasów polaczonych wiazaniem
peptydowym
peptyd- czasteczka powst#la z 2 lub wiecej aminokwasów
biopolimery rodzaje a) monosacharydy (glukoza fruktoza) b) disacharydy (sacharoza
w$glowodan z!o"ony z fruktozy i glukozy ) c) polisacharydy (celuloza skrobia glikoge )
izomery zwi#zki o tym samym wzorze cz#steczkowym lecz róznym uporz#dkowaniu
atomów w przestrzeni
rodzaje izomerów a) strukturalne te same atomy inni partnerzy b)geometryczne te same
atomy ci sami partnerzy ró"ne rozmieszczenie w przestrzeni c) optyczne te same atomy ci
sami s#siedzi rózne odbicia lustrzane
stereo izomery izomery w których atomy po!aczone s# z tymi samymi atomami
s#siaduj#cymi lecz ich usytuowanie w przestrzeni jest rózne rodzaje stereoizomwri
geometryczna optyczna
uk!ad-wyodrebniony obiekt zamkni$ty- nie wymienia masy i energi z otoczniem otwarty-
wymienia energie ale nie mase izolowany nie wymienia z otoczniem ani masy ani energii
zmiana energi wew odbywa si$ poprzez prace i cieplo (zderzenia miedzy czasteczkami)
Suma energii uk!adu jest zawsze sta!a
Entalpia H(entalpia)=U(energia wew)+PV(praca objeto%ciowa) Z entalpia spotykamy si$
gdy przemiana chemiczna zachodzi pod sta!ym cisnieniem
prawo hessa entalpia (ciep!o) nie zalezy od drogi reakcji tylko od stanu pocz#tkowego i
koncowego
entalpia tworzenia [przyrost entalpi w procesie tworzenia na 1 mol subst
entropia miara uporz#dkowania sk!adników subst. Okresla ona nie!ad k!adu
kompleks aktywny nietrwaly uk!ad utworzoy w wyniku zderzenia, krótkotrwaly stan
przej%ciowy katalizator nie bierze udzia!uw reakcji ale u!atwia jej zajscie
inhibitor odwrotny katalizator
raekcja –endo pobiera cos z otoczenia a egzo wydziele
spektroskopia nauka o powstawaniu widm w wyniku oddzia!ywania promieniowania na
mterie
Prawo Lamberta A=c*l*'
rozszczepienie $wiat!a rozdzielenie poszczególnych sk!adowych %wiat!a na palete barw co
jest skutkiem róznej pretkosci rozchodzenia si$ %wiate! kolorowych
wiazanie sigma ! – wi!zanie chemiczne powsta"e w wyniku nak"adania czo"owego orbitali
atomowych. Kszta"t wi!zania # wyznacza orbital molekularny #. Przy opisie wi!zania # w
indeksie dolnym lub po spacji podaje si$, jakie orbitale tworz! dane wi!zanie, np.: #sp-sp,
#sp2-sp, #sp3-s, #p-p*, #s-s, gdzie * oznacza orbital antywi!%!cy.
Katalizator nie ulega trwa"ej przemianie chemicznej w wyniku reakcji. Nie znaczy to
jednak, %e w niej nie uczestniczy. Katalizator wp"ywa na przebieg reakcji zmieniaj!c jej
mechanizm. Jego dzia"anie opiera si$ na powstawaniu w reakcji z substratem przej&ciowego
zwi!zku chemicznego lub struktury nadcz!steczkowej, która jest nietrwa"a, dzi$ki czemu
reaguje dalej z wytworzeniem produktu ko'cowego i odtworzeniem wyj&ciowego
katalizatora:
Inhibitor ("ac. inhibeo - zatrzymuj$) - zwi!zek chemiczny powoduj!cy zahamowanie b!d(
spowolnienie reakcji chemicznej. Proces ten nazywa si$ inhibicj!. Inhibitorem mo%na
nazwa) zarówno substancj$ powoduj!c! spowolnienie lub zatrzymanie reakcji
niekatalizowanej jak i substancj$ obni%aj!c! aktywno&) katalizatora w reakcji katalizowanej.
Odwrotnym dzia"aniem do inhibitora charakteryzuje si$ katalizator.
Pó"ogniwo – cz$&) ogniwa galwanicznego zbudowana z elektrody, przewodnika
metalicznego i roztworu tego metalu, w którym zanurzona jest elektroda.
Konfiguracja elektronowa (struktura elektronowa) pierwiastka – uproszczony (a przez to
nie do ko'ca &cis"y i w niektórych przypadkach umowny - vide infra) opis atomu
polegaj!cy na rozmieszczeniu elektronów nale%!cych do atomów danego pierwiastka na
jego pow"okach, podpow"okach i orbitalach. Ka%dy elektron znajduj!cy si$ w atomie
opisywany jest przy pomocy zbioru liczb kwantowych. 1.
