OPCJE
NA INDEKS WIG20
Wprowadzenie
Giełda Papierów Warto
ś
ciowych w Warszawie S.A.
OPCJE
NA INDEKS WIG20
Wprowadzenie
Giełda Papierów Warto
ś
ciowych w Warszawie S.A.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
2
Dlaczego wprowadzamy
Dlaczego wprowadzamy
opcje?
opcje?
•
•
Zapotrzebowanie rynku,
Zapotrzebowanie rynku,
•
•
Uzupe
Uzupe
ł
ł
nienie oferty
nienie oferty
produktowej
produktowej
,
,
•
•
Nowe mo
Nowe mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ś
ś
ci inwestycyjne dla
ci inwestycyjne dla
inwestor
inwestor
ó
ó
w,
w,
•
•
Poprawa p
Poprawa p
ł
ł
ynno
ynno
ś
ś
ci innych
ci innych
instrument
instrument
ó
ó
w,
w,
•
•
Pozyskanie nowych inwestor
Pozyskanie nowych inwestor
ó
ó
w.
w.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
3
Czym jest opcja (1)
Czym jest opcja (1)
DEFINICJA
DEFINICJA
Opcja to instrument dający jej nabywcy prawo do:
• kupna (opcja kupna) lub sprzedaŜy (opcja
sprzedaŜy)
• w przyszłym terminie
• po określonej z góry cenie zwanej ceną
wykonania
• określonej ilości instrumentu bazowego dla
tej opcji
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
4
Czym jest opcja (2)
Czym jest opcja (2)
•
•
Opcja kupna 100 akcji sp
Opcja kupna 100 akcji sp
ó
ó
ł
ł
ki XYZ po
ki XYZ po
cenie 12 z
cenie 12 z
ł
ł
za sztuk
za sztuk
ę
ę
w terminie 19
w terminie 19
grudnia 2003 r.
grudnia 2003 r.
•
•
Opcja sprzeda
Opcja sprzeda
Ŝ
Ŝ
y 500 akcji sp
y 500 akcji sp
ó
ó
ł
ł
ki ABC po
ki ABC po
cenie 100 z
cenie 100 z
ł
ł
za sztuk
za sztuk
ę
ę
w terminie 19
w terminie 19
marca 2004 r.
marca 2004 r.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
5
Czym jest opcja (3)
Czym jest opcja (3)
Opcja jest transakcj
Opcja jest transakcj
ą
ą
pomi
pomi
ę
ę
dzy dwoma inwestorami.
dzy dwoma inwestorami.
-
-
Nabywc
Nabywc
ą
ą
opcji
opcji
(inwestorem zajmuj
(inwestorem zajmuj
ą
ą
cym pozycj
cym pozycj
ę
ę
d
d
ł
ł
ug
ug
ą
ą
),
),
-
-
Wystawca opcji
Wystawca opcji
(inwestorem zajmuj
(inwestorem zajmuj
ą
ą
cym pozycj
cym pozycj
ę
ę
kr
kr
ó
ó
tk
tk
ą
ą
).
).
Nabywca opcji za swoje prawo p
Nabywca opcji za swoje prawo p
ł
ł
aci sprzedawcy opcji
aci sprzedawcy opcji
(wystawcy) premi
(wystawcy) premi
ę
ę
opcyjn
opcyjn
ą
ą
(cena opcji), w zamian za
(cena opcji), w zamian za
premi
premi
ę
ę
wystawca przyjmuje zobowi
wystawca przyjmuje zobowi
ą
ą
zanie
zanie
do:
do:
›
›
sprzeda
sprzeda
Ŝ
Ŝ
y instrumentu bazowego (w przypadku opcji
y instrumentu bazowego (w przypadku opcji
kupna)
kupna)
›
›
kupna instrumentu bazowego (w przypadku opcji
kupna instrumentu bazowego (w przypadku opcji
sprzeda
sprzeda
Ŝ
Ŝ
y)
y)
na
na
Ŝą
Ŝą
danie posiadacza opcji
danie posiadacza opcji
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
6
Prawa i obowi
Prawa i obowi
ą
ą
zki stron
zki stron
transakcji
transakcji
N
A
B
Y
W
C
A
W
Y
S
T
A
W
C
A
OPCJA KUPNA
OPCJA SPRZEDAśY
Prawo do kupna
Prawo do sprzedaŜy
Zobowiązanie
do sprzedaŜy
Zobowiązanie
do kupna
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
7
Kiedy warto wykona
Kiedy warto wykona
ć
ć
opcj
opcj
ę
ę
(1)
(1)
PRZYK
PRZYK
Ł
Ł
AD
AD
Opcja kupna akcji X z cen
Opcja kupna akcji X z cen
ą
ą
wykonania 100 z
wykonania 100 z
ł
ł
Cena akcji X na rynku = 150 z
Cena akcji X na rynku = 150 z
ł
ł
Posiadacz opcji kupna:
Posiadacz opcji kupna:
1.
1.
wykonuje opcj
wykonuje opcj
ę
ę
korzysta z prawa kupna
korzysta z prawa kupna
i kupuje akcje X za 100
i kupuje akcje X za 100
z
z
ł
ł
od wystawcy.
od wystawcy.
2.
2.
sprzedaje akcje X na
sprzedaje akcje X na
rynku po 150 z
rynku po 150 z
ł
ł
3.
3.
realizuje zysk = 150 z
realizuje zysk = 150 z
ł
ł
–
–
100 z
100 z
ł
ł
= 50 z
= 50 z
ł
ł
Cena akcji X na rynku = 80 z
Cena akcji X na rynku = 80 z
ł
ł
Posiadacz opcji kupna nie
Posiadacz opcji kupna nie
wykona opcji poniewa
wykona opcji poniewa
Ŝ
Ŝ
na
na
rynku kupi akcje X taniej
rynku kupi akcje X taniej
.
.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
8
Kiedy warto wykona
Kiedy warto wykona
ć
ć
opcj
opcj
ę
ę
(2)
(2)
PRZYK
PRZYK
Ł
Ł
AD
AD
Opcja sprzeda
Opcja sprzeda
Ŝ
Ŝ
y akcji Y z cen
y akcji Y z cen
ą
ą
wykonania 100 z
wykonania 100 z
ł
ł
Cena akcji Y na rynku = 70 z
Cena akcji Y na rynku = 70 z
ł
ł
Posiadacz opcji sprzeda
Posiadacz opcji sprzeda
Ŝ
Ŝ
y
y
1.
1.
kupuje akcje na rynku po
kupuje akcje na rynku po
70 z
70 z
ł
ł
2.
2.
wykonuje opcj
wykonuje opcj
ę
ę
korzystaj
korzystaj
ą
ą
c z prawa
c z prawa
sprzeda
sprzeda
Ŝ
Ŝ
y i sprzedaje
y i sprzedaje
akcje za 100 z
akcje za 100 z
ł
ł
wystawcy
wystawcy
3.
