237_Tkacz

Spis tre

1. Dane identyfikacyjne zawodu ...................................................

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-

cjach ................................................................................

1.2. Notka metodologiczna i autorzy.......................................

2. Opis zawodu ...............................................................................

2.1. Synteza zawodu ..............................................................

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

powania zawodu .............................................................

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia

pracy, zagro

enia, organizacja pracy) ............................

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-

ciwwskazania do wykonywania zawodu .........................

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie.............................................................

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-

dacji kompetencji .............................................................

2.7. Zadania zawodowe ..........................................................

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych ....................................

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi a pozio-

mem kwalifikacji w ERK/PRK ..........................................

3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10

3.1.  Przygotowywanie surowca do tkania Kz1 .......................  10
3.2.  Wytwarzanie wyrobów tkackich Kz2  ...............................  11
3.3.  Kompetencje społeczne KzS  ..........................................  12

4. Profil kompetencji kluczowych ................................................ 13

5. Słownik ....................................................................................... 14

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci na potrzeby rynku pracy

(KZiS 2010):

731809 Tkacz

Grupa wielka 7 – Robotnicy przemysłowi i rzemie

lnicy (w Mi

dzy-

narodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 – po-
ziom 3).

Grupa elementarna 7318 – R

kodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry

i pokrewnych materiałów (w Mi

dzynarodowym Standardzie Klasyfi-

kacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7318 Handicraft workers in
textile, leather and related materials).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ci (PKD 2007):

Sekcja C. Przetwórstwo przemysłowe, Dział 13. Produkcja wyro-
bów tekstylnych, Grupa 13.2. Produkcja tkanin.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy

ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

dzynarodowe)

oraz głównie wyników bada

analitycznych na 17 stanowiskach pracy

w 6 przedsi

biorstwach (du

e – 2,

rednie – 4, w tym produkcyjne – 4,

produkcyjno-handlowe – 2), przeprowadzonych w lutym i marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Agnieszka Binienda – PPH Polexim GmbH Sp. z o.o. w Łodzi,

•

Andrzej Tomaszewski – LITEX SERVICE Sp. z o.o. w Ostrowie

Wielkopolskim,

•

Janusz Kozłowski – Przedsi

biorstwo Włókiennicze CEJAX

w Pabianicach,

•

Maria Michalak – Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli

i Kształcenia Praktycznego w Łodzi.

Ewaluatorzy:

•

Stanisław Chudo

– ekspert niezale

ny, były pracownik firmy

Deni Cler w Warszawie,

•

Kazimierz Kubiak – Instytut Bada

nad Przedsi

biorczo

i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI w Łodzi.

Recenzenci:

•

Mirosława D

browska – ekspert niezale

ny, były pracownik Za-

kładów POLONTEX w Cz

stochowie,

•

bieta Chru

ciany – ekspert niezale

ny, były pracownik firmy

Finn Karelia Poland Ltd Sp. z o.o. w Konstantynowie Łódzkim.

Komisja Bran

owa (zatwierdzaj

ca):

•

Bogusław Słaby (przewodnicz

cy) – Zwi

zek Przedsi

biorców

Przemysłu Mody Lewiatan w Łodzi,

•

Adam Paprocki – Zwi

zek Rzemiosła Polskiego w Warszawie,

•

Mariusz Hanczka – Cech Rzemiosł Ró

nych w Pabianicach,

•

Zbigniew Kaniewski – Federacja Niezale

nych Samorz

dnych

Zwi

zków Zawodowych Przemysłu Lekkiego w Łodzi.

Data zatwierdzenia:

•

08.10.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Tkacz wytwarza ró

norodne tkane wyroby włókiennicze za pomoc

maszyn i urz

dze

tkackich.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

powania zawodu

Tkacz jest zawodem o charakterze produkcyjnym. Celem pracy tka-

cza jest przetwarzanie prz

dzy w ró

norodne tkane wyroby włókienni-

cze. Podczas tego procesu tkacz sprawdza zgodno

ść

parametrów pół-

produktów oraz wytwarzanego wyrobu z dokumentacj

technologiczn

obserwuje prac

i stan techniczny obsługiwanych maszyn. Do obo-

zków tkacza nale

y wymiana nawojów w

tkowych, likwidacja zry-

wów osnowy i w

tku, zapobieganie powstawaniu i likwidowanie bł

dów,

regulacja urz

dze

prowadz

cych nitki, wkładanie znaków ko

cych

zmian

, rejestrowanie produkcji w karcie, informowanie mistrza o po-

niejszych usterkach, a w efekcie wyprodukowanie wysokiej jako

produktów tkanych.

