Prawa człowieka i obywatela

Prawa człowieka i obywatela

Prawa człowieka s

to podstawowe wolno

ci jakie przysługuj

demu człowiekowi z samego faktu

bycia istota ludzka i z samego faktu urodzenia. Prawa te s

takie same dla wszystkich ludzi i to bez

wzgl

du na ich płe

, ras

, wyznanie, etniczno

ść

, zapatrywania polityczne, narodowo

ść

, status

społeczny, orientacj

seksualn

i inne. Prawa te stanowi

fundament demokracji, wolno

ci,

społecze

stwa obywatelskiego oraz pokojowej egzystencji narodów. Podwaliny praw człowieka

na odnale

źć

w zasadzie wi

kszo

ci religii na

wiecie oraz w wi

kszo

ci systemów filozoficznych.

Jako

ródło praw człowieka wskazywana jest przede wszystkim godno

ść

osoby ludzkiej. Proces

kształtowania si

praw człowieka jest zwi

zany

le z wol

o wolno

ść

wiecie. Bez tych praw

trudno by sobie byłoby dzi

wyobrazi

dzi

ycie polityczne i społeczne.

Prawa człowieka mo

na wi

c podzieli

na trzy generacje:

Pierwsza generacja zwi

zana jest z: wolno

ciami osobistymi (czyli prawem do

ycia, wolno

osobistej, prawem do własno

ci, wolno

sumienia i wyznania, wolno

wypowiedzi, swobod

wyboru miejsca pobytu i poruszania si

, tajemnica korespondencji; prawami politycznymi, a wi

swobod

udziału w

yciu politycznym, zarówno biernym jak i czynnym prawem wyborczym, prawem

do zrzeszania si

i innymi tego typu. Prawa drugiej generacji s

to prawa ekonomiczne i socjalne.

Odnosz

one do dost

pu do ochrony zdrowia, zapewnienia nauki, opieki socjalnej. Wa

dat

dla

tego typu praw jest 16 grudnia 1966 roku, wówczas to Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło
Konwencj

Praw Człowieka, która gwarantowała zarówno swobody osobiste, jak i polityczne, a tak

ekonomiczne, społeczne i kulturalne.

Trzecia generacja omawianych praw dotyczy praw do rozwoju i datuje si

od roku 1986. wówczas

to przyj

to Deklaracj

dotycz

Prawa do Rozwoju, która została przyj

ta przez Zgromadzenie

Ogólne ONZ dnia 4 grudnia 1986 roku. Uwa

a si

powszechnie,

e idea prawa do rozwoju

zapocz

tkowana została w roku 1969, gdy na posiedzeniu Algierskiej Komisji Justitia et Pax przyj

odpowiednie decyzje zawieraj

ce poszanowanie dla tych warto

ci. Problematyka ta została

wprowadzona na forum mi

dzynarodowe przez Senegal w 1972 roku. W maju 1981 roku ECOSOC

(czyli Economic and Social Council) powołała Grup

Robocz

Ekspertów Rz

dowych do spraw Prawa

do Rozwoju, która opracowała te

tekst Deklaracji.

Prawo do rozwoju oznacza, zgodnie z przyj

tymi zało

eniami, tworzenie warunków do pełnego

realizowania innych praw człowieka zawartych zarówno w pierwszej jak i drugiej generacji. Podkre

ono zwłaszcza współzale

ść

, niepodzielno

ść

i uniwersalizm dwóch Mi

dzynarodowych Konwencji

dot. Praw Człowieka. Wiele kontrowersji budzi jednak charakter prawny tego prawa, wzbudza on tak

wiele dyskusji. Jego znaczenie jest głównie humanitarne i polityczne oraz polega na powi

zaniu ze

sob

warto

ci takich, jak rozwój, prawa człowieka i demokracja. Kraje najlepiej rozwini

te, zachodnie

koncentruj

głównie w swoich postulatach politycznych na powi

zaniu praw człowieka i

demokracji.

Prawa i wolno

ci obywatelskie

Prawa i wolno

ci obywatelskie s

to uprawnienia jakie przysługuj

obywatelom okre

lonego pa

stwa.

Aby mie

zagwarantowane te prawa konieczne jest nabycie obywatelstwa. Podstawowe zapisy o

wolno

ciach, prawach i obowi

zkach s

zawarte w konstytucjach oraz ustawach i dotycz

one

najbardziej istotnych spraw obywateli. Zasadnicze zr

by praw człowieka i obywatela wykształciły si

okresie rewolucji w XVIII wieku, w zwi

zku z walk

nizin społecznych z feudalizmem i jego

przywilejami stanowymi. Walka ta była uzasadniana na gruncie tak zwanego prawa natury. Pełny
wyraz tych postulatów odnale

źć

emy mi

dzy innymi w uchwalonej w 1789 roku francuskiej

Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Pó

niej po okresie napoleo

skim mamy odwrót od

powy

szych idei. Na nowo i w pełni powrócono do nich dopiero po II wojnie

wiatowej. Wówczas to

stopniowo zacz

ła zdobywa

uznanie idea mi

dzynarodowej ochrony praw i wolno

ci. Zacz

to je

wówczas rozumie

jako prawa przysługuj

ce ka

demu człowiekowi i to bez

adnych wyj

tków. Bardzo

istotnym krokiem w dziedzinie propagowania wy

ej wspominanych warto

ci było przyj

cie przez

Zgromadzenie Ogólne ONZ Konwencji Praw Człowieka w roku 1948. Polska ratyfikowała j

w 1993

roku.

Pod wzgl

dem zakresu i tre

ci mo

na je podzieli

nast

puj

co: Prawa i wolno

ci osobiste, które

zabezpieczaj

poszczególne jednostki przed zbytni

ingerencj

stwa w ich

ycie prywatne. Chodzi

tu wi

c o prawo do

ycia, wolno

ść

sumienia, wyznania, nietykalno

ść

osobist

, prawa własno

ciowe,

swobod

wypowiadania si

, swobod

poruszania si

, tajemnic

korespondencji. Prawa i wolno

polityczne, które s

gwarancjami dla jednostki dla jej nieskr

powanych działa

yciu politycznym

(chodzi tu wi

c o czynne i bierne prawo wyborcze, swobod

uczestnictwa w referendach, swobod

przepływu informacji, swobod

zrzeszania si

, mo

liwo

ść

wnoszenia skarg na organy rz

dowe. Prawa

socjalne i ekonomiczne. Ich charakter wi

ąż

e si

z uprawnieniami obywateli i obowi

zkami pa

stwa w

tych dziedzinach. S

to wi

c przede wszystkim zobowi

zania pa

stwa do okre

lonych

wiadcze

wobec obywateli, a wi

c mi

dzy innymi: prawo do nauki, pracy, dziedziczenia, ochrony zdrowia,

zapewnienie ochrony prywatnej własno

ci.