3.
realizuje zysk = 100 z
realizuje zysk = 100 z
ł
ł
–
–
70 z
70 z
ł
ł
= 30 z
= 30 z
ł
ł
Cena akcji Y na rynku = 120 z
Cena akcji Y na rynku = 120 z
ł
ł
Posiadacz opcji kupna nie
Posiadacz opcji kupna nie
wykona opcji poniewa
wykona opcji poniewa
Ŝ
Ŝ
na
na
rynku mo
rynku mo
Ŝ
Ŝ
e sprzeda
e sprzeda
ć
ć
akcje
akcje
dro
dro
Ŝ
Ŝ
ej ni
ej ni
Ŝ
Ŝ
wykonuj
wykonuj
ą
ą
c opcje.
c opcje.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
9
Kiedy warto wykona
Kiedy warto wykona
ć
ć
opcj
opcj
ę
ę
(3)
(3)
Opcja kupna – gdy kurs instrumentu
bazowego większy niŜ kurs
wykonania
Opcja sprzedaŜy – gdy kurs
instrumentu bazowego niŜszy niŜ kurs
wykonania
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
10
Spos
Spos
ó
ó
b rozliczenia opcji
b rozliczenia opcji
Rozliczenie wykonania opcji mo
Rozliczenie wykonania opcji mo
Ŝ
Ŝ
e nast
e nast
ę
ę
powa
powa
ć
ć
przez:
przez:
•
•
dostaw
dostaw
ę
ę
instrumentu bazowego
instrumentu bazowego
lub
lub
•
•
rozliczenie r
rozliczenie r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nicy mi
nicy mi
ę
ę
dzy:
dzy:
›
›
Dla opcji kupna
Dla opcji kupna
-
-
cen
cen
ą
ą
instrumentu
instrumentu
bazowego (cena rozliczeniowa) a cen
bazowego (cena rozliczeniowa) a cen
ą
ą
wykonania,
wykonania,
›
›
Dla opcji sprzeda
Dla opcji sprzeda
Ŝ
Ŝ
y
y
–
–
cen
cen
ą
ą
wykonania a cen
wykonania a cen
ą
ą
instrumentu bazowego (cena rozliczeniow
instrumentu bazowego (cena rozliczeniow
ą
ą
).
).
Spos
Spos
ó
ó
b rozliczenia okre
b rozliczenia okre
ś
ś
la standard opcji
la standard opcji
Opcje na indeks rozliczane s
Opcje na indeks rozliczane s
ą
ą
pieni
pieni
ęŜ
ęŜ
nie
nie
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
11
Opcja kupna - p. długa
100
5
X - cena wykonania opcji kupna 100
premia (cena opcji) 5
S - cena rozliczeniowa
cena
kwota rozliczenia
kwota rozl.
rozlicz.
bez uwzględniania
uwzględnienie
kosztów
kosztów
200
max(0,(200-100))=100
100-5=+95
180
max(0,(180-100))=80
80-5=+75
150
max(0,(150-100))=50
50-5=+45
100
max(0,(100-100))=0
0-5=-5
80
max(0,(80-100))=0
0
-5=-5
50
max(0,(50-100))=0
0
-5=-5
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
12
Opcja kupna - p. długa
S
Z/S
(X) - Cena
wykonania
P. DŁUGA
FUTURES
P. DŁUGA
OPCJA
max(0,(S-X))
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
13
Opcja sprzedaŜy- p. długa
100
5
cena
kwota rozliczenia
kwota rozl
.
rozl.
bez uwzględniania
uwzględnienie
kosztów
kosztów
200
max(0,(100-200))=0
0-5=-5
180
max(0,(100-180))=0
0-5=-5
150
max(0,(100-150))=0
0-5=-5
100
max(0,(100-100))=0
0-5=-5
80
max(0,(100-80))=20
20-5=+15
50
max(0,(100-50))=50
50-5=+45
cena wykonania opcji kupna 100
premia (cena opcji) 5
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
14
Opcja sprzedaŜy - p. długa
PROFIL WYŁATY
S
Z/S
X- cena
wykonania
P. KRÓTKA
FUTURES
P. DŁUGA
OPCJA
max(0,(X-S))
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
15
Opcja kupna - p. krótka
100
5
cena wykonania opcji kupna 100
premia (cena opcji) 5
cena
Z/S
Z/S
rozl.
pozycja
pozycja
długa
krótka
200
+95
-95
180
+75
-75
150
+45
-45
100
-
5
+5
80
-5
+5
50
-5
+5
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
16
Opcja kupna
S
Z/S
P. DŁUGA
P. KRÓTKA
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
17
Opcja sprzedaŜy- p. krótka
100
5
cena
Z/S
Z/S
rozl.
pozycja
pozycja
długa
krótka
200
-5
+5
180
-5
+5
150
-5
+5
100
-5
+5
80
+15
-15
50
+45
-45
cena wykonania opcji kupna 100
premia (cena opcji) 5
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
18
Opcja sprzedaŜy
PROFIL WYŁATY
S
Z/S
P. KRÓTKA
P. DŁUGA
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
19
Kiedy mo
Kiedy mo
Ŝ
Ŝ
na wykona
na wykona
ć
ć
opcj
opcj
ę
ę
?
?
•
•
Opcje na WIG20 s
Opcje na WIG20 s
ą
ą
europejskie, wi
europejskie, wi
ę
ę
c
c
wykonywane s
wykonywane s
ą
ą
wy
wy
łą
łą
cznie w dniu
cznie w dniu
wyga
wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
•
•
Wykonywanie jest automatyczne w dniu
Wykonywanie jest automatyczne w dniu
wyga
wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
20
Kurs a cena opcji
Kurs a cena opcji
Indeks WIG20 podawany w punktach, wi
Indeks WIG20 podawany w punktach, wi
ę
ę
c notowanie
c notowanie
opcji r
opcji r
ó
ó
wnie
wnie
Ŝ
Ŝ
odbywa si
odbywa si
ę
ę
w punktach
w punktach
Cena (w z
Cena (w z
ł
ł
otych) to kurs * mno
otych) to kurs * mno
Ŝ
Ŝ
nik (10z
nik (10z
ł
ł
)
)
Kurs opcji 15
Kurs opcji 15
pkt
pkt
–
–
cena opcji 150 z
cena opcji 150 z
ł
ł
Kurs wykonania 1.400
Kurs wykonania 1.400
pkt
pkt
–
–
cena wykonania 14.000 z
cena wykonania 14.000 z
ł
ł
Kurs rozliczeniowy 1.600
Kurs rozliczeniowy 1.600
pkt
pkt
–
–
cena rozliczeniowa
cena rozliczeniowa
16.000 z
16.000 z
ł
ł
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
21
Czynniki wp
Czynniki wp
ł
ł
ywaj
ywaj
ą
ą
ce na cen
ce na cen
ę
ę
opcji
opcji
Czynniki i jego zmiana
Warto
ść
opcji
kupna
Warto
ść
opcji
sprzeda
Ŝ
y
WIG20 ro
ś
nie
ro
ś
nie
maleje
WIG20 maleje
maleje
ro
ś
nie
Zwi
ę
ksza si
ę
zmienno
ść
WIG20 (wi
ę
ksze zmiany ceny)
ro
ś
nie
ro
ś
nie
Zmniejsza si
ę
zmienno
ść
WIG20 (mniejsze zmiany ceny)
maleje
maleje
Zbli
Ŝ
a si
ę
termin wyga
ś
ni
ę
cia
(zmniejsza si
ę
czas wa
Ŝ
no
ś
ci
opcji)
maleje
maleje
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
22
Wp
Wp
ł
ł
yw zmiany ceny instrumentu
yw zmiany ceny instrumentu
bazowego
bazowego
-50
0
50
100
150
200
250
300
8
0
0
9
0
0
1
0
0
0
1
1
0
0
1
2
0
0
1
3
0
0
Kurs instrumentu bazowego
Z
y
s
k
/S
tr
a
ta
-100
0
100
200
8
0
0
9
0
0
1
0
0
0
1
1
0
0
1
2
0
0
1
3
0
0
Kurs instrumentu bazowego
Z
y
s
k
/S
tr
a
ta
Wzrost kwoty rozliczenia w
wyniku wzrostu kursu
instrumentu bazowego
Wzrost kwoty rozliczenia w
wyniku spadku kursu
instrumentu bazowego
Jak kształtuje się cena opcji (1)
Warto
Warto
ść
ść
wewn
wewn
ę
ę
trzna
trzna
–
–
warto
warto
ść
ść
jak
jak
ą
ą
inwestor
inwestor
uzyskuje wykonuj
uzyskuje wykonuj
ą
ą
c opcje
c opcje
Opcja kupna = max{0, (S
Opcja kupna = max{0, (S
–
–
X)}
X)}
Opcja sprzeda
Opcja sprzeda
Ŝ
Ŝ
y = max{0, (X
y = max{0, (X
–
–
S)}
S)}
Warto
Warto
ść
ść
czasowa
czasowa
–
–
wynika z szansy,
wynika z szansy,
Ŝ
Ŝ
e zmiana
e zmiana
ceny instrumentu bazowego b
ceny instrumentu bazowego b
ę
ę
dzie korzystna dla
dzie korzystna dla
posiadacza opcji.
posiadacza opcji.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
24
Jak kształtuje się cena opcji (2)
•
•
Opcja kupna,
Opcja kupna,
•
•
Kurs wykonania 1200
Kurs wykonania 1200
pkt
pkt
.
