Metody topienia złota
Małe ilo
ś
ci złota topi si
ę
na w
ę
glu drzewnym. Jest to sposób najta
ń
szy, nie wymagaj
ą
cy specjalnych inwestycji. W
ę
gielek musi by
ć
w mo
ż
liwie najlepszym gatunku i w
wi
ę
kszych kawałkach bez p
ę
kni
ęć
, o nale
ż
ycie wyrównanej powierzchni. Na jednej trzeciej powierzchni wydr
ąż
a si
ę
małe wgł
ę
bienie o kształcie miseczkowatym, przeznaczone
na metal. Niedaleko wgł
ę
bienia umieszcza si
ę
cz
ęść
wlewaka, składaj
ą
c
ą
si
ę
z trzech
ś
cianek i dna, czwart
ą
ś
ciank
ę
stanowi sam w
ę
giel. Wlewak jest przymocowany do
w
ę
gla klamr
ą
lub drutem. Od wgł
ę
bienia do otworu wlewaka wydr
ąż
a si
ę
mał
ą
rynienk
ę
, przez któr
ą
po stopieniu metal przelewa si
ę
do wlewnika, przechylaj
ą
c stopniowo płyt
ę
w
ę
glow
ą
w jego kierunku.
Jeszcze innym sposobem odlewania małych ilo
ś
ci złota jest odlewanie w miseczce lub tygielku z dzióbkiem do wylewania, sporz
ą
dzonym z płytki azbestowej. Wykonanie takiej
miseczki jest bardzo proste. Azbest rozmi
ę
kczony w wodzie, a nast
ę
pnie odpowiednio uformowany, suszy si
ę
na ogniu, a
ż
do zupełnego odparowania wody, nie zapominaj
ą
c o
uformowaniu na miseczce czy tygielku dzióbka do wylewania metalu. Wlewak (form
ę
)
ś
ci
ś
ni
ę
ty imadłem r
ę
cznym ustawiamy na płycie azbestowej. Topienie złota w tygielku
azbestowym trzymanym za pomoc
ą
szczypiec odbywa si
ę
w płomieniu palnika dmuchawkowego na gaz. Po stopieniu złoto nale
ż
y wla
ć
do wlewnika. Tygielek z roztopionym
metalem trzeba cały czas podgrzewa
ć
, nawet wówczas, gdy odległo
ść
od wlewnika jest niewielka, poniewa
ż
metal, gdy chocia
ż
troch
ę
przestygnie,
ź
le wypełnia form
ę
.
Ogrzewanie przerywamy dopiero wówczas, gdy metal wlewamy do formy. Podczas stapiania złota nale
ż
y powierzchni
ę
płynnego metalu pokry
ć
sproszkowanym w
ę
glem lub
mieszanin
ą
sproszkowanego w
ę
gla ze sproszkowanym cukrem w stosunku 2:1, z dodatkiem drobno sproszkowanego salmiaku. Pokrycie powierzchni stopionego złota t
ą
mieszanin
ą
izoluje stop od powietrza i nie pozwala domieszkom złota ł
ą
czy
ć
si
ę
z tlenem, gdy
ż
tlenki domieszek obni
ż
aj
ą
jako
ść
stopu i szkodliwie działaj
ą
na dalszy przebieg
obróbki.