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny

i narz

dzia pracy, zagro

enia, organizacja pracy)

Miejscem pracy tkacza s

pomieszczenia produkcyjne tkalni,

w których znajduj

ró

ne typy i rodzaje maszyn tkackich. Podczas

pracy tkacz posługuje si

płaskownikiem do przetykania nitek (tzw.

haczykiem), no

yczkami, lup

tkack

do pomiaru g

sto

ci wyrobu.

Zagro

enia dla zdrowia w zawodzie tkacza zwi

zane s

z czynnikami

rodowiska pracy, takimi jak: hałas, zapylenie, wibracje, oraz ruchome,

obracaj

ce si

elementy maszyn. Z tego wzgl

du szczególnie wa

jest planowanie i organizowanie procesów technologicznych zgodnie
z zasadami i przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, ergonomii,

przeciwpo

arowymi i ochrony

rodowiska. Praca tkacza wykonywana

jest w pozycji stoj

cej, pod wzgl

dem obci

ąż

enia fizycznego praca

tkacza zaliczana jest do

rednio ci

ęż

kiej. Praca tkacza przebiega

w systemie jedno-, dwu- lub trzyzmianowym. Tkacz obsługuje maszyny
i urz

dzenia samodzielnie lub w zespole i wtedy jego praca jest nadzo-

rowana. Prac

charakteryzuj

stałe czynno

ci, jednak ze wzgl

du na

zmienno

ść

wytwarzanego asortymentu i surowca odpowiednio zmie-

niane s

parametry procesu technologicznego.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Wykonywanie zawodu tkacza wymaga odpowiedzialno

ci, spo-

strzegawczo

ci oraz umiej

tno

ci oceny organoleptycznej przerabianej

prz

dzy. Tkacz powinien mie

dobry wzrok, odró

nia

barwy, powinien

odznacza

umiej

tno

sprawnego i szybkiego wykonywania

czynno

ci manualnych, koordynacj

wzrokowo-ruchow

. Bardzo wa

jest zdolno

ść

koncentracji i szybki refleks, aby dostrzega

zrywy, bł

maszynowe i natychmiast je likwidowa

. Tkacz powinien cechowa

dokładno

, rzetelno

oraz dbało

o czysto

ść

i porz

dek. Spe-

cyfika zawodu wymaga tak

e uzdolnie

technicznych oraz umiej

tno

pracy w zespole. Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu s

dysfunkcje ko

czyn górnych i dolnych oraz wady wzroku niedaj

ce si

skorygowa

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie

Zawód tkacza mo

na zdoby

na drodze kształcenia rzemie

lnicze-

go. Pracodawcy zatrudniaj

na stanowisku tkacza osoby z wy-

kształceniem zasadniczym zawodowym po kierunkach zwi

zanych

z przemysłem włókienniczym. Mo

liwe jest równie

szkolenie praktycz-

ne (przyuczenie) na stanowisku pracy i zdobywanie do

wiadczenia

w trakcie pracy. Prac

w zawodzie tkacza mog

wykonywa

absolwen-

ci szkół zawodowych posiadaj

cy kompetencje w zawodzie 815204

Operator maszyn w przemy

le włókienniczym. Tkacz powinien bra

udział w szkoleniach organizowanych przez stowarzyszenia i inne or-
ganizacje bran

owe, przez producentów maszyn włókienniczych lub

wyspecjalizowane o

rodki szkoleniowe.

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania

/walidacji kompetencji

Uzyskane w procesie pracy kompetencje zawodowe mo

na po-

twierdzi

w organizacjach rzemie

lniczych egzaminem czeladniczym

i mistrzowskim. Kandydat do pracy w zawodzie tkacza rozpoczyna
zwykle prac

na stanowisku pomocnika (pomoc tkacza). Po stosownym

przyuczeniu i ocenie zdolno

ci do samodzielnej pracy, mo

e awanso-

na stanowisko tkacza zmianowego. Nast

pnie na stanowisko tka-

cza przeróbkowego – specjalizuj

cego si

w szybkiej zmianie asorty-

mentowej na danym kro

nie. Tkacz mo

e kształci

w zawodzie

311932 Technik włókiennik, dalsze kształcenie mo

liwe jest na stu-

diach wy

szych na kierunkach włókienniczych (konieczne jest wówczas

wiadectwo maturalne). Po uzupełnieniu kompetencji tkacz mo

e pod-

ąć

prac

w zawodach pokrewnych, np.: 731802 Dziewiarz; 731807

Renowator tkanin unikatowych; 731808 R

kodzielnik wyrobów włókien-

niczych.

2.7. Zadania zawodowe

Z1.

Sprawdzanie parametrów procesu produkcyjnego z dokumenta-
cj

techniczno-technologiczn

(niezb

dne kompetencje: Kz1,

Kz2, KzS).

Z2.