.
Kurs indeksu
WIG20 (pkt)
Kurs opcji
(pkt)
Warto
ść
wewn
ę
trzna
(pkt)
Warto
ść
czasowa
(pkt)
1 250
70
50
20
1 200
25
0
25
1 150
10
0
10
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
25
Jak kształtuje się cena opcji (3)
- opcja kupna
0
100
200
300
400
500
600
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
Warto
ść
wewn
ę
trzna
Warto
ść
czasowa
Warto
ść
opcji = Warto
ść
wewn
ę
trzna +
Warto
ść
czasowa
Warto
ść
opcji
Kurs indeksu WIG20
Kurs indeksu WIG20
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
26
0
100
200
300
400
500
600
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
Jak kształtuje się cena opcji (4)
- opcja kupna
Y > X
Y > X
Warto
Warto
ść
ść
opcji
opcji
Kurs
Kurs
indeksu
indeksu
WIG20
WIG20
X
X
Y
Y
Kurs wykonania = 1500
Kurs wykonania = 1500
pkt
pkt
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
27
Jak kształtuje się cena opcji (5)
- opcja kupna
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1 000
1 200
1 400
1 600
1 800
2 000
Delta opcji kupna
Delta opcji kupna
Kurs indeksu WIG20
Kurs indeksu WIG20
Kurs wykonania = 1500
Kurs wykonania = 1500
pkt
pkt
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
28
Jak kształtuje się cena opcji (6)
- opcja kupna
Kurs indeksu
Kurs indeksu
WIG20
WIG20
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
850
900
950
1 000
1 050
1 100
1 150
1 200
2 dni
10 dni
30 dni
Delta opcji kupna
Delta opcji kupna
Kurs wykonania = 1000
Kurs wykonania = 1000
pkt
pkt
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
29
Wpływ czasu pozostałego do
dnia wygaśnięcia (1)
•
•
Opcja kupna,
Opcja kupna,
•
•
Cena wykonania
Cena wykonania
-
-
120,
120,
•
•
Instrument bazowy
Instrument bazowy
-
-
akcje sp
akcje sp
ó
ó
ł
ł
ki X,
ki X,
•
•
Do dnia wyga
Do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
pozosta
pozosta
ł
ł
1 tydzie
1 tydzie
ń
ń
.
.
•
•
Opcja kupna,
Opcja kupna,
•
•
Cena wykonania
Cena wykonania
-
-
120,
120,
•
•
Instrument bazowy
Instrument bazowy
-
-
akcje sp
akcje sp
ó
ó
ł
ł
ki X,
ki X,
•
•
Do dnia wyga
Do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
pozosta
pozosta
ł
ł
1 miesi
1 miesi
ą
ą
c.
c.
Aktualna wartość instrumentu bazowego 100
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
30
Wpływ czasu pozostałego do dnia
wygaśnięcia (2)
- współczynnik THETA (1)
•
•
Wsp
Wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik
czynnik
theta
theta
jest miar
jest miar
ą
ą
spadku warto
spadku warto
ś
ś
ci opcji na wskutek
ci opcji na wskutek
up
up
ł
ł
ywu czasu pozosta
ywu czasu pozosta
ł
ł
ego do dnia wyga
ego do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia,
cia,
•
•
O
O
kre
kre
ś
ś
la o ile spadnie warto
la o ile spadnie warto
ść
ść
opcji w wyniku up
opcji w wyniku up
ł
ł
ywu czasu
ywu czasu
pozosta
pozosta
ł
ł
ego do dnia wyga
ego do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia o jedne dzie
cia o jedne dzie
ń
ń
.
.
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: Wsp
ad: Wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik
czynnik
theta
theta
na poziomie 2 oznacza,
na poziomie 2 oznacza,
Ŝ
Ŝ
e:
e:
JE
JE
ś
ś
ELI POZOSTA
ELI POZOSTA
Ł
Ł
E CZYNNIKI WP
E CZYNNIKI WP
Ł
Ł
YWAJ
YWAJ
Ą
Ą
CE NA WARTO
CE NA WARTO
ŚĆ
ŚĆ
OPCJI
OPCJI
POZOSTAN
POZOSTAN
Ą
Ą
NA NIEZMIENIONYM POZIOMIE
NA NIEZMIENIONYM POZIOMIE
OPCJA STRACI NA WARTO
OPCJA STRACI NA WARTO
Ś
Ś
CI 2 PKT W WYNIKU UP
CI 2 PKT W WYNIKU UP
Ł
Ł
YWU CZASU DO
YWU CZASU DO
DNIA WYGA
DNIA WYGA
Ś
Ś
NI
NI
Ę
Ę
CIA O JEDEN DZIE
CIA O JEDEN DZIE
Ń
Ń
.
.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
31
Wpływ czasu pozostałego do dnia
wygaśnięcia (2)
- współczynnik THETA (2)
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
850
900
950
1 000
1 050
1 100
1 150
1 200
2 dni
10 dni
30 dni
Kurs wykonania = 1000 pkt
Theta opcji kupna
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
32
Wp
Wp
ł
ł
yw zmiany zmienno
yw zmiany zmienno
ś
ś
ci
ci
instrumentu bazowego (1)
instrumentu bazowego (1)
•
•
Opcja kupna,
Opcja kupna,
•
•
Cena wykonania
Cena wykonania
-
-
100,
100,
•
•
Do dnia wyga
Do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
pozosta
pozosta
ł
ł
1 miesi
1 miesi
ą
ą
c,
c,
•
•
Instrument bazowy
Instrument bazowy
-
-
akcje sp
akcje sp
ó
ó
ł
ł
ki X,
ki X,
•
•
Zmienno
Zmienno
ść
ść
du
du
Ŝ
Ŝ
a.
a.
•
•
Opcja kupna,
Opcja kupna,
•
•
Cena wykonania
Cena wykonania
-
-
100,
100,
•
•
Do dnia wyga
Do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
pozosta
pozosta
ł
ł
1 miesi
1 miesi
ą
ą
c,
c,
•
•
Instrument bazowy
Instrument bazowy
-
-
akcje sp
akcje sp
ó
ó
ł
ł
ki Y,
ki Y,
•
•
Zmienno
Zmienno
ść
ść
ma
ma
ł
ł
a.
a.