Gładka lustrzana powierzchnia o zabarwieniu
ż
ółtym wskazuje na moment wła
ś
ciwy do wylania złota. „Pryskanie" metalu
ś
wiadczy o przegrzaniu, nale
ż
y wi
ę
c odczeka
ć
, a
ż
metal ostygnie do wła
ś
ciwej temperatury i dopiero wtedy mo
ż
na go wyla
ć
. Wi
ę
ksze ilo
ś
ci złota topi si
ę
w tyglach grafitowych, tygli glinianych raczej nie u
ż
ywa si
ę
, poniewa
ż
metal wnika w chropowate
ś
cianki tygla. Nowy tygiel przed u
ż
yciem naciera si
ę
dobrze od wewn
ą
trz sproszkowanym boraksem, co uniemo
ż
liwia przyleganie stopionego metalu
do
ś
cianek oraz ułatwia wylewanie. Tygle nale
ż
y przechowywa
ć
w suchym miejscu. W czasie topienia metalu tygiel nale
ż
y ogrzewa
ć
powoli. Topienie złota w tyglu odbywa si
ę
w piecu, najlepiej elektrycznym. Tygiel napełniony złotem najwy
ż
ej do 3/4 pojemno
ś
ci wstawia si
ę
do pieca, gdzie stopniowo nast
ę
puje topienie, a
ż
do uzyskania gładkiej
lustrzanej powierzchni o zabarwieniu
ż
ółtym. Nie nale
ż
y przy tym zapomina
ć
o pokryciu powierzchni mieszanin
ą
zabezpieczaj
ą
c
ą
. Jako topniki (materiały powoduj
ą
ce lepsze
topienie si
ę
złota) stosuje si
ę
boraks i kwas borny. Nadmiar kwasu bornego powoduje ja
ś
niejsz
ą
barw
ę
złota. Dobrze wykonany odlew złota powinien mie
ć
gładk
ą
powierzchni
ę
z pewnym połyskiem. Temperatur
ę
topnienia mierzymy pirometrem, wzgl
ę
dnie mo
ż
emy j
ą
okre
ś
li
ć
na podstawie barwy stopionego złota. Barwa czerwona
wyst
ę
puje przy temperaturze 600-850C, barwa od ciemno-do jasno
ż
ółtej przy temperaturze 850-1100C, a powy
ż
ej 1200C stopione złoto ma ju
ż
kolor prawie biały.
Płytka albo bryłka złota po odlaniu, przed dalsz
ą
obróbk
ą
, musi przej
ść
jeszcze proces wyklepania w celu zg
ę
stnienia odlewu i uczynienia go bardziej podatnym przy
walcowaniu. Po spiłowaniu z kraw
ę
dzi płytki nadlewków nale
ż
y j
ą
po jednej stronie lekko przeklepa
ć
młotkiem, wy
ż
arzy
ć
i ostudzi
ć
w wodzie. Te same czynno
ś
ci powtarza si
ę
na odwrotnej stronie. Nast
ę
pnie mo
ż
na powoli i równomiernie wyci
ą
gn
ąć
płytk
ę
wypukłym młotkiem, przy czym nale
ż
y boki lekko przybija
ć
, naddawaj
ą
c je młotkiem
jednocze
ś
nie z cał
ą
powierzchni
ą
, w przeciwnym razie boki b
ę
d
ą
si
ę
nadrywa
ć
. Klepanie powtarza si
ę
kilkakrotnie (2-3 razy), za ka
ż
dym razem wy
ż
arzaj
ą
c i studz
ą
c bryłk
ę
w
wodzie lub spirytusie. Przy
ż
arzeniu trzeba uwa
ż
a
ć
, aby metal nie został przegrzany, tzn. nie przekroczył granicy barwy wi
ś
niowej. Po tych operacjach mo
ż
na ju
ż
odlew złota
walcowa
ć
.
Przy walcowaniu nale
ż
y bryłk
ę
złota wpuszcza
ć
mi
ę
dzy walce zawsze tym samym ko
ń
cem. Je
ż
eli chcemy bryłk
ę
wpu
ś
ci
ć
przeciwnym ko
ń
cem lub przepu
ś
ci
ć
po osi
ą
gni
ę
ciu
pewnego wymiaru w poprzek, wówczas nale
ż
y j
ą
uprzednio wy
ż
arzy
ć
, w przeciwnym razie b
ę
dzie p
ę
ka
ć
. Aby zapobiec rwaniu złota w walcowaniu nie woino dopu
ś
ci
ć
do
zbytniego stwardnienia blachy.
Ż
arzenie złota powinno si
ę
odbywa
ć
powoli, co zapewnia bardziej równomierne ogrzewanie. Do
ż
arzenia nie wolno u
ż
ywa
ć
ś
wie
ż
ych w
ę
gli, gdy
ż
wydzielaj
ą
siark
ę
powoduj
ą
c
ą
krucho
ść
złota.
Poni
ż
ej podano wpływ temperatury na twardnienie złota:
Złoto próby 0,750 powy
ż
ej 300°C zaczyna mi
ę
kn
ąć
,
powy
ż
ej 800°C po 5 minutach
ż
arzenia odzyskuje ci
ą
gliwo
ść
pierwotn
ą
.
