1
… czyli jak wywierać wrażenie
Wprowadzenie
człowiek zazwyczaj troszczy się o to, jak postrzegają
go inni
człowiek zastanawia się, jakie wywarł wrażenie, a
niektórzy myślą o tym bez przerwy
w pewnych sytuacjach człowiek zachowuje się tak, aby
inni odebrali go w określony sposób
ludzie „kłamią” i używają licznych zabiegów, aby
przedstawić siebie w korzystniejszym świetle
Ja publiczne – w zależności od pełnionej roli, chcemy
się prezentować jako osoba o określonych cechach
ludzie oczekują od nas spójności zachowań, wierzą, że
Ja prywatne=Ja publiczne
czy osoba publiczna może mieć swoje – odmienne Ja
prywatne?
Pomiędzy Ja prywatnym a Ja publicznym
W rozmowach o wrażliwości z miesięcznikiem
„Pani” Hubert Urbański prezenter TVN
twierdzi, że ma drugie, nieznane nikomu
oblicze.
„Ludzie oglądają mnie tylko w telewizji i wydaje
im się, że mnie dobrze znają. To
nieporozumienie - przekonuje. - Mój medialny
wizerunek to jedno, a w rzeczywistości odstaję
od świata.
Urbański mówi o sobie, że jest tak naprawdę
bardzo nieśmiały i zwykłe, codzienne sytuacje
mogą być dla niego problemem.
Jestem introwertykiem, trudno nawiązuję
kontakty z ludźmi. Dla mnie nawet zakupy są
stresujące. Czuję się bez przerwy oceniany -
narzeka.
Pomiędzy Ja publiczne a Ja prywatne - zjawisko
pozytywnej autoprezentacji
Jak bardzo to, co wykreowane,
różni się o tego, co naturalne i jest
jak najbardziej ludzkie…
Autoprezentacja (manipulowanie
wrażeniem)
proces kontrolowania sposobu, w jaki widzą
nas inni
zachowania publiczne, których odbiorcą są
inni ludzie
cel – wywarcie wrażenia
Podstawowe funkcje autoprezentacji
Funkcje autoprezentacji na poziomie jednostki
podtrzymanie poczucia własnej wartości (np. atrybucje, porównanie społeczne)
podtrzymanie poczucia własnej tożsamości i odrębności
podtrzymanie poczucia kontroli nad zdarzeniami
dążenie do trafnego samopoznania???
dążenie do wzrostu i rozwoju własnej osoby???
... czy w związku z tym....
zdrowie psychiczne to trafne samopoznanie czy raczej podtrzymywanie złudzeń
na swój własny temat?
zdrowie to wgląd w siebie, dążenie do trafnego samopoznania (podejście
psychoanalityczne)
osoby zdrowe przejawiają szereg złudzeń na własny temat (podejście
poznawcze)
Ewolucyjne podstawy autoprezentacji – sprzyja przetrwaniu i reprodukcji
Funkcje autoprezentacji na poziomie społeczeństwa
narzędzie tworzenia pozytywnych interakcji społecznych
tworzenie odpowiedniego wrażenia w otoczeniu (niekoniecznie pozytywnego)
2
Sytuacje, kiedy człowiek, chce wywierać negatywne
wrażenie
osiąganie interpersonalnych celów – zapanowanie nad
otoczeniem
chęć pozbycia się niemiłego towarzystwa
chęć uzyskania pomocy ze strony innych
Czy lubimy jak inni nas
krytykują?
Ps. Ten komentarz który napisała jedna osoba to jakaś katastrofa bo
że zrobiłam 3 albo 4 błędy ortograficzne to odrazu nie powód żeby
takie coś pisać!!
BO JEŚLI KOMUŚ NIE PODOBA SIĘ TEN BLOOG TO NIECH NIC
NIE PISZE I STĄD WYJDZIE BO KOMUŚ MOŻ PODOBA SIE MÓJ
BLOOG!!!
Kiedy pojawia się motywacja jednostki do manipulowania
wrażeniem
jednostka jest przekonana o istnieniu związku pomiędzy wywartym
wrażeniem a celami, które chce osiągnąć
jednostka postrzega dane cele jako ważne
istnieje rozbieżność pomiędzy tym wizerunkiem, który jednostka chciałaby
zaprezentować, a tym, który (w jej mniemaniu) odbierają inni
10
Teoria rozbieżności Ja Tory Higginsa (1987)
Dlaczego ludzie oceniają siebie pozytywnie, bądź negatywnie?
na podstawie stopnia rozbieżności między Ja Realnym („Jestem
leniwa”)
a Ja Idealnym („Chciałabym być pracowita”) i
Ja Powinnościowym („Powinnam wykonać pracę na czas”).
są to standardy osobiste, „ukierunkowania Ja” (self-guides).
standardy idealne dotyczą aspiracji jednostki
standardy powinnościowe dotyczą zobowiązań jednostki
konsekwencje dla samooceny i dla samopoczucia zależą od tego, których
standardów nie można osiągnąć.
każdy doświadcza rozbieżności, lecz nie każdy cierpi z tego powodu.
to zależy od:
stopnia rozbieżności;
stopnia, w jakim koncentrujemy się na rozbieżnościach
11
Konsekwencje rozbieżności
Rozbieżność
Ja Realne – Ja Idealne
(niepowodzenie w osiągnięciu
aspiracji)
Ja Realne – Ja Powinnościowe
(niepowodzenie w wywiązaniu się z
zobowiązań)
Reakcje
emocjonalne
Rozczarowanie
Smutek
Pobudzenie fizjologiczne
obniżone
Poczucie winy
Zakłopotanie
Pobudzenie fizjologiczne podwyższone
Efekty długo-
terminowe
Obniżona samoocena
Depresja
Obniżona odporność
immunologiczna
Choroba
Obniżona samoocena
Lęk
Obniżona odporność immunologiczna
Choroba
Manipulowanie wrażeniem czy kłamstwo?