Aktualna warto
Aktualna warto
ść
ść
akcji sp
akcji sp
ó
ó
ł
ł
ki X i Y = 100
ki X i Y = 100
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
33
Wp
Wp
ł
ł
yw zmiany zmienno
yw zmiany zmienno
ś
ś
ci
ci
instrumentu bazowego (2)
instrumentu bazowego (2)
S(t)
S(t)
Z/S
Z/S
100
100
60
70
80
90
100
110
120
130
60
70
80
90
100
110
120
130
Zakres zmiany
Zakres zmiany
ceny
ceny
instrumentu o
instrumentu o
du
du
Ŝ
Ŝ
ej
ej
zmienno
zmienno
ś
ś
ci
ci
Zakres zmiany
Zakres zmiany
ceny
ceny
instrumentu o
instrumentu o
ma
ma
ł
ł
ej
ej
zmienno
zmienno
ś
ś
ci
ci
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
34
Wp
Wp
ł
ł
yw zmiany zmienno
yw zmiany zmienno
ś
ś
ci
ci
instrumentu bazowego (3)
instrumentu bazowego (3)
-
-
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik KAPPA (VEGA) (1)
czynnik KAPPA (VEGA) (1)
•
•
Wsp
Wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik
czynnik
kappa
kappa
jest miar
jest miar
ą
ą
zmiany warto
zmiany warto
ś
ś
ci opcji na
ci opcji na
wskutek zmiany zmienno
wskutek zmiany zmienno
ś
ś
ci instrumentu bazowego,
ci instrumentu bazowego,
•
•
O
O
kre
kre
ś
ś
la o ile
la o ile
zmieni si
zmieni si
ę
ę
warto
warto
ść
ść
opcji w
opcji w
wyniku zmiany zmienno
wyniku zmiany zmienno
ś
ś
ci
ci
instrumentu bazowego o jeden punkt procentowy.
instrumentu bazowego o jeden punkt procentowy.
Przyk
Przyk
ł
ł
ad: Wsp
ad: Wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik
czynnik
kappa
kappa
na poziomie 0,5 oznacza,
na poziomie 0,5 oznacza,
Ŝ
Ŝ
e:
e:
JE
JE
ś
ś
ELI POZOSTA
ELI POZOSTA
Ł
Ł
E CZYNNIKI WP
E CZYNNIKI WP
Ł
Ł
YWAJ
YWAJ
Ą
Ą
CE NA WARTO
CE NA WARTO
ŚĆ
ŚĆ
OPCJI
OPCJI
POZOSTAN
POZOSTAN
Ą
Ą
NA NIEZMIENIONYM POZIOMIE
NA NIEZMIENIONYM POZIOMIE
-
-
W WYNIKU WZROSTU ZMIENO
W WYNIKU WZROSTU ZMIENO
Ś
Ś
CI INSTRUMENTU BAZOWEGO O 1
CI INSTRUMENTU BAZOWEGO O 1
PKT PROC WARTO
PKT PROC WARTO
ŚĆ
ŚĆ
OPCJI WZRO
OPCJI WZRO
Ś
Ś
NIE O 0,5 PKT,
NIE O 0,5 PKT,
-
-
W WYNIKU SPADKU ZMIENO
W WYNIKU SPADKU ZMIENO
Ś
Ś
CI INSTRUMENTU BAZOWEGO O 1
CI INSTRUMENTU BAZOWEGO O 1
PKT PROC WARTO
PKT PROC WARTO
ŚĆ
ŚĆ
OPCJI SPADNIE O 0,5 PKT.
OPCJI SPADNIE O 0,5 PKT.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
35
Wp
Wp
ł
ł
yw zmiany zmienno
yw zmiany zmienno
ś
ś
ci instrumentu
ci instrumentu
bazowego (3)
bazowego (3)
-
-
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik KAPPA (VEGA) (2)
czynnik KAPPA (VEGA) (2)
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
850
900
950
1000
1050
1100
1150
1200
2 dni
10 dni
30 dni
Kappa opcji kupna
Kurs wykonania = 1000
Kurs wykonania = 1000
pkt
pkt
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
36
Opcje - in, at, out - of the money
1. in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną)
- opcja kupna - cena wykonania < cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania > cena instrumentu
bazowego
2. at-the-money
- opcja kupna - cena wykonania
≈≈≈≈
cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania
≈≈≈≈
cena instrumentu
bazowego
3. out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej)
- opcja kupna - cena wykonania > cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania < cena instrumentu
bazowego
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
37
OPCJA IN-THE-MONEY
opcja, która posiada dodatnią wartość wewnętrzną
opcja sprzedaŜy
opcja kupna
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
38
OPCJA OUT-OF-THE-MONEY
opcja, która posiada zerową wartość wewnętrzną i jednocześnie
cena rynkowa instr. bazowego jest róŜna od ceny wykonania
opcja kupna
opcja sprzedaŜy
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
39
OPCJA AT-THE-MONEY
opcja, która posiada zerową wartość wewnętrzną i jednocześnie
cena rynkowa instr. bazowego jest równa cenie wykonania
opcja sprzedaŜy
opcja kupna
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
40
Jak zamkn
Jak zamkn
ąć
ąć
swoj
swoj
ą
ą
pozycj
pozycj
ę
ę
?
?
Opcje s
Opcje s
ą
ą
przedmiotem obrotu gie
przedmiotem obrotu gie
ł
ł
dowego
dowego
–
–
mo
mo
Ŝ
Ŝ
na wi
na wi
ę
ę
c zamkn
c zamkn
ąć
ąć
swoj
swoj
ą
ą
pozycj
pozycj
ę
ę
w
w
dowolnym dniu do dnia wyga
dowolnym dniu do dnia wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia w
cia w
łą
łą
cznie
cznie
poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnej,
poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnej,
tzn.
tzn.
•
•
sprzeda
sprzeda
Ŝ
Ŝ
opcji tej samej serii, gdy wcze
opcji tej samej serii, gdy wcze
ś
ś
niej
niej
opcja zosta
opcja zosta
ł
ł
a nabyta
a nabyta
•
•
Kupno opcji tej samej serii, gdy wcze
Kupno opcji tej samej serii, gdy wcze
ś
ś
niej
niej
opcja zosta
opcja zosta
ł
ł
a wystawiona
a wystawiona
Przyk
Przyk
ł
ł
ady wykorzystania
ady wykorzystania
opcji
opcji
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
42
Wykorzystanie opcji kupna(1)
Wykorzystanie opcji kupna(1)
Indeks WIG20 = 1470
Indeks WIG20 = 1470
pkt
pkt
.
.
•
•
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
ó
ó
w, wi
w, wi
ę
ę
c kupuje
c kupuje
opcje kupna z kursem wykonania 1500
opcje kupna z kursem wykonania 1500
pkt
pkt
wygasaj
wygasaj
ą
ą
c
c
ą
ą
za trzy miesi
za trzy miesi
ą
ą
ce. Kurs opcji wynosi 70
ce. Kurs opcji wynosi 70
pkt
pkt
(cena = 700
(cena = 700
z
z
ł
ł
)
)
Inwestor czeka do wyga
Inwestor czeka do wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia .
cia .
•
•
Za trzy miesi
Za trzy miesi
ą
ą
ce kurs rozliczeniowy = wysoko
ce kurs rozliczeniowy = wysoko
ść
ść
indeksu WIG20 wynosi 1630 (wzrost o 10,9%)
indeksu WIG20 wynosi 1630 (wzrost o 10,9%)
•
•
Inwestor otrzymuje kwot
Inwestor otrzymuje kwot
ę
ę
rozliczenia = 1300 z
rozliczenia = 1300 z
ł
ł
=
=
(1630
(1630
pkt
pkt
–
–
1500
1500
pkt
pkt
) *10 z
) *10 z
ł
ł
Zwrot z inwestycji (1300
Zwrot z inwestycji (1300
–
–
700)/700 = 86%
700)/700 = 86%
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
43
Wykorzystanie opcji kupna(2)
Wykorzystanie opcji kupna(2)
Indeks WIG20 = 1470
Indeks WIG20 = 1470
pkt
pkt
.