Przeanalizuj konfiguracj$ elektronow!: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3
Izotopy – odmiany pierwiastka chemicznego ró%ni!ce si$ liczb! neutronów w j!drze atomu
(z definicji atomy tego samego pierwiastka maj! t$ sam! liczb$ protonów w j!drze). Izotopy
tego samego pierwiastka ró%ni! si$ liczb! masow! ("!czn! liczb! neutronów i protonów w
j!drze), ale maj! t$ sam! liczb$ atomow! (liczb$ protonów w j!drze).
Typ centrowania komórki elementarnej, typ centrowania sieci Bravais'go, rodzaj
komórki elementarnej sieci przestrzennej wybierany, zgodnie z konwencj!, do opisu danej
sieci (sie) krystaliczna). Typ centrowania komórki elementarnej wi!%e si$ z po"o%eniem
najkrótszych translacji (periodów a,b,c) danej sieci wzgl$dem elementów jej symetrii
punktowej.
Rozszczepienie #wiat"a jest wynikiem ogólniejszego zjawiska fizycznego zwanego
dyspersj!, które okre&la zjawiska zachodz!ce dla fal na skutek zale%no&ci pr$dko&ci
rozchodzenia si$ fali w o&rodku od cz$stotliwo&ci fali. Rozszczepienie w fizyce to zjawisko
rozdzielenia si$ fali na sk"adowe o ró%nej d"ugo&ci.
Odbicie !wiat"a, zjawisko zmiany kierunku rozprzestrzeniania si! promieni "wietlnych
zachodz#ce na granicy dwóch o"rodków, przy czym gdy co najmniej jeden z nich jest
przezroczysty.
Atomy sk$adaj# si! z j#dra i otaczaj#cych to j#dro elektronów. W j#drze znajduj# si! z kolei
nukleony: protony i neutrony. Neutrony s# cz#steczkami oboj!tnymi elektrycznie, protony
nosz# $adunek elektryczny dodatni, za" elektrony – ujemny.
odmiany alotropowe w#gla, z czego najbardziej znane to grafit oraz diament. W$a"ciwo"ci
fizyczne w!gla zale%# od odmiany w jakiej wyst!puje. Na przyk$ad diament jest
przezroczysty, natomiast grafit jest nieprzezroczysty i czarny. Diament jest jednym z
najtwardszych materia$ów na ziemi, podczas gdy grafitem mo%na narysowa& kresk! na
papierze. Diament ma bardzo niskie przewodnictwo w$a"ciwe, a grafit jest dobrym
przewodnikiem elektrycznym. Diament posiada najwy%sz# przewodno"& ciepln# z
wszystkich znanych materia$ów w warunkach normalnych. Wszystkie odmiany alotropowe
w!gla s# w warunkach normalnych cia$ami sta$ymi
rodzaje st#$e%:
st!%enie procentowe:
Cp = ms/mr *100%
st!%enie molowe:
Cm = n/v
st!%enie masowe:
C = ms/v
ms - masa substancji
mr - masa roztworu
v - obj!to"# roztworu
n - liczba moli
orbital typu p (przypominaj#cy figur! otrzyman# przez obrót ósemki dooko$a osi
pod$u%nej;
Wi&zanie wodorowe – rodzaj stosunkowo s$abego wi#zania chemicznego polegaj#cego
g$ównie na przyci#ganiu elektrostatycznym mi!dzy atomem wodoru i atomem
elektroujemnym zawieraj#cym wolne pary elektronowe. Klasyczne wi#zanie wodorowe
powstaje, gdy atom wodoru jest po$#czony wi#zaniem kowalencyjnym z innym atomem o
du%ej elektroujemno"ci (np. tlenem) i w ten sposób uzyskuje nadmiar $adunku dodatniego.
W wyniku tego oddzia$ywania pierwotne, kowalencyjne wi#zanie wodór – inny atom ulega
cz!"ciowemu os$abieniu, powstaje za" nowe, stosunkowo s$abe wi#zanie mi!dzy wodorem
i innym atomem (akceptorem wi#zania wodorowego)
Van der Waalsa oddzia!ywania, si!y van der Waalsa, wzajemne oddzia!ywania
elektrostatyczne pomi"dzy dipolami cz#steczkowymi, pomi"dzy cz#steczkami
pozbawionymi momentów dipolowych lub atomami (tzw. oddzia!ywania dyspersyjne).
Przyczyn# wyst#pienia oddzia!ywania van der Waalsa s# trwa!e oraz wyindukowane
momenty dipolowe w cz#steczkach lub - w przypadku oddzia!ywa$ dyspersyjnych -
chwilowe asymetrie rozk!adu !adunku w cz#steczce lub atomie.
Elektron walencyjny - elektrony znajduj#ce si" na ostatniej, najbardziej zewn"trznej
pow!oce atomów, która nazywana jest pow!ok# walencyjn#. Liczba oraz poziomy
energetyczne elektronów walencyjnych decyduj# w du%ym stopniu o w!a&ciwo&ciach
atomów a tym samym i pierwiastków chemicznych.