Obsługiwanie maszyn oddziału przygotowawczego (niezb

dne

kompetencje: Kz1, KzS).

Z3.

Obsługiwanie maszyn tkackich (niezb

dne kompetencje: Kz2,

KzS).

Z4.

Zapobieganie powstawaniu i likwidowanie bł

dów w przygotowa-

nych półproduktach do tkania (niezb

dne kompetencje: Kz1,

KzS).

Z5.

Kontrolowanie parametrów produkowanego wyrobu tkackiego
(niezb

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z6.

Dokumentowanie wykonanej produkcji (niezb

dne kompetencje:

Kz2, KzS).

Z7.

Segregowanie odpadów produkcyjnych (niezb

dne kompetencje:

Kz1, Kz2, KzS).

Z8.

Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepi-
sami BHP, ochrony ppo

., ochrony

rodowiska (niezb

dne kom-

petencje: Kz1, Kz2, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – Przygotowywanie surowca do tkania (potrzebne do wykonywania

zada

: Z1, Z2, Z4, Z7, Z8).

Kz2 – Wytwarzanie wyrobów tkackich (potrzebne do wykonywania za-

: Z1, Z3, Z5, Z6, Z7, Z8).

KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada

Z1÷Z8).

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

w za-

wodzie sugeruje si

wykorzysta

do opisu kwalifikacji na poziomie 3

wła

ciwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europej-

skiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miej-
scem usytuowania zawodu w kwalifikacji zawodów i specjalno

ci (gru-

pa wielka 7 i jej odpowiednik ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ca zawód tkacza:

1) w zakresie wiedzy: zna podstawowe fakty, zasady, procesy i poj

cia

ogólne, zna i rozumie podstawowe zale

ci zwi

zane z przygo-

towaniem surowców do tkania i wytwarzaniem wyrobów tkackich
oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzo-
nej działalno

ci w bran

y włókienniczej;

2) w zakresie umiej

tno

ci: ma umiej

tno

ci wymagane do realizacji

niezbyt prostych zada

i rozwi

zywania prostych, typowych proble-

mów zwi

zanych z wytwarzaniem wyrobów tkackich poprzez dobie-

ranie podstawowych metod, narz

dzi, materiałów i informacji, potrafi

wykonywa

zadania według ogólnej instrukcji, w cz

ęś

ciowo zmien-

nych warunkach; umie odbiera

i formułowa

niezbyt zło

one wy-

powiedzi, tak

e bardzo proste wypowiedzi w j

zyku obcym.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-

wanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z4, Z7, Z8 wymaga posia-

dania kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. Przygotowywanie surowca do tkania Kz1

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe fakty, zasady, procesy, po-
j

cia ogólne i zale

ci zwi

zane

z przygotowaniem surowca do tka-
nia oraz ze współprac

z kolejnymi

oddziałami produkcji w tym obsza-
rze pracy, w szczególno

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochro-
ny ppo

., ergonomii, ochrony

rodowiska w zakresie przygo-

towywania surowca do tkania;

−

podstawy

materiałoznawstwa

włókienniczego;

−

parametry dyspozycji snucia;

−

zasady doboru prz

dzy osno-

wowej do rodzaju wytwarzane-
go wyrobu tkackiego i jego
przeznaczenia u

ytkowego;

−

zasady działania i obsługi ma-
szyn snuj

cych, cewiarek i wi

zarek osnów;

−

rodzaje w

złów tkackich dla

prz

dz elastycznych i nieela-

stycznych;

−

rodzaje bł

dów wyst

puj

cych

w procesach  przygotowawczych
do  tkania,  przyczyny  ich  po-
wstawania  i sposoby  ich  likwi-
dowania;

−

zasady segregowania odpadów
produkcyjnych

powstaj

cych

podczas procesów przygoto-
wawczych do tkania.

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z przygo-

towywaniem surowca do tkania
według okre

lonej instrukcji, w cz

ciowo

zmiennych

warunkach,

w szczególno

ci potrafi:

−

przestrzega

zasad i przepi-

sów BHP, ochrony ppo

., er-

gonomii, ochrony

rodowiska

w zakresie przygotowywania
surowca do tkania;

−

rozró

nia

rodzaje surowców

włókienniczych;

−

rozró

nia

rodzaje

prz

stosowanych do wytwarzania
tkanin oraz ich parametry;

−

dobiera

prz

osnowow

do rodzaju wytwarzanego wy-
robu tkackiego, ze wzgl

du na

jego przeznaczenia u

ytkowe,

z uwzgl

dnieniem techniki tkac-

kiej;

−

snu

osnow

zgodnie z dys-

pozycj

;

−

uruchamia

, nastawia

i za-

trzymywa

gi snuj

ce, ce-

wiarki, wi

zarki osnów, zgod-

nie z instrukcj

obsługi;