.
•
•
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
ó
ó
w, wi
w, wi
ę
ę
c kupuje opcje
c kupuje opcje
kupna z kursem wykonania 1500
kupna z kursem wykonania 1500
pkt
pkt
wygasaj
wygasaj
ą
ą
c
c
ą
ą
za trzy
za trzy
miesi
miesi
ą
ą
ce. Kurs opcji wynosi 70
ce. Kurs opcji wynosi 70
pkt
pkt
(cena = 700 z
(cena = 700 z
ł
ł
)
)
Indeks po miesi
Indeks po miesi
ą
ą
cu osi
cu osi
ą
ą
ga 1570
ga 1570
pkt
pkt
(wzrost o 6,8%).
(wzrost o 6,8%).
•
•
Kurs opcji ro
Kurs opcji ro
ś
ś
nie do poziomu 113,6
nie do poziomu 113,6
pkt
pkt
(cena 1136z
(cena 1136z
ł
ł
).
).
•
•
Inwestor zamyka pozycje na rynku i zarabia 436 z
Inwestor zamyka pozycje na rynku i zarabia 436 z
ł
ł
(1136
(1136
-
-
700) co daje zwrot na poziomie 62 %.
700) co daje zwrot na poziomie 62 %.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
44
Wykorzystanie opcji kupna(3)
Wykorzystanie opcji kupna(3)
Indeks WIG20 = 1470
Indeks WIG20 = 1470
pkt
pkt
.
.
•
•
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
Inwestor oczekuje na wzrost kurs
ó
ó
w, wi
w, wi
ę
ę
c kupuje
c kupuje
opcje kupna z kursem wykonania 1500
opcje kupna z kursem wykonania 1500
pkt
pkt
wygasaj
wygasaj
ą
ą
c
c
ą
ą
za trzy miesi
za trzy miesi
ą
ą
ce. Kurs opcji wynosi 70
ce. Kurs opcji wynosi 70
pkt
pkt
(cena = 700 z
(cena = 700 z
ł
ł
)
)
Indeks w czasie tej samej sesji ro
Indeks w czasie tej samej sesji ro
ś
ś
nie do poziomu
nie do poziomu
1500pkt (ok. 2%).
1500pkt (ok. 2%).
•
•
Kurs opcji ro
Kurs opcji ro
ś
ś
nie do poziomu 84
nie do poziomu 84
pkt
pkt
(cena 840z
(cena 840z
ł
ł
).
).
•
•
Inwestor zarabia 140 z
Inwestor zarabia 140 z
ł
ł
(840 z
(840 z
ł
ł
(840
(840
-
-
700) co daje
700) co daje
zwrot na poziomie 20 %.
zwrot na poziomie 20 %.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
45
Wykorzystanie opcji sprzeda
Wykorzystanie opcji sprzeda
Ŝ
Ŝ
y
y
WIG20 = 1510
WIG20 = 1510
pkt
pkt
Inwestor oczekuje na spadek kurs
Inwestor oczekuje na spadek kurs
ó
ó
w
w
•
•
Kupuje opcje sprzeda
Kupuje opcje sprzeda
Ŝ
Ŝ
y z kursem wykonania 1500
y z kursem wykonania 1500
pkt
pkt
wygasaj
wygasaj
ą
ą
c
c
ą
ą
za trzy miesi
za trzy miesi
ą
ą
ce.
ce.
•
•
Kurs opcji wynosi 60
Kurs opcji wynosi 60
pkt
pkt
. Cena = 600 z
. Cena = 600 z
ł
ł
= 60
= 60
pkt
pkt
* 10 z
* 10 z
ł
ł
Inwestor czeka do wyga
Inwestor czeka do wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia .
cia .
•
•
Po trzech miesi
Po trzech miesi
ą
ą
cach kurs rozliczeniowy = wysoko
cach kurs rozliczeniowy = wysoko
ść
ść
indeksu WIG20 wynosi 1350
indeksu WIG20 wynosi 1350
•
•
Inwestor otrzymuje kwot
Inwestor otrzymuje kwot
ę
ę
rozliczenia = 1500 z
rozliczenia = 1500 z
ł
ł
= (1500
= (1500
pkt
pkt
–
–
1350
1350
pkt
pkt
) *10 z
) *10 z
ł
ł
•
•
Zwrot z inwestycji (1500
Zwrot z inwestycji (1500
–
–
600)/600 = 150% (wi
600)/600 = 150% (wi
ę
ę
cej ni
cej ni
Ŝ
Ŝ
przy sprzeda
przy sprzeda
Ŝ
Ŝ
y kontraktu terminowego)
y kontraktu terminowego)
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
46
Opcje
Opcje
–
–
zalety
zalety
•
•
Mo
Mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ść
ść
zarabiania na spadkach,
zarabiania na spadkach,
•
•
mo
mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ść
ść
osi
osi
ą
ą
gania zysk
gania zysk
ó
ó
w por
w por
ó
ó
wnywalnych (i
wnywalnych (i
przewy
przewy
Ŝ
Ŝ
szaj
szaj
ą
ą
cych) z zyskami z kontrakt
cych) z zyskami z kontrakt
ó
ó
w
w
terminowych,
terminowych,
•
•
mo
mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ść
ść
inwestycji z d
inwestycji z d
ź
ź
wigni
wigni
ą
ą
bez konieczno
bez konieczno
ś
ś
ci
ci
wnoszenia i utrzymywania depozyt
wnoszenia i utrzymywania depozyt
ó
ó
w
w
zabezpieczaj
zabezpieczaj
ą
ą
cych,
cych,
•
•
z g
z g
ó
ó
ry znany maksymalny poziom ryzyka.
ry znany maksymalny poziom ryzyka.
Ryzyka
Ryzyka
opcyjne
opcyjne
•
•
Utrata ca
Utrata ca
ł
ł
ej premii
ej premii
•
•
Ryzyko p
Ryzyko p
ł
ł
ynno
ynno
ś
ś
ci (rozpi
ci (rozpi
ę
ę
to
to
ść
ść
ofert i wolumeny ofert)
ofert i wolumeny ofert)
•
•
Ryzyko koszt
Ryzyko koszt
ó
ó
w transakcyjnych
w transakcyjnych
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
47
Standard opcji (1)
Standard opcji (1)
•
•
Instrument bazowy WIG20
Instrument bazowy WIG20
•
•
Mno
Mno
Ŝ
Ŝ
nik 10 z
nik 10 z
ł
ł
•
•
Jednostka notowania
Jednostka notowania
pkt
pkt
•
•
Miesi
Miesi
ą
ą
ce wyga
ce wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia dwa najbli
cia dwa najbli
Ŝ
Ŝ
sze z
sze z
marcowego
marcowego
cyklu kwar
cyklu kwar
talnego
talnego
•
•
Nazwa skr
Nazwa skr
ó
ó
cona
cona
-
-
p
p
rzyk
rzyk
ł
ł
ad
ad
–
–
opcja kupna wygasaj
opcja kupna wygasaj
ą
ą
ca w
ca w
czerwcu 2003 r
czerwcu 2003 r
.