Wi"zanie metaliczne - ogólna nazwa dla wszelkich wi#za$ chemicznych wyst"puj#cych
bezpo&rednio mi"dzy atomami metali.
Wi#zania mi"dzy atomami metalu, je&li wyst"puj# w izolowanej formie (np. w zwi#zkach
metaloorganicznych) s# w zasadzie typowymi wi#zaniami kowalencyjnymi, wyró%niaj# si"
jednak w stosunku do analogicznych wi#za$ mi"dzy niemetalami dwiema istotnymi
cechami:
Komórka elementarna - w krystalografii - najmniejsza, powtarzalna cz"&' struktury
kryszta!u, zawieraj#ca wszystkie rodzaje cz#steczek, jonów i atomów, które tworz#
okre&lon# sie' krystaliczn#. Komórka elementarna powtarza si" we wszystkich trzech
kierunkach, tworz#c zamkni"ta sie' przestrzenn#, której g!ówn# cech# jest symetria.
Komórka elementarna ma zawsze kszta!t równoleg!o&cianu.
Sie# krystaliczna (przestrzenna) - sposób wype!nienia atomami przestrzeni tak, %e pewna
konfiguracja atomów zwana komórk# elementarn# jest wielokrotnie powtarzana.
Wiele spo&ród cia! sta!ych ma budow" krystaliczn#, tzn. %e atomy, z których si" sk!adaj#
u!o%one s# w okre&lonym porz#dku. Porz#dek ten daje si" stosunkowo prosto opisa' przez
podanie w!asno&ci symetrii. Symetri" kryszta!u definiuje si" poprzez podanie operacji
symetrii przekszta!caj#cych kryszta! sam w siebie. Przekszta!ceniami symetrii s# translacje,
obroty, inwersja, obroty inwersyjne i p!aszczyzny odbicia.
Regu!a Hunda - regu!a mówi#ca, %e w atomie, w celu uzyskania najbardziej korzystnego
energetycznie zape!nienia orbitali atomowych, powinno by' jak najwi"cej elektronów
niesparowanych. Elektrony ulegaj# sparowaniu po pojedynczym zape!nieniu wszystkich
form przestrzennych danych orbitali danej pow!oki elektronowej.
Alotropia - zjawisko wyst"powania ró%nych odmian krystalograficznych tego samego
pierwiastka chemicznego. Alotropia jest szczególnym przypadkiem polimorfizmu czyli
ró%nopostaciowo&ci substancji. 2. konfiguracja elektronowa magnezu
Orbital - powierzchnia opisana funkcj# falow#, b"d#c# rozwi#zaniem równania
Schrödingera dla szczególnego przypadku uk!adu jednego elektronu znajduj"cego si# na
jednej z pow!ok atomowych lub tworz"cych wi"zanie chemiczne.
W!glowodorami nienasyconymi nazywaj" si# zwi"zki, w cz"steczkach których znajduj"
si# atomy w#gla powi"zane ze sob" wi"zaniami podwójnymi potrójnymi. Nazywa si# je tak
dlatego, poniewa$ ich cz"steczki maj" mniejsz" liczb# atomów wodoru ni$ zwi"zki
nasycone, wi"zania wielokrotne (podwójne i potrójne) s" mniej trwa!e, ni$ pojedyncze i
dlatego stosunkowo !atwo p#kaj" w czasie reakcji chemicznych. 5. podzia! kwasów
Elektron walencyjny - elektrony znajduj"ce si# na ostatniej, najbardziej zewn#trznej
pow!oce atomów, która nazywana jest pow!ok" walencyjn". Liczba oraz poziomy
energetyczne elektronów walencyjnych decyduj" w du$ym stopniu o w!a%ciwo%ciach
atomów a tym samym i pierwiastków chemicznych. 2)co to utlenianie i redukcja na
przyk!adach
Równanie Nernsta, równanie wyra$aj"ce potencja! elektrody.
EM – potencja! elektrody
EM0 – potencja! standardowy elektrody – warto"# sta!a, charakterystyczna dla danej
elektrody
n – liczba elektronów bior$ca udzia! w reakcji elektrodowej
R – sta!a gazowa
T – temperatura [K]
F – sta!a Faraday’a
W!glowodory to organiczne zwi"zki chemiczne zawieraj"ce w swojej strukturze tylko
atomy w#gla i wodoru. Wszystkie one sk!adaj" si# z podstawowego szkieletu w#glowego
(powi"zanych z sob" atomów w#gla) i przy!"czonych do tego szkieletu atomów wodoru.
Wzór ogólny w#glowodorów to CxHy
W#glowodory s" podstawowym sk!adnikiem ropy naftowej, która stanowi ich
podstawowe &ród!o w przemy%le. Innym &ród!em w#glowodorów s" procesy tzw. suchej
destylacji drewna i zgazowywania w#gla. Oprócz tego w#glowodory o z!o$onej budowie
pe!ni" rozmaite role w organizmach $ywych (np. karotenoidy).