Historia poj

cia praw człowieka

Poj

cie to upowszechniło si

w połowie wieku osiemnastego. Zacz

to wówczas umieszcza

zapisy o

ochronie praw człowieka w powstaj

cych w tym czasie konstytucjach i ustawach. Czasem po

cano

nawet osobny rozdział omawianym tutaj sprawom. Takie zapisy mo

na odnale

źć

w Deklaracji

Niepodległo

ci Stanów Zjednoczonych z 1776 roku, a pó

niej w Konstytucji tego kraju. wa

nym

dokumentem w rozwoju praw człowieka jest francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789
roku. W okresie mi

dzywojennym Liga Narodów zajmowała si

ochron

pokoju na

wiecie, a tak

dzy innymi, ochron

praw mniejszo

ci narodowych. Pojawiła si

wówczas interwencja

humanitarna. Doktryna ta upowa

niała siły mi

dzynarodowe do interwencji w obronie ludno

prze

ladowanej przez jak

ąś

władz

stwow

Dla polepszenia losów je

ców wojennych i dla zapewnienia humanitarnych reguł prowadzenia wojny

podpisano szereg konwencji genewskich:
Konwencja genewska z 22 sierpnia 1864 roku - najwa

niejsze postanowienia: po pierwsze personel

sanitarny jest neutralny w konflikcie, nie mo

e wi

c by

atakowany i równocze

nie nie bierze udziału

w walkach; cywile, pomagaj

cy rannym czy chorym

ołnierzom musz

szanowani, a zwłaszcza

nie mo

na ich atakowa

; ludzie ranni w wyniku prowadzenia wojny powinni by

traktowani w sposób

jednakowy, nie powinno si

c bra

pod uwag

ich przynale

ci narodowej; ustanowiono znak

czerwonego krzy

a, który podczas konfliktu oznacza,

e jednostka go posiadaj

ca jest formacj

medyczn

i podobnie ma si

sprawa z jej personelem Konwencja genewska z 6 lipca 1906roku.

Zwi

kszyła po pierwsze zakres ochrony chorych i rannych

ołnierzy, dalej wprowadziła zasady

ewidencji osób, które zostały poszkodowane w konfliktach, ustaliła system wymiany informacji
dotycz

cych osób poszkodowanych w konfliktach

Konwencje genewskie z 12 sierpnia 1949 roku

•

I Konwencja genewska, dotyczyła ona polepszenia doli rannych i chorych w armiach czynnych
na l

dzie

•

II Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu chorych, rannych oraz rozbitków sił
zbrojnych na morzu

•

III Konwencja genewska, dotyczyła ogólnego traktowania je

ców

•

IV Konwencja genewska, dotyczyła zapewnienia ochrony osób cywilnych podczas wojny

Organizacj

, która powstała dla szerzenia w praktyce idei humanitarnych jest Czerwony Krzy

Powstał w 1863 roku z inicjatywy szwajcarskiego filantropa i finansisty Henry Duanta, którego
wstrz

ł widok dogorywaj

cych i pozostawionych sobie rannych, których ujrzał 24 czerwca 1859

roku na miejscu wielkiej bitwy pod Solferino. W miejscu tym armia cesarska Austrii stoczyła
całodniow

krwaw

bitw

z armi

włosk

, któr

wspomagała armia francusk

. Po zako

czeniu tej

bitwy na polu walki pozostało około 40 tysi

cy ofiar - zabitych, rannych oraz zaginionych. Na skutek

wstrz

su doznanego widokiem ofiar, które pozostawiono praktycznie bez

adnej opieki, Duant podj

energiczn

akcj

udzielenia im pomocy, do udziału w niej udało mu si

nakłoni

miejscow

ludno

ść

która z powodzeniem została zach

cona do wynoszenia i piel

gnowania rannych i to bez wzgl

du na

ich narodowo

ść

. Inicjatywa ta spotkała si

z ogromnym rozgłosem w całej Europie. W pa

dzierniku

1863 spotykali si

w Genewie reprezentanci 16 krajów, którzy przyj

li postanowienia, które okre

lały

rol

krajowych Komitetów Pomocy Rannym. Jako symbol powoływanych organizacji przyj

Czerwony Krzy

na białym tle (odwrotno

ść

flagi szwajcarskiej). To był pocz

tek Ruchu Czerwonego

Krzy

a. Organizacja ta zajmuje si

tak

e prac

nad rozwojem i udoskonaleniami mi

dzynarodowego

prawa w zakresie humanitaryzmu, która w 1949 doprowadziła do podpisania czterech Konwencji
Genewskich o ochronie ofiar zbrojnych konfliktów, a w 1977 do przyj

cia 2 Protokołów Dodatkowych

do tych Konwencji. Prace w tej dziedzinie prowadzone s

po dzi

dzie

, dlatego

e ci

gle pojawiaj

nowe problemy, które s

zwi

zane z ochron

ró

nych kategorii ofiar wojennych.

Organizacj

dzynarodow

, która zajmuje si

prawem pracy jest Mi

dzynarodowa Organizacja

Pracy, która została powołana w 1919 r. w zwi

zku z rosn

trosk

o reformy społeczne po

zako

czeniu I Wojnie

wiatowej. W

ród członków- zało

ycieli znalazły si

wówczas: Belgia, Kuba,

Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest to jedyna spo

ród

organizacji

wiatowych, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni"

w gospodarce - maj

równe prawo z przedstawicielami rz

dów w zakresie kształtowania polityki

organizacji i programów. W zwi

zku dwudziestopi

cioleciem swej działalno

ci Organizacja uchwaliła

Deklaracj

Filadelfijsk

. Deklaracja ta stała si

podstaw

dla wszystkich działa

MOP i zawarte s

niej nast

puj

ce zasady: Praca to nie towar; Podstaw

trwałego post

pu stanowi wolno

ść

słowa i

zrzeszania si

; Ubóstwo, istniej

ce gdziekolwiek, stanowi niebezpiecze

stwo dla bezpiecze

stwa i

dobrobytu wszystkich; Wszystkie osoby ludzkie, niezale

nie od wyznania lub płci rasy, maj

prawo

ąż

do osi

gania w takim samym stopniu dobrobytu materialnego, bezpiecze

stwa ekonomicznego,

jak i rozwoju duchowego w warunkach wolno

ci i godno

ci, i równo

ci szans

yciowych. W 1946 r.

MOP została pierwsz

wyspecjalizowan

agend

stowarzyszon

z Narodami Zjednoczonymi. W

zwi

zku z 50-t

rocznic

istnienia MOP w 1969 r. przyznano jej Pokojow

Nagrod

Nobla.