.
o kursie wykonania 1200
o kursie wykonania 1200
pkt
pkt
OW20F3120
OW20F3120
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
48
Standard opcji (2) kurs wykonania (1)
Standard opcji (2) kurs wykonania (1)
W
W
pierwszym dniu notowania
pierwszym dniu notowania
opcji
opcji
wprowadza si
wprowadza si
ę
ę
do obrotu
do obrotu
na ka
na ka
Ŝ
Ŝ
dy
dy
termin wyga
termin wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia oraz dla ka
cia oraz dla ka
Ŝ
Ŝ
dego typu opcji (kupna i sprzeda
dego typu opcji (kupna i sprzeda
Ŝ
Ŝ
y)
y)
trzy serie opcji
trzy serie opcji
;
;
•
•
Jedn
Jedn
ą
ą
seri
seri
ę
ę
at
at
-
-
the
the
-
-
money
money
,
,
•
•
Jedn
Jedn
ą
ą
seri
seri
ę
ę
out
out
-
-
of
of
-
-
the
the
-
-
money
money
,
,
•
•
Jedn
Jedn
ą
ą
seri
seri
ę
ę
in
in
-
-
the
the
-
-
money
money
.
.
R
R
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nice pomi
nice pomi
ę
ę
dzy kursami wykonania kolejnych serii
dzy kursami wykonania kolejnych serii
•
•
25
25
pkt
pkt
dla kurs
dla kurs
ó
ó
w wykonania od 25
w wykonania od 25
pkt
pkt
do 475
do 475
pkt
pkt
,
,
•
•
50
50
pkt
pkt
dla kurs
dla kurs
ó
ó
w wykonania od 500
w wykonania od 500
pkt
pkt
do 950
do 950
pkt
pkt
,
,
•
•
100
100
pkt
pkt
dla kurs
dla kurs
ó
ó
w wykonania r
w wykonania r
ó
ó
wnych co najmniej 1000
wnych co najmniej 1000
pkt
pkt
i
i
powy
powy
Ŝ
Ŝ
ej
ej
tej
tej
wielko
wielko
ś
ś
ci.
ci.
Kursy wykonania mog
Kursy wykonania mog
ą
ą
przyjmowa
przyjmowa
ć
ć
zatem nast
zatem nast
ę
ę
puj
puj
ą
ą
ce warto
ce warto
ś
ś
ci
ci
•
•
25, 50, 75, ... , 475
25, 50, 75, ... , 475
•
•
500, 550, 600, ... , 950
500, 550, 600, ... , 950
•
•
1000, 1100, 1200, 1300, 1400 .......
1000, 1100, 1200, 1300, 1400 .......
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
49
Standard opcji (2) kurs wykonania (2)
Standard opcji (2) kurs wykonania (2)
Przyk
Przyk
ł
ł
ad (1)
ad (1)
-
-
Warto
Warto
ść
ść
indeksu przed dniem debiutu
indeksu przed dniem debiutu
–
–
1.714
1.714
pkt
pkt
-
-
Wprowadza si
Wprowadza si
ę
ę
opcje kupna z kursami wykonania:
opcje kupna z kursami wykonania:
-
-
At
At
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
1.700
1.700
pkt
pkt
-
-
Out
Out
-
-
of
of
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
1.800
1.800
pkt
pkt
-
-
In
In
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
1.600
1.600
pkt
pkt
Przyk
Przyk
ł
ł
ad (2)
ad (2)
-
-
Warto
Warto
ść
ść
indeks przed dniem debiutu
indeks przed dniem debiutu
–
–
980
980
pkt
pkt
-
-
Wprowadza si
Wprowadza si
ę
ę
opcje sprzeda
opcje sprzeda
Ŝ
Ŝ
y z kursami
y z kursami
wykonania:
wykonania:
-
-
At
At
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
1.000
1.000
pkt
pkt
-
-
In
In
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
1.100
1.100
pkt
pkt
-
-
Out
Out
-
-
of
of
-
-
the
the
-
-
money
money
–
–
950
950
pkt
pkt
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
50
Standard opcji (2) Kurs wykonania (3)
Standard opcji (2) Kurs wykonania (3)
W dniu debiutu pojawi si
W dniu debiutu pojawi si
ę
ę
12 serii opcji.
12 serii opcji.
at-the-money
1
out-of-the-money
2
serie kupna
in-the-money
3
at-the-money
4
out-of-the-money
5
Serie
wygasaj
ą
ce w
grudniu 03
serie sprzeda
Ŝ
y
in-the-money
6
at-the-money
7
out-of-the-money
8
serie kupna
in-the-money
9
at-the-money
10
out-of-the-money
11
Serie
wygasaj
ą
ce w
marcu 04
serie sprzeda
Ŝ
y
in-the-money
12
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
51
Standard opcji (2)
Standard opcji (2)
Kurs wykonania (4)
Kurs wykonania (4)
Dodatkowe wprowadzanie serii opcji w przypadku
Dodatkowe wprowadzanie serii opcji w przypadku
gdy:
gdy:
•
•
Warto
Warto
ść
ść
zamkni
zamkni
ę
ę
cia WIG20 > kursu
cia WIG20 > kursu
wykonania o najwy
wykonania o najwy
Ŝ
Ŝ
szej warto
szej warto
ś
ś
ci,
ci,
•
•
Warto
Warto
ść
ść
zamkni
zamkni
ę
ę
cia WIG20 < kursu
cia WIG20 < kursu
wykonania o najni
wykonania o najni
Ŝ
Ŝ
szej warto
szej warto
ś
ś
ci.
ci.
Nowe serie opcji znajd
Nowe serie opcji znajd
ą
ą
si
si
ę
ę
w obrocie od nast
w obrocie od nast
ę
ę
pnej
pnej
sesji po wyst
sesji po wyst
ą
ą
pieniu powy
pieniu powy
Ŝ
Ŝ
szego zdarzenia.
szego zdarzenia.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
52
Standard opcji (2)
Standard opcji (2)
Kurs wykonania (5)
Kurs wykonania (5)
•
•
Przyk
Przyk
ł
ł
ad wprowadzania nowych serii opcji
ad wprowadzania nowych serii opcji
Kurs
Kurs
zamkni
zamkni
ę
ę
cia
cia
indeksu
indeksu
Sesja T
Sesja T
1230
1230
Sesja T+1
Sesja T+1
1305
1305
Sesja T+2
Sesja T+2
1250
1250
Sesja T+3
Sesja T+3
1180
1180
1200
1200
1100
1100
1300
1300
1200
1200
1100
1100
1300
1300
1400
1400
Sesja T+4
Sesja T+4
1090
1090
1200
1200
1100
1100
1300
1300
1400
1400
1200
1200
1100
1100
1300
1300
1400
1400
1200
1200
1100
1100
1300
1300
1400
1400
1000
1000
Kursy
Kursy
wykonania
wykonania
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
53
Standard opcji (3)
Standard opcji (3)
•
Cena wykonania = kurs wykonania x mnoŜnik
•
Opcje o europejskim stylu wykonania i rozliczeniu pienięŜnym
› Dzień wygaśnięcia – trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia,
› Wykonanie automatycznie w przypadku jeŜeli opcja jest in-the-
money,
› MoŜliwość rezygnacji z wykonania opcji.
