Przeciąganie:
Przeciąganie jest sposobem obróbki skrawaniem, w którym naddatek na obróbkę
zdejmowany jest wieloostrzowym narzędziem zwanym przeciągaczem. Ostrza jego są tak
ukształtowane, że każde następne jest wyższe lub szersze względem poprzedniego w kierunku
prostopadłym do długości przeciągacza o grubość warstwy skrawanej h.
Odmianą przeciągania jest przepychanie, w którym narzędzie jest przepychane przez otwór.
Zaletami przeciągania jest:
- bardzo duża wydajność,
- duża dokładność obróbki (IT6-7, Ra=0,16÷0,32mm)
- proste obrabiarki
Wadą zaś jest:
- bardzo skomplikowane i drogie narzędzie, ograniczające stosowanie tego sposobu obróbki
do produkcji seryjnej i masowej.
Obszar zastosowań przeciągaczy:
Przeciąganie wykonuje się powierzchnie:
_ zewnętrzne płaskie,
_ płaskie wzajemnie prostopadłe,
_ złożone z odcinków krzywoliniowych,
_ otwory kółowe,
_ wielorowkówe z rowkami prostokątnymi i ewolwentowymi,
_ wielokątne – najczęściej kwadratowe i sześciokątne,
_ powierzchnie o zarysie szczególnym,
Metody wykonywania gwintów:
1. Toczenie gwintów jest obróbką dokładną lecz mało wydajną.
2. Gwintowanie gwintownikami jest obróbką średnio dokładną i mało wydajną,
3. Gwintowanie gniotownikami jest obróbką dokładną i wydajną,
4. Gwintowanie narzynkami jest obróbką mało dokładną i mało wydajną,
5. Gwintowanie głowicami gwinciarskimi jest obróbką dokładną i bardzo wydajną,
6. Frezowanie gwintów jest obróbką mało dokładną lecz bardzo wydajną,
7. Walcowanie gwintów,
8. Szlifowanie ściernicami z zarysem pojedynczym lub wielokrotnym,
Gwintowanie gniotownikami:
Gwintowanie gniotownikami jest obróbką dokładną i
wydajną, polega ona na tym iż materiał nie jest
wykrawany przez ostrza, jak to ma miejsce przy
gwintownikach, lecz jest wgniatany, dzięki
odpowiednio ukształtowanemu narzędziu.
Zalety wygniatania gwintów:
· Stosunkowo łatwe gwintowania metali trudnoobrabialnych (stale nierdzewne,
kwasoodporne, żarowytrzymałe itp.) z uwagi na ich dobre własności plastyczne.
· Możliwość stosowania ponad 2-krotnie większych prędkości gwintowania.
· Wielokrotnie (do kilkunastu razy) większa trwałość (nie żywotność) narzędzia.
· Kilkakrotnie większa wytrzymałość narzędzia na skręcanie (co ma znaczenie w
przypadku małych średnic narzędzi).
· Wyższa, w zależności od rodzaju materiału obrabianego, o 15-60% wytrzymałość
gwintu na ścinanie i o 30-50% twardość warstwy wierzchniej gwintu.
· Wysoka dokładność wymiarowo-kształtowa i mniejsza chropowatość gwintu.
· Brak wiórów.
· Możliwość wygniatania gwintu podczas montażu (śruba ma kształt zbliżony do
gwintownika wygniatającego).
Wady technologii wygniatania gwintów:
· Konieczność stosowania specjalnych oprawek z osiową i promieniową kompensacją
położenia gwintownika.
· Konieczna większa dokładność wykonania otworu pod gwint.
· Większe opory gwintowania (okóło 30%).
· Konieczność stosowania specjalnych olejów (z dodatkiem grafitu) zmniejszających
tarcie.
Frezowanie kształtowe kół zębatych:
W metodzie kształtowej krawędzie skrawające narzędzia mają kształt wrębu międzyrębnego.