DOKUMENTY DOTYCZ

CE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

W 1948 roku została przyj

ta Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Wyró

w niej mo

zwłaszcza dwa aspekty: historyczny i perspektywiczny. W zwi

zku z zako

czeniem drugiej wojny

wiatowej deklaracja była reakcj

na wydarzenia tej wojny, tym samym zamykała pewien niechlubny

etap historii stosunków mi

dzynarodowych. Jednocze

nie uznawana jest za podwalin

konwencji

dzynarodowych oraz deklarowanych formalnie intencji pa

stw i rz

dów w tych kwestiach, cho

tre

ść

obowi

zuj

cych aktualnie aktów prawnych rozwini

ta została znacznie wcze

niej i przekształciła

od czasów Deklaracji. Zakres obejmuj

cy znaczenie poj

cia "prawa człowieka" zmieniał si

ewoluuj

waz ze zmianami sytuacji w polityce

wiatowej w skali globalnej, regionalnej i lokalnej. Sens deklaracji

podlegał tak

e przemianom w zwi

zku z przeobra

eniami w procesie realizacji owych praw. Idea

dotycz

ca praw człowieka była wielokrotnie nadu

ywana i wykorzystywana na pewnym etapie rozwoju

stosunków mi

dzynarodowych w walce politycznej, odgrywała niekiedy rol

instrumentaln

i była

wykorzystywan

przez pa

stwa, których siła oddziaływania i przewodzenia w danej chwili była

najsilniejsza. Tym niemniej stworzyła ona nowe standardy zachowa

stwa i to zarówno w aspekcie

wewn

trznym, ale te

dzynarodowym. Instrumentalnemu traktowaniu praw człowieka

przeciwstawi

na ich aspekt w sensie autonomicznym. Upowszechnienie i rozwój idei praw

człowieka doprowadziło do zaistnienia nowej jako

ci w wielu rejonach

wiata w

yciu politycznym i

społecznym pa

stw na linii stosunków władza-obywatel, pa

stwo-jednostka. W ko

cu aspekt, który

trudno jest przeceni

, a mianowicie zaistnienie w wi

kszej ilo

ci krajów w

wiadomo

ci społecze

stwa

idei praw człowieka, wyczulenia na ich przestrzeganie oraz łamanie, zwi

kszanie zakresu swobód

demokratycznych a tak

e rozszerzenie wpływu obywateli danego pa

stwa na kształt jego ustroju oraz

sposób w jaki funkcjonuj

stwa za spraw

formuł demokratycznych.

dzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Jest to dokument, który został przyj

ty w 1966 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Od tej pory,

wraz z Mi

dzynarodowym Paktem Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, stanowi

kontynuacj

całego procesu kodyfikacji w praw człowieka. Uzupełniał te

on Powszechn

Deklaracj

Praw Człowieka. Postanowienia zawarte w Pakcie dotyczyły mi

dzy innymi: poszanowania prawa

narodów o decydowaniu o własnym losie i swobody w dysponowaniu bogactwami kraju, zakazu
dyskryminacji pod wzgl

dem praw ze wzgl

du cho

by na ró

nice płci, status społeczny, pochodzenie

etniczne. Mówiły o zagwarantowaniu prawa do

ycia, bezpiecze

stwa osobistego i wolno

ci,

swobodnego poruszania si

, zabezpieczeniu prywatno

ci, wolno

ci wyznania i sumienia, my

li,

stowarzysze

i zgromadze

, do swobodnego uczestnictwa w

yciu politycznym, humanitaryzmu w

traktowaniu wi

ęź

niów i zatrzymanych, zakazu stosowania tortur, sprawiedliwego i równego

downictwa. Dokument ten zakazuje te

niewolnictwa. Gwarantem przestrzegania postanowie

Paktu jest Komitet Praw Człowieka, który rozpatruje zawiadomienia indywidualne. Kompetencje
Komitetu s

jednak w du

ym stopniu uzale

nione od ratyfikowania protokołu opcyjnego doł

czonego

do tego Paktu. Faktem jest, i

zalecenia przestrzegania paktu oraz naprawy krzywd nie obwarowane

adnymi sankcjami, oprócz sankcji moralno-politycznych. Niewiele te

stw podpisało ten

protokół. Nasz kraj dokonał ratyfikacji Mi

dzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w

roku 1977.

dzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, społecznych i kulturalnych

Został on przyj

ty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 16 grudnia 1966 r. i oddany do podpisania w

Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w art. 27 ust. 1 Paktu
wszedł w

ycie z dniem 3 stycznia 1976. Stronami Paktu s

131 pa

stwa (jest to stan na dzie

grudnia 1994 r.). W dniu 3 marca 1977 r. Polska ratyfikowała ten Pakt., dokument ratyfikacyjny
zło

ono Sekretarzowi Generalnemu ONZ dnia 18 marca 1977 r., a wszedł on w

ycie w odno

nie

Polski z dniem 18 czerwca 1977.

W zasadniczych swoich punktach zawierał on postanowienia, i

stwa Strony zobowi

zuj

dzy innymi zapewni

a) prawo ka

dego obywatela do swobodnego tworzenia a tak

e do przyst

powania do zwi

zków

zawodowych zgodnie z własnym wyborem, dla popierania oraz ochrony swoich interesów
gospodarczych, społecznych, jedyny warunek stanowi tu przestrzegania przepisów statutowych
okre

lonej organizacji. Uprawnienia okre

lone w tym prawa nie mog

podlega

innym ograniczeniom

te, które s

przewidziane w ustawie oraz konieczne w społecze

stwie demokratycznym w interesie

bezpiecze

stwa pa

stwa oraz porz

dku publicznego lub te

by chroni

prawa oraz wolno

ci innych

osób;
b) prawo do zakładania zwi

zków zawodowych, krajowych federacji lub konfederacji a tak

e prawa

tych organizacji do zakładania mi

dzynarodowych organizacji zwi

zkowych lub przyst

powania do

nich;
c) prawo zwi

zków zawodowych wi

ążą

ce si

ze swobod

wykonywania swej własnej działalno

ci, bez

innych ogranicze

, ni

te, które zostały przewidziane w ustawie i s

konieczne w demokratycznym

społecze

stwie dla dobra interesu bezpiecze

stwa pa

stwowego czy porz

dku publicznego lub dla

ochrony wolno

ci i praw innych osób;

d) prawo do strajku z zaznaczeniem, i

dzie ono realizowane zgodnie z ustawodawstwem danego

kraju.

Artykuł ten nie jest sprzeczny z nakładaniem ogranicze

, które s

zgodne z ustaw

dla wykonywania

tych praw przez członków sił zbrojnych, policyjnych czy administracji pa

stwowej. Mi

dzynarodowy

Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych przyj

ty został rezolucj

Zgromadzenia

Ogólnego 2200A (XXI) 16 grudnia 1966 roku i wszedł w

ycie 3 stycznia 1976 roku.