Złoto próby 0,583 powy
ż
ej 700°C czerwone, po 10 minutach
ż
arzenia odzyskuje ci
ą
gliwo
ść
,
blade wymaga nieco dłu
ż
szego
ż
arzenia,
powy
ż
ej 750°C jest juz przegrzane, kruszy si
ę
i łamie i jest niezdatne do dalszej obróbki.
Niejednokrotnie podczas walcowania stopów złota materiał p
ę
ka, kruszy si
ę
i wykazuje rysy. Przyczyn wywołuj
ą
cych te zjawiska jest wiele: wymienimy tylko najwa
ż
niejsze z
nich:
1. Domieszka ołowiu powoduje krucho
ść
— złoto trzeba podda
ć
rafinacji.
2. Przegrzanie materiału podczas
ż
arzenia powoduje nieprawidłow
ą
krystalizacj
ę
, stop przy walcowaniu rozlu
ź
nia si
ę
i tworzy rysy — materiał taki nale
ż
y przetopi
ć
.
3. Metal za gor
ą
cy podczas wylewania, zachodzi nieprawidłowa krystalizacja, przy walcowaniu powstaj
ą
rysy — materiał taki nale
ż
y przetopi
ć
.
4. Metal wylany w zbyt zimnym stanie jest g
ę
sty, tworz
ą
si
ę
w nim luki i pory, powoduj
ą
ce przy walcowaniu rysy — metal taki nale
ż
y przetopi
ć
.
5. Metal
ź
le zabezpieczony przed utlenieniem przy topieniu lub zanieczyszczony opiłkami innych metali rysuje si
ę
, łuszczy i wyst
ę
puj
ą
p
ę
cherzyki — materiał taki nale
ż
y
przetopi
ć
w tyglu wyło
ż
onym mieszanin
ą
gliny, przepalonych i sproszkowanych ko
ś
ci i soli kuchennej. Gdy złoto jest zagrzane do temperatury, przy której tworzy si
ę
gładka lustrzana
powierzchnia, do stopu dodaje si
ę
mieszanin
ę
saletry sodowej i saletry potasowej w równych cz
ęś
ciach, w stosunku do ilo
ś
ci metalu 4:1 i intensywnie miesza pr
ę
tem
ż
elaznym
zagrzanym do czerwono
ś
ci tak, aby mieszanin
ę
saletry rozprowadzi
ć
w stopie, po czym tygiel przykrywa si
ę
. Gdy stop przestaje si
ę
pieni
ć
, grzanie przerywa si
ę
, a stop nale
ż
y
natychmiast wylewa
ć
.
Stopy złota zawieraj
ą
ce zanieczyszczenia w postaci domieszek nie działaj
ą
cych ujemnie na wła
ś
ciwo
ś
ci stopów, jednak obni
ż
aj
ą
cych ich ci
ą
gliwo
ść
, łatwo daj
ą
si
ę
oczy
ś
ci
ć
przy topieniu. Do tego celu stosuje si
ę
saletr
ę
sodow
ą
albo chlorek rt
ę
ciawy (sublimat) Saletra ma wła
ś
ciwo
ś
ci utleniania szkodliwych domieszek, które w postaci tlenków
przechodz
ą
do szlaki. Chlorek rt
ę
ciawy, paruj
ą
c juz przy 300 C, ł
ą
czy si
ę
cz
ęś
ciowo z domieszkami w chlorki, które równie
ż
przechodz
ą
do szlaki. Działanie ich jednak b
ę
dzie
skuteczne, o ile zostan
ą
dobrze wci
ś
ni
ę
te i rozprowadzone w stopie.
Opary chlorku rt
ę
ciawego s
ą
bardzo szkodliwe i przy ich stosowaniu nale
ż
y zachowa
ć
du
żą
ostro
ż
no
ść
oraz stosowa
ć
ś
rodki zabezpieczaj
ą
ce przed zatruciem.
Ś
roda, 11 Kwiecie
ń
2012
Informator jubilerski; bi
ż
uteria, kamienie...
HOME
LISTA
Szukaj…
Biżuteria srebrna - Metody topienia złota
http://www.srebro.faksio.com/lista/8-metody-topienia-zota
1 z 2
2012-04-11 09:28