Typ centrowania komórki elementarnej, typ centrowania sieci Bravais'go, rodzaj
komórki elementarnej sieci przestrzennej wybierany, zgodnie z konwencj", do opisu danej
sieci (sie' krystaliczna). Typ centrowania komórki elementarnej wi"$e si# z po!o$eniem
najkrótszych translacji (periodów a,b,c) danej sieci wzgl#dem elementów jej symetrii
punktowej.
Si"a elektromotoryczna (SEM) – czynnik powoduj"cy przep!yw pr"du w obwodzie
elektrycznym [1] równy energii elektrycznej uzyskanej przez jednostkowy !adunek
przemieszczany w urz"dzeniu (#ródle) pr"du elektrycznego w przeciwnym kierunku do si!
pola elektrycznego oddzia!uj"cego na ten !adunek.
Si!a elektromotoryczna jest najwa$niejszym parametrem charakteryzuj"cym #ród!a energii
elektrycznej zwane te$ #ród!ami si!y elektromotorycznej, s" nimi generatory elektryczne
(pr"du sta!ego i zmiennego), baterie, termopary, fotoogniwa[2][3].
Budowa atomu Atomy sk!adaj" si% z j"dra i otaczaj"cych to j"dro elektronów. W j"drze
znajduj" si% z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony s" cz"steczkami oboj%tnymi
elektrycznie, protony nosz" !adunek elektryczny dodatni, za& elektrony – ujemny.
równania dysocjacji kwasu fosforowego
H3PO4 <==> 3 H+ + PO43 -
1 cz"steczka kwasu fosforowego (V) dysocjuje na 3 kationy wodoru i 1 anion
fosforanowy (V)
Reakcja egzoenergetyczna – reakcja chemiczna, w wyniku której wyzwala si% do
otoczenia energia w dowolnej postaci. Np. efektem egzoenergetycznej reakcji
elektrolitycznej, która zachodzi w ogniwie galwanicznym, jest generowanie energii w
postaci si!y elektromotorycznej. Reakcji egzoenergetycznej nie nale$y myli' z reakcj"
egzotermiczn", która mo$e, lecz nie musi by' procesem egzoenergetycznym (nie b%dzie
nim, je&li praca si! zewn%trznych przewy$szy ciep!o oddane przez uk!ad do otoczenia;
stwierdzenie to jest prost" konsekwencj" pierwszej zasady termodynamiki).
Absorpcja, w chemii proces dyfuzyjny polegaj"cy na poch!anianiu jakiej& substancji
(zwany absorbatem) przez ca!" obj%to&' innej substancji, która tworzy odr%bn" faz% (zwany
absorbentem). Absorbatem jest najcz%&ciej gaz lub ciecz, a absorbentem ciecz lub cia!o
sta!e. Absorpcj% prowadzi si% cz%sto w celu wydzielenia okre&lonego sk!adnika z
mieszaniny gazów.
Polimery– substancje chemiczne o bardzo du$ej masie cz"steczkowej, które sk!adaj" si% z
wielokrotnie powtórzonych jednostek zwanych merami.
stan ciek!y substancji Ciecz - stan skupienia materii - po&redni mi%dzy cia!em sta!ym a
gazem, w którym cia!o fizyczne trudno zmienia obj%to&', a !atwo zmienia kszta!t. Wskutek
tego ciecz przyjmuje kszta!t naczynia, w którym si% znajduje, ale w przeciwie(stwie do
gazu nie rozszerza si%, aby wype!ni' je ca!e. Powierzchnia styku cieczy z gazem lub pró$ni"
nazywa si% powierzchni" swobodn" cieczy.
koloid – niejednorodna mieszanina, zwykle dwufazowa, tworz"ca uk!ad dwóch substancji,
w którym jedna z substancji jest rozproszona w drugiej. Rozdrobnienie (czyli dyspersja)
substancji rozproszonej jest tak du!e, !e fizycznie mieszanina sprawia wra!enie substancji
jednorodnej, jednak nie jest to wymieszanie na poziomie pojedynczych cz"steczek.
St!"ene - miara ilo#ci jednego pierwiastka, zwi"zku chemicznego lub jonu w jednostce
obj$to#ci uk%adu,
jednostce masy roztworu lub jednostce masy rozpuszczalnika w jednym molu mieszaniny
lub w przeliczeniu na 1 mol rozpuszczalnika.
Dysocjacja jonowa jest rozpadem elektrooboj$tnych cz"steczek elektrolitu na jony (aniony
i kationy). Dysocjacja jonowa jest procesem równowagowym, sta%a dysocjacji jonowej nie
zale!y od st$!enia elektrolitu.
Alotropia - zjawisko wyst$powania ró!nych odmian krystalograficznych tego samego
pierwiastka chemicznego.