Do obróbki kształtowej uzębień kształt ostrza narzędzia powinien ściśle odpowiadać
kształtowi wrębu. Kształt ostrza i sposób jego ostrzenia powinien być taki, aby ostrze
szlifowane jedynie na powierzchni natarcia. W metodzie kształtowej stosuje się frezy
modułowe krążkowe i palcowe. Główną wadą wszystkich metod kształtowych jest
konieczność posiadania dużej liczby narzędzi, gdyż kształt wrębu międzyrębnego zależy od
modułu i liczby zębów Frezy palcowe znajdują zastosowanie wówczas, gdy frez tarczowy nie
ma dostatecznego wybiegu, jak w przypadku obróbki zębów daszkowych. Przeciąganie -
przeciąganie jest obróbką bardzo wydajną lecz ze względu na drogie narzędzie nadaje się
jedynie do produkcji wielkoseryjnej, można nią obrabiać uzębienia proste i skośne
Metoda kopiowa i obwiedniowa:
Metodę kopiową obróbki kół walcowych stosuje się bardzo rzadko ze względu na małą
wydajność obróbki. Polega ona na tym, że zarys zęba otrzymuje się przez przesuwanie
narzędzia wraz z saniami kopiału. Sposób ten stosuje się w zasadzie tylko na strugarkach do
obróbki kół walcowych i stożkowych o zębach prostych i dużych modułach. Metoda
obwiedniowa - frezowanie – polega na obwodzeniu zarysu boku zęba przez kolejne położenia
krawędzi skrawającej. W tym przypadku zarys ostrza nie pokryje się z zarysem wrębu
międzyzebnego.
Frezowanie ślimakowe kół zębatych:
- nadaje się do obróbki kół walcowych o zębach prostych i skośnych,
- nadaje się do obróbki kół stożkowych o zębach łukowych,
- nie trzeba w nim dokonywać okresowego podziału,
- nadaje się jedynie do obróbki zarysow zewnętrznych.
Metoda obwiedniowa - dłutowanie:
Zarówno w metodzie Maaga, jak i Sunderlanda ruch głowny dłutujący wykonuje suwak
narzędziowy, na którym jest zamocowane narzędzie o kształcie zębatki prostoliniowej. Ruch
obwiedniowy może wykonywać albo tylko kóło obrabiane (Maag), albo kóło obrabiane i
narzędzie (Sunderland)
Metody Maaga i Sunderlanda:
- nadają się do obróbki kół walcowych o zębach prostych i skośnych,
- narzędzia mają prostą budowę w kształcie zębatki,
- nadają się jedynie do obróbki zarysow zewnętrznych,
- nie można nimi obrabiać kół stożkowych,
- trzeba dokonywać okresowego podziału (co zapewnia obrabiarka).
Zębatka w metodzie Maaga jest pochylona.
Wiórkowanie:
Wiórkowanie (obrobka wykańczająca uzębienia) wykorzystuje zjawisko poślizgu na
zębach podczas wspołpracy kół zębatych o osiach zwichrowanych, przy czym jedno z kół jest
narzędziem. Wióry, które powstają w tym procesie są bardzo cienkie, w kształcie igiełek. Są
dwie metody, rownoległa i skośna. W metodzie równoległej wiórkownik wykonuje ruch
obrotowy dookóła osi y, ustawionej pod kątem względem osi z. Koło obrabiane jest w kłach i
napędzane wiórkownikiem, obracając się wokół osi z. W metodzie skośnej przedmiot
obrabiany jest dodatkowo odchylony względem osi z. Za pomocą wiórkowania uzyskuje się
znaczne poprawienie chropowatości powierzchni zębow. Dodatkowo nastepuje umocnienie
warstwy powierzchniowej zębow o okóło 50% twardości materiału wyjściowego.
Zastosowanie wiórkowania obejmuje:
· Wykończającą obróbkę kół miękkich (niehartowanych) ze stali o twardości do
36HRC, ze stopow kolorowych i lekkich,
· Obrobkę kół nawęglanych, po nawęglaniu, a przed hartowaniem,
Docieranie:
Dociera
się kóła zębate o dużej dokładności wymiarowo-kształtowej, zazwyczaj po
wiórkowaniu i obrobce cieplnej. Docierając można nadawać beczkowatość. Koła dociera się
parami, starannie myje z materiału ściernego, wspolnie cechuje, aby montować je w tych
samych zestawach.
Metoda Klingenberga pozwala na uzyskanie beczkowatości zdłużnej zęba dzięki
wahliwemu ułożyskowaniu wrzeciona napędowego.
Metoda Fritza-Wernera polega na nadaniu każdemu z kół docieranej pary wzajemnie
prostopadłych ruchów względnych zsynchronizowanych ze sobą