Możliwości adaptacyjne człowieka 

do środowiska. Czynniki zakłócające 

przystosowanie. 

Środowisko -  to co otacza człowieka, czynniki 

biotyczne i abiotyczne.  

Zgodnie z koncepcją Gai, Ziemię należy traktować 

jako samoregulujący się żywy organizm, w którym 

materia martwa i ożywiona funkcjonują w pełnej 

harmonijnej współzależności, tworząc układ 

globalnej równowagi ekologicznej.

  

Adaptacja- dostosowanie się organizmu do 

środowiska, w którym żyje. Istota żywa dysponuje 

pewną plastycznością, pozwalającą jej dostosować 

się do środowiska zewnętrznego i utrzymać 

równowagę swego środowiska wewnętrznego. 

Proces życia wymaga nieustannego 

dostosowywania się organizmu, aby odtwarzać 

ciągle zakłóconą równowagę.  

To dopasowywanie się jest procesem bezustannej 

wymiany między organizmem i jego środowiskiem, 

bezustannego przekształcania otoczenia i 

dopasowywania go do struktury podmiotu 

(asymilacja) i przekształcania własnej struktury 

odpowiednio do wymagań otoczenia (akomodacja).  

Człowiek nie tylko zaspokaja swoje potrzeby, lecz również 

organizuje twórcze swe otoczenie. Zmienia, przekształca i 

doskonali świat, w którym żyje. Niejednokrotnie też 

świadomie burzy i unicestwia równowagę ze 

środowiskiem w celu wytworzenia nowych wartości 

warunkujących zarówno rozwój jego własnej osobowości, 

jak i postęp całego społeczeństwa 

 

Przystosowania nie należy postrzegać tylko jako 

dobrostanu jednostki i komfortu psychicznego, ale 

również jako radzenie sobie z trudnościami, 

umiejętność znoszenia ograniczeń zmiany 

standardów zaspokajania swoich potrzeb. 

 

O przystosowaniu jednostki decydują dwa procesy, 

jakie stale zachodzą między organizmem a 

środowiskiem.  

1. Jeden to proces spostrzegania świata, przetwarzania 

informacji, zapamiętywania wrażeń i doświadczeń. 

Jego podstawę stanowią bodźce płynące ze 

środowiska do organizmu i wyznaczają zachowanie.  

2. Drugi odnosi się do różnic indywidualnych - dwie 

jednostki w jednakowym środowisku obiektywem 

będą zachowywać się różnie, ponieważ posiadają 

różne środowiska ,,osobowe”, tj. wyposażenie 

genetyczne, indywidualną biografię, wychowanie w 

rodzinie. Środowisko nie oddziałuje na podmiot jako 

całość. Odgrywają tu rolę tylko te jego elementy, do 

których spostrzegania podmiot jest zdolny albo na 

których mu zależy.  

 

Przystosowanie rozpatrujemy też w znaczeniu 

ogólnym, jako długotrwałym procesie powodującym 

zmiany w budowie ciała, zmieniającym zachowania 

człowieka, jego przyzwyczajenie itp. w celu ułatwienia 

mu życia i rozwoju w określonych warunkach 

klimatycznych, geograficznych, kulturowych. 

 

Zdolności przystosowawcze człowieka są 

zdeterminowane genetycznie, ale również zależą od 

środowiska socjokulturowego, ekonomicznego, od 

historii rozwoju osobniczego i niszy ekologicznej, w 

której żyje. 

Środowisko człowieka kiedyś i 

współcześnie 

 

 

Wpływ człowieka na środowisko jest bardzo 

różnorodny i patrząc historycznie - niestety coraz 

bardziej negatywny. Najkorzystniejszy stan jest 

wówczas, gdy zostaje osiągnięta równowaga 

ekologiczna, gdy łańcuch pokarmowy funkcjonuje 

prawidłowo, gdy zachodzi pełna symbioza między 

gatunkami i gdy zostaje osiągnięta homeostaza  

w obrębie ekosystemów.  

W czasach poprzedzających okres intensywnego rozwoju 

przemysłu człowiek doskonale harmonizował z innymi 

ogniwami w łańcuchu pokarmowym, uczestnicząc  

w cyklicznej przemianie materii i energii. Wraz z rosnącą 

liczbą ludzkiej populacji zwiększała się produkcja żywności,  

a odbywało się to kosztem wprowadzenia  

do środowiska dużych ilości nawozów sztucznych oraz 

pestycydów. Stosowanie środków chemicznych w 

rolnictwie podniosło wydajność, ale ich przedawkowanie 

jest niebezpieczne dla ludzi i dla środowiska.  

Pomimo licznych przystosowań człowieka do 

sprawnego funkcjonowania w środowisku 

istnieją czynniki hamujące adaptacje . Człowiek 

poniekąd sam przyczynia się nie jednokrotnie 

wpływając na środowisko do ich powstania. 

Przykładami czynników hamujących przystosowania się 

do środowiska mogą być: 

- Zanieczyszczenia wód różnorodnymi chemikaliami na 

skutek ogólnej chemizacji przemysłu 

- Powstanie i rozszerzanie się dziury ozonowej co 

przyczynia się do ocieplenia klimatu 

- Liczne czynniki chorobotwórcze jak i choroby 

cywilizacyjne np. nowotwory lub alergie  

- Stres 

 

Dziekujęmy za uwagę  

 

Gr.2 

Sylwia Richter 

Natalia Kuberek 

Krzysztof Kwiatkowski 

Dawid Kubacki