ORGANIZACJE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

Helsi

ska Fundacja Praw Człowieka

Komitet Helsi

ski w naszym kraju powstał podczas stanu wojennego (1982), utworzyła go grupa

intelektualistów. Była to organizacja podziemna, która budowała sie

współpracowników w całym

kraju. Swój pierwszy raport Komitet przygotował w roku 1983 i nosił on nazw

"Polska w okresie stanu

wojennego". Dokument ten, którego obj

ść

wynosiła około tysi

ca stron i składał si

z dwóch

tomów. Pierwszy tom dotyczył porównanie polskiego prawa, w tym równie

przepisów odno

nie stanu

wojennego ze mi

dzynarodowymi standardami oraz systemami prawnymi pa

stw, które miały ju

dług

tradycj

demokratyczn

. W drugim tomie omówione zostały sposoby realizowania prawa przez

d polski. Raport ten został przewieziony na Zachód, nast

pnie przetłumaczono go na angielski oraz

francuski i przedstawiony pa

stw, które uczestniczyły w Konferencji Madryckiej KBWE. Według sporej

liczby politologów raport w znacz

cy sposób wpłyn

ł na obrady Konferencji. W latach nast

pnych

podobne raporty przygotowywano co rok. Komitet Helsi

ski zajmował si

przygotowywaniem

raportów specjalnych, np. w zwi

zku z pro

dzynarodowej Organizacji Pracy albo te

Komitetu

Praw Człowieka ONZ, kiedy rz

d naszego kraju miał przedstawi

dla tych organizacji własny swój

raport, który miał dotyczy

realizowania w Polsce zało

dzynarodowego Paktu Praw

Obywatelskich i Politycznych ONZ. W zwi

zku z tym i

działalno

ść

Komitetu była

le podziemna

pojawił si

problem autorstwa, a wi

c równie

wiarygodno

ci przygotowywanych przez niego

raportów. Je

li idzie o pierwsze raporty to autentyczno

ść

ich po

wiadczył Lech Wał

sa. W latach

pó

niejszych, kiedy Komitet zdobył ju

renom

oraz szacunek na Zachodzie, podobnego rodzaju

gwarancje potrzebne ju

nie były. W pocz

tku roku 1989 Komitet opublikował niepełn

list

swych

członków, co stanowiło pewnego rodzaju stopniowe przechodzenie do jawno

ci działania. Po tak

zwanych kontraktowych wyborach z czerwca 1989 roku dokładnie połowa członków Komitetu zdobyła
miejsca albo w Parlamencie, lub te

w pierwszym rz

dzie Tadeusza Mazowieckiego, który był

pierwszym niekomunistycznym rz

dem w Polsce od II wojny

wiatowej. Wówczas to postanowiono

zawiesi

tych członków Komitetu, którzy znale

li si

w tych instytucjach, gdy

członek parlamentu czy

du nie byłby w stanie jednocze

nie odpowiednio kontrolowa

przestrzegania praw człowieka.

Zasada ta obowi

zuje po dzi

dzie

. Z ko

cem 1989 roku członkowie Komitetu Helsi

skiego

postanowili zało

Helsi

Fundacj

Praw Człowieka z pocz

tkowym kapitałem 200 dolarów USA.

Fundacja ta nie odpowiada całkiem zachodniemu znaczeniu tego terminu, gdy

jest to raczej instytut

naukowo-badawczy, który działa w dziedzinie praw człowieka. W chwili powstawania Fundacji polskie
prawo nie zezwalało na powoływanie niezawisłych instytutów podobnego rodzaju; postanowiono w
zwi

zku z tym,

e forma fundacji, która była dozwolona przez prawo, najlepiej mo

e odpowiada

dzie tym celom, jakie przy

wiecały członkom Komitetu. Dzi

Komitet Helsi

ski w Polsce, zbiera si

na posiedzeniach co miesi

c, pełni te

rol

Rady Programowej Helsi

skiej Fundacji Praw Człowieka i

swe opinie publikuje na temat spraw pa

stwowych o znaczeniu kluczowym dla praw człowieka.

Komisja Praw Człowieka
Komisja Praw Człowieka jest to podstawowy organ Narodów Zjednoczonych w dziedzinie praw
człowieka. Utworzono go dnia 16 lutego 1946 roku, podstaw

do tego była Rezolucja 5 [I] Rady

Społeczno-Gospodarczej [ECOSOC]. Jest to organ mi

dzyrz

dowy, w którego skład wchodz

kraje. Do Komisji Kandydatów przedstawiaj

stwa, a wyboru dokonuje Zgromadzenie Ogólne NZ.

Członków Komisji wybiera si

zgodnie z kluczem geograficznym: 15 z nich pochodzi z krajów

afryka

skich, 13 z azjatyckich, 10 z pa

stw Ameryki Łaci

skiej, 10 z pa

stw Zachodu i 5 z pa

stw

Europy

rodkowo-Wschodniej. Czas trwania kadencji członków Komisji liczy 3 lata, z tym i

dego

roku wymienia si

1/3 składu. Komisja Praw Człowieka w my

l postanowie

powołuj

cej j

ycia

rezolucji spełnia wiele zada

: przygotowuje wi

c dokumenty dotycz

ce praw człowieka, przedstawia

ECOSOC zalecenia i składa raporty, bierze udział w procesie implementacyjnym poprzez m.in.
wyznaczanie specjalnych sprawozdawców oraz niezale

nych ekspertów. Komisja Praw Człowieka ze

swej działalno

ci składa Radzie Społeczno-Gospodarczej raport. Komisja zbiera si

na sesjach i

wówczas podejmuje swoje decyzje. Na przełomie marca i kwietnia, raz w roku, odbywa si

sesja

sze

ciotygodniowa w Genewie. W sesji zazwyczaj udział bierze ponad 3000 delegatów: pa

stw -

członków Komisji, pozostałych pa

stw systemu NZ, przedstawicieli organizacji pozarz

dowych. W

czasie trwania sesji Komisja przegłosowuje ponad około 100 rezolucji, ró

nych decyzji i o

wiadcze

które dotycz

sytuacji ochrony praw człowieka w

wiecie. Oprócz tego na mocy decyzji ECOSOC z

1990 roku Komisja w

le okre

lonych sytuacjach oraz za zgod

kszo

ci członków Komisji

zebra

e na nadzwyczajne sesje. Przykładem takiej nadzwyczajnej sesji była sesja, która

obradowała w dniach 13-14 sierpnia 1992 roku i dotyczyła wydarze

w byłej Jugosławii.