Podzia# kwasów
KWASY
beztlenowe
tlenowe
w których reszt$ kwasow"
reszt$ kwasow" stanowi grupa atomów
stanowi atom niemetalu np.
w tym tlen np.
HCl, H2S
H2SO4, H2CO3, HNO3
Uk#ad okresowy pierwiastków - zestawienie wszystkich pierwiastków chemicznych w
postaci rozbudowanej tabeli, uporz"dkowanych wed%ug ich rosn"cej liczby atomowej,
grupuj"ce pierwiastki wed%ug ich cyklicznie powtarzaj"cych si$ podobie&stw w%a#ciwo#ci,
zgodnie z prawem okresowo#ci Dmitrija Mendelejewa.
Reakcja egzotermiczna to reakcja chemiczna, która ma dodatni bilans wymiany ciep%a z
otoczeniem. Mo!na te! powiedzie', !e jest to reakcja, w której ciep%o znajduje si$ po stronie
produktów, albo inaczej która emituje ciep%o.
Liczba atomowa ( Z ) (liczba porz"dkowa) okre#la, ile protonów znajduje si$ w j"drze
danego atomu. Jest tak!e równa liczbie elektronów niezjonizowanego atomu.
Liczba masowa (A) to warto#' opisuj"ca liczb$ nukleonów (czyli protonów i neutronów)
w j"drze (w nuklidzie) danego izotopu atomu danego pierwiastka.
Reakcja endoenergetyczna – reakcja chemiczna, która poch%ania energi$ z otoczenia w
dowolnej postaci. Np. efektem endoenergetycznej reakcji elektrolitycznej, która zachodzi w
trakcie %adowania ogniwa galwanicznego, jest pobór energii elektrycznej. Reakcji
endoenergetycznej nie nale!y myli' z reakcj" endotermiczn", która mo!e, lecz nie musi by'
procesem endoenergetycznym (nie b$dzie nim, je#li praca wykonana przez uk%ad reaguj"cy
przewy!szy warto#' ciep%a pobranego przez ten uk%ad z otoczenia; stwierdzenie to jest
prost" konsekwencj" pierwszej zasady termodynamiki).
Budowa atomu Atomy sk!adaj" si# z j"dra i otaczaj"cych to j"dro elektronów.
W j"drze znajduj" si# z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony s"
cz"steczkami oboj#tnymi elektrycznie, protony nosz" !adunek elektryczny
dodatni, za$ elektrony – ujemny. W ka%dym oboj#tnym atomie liczba protonów i
elektronów jest jednakowa. W takiej sytuacji !"czony !adunek protonów i
elektronów wynosi zero. Atomy z liczb" elektronów ró%n" od liczby protonów
nazywane s" jonami, czyli atomami posiadaj"cymi !adunek elektryczny. O
w!a$ciwo$ciach atomów decyduje g!ównie liczba protonów w j"drze
atomowym. Grupy atomów o takiej samej liczbie protonów w j"drze, a ró%nej
ilo$ci neutronów okre$lamy jako izotopy danego pierwiastka (okre$lonego
liczb" protonów).
Pierwiastek chemiczny – podstawowe poj#cie chemiczne posiadaj"ce dwa
znaczenia:
zbiór wszystkich atomów posiadaj"cych jednakow" liczb# protonów w j"drze
taka substancja chemiczna, która sk!ada si# wy!"cznie z atomów
posiadaj"cych jednakow" liczb# protonów w j"drze
Liczba atomowa ( Z ) (liczba porz"dkowa) okre$la, ile protonów znajduje si# w
j"drze danego atomu. Jest tak%e równa liczbie elektronów niezjonizowanego
atomu.
Liczba masowa (A) to warto$& opisuj"ca liczb# nukleonów (czyli protonów i
neutronów) w j"drze (w nuklidzie) danego izotopu atomu danego pierwiastka.
Konfiguracja elektronowa (struktura elektronowa) pierwiastka – uproszczony
(a przez to nie do ko'ca $cis!y i w niektórych przypadkach umowny - vide infra)
opis atomu polegaj"cy na rozmieszczeniu elektronów nale%"cych do atomów
danego pierwiastka na jego pow!okach, podpow!okach i orbitalach. Ka%dy
elektron znajduj"cy si# w atomie opisywany jest przy pomocy zbioru liczb
kwantowych.
Orbital - powierzchnia opisana funkcj" falow", b#d"c" rozwi"zaniem równania
Schrödingera dla szczególnego przypadku uk!adu jednego elektronu
znajduj"cego si# na jednej z pow!ok atomowych lub tworz"cych wi"zanie
chemiczne. W$ród orbitali atomowych wyró%nia si#:
orbitale s - o kszta!cie sferycznym
orbitale p - o kszta!cie "hantli"
orbitale d i f - o bardziej z!o%onych kszta!tach w których wyst#puje kombinacja
"hantli" i torusów.