−

zły tkackie;

−

regulowa

elementy napr

ęż

ce prz

w procesie snu-

cia, w zale

ci od jej rodza-

ju i grubo

ci;

−

cznie osnowy z nie-

wielk

ilo

nici;

−

identyfikowa

przyczyny po-

wstawania bł

dów i zrywów

prz

dzy na etapach przygoto-

wawczych (zrywy prz

dzy pod-

czas

snucia,

nieprawidłowo

zwi

zane w

zły tkackie, bł

nawoju);

−

usuwa

bł

dy na etapach przy-

gotowawczych do tkania;

−

rozró

nia

i segregowa

od-

pady produkcyjne powstałe
podczas procesów przygoto-
wawczych do tkania.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z3, Z5, Z6, Z7, Z8 wymaga po-

siadania kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Wytwarzanie wyrobów tkackich Kz2

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe fakty, zasady, procesy, poj

cia ogólne i zale

ci zwi

zane

z wytwarzaniem wyrobów tkackich,
w szczególno

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochro-
ny ppo

., ergonomii, ochrony

rodowiska w zakresie wytwa-

rzania wyrobów;

−

podstawy budowy tkanin;

−

dokumentacj

techniczno-tech-

nologiczn

wyrobów tkackich;

−

zasady działania i obsługi ma-

szyn tkackich;

−

zasady oceny jako

ciowej wy-

twarzanych wyrobów tkackich;

−

rodzaje bł

dów wyst

puj

cych

w wyrobach tkackich, przyczy-
ny ich powstawania i sposoby
usuwania;

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z wytwa-

rzaniem wyrobów tkackich, w cz

ciowo

zmiennych

warunkach,

w szczególno

ci potrafi:

−

przestrzega

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

., ergono-

mii, ochrony

rodowiska w za-

kresie wytwarzania wyrobów
tkackich;

−

rozró

nia

parametry budowy

tkaniny;

−

czyta

rysunki splotów tkac-

kich;

−

czyta

dokumentacj

technicz-

no-technologiczn

produkowa-

nego wyrobu;

−

obsługiwa

maszyny tkackie

zgodnie z instrukcj

wraz z od-

czytem wskaza

paneli steru-

−

zasady dokumentowania wy-

konanej produkcji;

−

zasady segregowania odpa-

dów produkcyjnych powstaj

cych przy produkcji wyrobów
tkackich.

cych oraz urz

dze

kontrol-

nych na krosnach;

−

rozpoznawa

nieprawidłowo

przebiegu procesu technolo-
gicznego oraz przyczyny po-
wstawania bł

dów tkania;

−

prowadzi

bie

żą

kontrol

ja-

ci wytwarzanego wyrobu

na podstawie karty technologi-
cznej, ze szczególnym uwzgl

dnieniem parametrów tkaniny:
raportu wzoru, szeroko

ci wy-

robu;

−

regulowa

napi

cie osnowy

i w

tku;

−

likwidowa

bł

dy w wytwarza-

nych wyrobach tkackich;

−

wypełnia

dokumenty dotycz

ce rozliczenia wykonanej pro-
dukcji;

−

rozró

nia

i segregowa

odpa-

dy produkcyjne powstałe przy
produkcji wyrobów tkackich.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada

zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.3. Kompetencje społeczne KzS:

−

ponosi odpowiedzialno

ść

za realizacj

zada

zawodowych zwi

za-

nych z przygotowaniem surowca do tkania i wytwarzaniem wyrobów
tkackich,

−

dostosowuje zachowanie do zmian w

rodowisku pracy w zakładzie

tkackim,

−

pracuje cz

ęś

ciowo samodzielnie i podejmuje współprac

w zorgani-

zowanych warunkach pracy zakładu tkackiego,

−

ocenia swoje działania wykonywane w ramach współpracy zespo-
łowej i ponosi odpowiedzialno

ść

za ich skutki.

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

(zespół czynno

ci) wyodr

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ci o podobnym charakterze (zwi

zanych z wykonywan

funkcj

lub przedmiotem pracy) wymagaj

cych pogł

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

tno

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

nie okre-

lonym pocz

tku i ko

cu, wyodr

bniony ze wzgl

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ci zawodowych powi

zanych jednym

celem, ko

cy si

produktem, usług

lub decyzj

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

, odnosz

cych si

do dziedziny uczenia si

lub działalno-

ci zawodowej.

Umiej

tno

−

zdolno

ść

wykonywania zada

i rozwi

zywania problemów wła

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

lub działalno

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

tno

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

zawodowych wchodz

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

(zasób wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

gni

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

instytucj

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

liwiaj

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

efektów uczenia si

; stanowi

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

) oraz zapewnianiu ich jako

ci.