Komitet Praw Człowieka
Komitet Praw Człowieka powołano, by kontrolowa

przestrzeganie postanowie

nast

puj

cych aktów:

dzynarodowego Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz jego pierwszego Protokołu

Fakultatywnego, który zezwalał osobom fizycznym na zanoszenie skarg do Komitetu Praw Człowieka,
zostały one przyj

te przez Zgromadzenie Ogólne 16 grudnia 1966 r., a weszły w

ycie 23 maja 1976 r.

oraz Drugiego Protokołu Fakultatywnego Mi

dzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i

Politycznych, który dotyczył zniesienia kary

mierci, a został przyj

ty 15 grudnia 1989 r. Wszedł

natomiast w

ycie z dniem 11 lipca 1991 r. Komitet ten składa si

z 18 ekspertów, którzy s

niezale

i posiadaj

o nieposzlakowan

opini

oraz uznane w

wiecie kompetencje w zakresie praw człowieka.

Komitet zbiera si

na sesje, które trwaj

około trzy tygodnie i dzieje si

to trzy razy w roku. Marcowe

sesje odbywaj

w Nowym Jorku w siedzibie głównej NZ, w lipcu i listopadzie - w Genewie, w

siedzibie Narodów Zjednoczonych.

Mi

dzynarodowa Liga Praw Człowieka,

Organizacja ta została utworzona w 1942 roku w Nowym Jorku. Jej członkowie to organizacje
narodowe oraz osoby fizyczne z kilkudziesi

ciu pa

stw. Organizacja ta na pocz

tku swej działalno

wywarła doniosły wpływ na kształtowanie si

postanowie

zawartych w Karcie ONZ, które dotyczyły

praw człowieka, zajmowała si

tez monitorowaniem w tym wzgl

dzie procesów dekolonizacji. W

obecnym czasie Liga działa wci

ąż

na rzecz przestrzegania zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw

Człowieka, Paktach Praw Człowieka oraz innych dokumentach ONZ praw człowieka, zach

ca tak

do przyjmowania ich przez pa

stwa. Jej misje specjalne prowadz

liczne badania w krajach, gdzie

łamane s

prawa człowieka, oraz udzielaj

pomocy ofiarom, zajmuj

organizacj

grup

obro

ców praw człowieka.

Łamanie zasad demokracji i praw człowieka
Je

li obserwujemy wydarzenia w poszczególnych pa

stwach na

wiecie dostrzegamy, i

w szeregu z

nich brak jest poszanowania dla tych warto

ci. Przykładem takich pa

stw mo

e by

Korea Północna,

Chiny, Białoru

, szereg pa

stwa afryka

skich i Ameryki Południowej. Ostatnio bardzo gło

nym

tematem jest nieprzestrzeganie zasad demokracji i brak poszanowania dla zasad wolno

ci na

Białorusi. W kraju tym autokratyczn

władz

sprawuje Aleksander Łukaszenko i coraz bardziej

zaostrza on swój re

im. Brak tam jest wolno

ci prasy i wypowiedzi. Media, które ograniczaj

dowych s

cenzurowane i przekazuje si

w nich tre

ci zgodne z pogl

dami Łukaszenki, nie

dopuszcza si

do nich głosów opozycji czy niezale

nych osób i instytucji. Ponadto stosuje si

Białorusi represje wobec opozycjonistów, polegaj

ce na czasowych aresztowaniach, zwolnieniach z

pracy, pobiciach, konfiskatach. Ponadto opinie europejsk

bulwersuje sprawa zagini

cia 4 działaczy

opozycyjnych, s

dzi si

nawet, i

zostali oni pozbawieni

ycia. Ostatnie wybory z marca 2006 roku

równie

dostarczyły dowodów, i

w kraju tym władza coraz bardziej ogranicza swobody obywatelskie.

Sfałszowano bowiem wybory prezydenckie, a wobec protestuj

cej opozycji zastosowano przemoc,

padły nawet ofiary

miertelne.

Kolejnym krajem, który nagminnie łamie prawa człowieka s

Chiny. Od momentu wprowadzenia

komunizmu, cho

i wcze

niej trudno mówi

, i

warto

ci demokratyczne były tam zachowywane, w tym

kraju powszechnym zjawiskiem s

prze

ladowania przeciwników politycznych czy ideologicznych.

Prze

ladowania te obejmuj

lary wi

zie

, obozów pracy czy nawet wyroki

mierci. tak naprawd

nie

wiadomo do ko

ca ile osób pozbawiono

ycia w Chinach z powodów politycznych, ile przebywa w

obozach pracy. Mo

na si

domy

, i

liczba ta jest na pewno nie mała. Kary te s

nakładane bardzo

sto nawet bez wyroków s

dowych. Zgodnie z chi

skim prawem, nikt nie mo

e by

zatrzymany bez

postawienia mu zarzutów na dłu

ej ni

10 dni. Jednak ju

pod koniec lat pi

ęć

dziesi

tych, konkretnie w

1957 r., do prawa chi

skiego wprowadzono zapis reedukacja przez prac

, który zezwala na

pozbawienie wolno

ci bez procesu praktycznie ka

dej osoby. Jest to pewien sposób na

prze

ladowanie działaczy politycznych. Faktycznie nie istnieje miejsce, gdzie zbierane by były dane o

wszystkich wi

ęź

niach, w zwi

zku z tym ustalenie liczby wszystkich ludzi, którzy zostali skazani na

reedukacj

przez prac

jest w praktyce niemo

liwe. Bardzo trudno jest te

sprawdzi

, co si

dzieje z

okre

lonym człowiekiem, gdy

Chi

czycy maj

prawo do obrony przez adwokata dopiero tu

przed

rozpocz

ciem procesu. W praktyce procesu tu nie ma, tak wi

c nie ma prawa do obrony, cz

sto te

uwi

ziony nie ma prawa do poinformowania rodziny i bliskich co si

z nim dzieje. Tym bardziej,

umo

liwia t

praktyk

inny przepis, który mówi o obowi

zku poinformowania rodziny co do

zatrzymania w ci

gu 24 godzin, chyba,

e utrudniłoby to prowadzenie

ledztwa lub nie ma sposobu na

porozumienie si

z rodzin

...