Zwi!zek chemiczny - jednorodne po!"czenie co najmniej dwóch ró%nych
pierwiastków chemicznych za pomoc" dowolnego wi"zania.Podstawow"
jednostk! zwi!zku chemicznego jest cz!steczka. Cz!steczki powstaj! i
rozpadaj! si" w wyniku tworzenia i zrywania wi!za# chemicznych mi"dzy
atomami. Procesy tworzenia i zrywania wi!za# nazywa si" reakcjami
chemicznymi.
Uk!ad okresowy pierwiastków - zestawienie wszystkich pierwiastków
chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli, uporz!dkowanych wed$ug ich
rosn!cej liczby atomowej, grupuj!ce pierwiastki wed$ug ich cyklicznie
powtarzaj!cych si" podobie#stw w$a%ciwo%ci, zgodnie z prawem okresowo%ci
Dmitrija Mendelejewa.
Sie" krystaliczna - sposób wype$nienia atomami przestrzeni tak, &e pewna
konfiguracja atomów zwana komórk! elementarn! jest wielokrotnie
powtarzana.Wiele spo%ród cia$ sta$ych ma budow" krystaliczn!, tzn. &e atomy,
z których si" sk$adaj! u$o&one s! w okre%lonym porz!dku. Porz!dek ten daje
si" stosunkowo prosto opisa' przez podanie w$asno%ci symetrii. Symetri"
kryszta$u definiuje si" poprzez podanie operacji symetrii przekszta$caj!cych
kryszta$ sam w siebie. Przekszta$ceniami symetrii s! translacje, obroty,
inwersja, obroty inwersyjne i p$aszczyzny odbicia.
Izotopy – odmiany pierwiastka chemicznego ró&ni!ce si" liczb! neutronów w
j!drze atomu (z definicji atomy tego samego pierwiastka maj! t" sam! liczb"
protonów w j!drze). Izotopy tego samego pierwiastka ró&ni! si" liczb! masow!
($!czn! liczb! neutronów i protonów w j!drze), ale maj! t" sam! liczb"
atomow! (liczb" protonów w j!drze).
Mieszanina – uk$ad dwóch lub wi"cej pierwiastków lub zwi!zków chemicznych
zmieszanych ze sob! w dowolnym stosunku i wykazuj!cych swoje
indywidualne w$a%ciwo%ci.
St#$enie - miara ilo%ci jednego pierwiastka, zwi!zku chemicznego lub jonu w:
jednostce obj"to%ci uk$adu,
jednostce masy roztworu lub jednostce masy rozpuszczalnika
w jednym molu mieszaniny lub w przeliczeniu na 1 mol rozpuszczalnika.
St#$enie molowe roztworów zwi!zków chemicznych to liczba moli danego
zwi!zku jak! zawiera 1 dm3 danego roztworu.
St#$enie procentowe to udzia$ zwi!zków chemicznych w mieszaninach i
roztworach wyra&ony w procentach.
St#$enie masowe (st"&enie masowo-obj"to%ciowe) — stosunek masy
wybranego zwi!zku chemicznego do obj"to%ci roztworu lub mieszaniny.
Wi%zanie chemiczne wed$ug klasycznej definicji to ka&de trwa$e po$!czenie
dwóch atomów. Wi!zania chemiczne powstaj! na skutek uwspólnienia dwóch
lub wi"cej elektronów pochodz!cych b!d# z jednego, b!d# z obu $!cz!cych si"
atomów lub przeskoku jednego lub wi"cej elektronów z jednego atomu na atom
i utworzenia w wyniku tego tzw. pary jonowej.
Hybrydyzacja - w chemii kwantowej to matematyczne przekszta$cenie funkcji
orbitalnych, polegaj!ce na "skrzy%owaniu" dwóch lub wi"cej orbitali
atomowych, na skutek czego powstaj! nowe orbitale, posiadaj!ce inny kszta$t i
energi". W istocie hybrydyzacja jest operacj! matematyczn! u$atwiaj!c!
skonstruowanie teorii orbitali walencyjnych, a nie rzeczywistym zjawiskiem
fizycznym.
Stan skupienia materii - podstawowa forma, w jakiej wyst"puje substancja,
okre&laj!ca jej podstawowe w$asno&ci fizyczne. W$asno&ci substancji wynikaj!
z uk$adu oraz zachowania cz!steczek tworz!cych dan! substancj". Bardziej
precyzyjnym okre&leniem form wyst"powania substancji jest faza materii.
Teoria pasmowa jest kwantowomechanicznym opisem zachowania elektronów
w krystalicznym ciele sta$ym. Jak pokazuje rysunek 1.1, elektron w krysztale jest
przyci!gany przez dodatnio na$adowane j!dra atomów i odpychany przez inne
elektrony.
Krystalografia (od greckich s$ów '()*+,--./ krystallos – „lód”, które pó#niej
zacz"$o oznacza0 tak%e kryszta$ górski i inne kryszta$y, oraz 1(234 grapho –
„pisz"”) – dzia$ nauki zajmuj!cy si" opisem, klasyfikacj! i badaniem kryszta$ów,
krystalitów oraz substancji o strukturze cz"&ciowo uporz!dkowanej. Jej zakres
pokrywa si" cz"&ciowo z mineralogi!, fizyk! cia$a sta$ego, chemi! i
materia$oznawstwem.