•
Kwota rozliczenia kalkulowana wg wzorów;
› Dla opcji kupna: c(T) = max{[S(T) – m];0}
› Dla opcji sprzedaŜy: c(T) = max{[m – S(T)];0}
gdzie:
c(T) – kwota rozliczenia określana w dniu wykonania,
S(T) – cena rozliczeniowa określana w dniu wykonania,
m – cena wykonania,
T – dzień wykonania.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
54
Standard opcji (4)
Standard opcji (4)
•
•
Cena rozliczeniowa = kurs rozliczeniowy x
Cena rozliczeniowa = kurs rozliczeniowy x
mno
mno
Ŝ
Ŝ
nik
nik
•
•
Kurs rozliczeniowy kalkulowany w identyczny
Kurs rozliczeniowy kalkulowany w identyczny
spos
spos
ó
ó
b jak w przypadku kontrakt
b jak w przypadku kontrakt
ó
ó
w
w
terminowych na WIG20
terminowych na WIG20
-
-
ś
ś
rednia
rednia
arytmetyczna ze wszystkich warto
arytmetyczna ze wszystkich warto
ś
ś
ci indeksu
ci indeksu
WIG20 w czasie ostatniej godziny notowa
WIG20 w czasie ostatniej godziny notowa
ń
ń
c
c
i
i
ą
ą
g
g
ł
ł
ych, oraz warto
ych, oraz warto
ś
ś
ci tego indeksu
ci tego indeksu
ustalonej na zamkni
ustalonej na zamkni
ę
ę
cie sesji gie
cie sesji gie
ł
ł
dowej.
dowej.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
55
Zasady obrotu
Zasady obrotu
•
•
Notowania ci
Notowania ci
ą
ą
g
g
ł
ł
e w godzinach 9:00
e w godzinach 9:00
–
–
16:20
16:20
(godziny notowania kontrakt
(godziny notowania kontrakt
ó
ó
w terminowych oraz
w terminowych oraz
jednostek indeksowych)
jednostek indeksowych)
•
•
Mo
Mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ść
ść
wykorzystania wszystkich rodzaj
wykorzystania wszystkich rodzaj
ó
ó
w
w
zlece
zlece
ń
ń
opr
opr
ó
ó
cz zlece
cz zlece
ń
ń
: Po Ka
: Po Ka
Ŝ
Ŝ
dej Cenie (PKC), oraz
dej Cenie (PKC), oraz
Po Cenie Rynkowej na Otwarcie (PCRO),
Po Cenie Rynkowej na Otwarcie (PCRO),
•
•
Brak ogranicze
Brak ogranicze
ń
ń
waha
waha
ń
ń
kurs
kurs
ó
ó
w,
w,
•
•
Rynek wspomagany dzia
Rynek wspomagany dzia
ł
ł
aniami animator
aniami animator
ó
ó
w
w
rynku
rynku
.
.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
56
Zasady obrotu
Zasady obrotu
•
Kurs odniesienia = teoretyczna wartość opcji
kalkulowana codziennie w oparciu o model wyceny
opcji Black’a-Scholes’a (na podstawie parametrów
ryzyka- zmienność, stopa wolna od ryzyka,
otrzymywanych od KDPW)
•
Konieczne posiadanie numeru NIK – jeden numer
dla wszystkich instrumentów
pochodnych,
•
Funkcjonalność zapytania Request For Quotes
(RFQ) – funkcjonalność daje moŜliwość wezwania
animatora rynku do złoŜenia ofert.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
57
Przykłady strategii opcyjnych
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
58
Bull call spread
S(t)
Z/S
kupno opcji
kupna
A
Poziom przewidywanego
wzrostu kursu
instrumentu bazowego
sprzedaŜ
opcji kupna
B
Ograniczenie
maksymalnego
zysku
Wystawiona opcja
sprzedaŜy częściowo
finansuje kupno opcji
kupna
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
59
Bear put spread
S(t)
Z/S
B
sprzedaŜ
opcji
sprzedaŜy
kupno opcji
sprzedaŜy
A
Bear put
spread
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
60
S(t)
Z/S
A
Short straddle
sprzedaŜ
opcji
kupna
sprzedaŜ
opcji
sprzedaŜy
short
straddle
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
61
S(t)
Z/S
A
Long straddle
kupno
opcji
sprzedaŜy
kupno
opcji
kupna
long
straddle
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
62
Kupno Call
Długi Stela
Ŝ
Kupno Put
Spread byka
Spread nied
ź
wiedzia
Sprzeda
Ŝ
Put
Krótki Stela
Ŝ
Sprzeda
Ŝ
call
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Zysk
Strata
Wzrost kursu
Spadek kursu
Nieokre
ś
lona zmiana
kursu
Wzrost
zmienno
ś
ci
Niewielka
zmiana
zmienno
ś
ci
Spadek
zmienno
ś
ci
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
63
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (1)
ce (1)
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce wymagane s
ce wymagane s
ą
ą
tylko i wy
tylko i wy
łą
łą
cznie od wystawc
cznie od wystawc
ó
ó
w opcji !!!
w opcji !!!
Stanowi
Stanowi
ą
ą
one zabezpieczenie zobowi
one zabezpieczenie zobowi
ą
ą
zania
zania
wystawcy opcji wobec nabywcy opcji.
wystawcy opcji wobec nabywcy opcji.
S
S
ą
ą
gwarancja,
gwarancja,
Ŝ
Ŝ
e w dniu wyga
e w dniu wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
wystawca opcji b
wystawca opcji b
ę
ę
dzie zdolny finansowo do
dzie zdolny finansowo do
wykonania opcji (wyp
wykonania opcji (wyp
ł
ł
aty dla nabywcy opcji
aty dla nabywcy opcji
kwoty rozliczenia)
kwoty rozliczenia)
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
64
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (2)
ce (2)
Spos
Spos
ó
ó
b kalkulacji depozyt
b kalkulacji depozyt
ó
ó
w.
w.
Do wyznaczenia wykorzystywany jest Model
Do wyznaczenia wykorzystywany jest Model
Portfelowej Kalkulacji Ryzyka:
Portfelowej Kalkulacji Ryzyka:
›
›
Generowanych jest 16 scenariuszy zmian
Generowanych jest 16 scenariuszy zmian
cen instrumentu bazowego oraz zmiany
cen instrumentu bazowego oraz zmiany
zmienno
zmienno
ś
ś
ci instrumentu bazowego.
ci instrumentu bazowego.
›
›
Dla ka
Dla ka
Ŝ
Ŝ
dego scenariusza wyznaczana jest
dego scenariusza wyznaczana jest
teoretyczna warto
teoretyczna warto
ść
ść
opcji, kt
opcji, kt
ó
ó
ra stanowi
ra stanowi
jednocze
jednocze
ś
ś
nie warto
nie warto
ść
ść
wymaganego
wymaganego
depozytu zabezpieczaj
depozytu zabezpieczaj
ą
ą
cego.
cego.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
65
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (3)
ce (3)
Nr
scenariusza
Zmiana
ceny (uj)
Kierunek
zmienno
ś
ci (kj)
1
0,01
1
2
0,01
-1
3
1/3
1
4
1/3
-1
5
-1/3
1
6
-1/3
-1
7
2/3
1
8
2/3
-1
9
-2/3
1
10
-2/3
-1
11
1,00
1
12
1,00
-1
13
-1,00
1
14
-1,00
-1
15
2,00
0
16
-2,00
0
(
)
op
j
k
B
u
Z
S
S
×
×
+
×
=
1
0
S
0
- kurs indeksu WIG20,
Z
k
- poziom wła
ś
ciwego
depozytu zabezpieczaj
ą
cego
,
,
(
(
r
r
ó
ó
wny
wny
najwi
najwi
ę
ę
kszej historycznej
kszej historycznej
jednodniowej zmianie ceny
jednodniowej zmianie ceny
instrumentu bazowego (indeksu
instrumentu bazowego (indeksu
WIG20). 256 dni obserwacji)
WIG20). 256 dni obserwacji)
B
op
– wska
ź
nik zwi
ę
kszaj
ą
cy
poziom Z
k
(1,4).
S
j
k
V
k
V
V
×
+
=
V
k
– zmienno
ść
instrumentu
bazowego (w uj
ę
ciu rocznym),
V
s
– parametr modyfikuj
ą
cy
zmienno
ść
(aktualnie 2,5%)
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
66
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (4)
ce (4)
Przyk
Przyk
ł
ł
ad.
ad.