jak wynika z powy

szego, ludzie którzy trafili pod s

d, praktycznie s

pozbawieni wszelkich praw. W

Chinach stosuje si

sto tortury dla wymuszenia zezna

, brak jest rzeczywistych obro

ców, a

dy wydaj

wyroki jeszcze przed rozpocz

ciem procesu. W1950 roku Chi

ska Ludowa Armia

Wyzwole

cza zaatakowała Tybet. Był to drugi atak na to pa

stwo, po roku 1910. Po zaj

ciu Tybetu w

tym czasie, Chi

czycy zało

yli mi

dzy innymi szkoły, w których zakazano u

ywania j

zyka

tybeta

skiego oraz zwyczajów tego kraju. po roku okupacji Tybeta

czykom udało si

wyp

dzi

Chi

czyków. Po tych wydarzeniach Tybet był przez bez mała 40 lat wolny. Jednak kolejna interwencja

zako

czyła si

ponownym zaj

ciem Tybetu. Dziewi

ęć

lat od rozpocz

cia okupacji Tybeta

czycy

zbuntowali si

, gdy

Chiny nie dotrzymywały obietnic jakie zło

yli, a były to mi

dzy innymi obietnice

zachowania religii oraz wolno

ci jednostki. Wywołane powstanie zostało stłumione z du

żą

brutalno

, a duchowy przywódca Tybety Dalajlama musiał ucieka

do Indii. W ramach represji po

powstaniu zostało zamordowanych ponad 80000 ludzi. Mi

dzynarodowi obserwatorzy s

, i

gu minionych 30 lat z r

k chi

skich

ołnierzy lub w nast

pstwie wi

zienia oraz głodu zmarło dalsze

1,2 miliona Tybeta

czyków. Cały wykaz tych mordów jest tylko prawdopodobnie ułamkiem około 35

milionów ofiar czterdziestu lat komunistycznej władzy w Chinach. W ci

gu dziesi

ciu minionych lat

armia chi

ska zniszczyła całkowicie około 6000 klasztorów, zabudowa

i innych historycznych miejsc.

Przed wkroczeniem Chi

czyków Tybet posiadał swój własny odr

bny j

zyk, kuchni

narodow

władz

oraz system pocztowy. Posiadał równie

najlepszy ze wszystkich zaludnionych cz

ęś

nowoczesnego

wiata system ochrony przestrzeni

yciowej dla zwierz

t. W kraju tym nie było jednak

adnych rezerwatów przyrody czy parków narodowych. Z racji, i

w kraju tym panowała buddyjska

idea współ

ycia z ka

dym

ywym stworzeniem, nie była potrzeba było formalnie dekretowa

ochrony

dzikich zwierz

t oraz przyrody. W tybeta

skim buddyzmie obowi

zuje bowiem bezwzgl

dny zakaz

zabijania zwierz

t. Dzieci ju

od najmłodszych lat uczone s

, i

ycie jest nienaruszalne i

te. H. Harrer, austriacki podró

nik, napisał w swoim klasycznym dziele "Siedem lat w Tybecie", na

kanwie którego został nakr

cony film pod tym samym tytułem, i

przykładem tej postawy

Tybeta

czyków mo

e by

praca nad budow

tamy, której zadaniem do dzi

jest ochrona przed

powodziami głównego miasta Tybetu Lhasy: "Praca była nieustannie przerywana. Co chwil

było

słycha

okrzyk, gdy kto

odnalazł nor

jakiego

zwierz

cia. Zwierzaka odnosili na bezpieczne

miejsce". Chiny sw

inwazj

z roku 1950 usprawiedliwiały odnawianiem historycznych granic Chin. W

rzeczywisto

ci jednak motywem do zaatakowania Tybetu było ch

ęć

przej

cia tybeta

skich bogactw

przyrody i tybeta

skich złó

. Po inwazji Chiny rozpocz

ły systematycznie wprowadza

w Tybecie

własne rozwi

zania we wszystkich dziedzinach

ycia, a zwłaszcza zacz

to niszczy

kultur

tego kraju.

Rolnikom nakazano wst

powania do kółek rolniczych oraz przykazano uprawia

pszenic

w miejsce

tradycyjnego j

czmienia. W przyszłych latach miało to przyczyni

do rekordowych zbiorów.

Sytuacj

pogorszył fakt, i

Chi

czycy zacz

li wi

kszo

ść

pszenicy wywozi

do własnego kraju, aby

zast

braki w zaopatrzeniu w zbo

e po rozstaniu z ZSRR w roku 1959. w zwi

zku z tymi

posuni

ciami w Tybecie pojawił si

głód. Było to pierwsze tego typu zjawisko w znanej historii Tybetu

a trwał on a

do roku 1963. Kolejna kl

ska głodu miała miejsce w latach 1968-73. Po czterdziestu

latach walki z tybeta

skim oporem , w latach osiemdziesi

tych, Chi

czycy postanowili w inny sposób

rozwi

spraw

Tybetu, a mianowicie by zmieni

proporcje etniczne na tym terenie poprzez

przesiedlenia ludno

ci. Rozpocz

ły si

c masowe przesuni

cia chi

skiej ludno

ci na tereny

Tybetu. Kilkadziesi

t lat temu Chi

czyków na tamtym terenie było kilkadziesi

t tysi

cy. obecnie jest

ich tam ju

siedem milionów, co sprawiło

e Tybeta

czycy obecnie stanowi

mniejszo

ść

we własnym

kraju. Cel jaki sobie postawili okupanci to osi

gni

cie w 2020 roku liczby 40 milionów Chi

czyków w

Tybecie. Gdy do tego dojdzie, Tybeta

czycy stan

nie wiele znacz

mniejszo

, a ich kultura i

tradycje stopniowo zanikn

Chciałbym tu tak

e zwróci

uwag

na los kobiet w szeregu krajów muzułma

skich. S

one cz

sto

traktowane jak własno

ść

swoich m

ęż

ów czy ojców. Nie pozwala si

im pobiera

nauki, decydowa

kogo wyjd

za m

ąż

, co b

robi

yciu. Nie posiadaj

one praw politycznych. S

one wi

traktowane jak rzeczy czy niewolnice, które stanowi

przedmiot targów

lubnych. Szczególnie

dramatycznie wygl

dała sytuacja kobiet w Afganistanie podczas rz

dów Talików, kiedy to stosowano

wobec nich

redniowieczne

cisłe koraniczne przepisy, a wykroczenia przeciw nim karano

mierci

Co na to wszystko społeczno

ść

dzynarodowa?

li idzie o Białoru

praktycznie niewiele mo

na zrobi

. Rezolucje jakie wydała w ostatnim czasie

Unia Europejska pozostaj

tylko krytyk

na papierze, zakaz wjazdu na teren Unii osób zwi

zanych

le z re

imem te

na wiele si

nie zdał. Ewentualne sankcje ekonomiczne zamiast w re

uderzyłyby w samych Białorusinów. Na jakie

ksze działania odno

nie Białorusi nie pozwoli

natomiast Rosja, dla której jest to kraj b

cy bardzo silnie uzale

niony od jej pomocy. Je

li mówimy o

Chinach, to sprawa równie

wygl

da podobnie. Szereg pa

stw demokratycznych, w tym zwłaszcza

Stany Zjednoczone maj

bardzo rozległe interesy w tym kraju i przede wszystkim nie chc

ich sobie

psu

, wi

c jaki

zdecydowanych działa

tez w tej dziedzinie nie b

dzie. Tak samo wygl

da sprawa z

krajami muzułma

skimi. Tutaj tak

e liczy si

przede wszystkim ropa a prawa człowieka schodz

dalszy plan. W pewnym okresie czasu du

y rozgłos zdobyły sprawy zwi

zane z rz

dami Augusto

Pinocheta w Chile. Miały miejsce wówczas masowe łamania podstawowych praw człowieka, takich jak
np.: prawo do

ycia, prawo do posiadania i pokojowego głoszenia swoich pogl

dów. Stosowano

wówczas brutalne tortury wobec zatrzymanych, wielu te

straciło

ycie. Wszystko to zacz

ło si

wrze

nia 1973 r. gdy grupa najwy

szych dowódców armii na czele z generałem Augusto Pinochetem

obaliła wybrany w demokratycznych wyborach rz

d Salvadora Allende. By zdoby

a potem utrzyma

władz

polityczn

przywódcy puczu posuwali si

do masowych pogwałce

podstawowych praw

człowieka.