Alotropia - zjawisko wyst"powania ró%nych odmian krystalograficznych tego
samego pierwiastka chemicznego. Alotropia jest szczególnym przypadkiem
polimorfizmu czyli ró%nopostaciowo&ci substancji.
Elektrochemia jest dzia$em chemii fizycznej, zajmuj!cym si" badaniem
elektrycznych aspektów reakcji chemicznych, a tak%e w mniejszym stopniu
w$asno&ciami elektrycznymi zwi!zków chemicznych.
Utlenienie to reakcja chemiczna, w której jaki& atom (lub ich grupa) przechodzi
z ni%szego na wy%szy stopie5 utlenienia (oddaje elektrony).
Nazwa ta ma charakter bardzo umowny, gdy% w praktyce, ka%dej reakcji
utlenienia musi towarzyszy0 jaka& reakcja redukcji. 6!cznie takie procesy
nazywa si" reakcjami redoks.
W praktyce, dan! reakcj" nazywa si" utlenieniem, gdy struktura g$ównego
substratu i g$ównego produktu ró%ni! si" tylko tym, %e jedna niewielka grupa
lub pojedynczy atom zwi!kszy" w jej wyniku swój stopie# utlenienia, kosztem
redukcji prostego zwi$zku zwanego w tym przypadku %rodkiem utleniaj$cym.
Np.: CH3CH2OH + O2 & CH3COOH + H2O
Redukcja (inna nazwa elektronacja) to proces, w trakcie którego atom lub ich
grupa przechodzi z wy'szego na ni'szy stopie# utlenienia.
Ka'dej redukcji musi towarzyszy( utlenienie. )$cznie takie procesy nazywa si!
reakcjami redoks.
Zwi!zki nieorganiczne - wszystkie zwi$zki chemiczne nie b!d$ce zwi$zkami
organicznymi.
Do najwa'niejszych grup zwi$zków nieorganicznych nale'$: tlenki, kwasy,
wodorotlenki, sole i wodorki. Znacznie rzadziej spotyka si! nietrwa"e nadtlenki i
ponadtlenki.
Przyk"adem zwi$zku nieorganicznego jest woda.
Tlenki – nieorganiczne zwi$zki chemiczne, zbudowane z tlenu i dowolnego
pierwiastka chemicznego. Powstaj$ w wyniku reakcji pierwiastków z tlenem (&
utlenianie, spalanie) oraz rozk"adu zwi$zków zawieraj$cych tlen lub rozk"adu
zwi$zków pod wp"ywem tlenu. Najbardziej rozpowszechnionymi tlenkami s$:
woda (H2O), krzemionka (SiO2 & piasek), dwutlenek w!gla (CO2).
Kwasy – zwi$zki wykazuj$ce charakter kwasowy, co w zale'no%ci od definicji
mo'e oznacza( zdolno%( do (i) zakwaszania %rodowiska, (ii) dostarczania
kationów wodorowych lub (iii) przyjmowania pary elektronowej. W najprostszym
podej%ciu s$ to zwi$zki chemiczne zawieraj$ce "atwo dysocjuj$ce atomy
wodoru. W roztworach wodnych dysocjuj$ one na kation wodorowy i anion
reszty kwasowej.
Wodorotlenki — zwi$zki chemiczne zawieraj$ce stabilny kation i anion
hydroksylowy OH-. Kationem zazwyczaj jest metal („M”) lub grupa amonowa, a
wzór ogólny wodorotlenków ma wówczas posta( M(OH)x (gdzie x to liczba grup
wodorotlenkowych). Znane s$ tak'e wodorotlenki organiczne, b!d$ce
zazwyczaj czwartorz!dowymi zwi$zkami amoniowymi
Sole - zwi$zki chemiczne powsta"e w wyniku ca"kowitego lub cz!%ciowego
zast$pienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami b$d* grupami o
w"asno%ciach elektrofilowych, takimi jak metale, NH4+, RO- (gdzie R - dowolna
grupa, np. organiczna) itp. Sole znalaz"y liczne zastosowania, przede
wszystkim jako nawozy sztuczne, a ponadto w budownictwie, komunikacji, w
przemy%le spo'ywczym i wielu innych.
Wodorki to zwi$zki wodoru z innymi pierwiastkami.
Si!a elektromotoryczna (SEM) – czynnik powoduj!cy przep"yw pr!du w
obwodzie elektrycznym [1] równy energii elektrycznej uzyskanej przez
jednostkowy "adunek przemieszczany w urz!dzeniu (#ródle) pr!du
elektrycznego w przeciwnym kierunku do si" pola elektrycznego
oddzia"uj!cego na ten "adunek.
