Analiza ziarnowa proszków i 

sposoby jej przedstawiania

 Ziarno proszków
 Analiza ziarnowa
 Metody przedstawiania analizy ziarnowej

Krzywa symulacji
Histogram

Przeciętna wielkość ziarna
Rozmiar i kształt ziarna

Ziarno proszku

Powszechnie 
stosowanym i bardzo 
ogólnym pojęciem jest 

ziarno proszku, 

pod 

którym rozumiemy 
najmniejszy lity element 
proszku możliwy do 
identyfikacji metodami 
mikroskopowymi lub 
mechanicznymi.

Analiza ziarna proszków pozwala określić ich 
wielkość i formę ich cząstek. 

Przykładowe kształty

kuliste

płatkowe

włókniste

Sposoby przedstawiania 

analizy ziarnowej proszków

Wyniki analizy ziarnowej proszków otrzymuje 
się w postaci tabeli,dzięki czemu istotne 
cechy rozkładu wielkości ziarna danego 
proszku można łatwo prześledzić, 
przedstawiając rozkład w postaci graficznej

Wielkość

Ziarna, d [um]

Przepad

P(d) [% mas.]

Pozostałość

R(d) [%mas.]

1,0

1,5

98,5

1,4

2,6

97,4

2,0

4,4

95,6

2,7

6,6

93,4

3,8

12,0

88,0

5,4

18,8

81,2

7,5

29,1

70,9

10,5

43,5

56,5

14,8

63,2

36,8

20,7

82,5

17,5

Przepad stanowi udział ziarna o rozmiarach mniejszych od danego 
rozmiaru równych temu rozmiarowi. Uzupełnieniem przepadu do 
Jedności jest pozostalość.

Na osi odciętych 
zaznaczamy wielkość
ziarna, a na osi rzędnych 
przepad lub pozostalość, 
wykres nosi miano 
krzywej symulacji (a).
Do zalety tej metody 
zalicza się możliwość
oszacowania na jej 
podstawie udziału ziarn
zawartych w  wybranym 
przedziale wielkości.

c

b

a

Wykres przy użyciu pierwszej pochodnej krzywej 
symulacji (b) wykorzystuje się w celach ujawnienia 
cech bardziej subtelnych, jak np. rozkładów 
dwumodalnych.Wykres taki otrzymuje się drogą
graficznego Różniczkowania krzywej symulacji 
lub metodą rachunkową.
W wyniku czego powierzchnia pod wykresem 
P’(d)=f(d)odpowiada w zakresie wielkości ziarna 
d

1

do d

2

udziałowi tej frakcji ziarnowej.

Podobne do wcześniej omówionych informacji zawarte 
są w histogramie (c).
Wykres taki składa się z szeregu „słupków”.
Wysokość słupków odpowiada udziałowi frakcji 
ziarnowej  zawartej w przedziale zdeterminowanym 
szerokością słupka.

Przeciętna wielkość ziarna

Znajomość rozkładu wielkości ziarna jest podstawą do wyznaczania ich 
przeciętnej wielkości, reprezentującej  całą zbiorowość. Reprezentacja 
ta obejmuje trzy wielkości. Są to moda, mediana i wartość średnia,

ewentualnie uzupełniona liczbą charakteryzująca rozrzut wielkości ziarna

Dwie pierwsze mogą
być wyznaczone z wykresu
Średnia wymaga 
wykonania obliczeń.

Wartość średnia obliczamy jako średnią ważoną, wykorzystując jako 
wagi udziały poszczególnych frakcji (klas) ziarnowych. 

Rozmiar i kształt ziarna

W przypadku ziaren geometrycznych o prostym kształcie 
rozmiar ziarna traktowany był jako sprawa oczywista. 
Sytuacja jednak staje się niejednoznaczna, jeśli 
rozpatrujemy ziarna rzeczywistych proszków. Wtedy 
definiuje się nominalne wielkości ziarna. Generalnie 
rozpatrujemy dwa sposoby rozwiązania tego zagadnienia: 
-pierwszy nawiązuje do wybranych właściwości 

geometrycznych ziarna; 

-w drugim rozpatrujemy zachowanie się ziarna 

w otaczającym go środowisku. 

Nominalne rozmiary ziarna d

n

Nazwa

Symbol

d

n

Definicja

Rozmiar 

sitowy

d

s

Nominalny rozmiar bloku 

kwadratowego oczka w sieci, przez 

które zdoła przejść ziarno

Rozmiar 

projekcyjny

d

R

Średnia kuli o takiej samej powierzchni 

przekroju jak powierzchnia rzutu 

ziarna na płaszczyznę jego stabilnego 

spoczynku

Rozmiar 

Fereta

d

F

Średnia odległość pomiędzy dwoma 

równoległymi liniami stycznymi do 

rzutu ziarna

Rozmiar 

Martina

d

M

Średnia długość cięciwy rzutu ziarna

Bibliografia

• http://cb6-181.ceramika.agh.edu.pl/

• R.Pampuch, K. Haberko, M.Kordek

„Nauka o procesach ceramicznych”