Niszczono jak

kolwiek opozycj

. Tysi

ce osób znalazło si

w wi

zieniach było torturowanych,

zabijanych a wszystko to bez wyroków s

dowych. Wielu te

ludzi w niewiadomych okoliczno

ciach

"zagin

ło". Wiele z tych ofiar było jeszcze dzie

mi. Wiele z nich zabito lub "zagin

ły", a niektóre z nich

zmarły na skutek doznanych obra

spowodowanych przez u

ycie siły fizycznej przez członków sił

bezpiecze

stwa i wojsko. Fakty systematycznego i masowego łamania podstawowych praw człowieka

podczas rz

dów Augusto Pinocheta oficjalnie uznano przez rz

d cywilny w Chile. W 1996 r. przyj

raport Komitetu ds. Naprawy i Pojednania (Reparation and Reconciliation Corporation) ustanowionego
w 1992 r. przez administracj

prezydenta Patricio Aylwina uznawał 123 przypadki "zagini

ęć

" i 776

przypadki egzekucji pozaprawnych, których dokonali agenci rz

dowi w czasie autorytarnych rz

dów

Pinocheta. Równie dramatyczne wydarzenia miały miejsce stosunkowo niedawno w byłej Jugosławii.
W lecie 1992 roku

wiatem wstrz

ły informacje jakie dotarły z terenów Bo

ni i Hercegowiny.

wiat

zobaczył zdj

cia wycie

czonych ludzi, którzy stali za drutami obozów koncentracyjnych, jak podczas

drugiej wojny

wiatowej, inne zdj

cia to spalone domy we wsiach i miastach, ostrzelane

. Do

opinii

wiatowej doszły komunikaty o masowym gwałceniu kobiet i zabijaniu dzieci. Podobne

informacje dotarły z Kosowa. Równie

tam dochodziło do masowych przykładów łamania praw

człowieka. Dochodziło do czystek etnicznych, masowych mordów, przesiedle

POSTACIE ZWI

ZANE Z RUCHEM NA RZECZ OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

•

Nelson Rolihlahla Mandela (ur. 18 lipca 1918 w Transkei - RPA) - to były prezydent RPA, jeden
z przywódców ruchu walcz

cego z apartheidem, laureat pokojowej nagrody Nobla. Mandela

urodził si

w rodzinie wodza plemienia Thembu. Gdy osi

ł wiek 7 lat, jako pierwszy ze swej

rodziny rozpocz

ł nauk

w szkole. Tam te

nauczyciel, który był metodyst

nadał mu imi

angielskie Nelson. Po uko

czeniu szkoły

redniej swoje kroki skierował na studia prawnicze.

Podczas studiów uczestniczył w ró

norakich działaniach na rzecz zdobycia praw politycznych,

społecznych i ekonomicznych czarnoskórej wi

kszo

ci w RPA. W roku 1942 został członkiem

Afryka

skiego Kongresu Narodowego (ANC), a w 1950 roku stan

ł na jego czele. Pocz

tkowo

opowiadał si

przeciwko u

ywaniu przemocy. Ten pogl

d on i jego współpracownicy zmienili po

masakrze, która miała miejsce podczas protestu Sharpeville w marcu 1960 roku i po delegalizacji
ANC. W rok po tych wydarzeniach został przywódc

skrzydła zbrojnego ANC Umkhonto we Sizwe

("Włócznia Narodu", MK). Zbrojne działania "Umkhonto we Sizwe" podczas gdy Mandela stał na
jego czele miały jednak form

wył

cznie sabota

i zakazywały ataków na ludzi. Został

aresztowany w sierpniu 1962. Za działalno

ść

sabota

otrzymał 5-letni wyrok, w czerwcu 1964

zmieniono go na wyrok do

ywotni. W 1985 roku Mandela nie skorzystał ze zwolnienia

warunkowego. Z wi

zienia wyszedł dopiero, po 27 latach, za spraw

kampanii ANC 11 lutego

1990 oraz nacisków opinii mi

dzynarodowej, za spraw

decyzji prezydenta F.W. de Klerka, który

doprowadził te

do legalizacji ANC. W tym samym roku ludno

ść

RPA opowiedziała si

referendum za zniesieniem apartheidu. Nast

pnie kierował ANC, od czerwca 1991 do grudnia

1997. kolejny szczebel jego kariery to wybór na prezydenta RPA, był on pierwszym Murzynem na
takim stanowisku w historii RPA. Urz

d ten pełnił od maja 1994 do czerwca 1999 roku, w tym

czasie dokonało si

pokojowe przej

cie od apartheidu do normalnych stosunków w RPA. Jako

prezydent zdobył sobie mi

dzynarodowe uznanie, za swoje działania, wspólnie z de Klerkiem

otrzymali w roku 1993 pokojow

Nagrod

Nobla. Krytykowano go natomiast za bliskie stosunki z

Kadafim i Fidelem Castro, których to okre

lał jako "towarzyszy broni". Niepochlebne opinie o nim

wywołała decyzja o inwazji w Lesotho (1998). Po przej

ciu na emerytur

skierował swoj

uwag

na sprawy społeczne, m.in. anga

ował si

w kampani

walki z AIDS (gdy podczas swojej kadencji

prezydenckiej był krytykowany za brak działa

w tej dziedzinie). Jest te

twórc

fundacji,

opiekuj

cej si

9 tysi

cami zaka

onych. Był rozjemc

podczas rozwi

zywaniu regionalnych

konfliktów w Afryce. W wieku 85 lat, w czerwcu 2004, podj

ł decyzj

o wycofaniu si

ycia

publicznego: "Jestem pewien,

e nikt nie oskar

y mnie o egoizm, je

li, ciesz

c si

jeszcze dobrym

zdrowiem, po

sprawom prywatnym" - powiedział wówczas.