Si"a elektromotoryczna jest najwa$niejszym parametrem charakteryzuj!cym
#ród"a energii elektrycznej zwane te$ #ród"ami si"y elektromotorycznej, s! nimi
generatory elektryczne (pr!du sta"ego i zmiennego), baterie, termopary,
fotoogniwa[2][3].
Prawo podzia!u Nernsta albo krótko prawo podzia"u okre%la sposób, w jaki
dowolna substancja chemiczna ulega podzia"owi pomi&dzy dwie oddzielone
od siebie, ale pozostaj!ce w kontakcie fazy obj&to%ciowe (o%rodki). Uk"ady, w
których mo$e zaistnie' równowaga podzia"owa (rodzaj równowagi
dynamicznej), to np. gazy lub pary rozdzielone membran! pó"przepuszczaln!,
gaz i ciecz oraz dwie ciecze niemieszaj!ce si& lub oddzielone membran!.
Prawo podzia"u Nernsta wyra$a si& wzorem:
gdzie: KX(12) - sta"a podzia"u substancji X pomi&dzy fazy "1" i "2" (zwana te$
wspó"czynnikiem podzia"u), [X]i - st&$enie substancji X w fazie "i"
W"glowodory to organiczne zwi!zki chemiczne zawieraj!ce w swojej
strukturze tylko atomy w&gla i wodoru. Wszystkie one sk"adaj! si& z
podstawowego szkieletu w&glowego (powi!zanych z sob! atomów w&gla) i
przy"!czonych do tego szkieletu atomów wodoru. Wzór ogólny w&glowodorów
to CxHy .
Paliwo – substancja wydzielaj!ca przy intensywnym utlenianiu (spalaniu) du$e
ilo%ci ciep"a. Energia uzyskana ze spalania paliwa wykorzystywana jest: przez
maszyn& (silnik cieplny) lub zespó" maszyn i urz!dze( (si"ownia cieplna) do
produkcji energii mechanicznej przez kocio" do celów grzewczych lub
procesów technologicznych.
Najwa$niejsz! cech! paliw jest ich ciep"o spalania i warto%' opa"owa.
Izomeria - zjawisko istnienia ró$nic w budowie lub w"a%ciwo%ciach cz!steczek
o takim samym sk"adzie atomowym.
Polimery– substancje chemiczne o bardzo du$ej masie cz!steczkowej, które
sk"adaj! si& z wielokrotnie powtórzonych jednostek zwanych merami.
Funkcja stanu to w termodynamice funkcja zale!na wy"#cznie od stanu
uk"adu, czyli od aktualnych warto$ci jego parametrów, takich jak masa, liczno$%
materii, temperatura, ci$nienie, obj&to$% i inne.
Kataliza - zjawisko zmiany szybko$ci reakcji chemicznej pod wp"ywem
dodania do uk"adu niewielkiej ilo$ci zwi#zku chemicznego, zwanego
katalizatorem, który sam nie ulega trwa"ym przekszta"ceniom lecz tylko tworzy z
innymi substratami przej$ciowe kompleksy. Kataliza ze swej definicji jest to
przyspieszenie reakcji chemicznej. Zjawisko opó'nienia reakcji chemicznej
nazywa si& inhibicj#. Cz&sto jest ona niepoprawnie nazywana kataliz# ujemn#,
inhibitor cz&sto jest niepoprawnie nazywany katalizatorem ujemnym.
Spektroskopia – nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstaj#cych w
wyniku oddzia"ywa( wszelkich rodzajów promieniowania na materi&
rozumian# jako zbiorowisko atomów i cz#steczek. Spektroskopia jest te! cz&sto
rozumiana jako ogólna nazwa wszelkich technik analitycznych polegaj#cych na
generowaniu widm.
Absorpcja - w optyce proces poch"aniania energii fali przez cia"o (ang. photo-
absorption). W procesie absorpcji (tak!e emisji) $wiat"o zachowuje si& jak
cz#stka elementarna i mo!e by% poch"aniane tylko w porcjach zale!nych od
cz&stotliwo$ci $wiat"a. Zjawisko to opisuje poprawnie mechanika kwantowa.
Kwant energii fali przenoszony jest przez foton, który zderza si& z cz#stk#
elementarn# (np. elektronem) lub j#drem atomowym. Cz#stka poch"ania
zawsze ca"# energi& fotonu i tylko wtedy, gdy pozwalaj# jej na to jej
dopuszczalne stany kwantowe.
emisja !wiat"a, wysy"anie promieniowania $wietlnego przez wzbudzon#
materi&; w wyniku e.$. uk"ady promieniuj#ce (atomy, cz#steczki, jony)
przechodz# ze stanu o wy!szej energii do stanu o ni!szej energii, a energia
wzbudzenia jest zamieniana na energi& wytwarzanej cz#stki $wiat"a — fotonu;
e.$. spontaniczna i e.$. wymuszona.
Zjawiska optyczne: t&cza, cien, pó"cien, zacmienie, zorza polarna