–
–
opcja kupna OW20C4140
opcja kupna OW20C4140
•
•
Kurs wykonania
Kurs wykonania
–
–
1400
1400
pkt
pkt
,
,
•
•
Kurs zamkni
Kurs zamkni
ę
ę
cia WIG20
cia WIG20
-
-
1673,34
1673,34
pkt
pkt
,
,
•
•
Zmienno
Zmienno
ść
ść
–
–
21,9%,
21,9%,
•
•
Parametr modyfikuj
Parametr modyfikuj
ą
ą
cy zmienno
cy zmienno
ść
ść
–
–
2,5%,
2,5%,
•
•
Stopa wolna od ryzyka
Stopa wolna od ryzyka
–
–
6%,
6%,
•
•
Czas do wyga
Czas do wyga
ś
ś
ni
ni
ę
ę
cia
cia
–
–
0,53 lat,
0,53 lat,
•
•
Poziom w
Poziom w
ł
ł
a
a
ś
ś
ciwego depozyt zabezpieczaj
ciwego depozyt zabezpieczaj
ą
ą
cy
cy
–
–
5,4%,
5,4%,
•
•
Wsp
Wsp
ó
ó
ł
ł
czynnik zwi
czynnik zwi
ę
ę
kszaj
kszaj
ą
ą
cy poziom depozytu
cy poziom depozytu
–
–
1,4.
1,4.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
67
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (5)
ce (5)
Scenariusze
Uj
Kj
Warto
ść
indeksu
Zmienno
ść
Kurs teoretyczny
opcji (pkt)
Warto
ść
opcji (zł)
Scenariusza 1
0,01
1
1 674,61
24,40%
333,60
3 336
Scenariusza 2
0,01
-1
1 674,61
19,40%
324,60
3 246
Scenariusza 3
0,33
1
1 715,73
24,40%
371,10
3 711
Scenariusza 4
0,33
-1
1 715,73
19,40%
363,70
3 637
Scenariusza 5
-0,33
1
1 630,95
24,40%
295,00
2 950
Scenariusza 6
-0,33
-1
1 630,95
19,40%
248,00
2 480
Scenariusza 7
0,67
1
1 758,12
24,40%
410,50
4 105
Scenariusza 8
0,67
-1
1 758,12
19,40%
404,60
4 046
Scenariusza 9
-0,67
1
1 588,56
24,40%
258,80
2 588
Scenariusza 10
-0,67
-1
1 588,56
19,40%
245,80
2 458
Scenariusza 11
1,00
1
1 800,51
24,40%
450,70
4 507
Scenariusza 12
1,00
-1
1 800,51
19,40%
446,00
4 460
Scenariusza 13
-1,00
1
1 546,17
24,40%
224,10
2 241
Scenariusza 14
-1,00
-1
1 546,17
19,40%
209,30
2 093
Scenariusza 15
2,00
0,5
1 927,69
23,15%
286,30
2 863
Scenariusza 16
-2,00
0,5
1 418,99
23,15%
61,40
614
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
68
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (6)
ce (6)
Depozyt wymagany w chwili sk
Depozyt wymagany w chwili sk
ł
ł
adania zlecenia
adania zlecenia
Stanowi r
Stanowi r
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nic
nic
ę
ę
pomi
pomi
ę
ę
dzy warto
dzy warto
ś
ś
ci
ci
ą
ą
depozytu
depozytu
wyznaczona przez KDPW na dany dzie
wyznaczona przez KDPW na dany dzie
ń
ń
a
a
warto
warto
ś
ś
ci
ci
ą
ą
rynkow
rynkow
ą
ą
opcji (np. wynikaj
opcji (np. wynikaj
ą
ą
c
c
ą
ą
z limitu
z limitu
z
z
ł
ł
o
o
Ŝ
Ŝ
onego zlecenia).
onego zlecenia).
Depozyt wymagany w po rozliczeniu transakcji
Depozyt wymagany w po rozliczeniu transakcji
Pe
Pe
ł
ł
na warto
na warto
ść
ść
depozytu wyznaczona przez KDPW.
depozytu wyznaczona przez KDPW.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
69
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (7)
ce (7)
Przykład.
Depozyt wymagany w chwili złoŜenia zlecenia
- depozyt wymagany na danej sesji – 4.507 zł
- limit zalecenia 380 pkt
- depozyt wymagany od klienta = 4.507 zł – 380 pkt x 10 zł =
707 zł
Depozyt wymagany po rozliczeniu transakcji
- depozyt wyznaczony przez KDPW na dzień następny,
wymagany od klienta po rozliczeniu transakcji – 4.620 zł,
- kurs transakcji = 390 pkt (wystawca otrzymał od nabywcy
opcji kwotę 3.900 zł),
- Na rachunku wystawcy znajduje się suma wpłaconego
depozytu oraz otrzymanej premii opcyjnej = 3.900 zł + 707 zł =
4.607 zł.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
70
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (8)
ce (8)
Depozyty wyznaczane są z uwzględnieniem ryzyka całego
portfela instrumentów pochodnych z uwzględnieniem korelacji
(zmniejszających wymagany depozyt) pomiędzy
instrumentami opartymi na tym samym instrumencie
bazowym (np. OW20 + FW20 + MW20)
Przykład.
FW20Z3 – depozyt wymagany od pozycji długiej z dnia
10.09.2003 = 1.216,00 zł
OW20C4130 – depozyt wymagany od pozycji krótkiej z dnia
10.09.2003 = 5.432,85 zł
Depozyt od portfela: długa pozycja FW20Z3 +krótka pozycja
OW20C4130 z dnia 10.09.2003 = 4.235,08 zł
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
71
Depozyty zabezpieczaj
Depozyty zabezpieczaj
ą
ą
ce (9)
ce (9)
W sk
W sk
ł
ł
ad depozytu mog
ad depozytu mog
ą
ą
wchodzi
wchodzi
ć
ć
:
:
-
-
got
got
ó
ó
wka,
wka,
-
-
papiery warto
papiery warto
ś
ś
ciowe (akcje, obligacje) z
ciowe (akcje, obligacje) z
uwzgl
uwzgl
ę
ę
dnieniem st
dnieniem st
ó
ó
p uznania (dla obligacji 0,9,
p uznania (dla obligacji 0,9,
dla akcji 0,6
dla akcji 0,6
-
-
0,7).
0,7).
Wyznaczany jest minimalny poziom depozytu jaki
Wyznaczany jest minimalny poziom depozytu jaki
musi utrzyma
musi utrzyma
ć
ć
klient na rachunku depozytowym,
klient na rachunku depozytowym,
W przypadku spadku poziomu depozytu poni
W przypadku spadku poziomu depozytu poni
Ŝ
Ŝ
ej
ej
poziomu minimalnego klient jest zobowi
poziomu minimalnego klient jest zobowi
ą
ą
zany do
zany do
uzupe
uzupe
ł
ł
nienia zabezpieczenia.
nienia zabezpieczenia.
Masz pytanie ? napisz na
opcje@gpw.com.pl
72
Dalsze informacje
Dalsze informacje
•
•
Strona internetowa GPW
Strona internetowa GPW
http://
http://
www
www
.gpw.
.gpw.
pl
pl
•
•
opcje@gpw.
opcje@gpw.
com
com
.
.
pl
pl
odpowied
odpowied
ź
ź
w
w
ci
ci
ą
ą
gu 24h (bez sob
gu 24h (bez sob
ó
ó
t i niedziel)
t i niedziel)
•
•
Na podstawie pyta
Na podstawie pyta
ń
ń
b
b
ę
ę
dzie utworzona
dzie utworzona
sekcja pytania i odpowiedzi.
sekcja pytania i odpowiedzi.