•

Mohandas Karamchand Gandhi (nazywany mahatm

co oznacza "uduchowiony"), urodził si

w hinduskiej rodzinie w społeczno

ci tzw. modhów (kupców) w Porbandarze (Gujarat) w roku

1869. Jego ojcem był Karamchanda Gandhi, który sprawował funkcj

tzw. diwana Porbandaru i

Putlibaiu, jego matk

była czwarta

ona Karamchandy Gandhiego - Hinduski z sekty Vaishnava.

Wychowywany był przez matk

, która była

arliw

wyznawczyni

Vaishnavy i znajdował si

inijskim otoczeniu Gujaratu. Gandhi od najmłodszych lat poznawał zasady poszanowania dla

dej

ywej istoty, wegetarianizmu, poszczenia dla samooczyszczenia organizmu oraz wspólnej

tolerancji pomi

dzy członkami ró

norakich religii. W maju 1882 maj

c 13 lat, Gandhi poj

ł za

równie

trzynastoletni

Kasturb

Makharji (przy czym jak to było w zwyczaju mał

stwo to było

uzgodnione przez obydwie rodziny). Z tego zwi

zku Gandhi miał czterech synów: Harilala

Gandhiego (ur. 1888), Manilala Gandhiego (ur. 1892), Ramdasa Gandhiego (ur. 1897) i Devdasa
Gandhiego (ur. 1900). Młody Gandhi był uczniem przeci

tnym, ucz

szczał do szkół w

Porbandarze a potem w Rajkocie. Z ogromnym trudem udało si

mu rozpocz

ąć

nauk

uniwersytecie w Bombaju w roku 1887, wkrótce wst

pił do collegu Samaldas w Bhavnagarze. Nie

uko

czył tam nauki mimo, i

jego rodzina pragn

ła, by został adwokatem. Niebawem, b

niezadowolonym z college skorzystał z okazji, jaka si

nadarzyła i rozpocz

ł studia w Anglii. Maj

19 lat Gandhi został przyj

ty do University College London gdzie kształci

miał w zawodzie

prawnika. Przed opuszczeniem kraju rodzinnego Mahatma miał zaprzysi

c matce, i

dzie

przestrzegał zakazów spo

ywania mi

sa i alkoholu. Na Wyspach Brytyjskich próbował sta

jednak "Anglikiem", na przykład brał lekcje ta

ca, europejskiej etykiety, starał si

tak

e przej

ąć

europejskie zwyczaje kulinarne, jednak jego

oł

dek nie przyjmował baraniny i kapusty, któr

był

karmiony przez jego gospodyni

. W zwi

zku z tym skierowano go do londy

skich wegetaria

skich

restauracji. Zgodnie z jego własnymi słowami do wegetarianizmu przekonał si

sam i tylko w

wyniku osobistych przemy

, natomiast niewielki tylko wpływ na to miały rady, udzielane mu

przez matk

i była to tylko jego własna, niewymuszona decyzja. Wst

pił te

do angielskiego

Stowarzyszenia Wegetarian (Vegeterian Society), a niebawem został wybrany w skład jego
zarz

du. Potem działalno

ść

w tej organizacji uwa

ał za bardzo przydatne do

wiadczenie w

uruchamianiu i organizowaniu ró

nego rodzaju organizacji. Po zdobyciu dyplomu i przyj

ciu do

brytyjskiej palestry wrócił do Indii. Jednak wielkiego rozgłosu i kariery nie udało mu si

zdoby

Próbował najpierw swoich sił w Bombaju, a potem wrócił do Rajkot, tam prowadził dosy

skromne

ycie. W 1893 roku przyj

ł roczny kontrakt w hinduskiej firmie w Nasalu w Afryce Południowej.

Podczas pobytu w tym kraju na własnej skórze do

wiadczył zjawisk rasizmu, gdy na przykład

został wyrzucony z poci

gu za zaj

cie miejsca w wagonie dla białych. W zwi

zku z

przygotowaniami władz Nasalu ustawy pozbawiaj

cej szeregu praw Hindusów stan

ł na czele

opozycji przeciw tym posuni

ciom. Wysyłał petycje do władz Nasalu i Wielkiej Brytanii. Gandhi

pozostał w Afryce, gdzie niebawem sprowadził

i dzieci. Stopniowo zyskał status przywódcy

społeczno

ci Hinduskiej na tym terenie. W 1915 roku Gandhi powrócił do Indii. Tu zaanga

ował

w działalno

ść

polityczn

. Propagował ruch biernego oporu przeciwko władzom kolonialnym.

Niebawem stan

ł na czele Kongresu Narodowego. Podczas II wojny

wiatowej był przeciwny

zaanga

owaniu si

Indii w II wojn

wiatow

bez udzielenia jej gwarancji uzyskania

niepodległo

ci. Był współautorem rezolucji Opu

ść

cie Indie wydanej w 1942 roku, która stała si

pocz

tkiem masowej akcji protestacyjnej. Za t

działalno

ść

był wi

ziony do 1945 roku. Nast

pnie

uczestniczył w negocjacjach dotycz

cych niepodległo

ci Indii. Był zdecydowanym przeciwnikiem

podziału Indii według kryteriów religijnych. Zamordowany został przez hinduskiego fanatyka.

•

Martin Luther King Jr (1929-1968), był ameryka

skim pastorem i politykiem, obro

praw

Murzynów w USA. Za swoja działalno

ść

otrzymał te

Pokojow

Nagrod

Nobla. King był

zwolennikiem taktyki biernego oporu wobec rasizmu, był organizatorem i kierownikiem m.in. akcji
bojkotowania autobusów miejskich w Montgomery spowodowanej obowi

zuj

cymi tam przepisami

rasowymi, był równie

organizatorem marszów protestacyjnych i akcji łamania przepisów, które

były zwi

zane z dyskryminacj

Murzynów. Jego charyzma i umiej

tno

ść

przemawiania sprawiły,

e z czasem uznano go przywódc

ludno

ci czarnoskórej w USA i zyskał te

poparcie prezydenta

Kennedy'ego. W 1968 r. Martin Luther King padł ofiar

zamachu w Memphis, a jego

mier

stała

symbolem walki o równo

ść

i prawa człowieka.

Jego najsłynniejsze cytaty :
Mam takie marzenie,

e pewnego dnia czworo moich małych dzieci b

dzie

yło w społecze

stwie,

które nie b

dzie ich os

dzało wedle koloru skóry, lecz wedle ich charakterów.

I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by
the color of their skin but by the content of their character.

Miło

ść

to jedyna siła, która zmienia wroga w przyjaciela.

Nauczyli

my si

fruwa

jak ptaki, pływa

jak ryby, ale nie nauczyli

my si

jak bracia.

We have learned to fly the air like birds and swim the sea like fish, but we have not learned the simple
art of living together as brothers.

Nie ma drogi do pokoju, pokój jest drog

Ten kto biernie akceptuje zło, jest za nie tak samo odpowiedzialny jak ten, co je popełnił.