kłamstwo odnośnie wszystkich cech człowieka
kłamstwo dotyczące niektórych cech człowieka, związanych z
daną sytuacją społeczną
niezupełne kłamstwo – prezentowany wizerunek jest bardziej
pozytywny od rzeczywistego
Czy ludzie kłamią?
człowiek w sposób selektywny przedstawia swoje cechy, zgodnie
z sytuacją społeczną
człowiek nie tyle kłamie, co selekcjonuje informacje na swój temat
(teoria schematów poznawczych)
człowiek jest na tyle złożoną istotą, że w odmiennych sytuacjach
wywiera różnorodne wrażenie
ludzie dążą do zachowania zgodnego z prawdą (teoria
podtrzymywania własnej oceny)
3
Ocena społeczna. Zarys zjawiska
dwie skrajne sytuacje
nadmierna troska o swój wizerunek
brak troski o ocenę społeczną
ocena społeczna na różnych poziomach
na poziomie poznawczym (poszukiwanie pozytywnych
informacji o sobie)
na poziomie emocjonalnym (poczucie akceptacji)
na poziomie behawioralnym (pozytywne relacje z innymi)
ocena społeczna a lęk społeczny
lęk społeczny – przewidywanie negatywnych reakcji innych na
zachowanie jednostki, nie dotyczy rzeczywistej oceny sytuacji
społecznej
zakłopotanie oraz poczucie wstydu – dotyczą zaistniałej
sytuacji, kiedy jednostka popełnia jakąś gafę lub przewinienie
zakłopotanie – reakcja powierzchowna o charakterze
sytuacyjnym i krótkotrwałym
poczucie wstydu – uczucie głębsze, o charakterze
osobowościowym i długotrwałym
Różne konsekwencje lęku społecznego
pożądane społecznie
motywacja do zachowań społecznie pożądanych
powstrzymywanie się przed zachowaniami niepożądanymi
społecznie
niepożądane z punktu widzenia jednostki
całkowite podporządkowywanie się grupie społecznej
wycofywanie się z działań społecznych
brak osiągnięć
generalizacja porażki + brak autoafirmacji
permanenty stan napięcia emocjonalnego (kłopoty zdrowotne)
oczernianie innych i przypisywanie wrogich intencji
Różne konsekwencje braku lęku społecznego
nieracjonalny upór
podejmowanie ryzykownych zachowań
negatywna ocena ze strony otoczenia
Techniki autoprezentacji
strategiczne opisywanie siebie – człowiek w opisywaniu
siebie wykorzystuje tylko wybrane informacje
strategiczne wyrażanie postaw - człowiek prezentuje
takie postawy, jakich oczekuje otoczenie
publiczne atrybucje – człowiek tłumaczy innym
przyczyny swoich zachowań w sposób akceptowany
społecznie
taktyczna autoprezentacja – polega na przyznaniu się
do błędów
pamięciowe manipulacje – np. udajemy, że kogoś
rozpoznajemy
strategiczne wyrażanie emocji – człowiek próbuje
zademonstrować, iż odczuwa określoną emocję
autoprezentacja wyglądu zewnętrznego – czy szata
zdobi człowieka?
Samoocena
poczucie własnej wartości=pozytywna ogólna samoocena
pozytywna samoocena wyraża się:
w odczuwaniu pozytywnych emocji w stosunku do samego siebie
(np. dumy, zadowolenia z siebie)
oraz w pozytywnym ocenianiu siebie pod różnymi względami (np.
jako osoby inteligentnej, dotrzymującej postanowień, o silnej woli
itp.).
Strategie stosowane w kontaktach interpersonalnych
celem podtrzymana wysokiej samooceny
ingracjacja – schlebianie osobie, często o wyższym statusie
pławienie się w cudzej chwale – dążenie do poprawienia własnego
wizerunku przez wiązanie się z ludźmi, którzy odnieśli sukces lub są
sławni
usuwanie się z cienia porażki – odcinanie się od tych, którzy
ponieśli porażkę
polerowanie i retuszowanie – wyolbrzymianie widocznych zalet
ludzi, miejsc czy instytucji, z którymi jesteśmy związani i
pomniejszanie ich wad
efekt Psst! – człowiek unika przynoszenia złych wiadomości,
albowiem mniej lubimy takie osoby
kreowanie usprawiedliwień dla możliwej porażki – tworzenie
utrudnień i wymyślanie usprawiedliwień dla samego siebie, żeby w
wypadku porażki dysponować gotowym wytłumaczeniem
4
Podsumowanie
nasze Ja – Ja prywatne (zawartość pamięci autobiograficznej, na
którą składają się informacje dotyczące siebie samego w różnych
momentach życia, w różnych warunkach, w kontakcie z wieloma
ludźmi) - bardziej złożone, niż nam się wydaje
nie wyklucza to poczucia stałości Ja w czasie
struktura Ja - „ja realne”, „ja idealne” i „ja powinnościowe”
Ja ukrywamy nie tylko przed innymi, ale i przed samym sobą
w ten sposób chronimy nasze poczucie tożsamości i nasz
preferowany wizerunek Ja
podstawowe procesy:
dążenie do usuwania niezgodności wewnątrz struktury
dążenie do podtrzymywania (polepszania) mniemania o sobie samym
poprzez różnego rodzaju strategie autoprezentacji