WARSZAWA
2005
Wzrost gospodarczy
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
WARSZAWA
2005
Wzrost gospodarczy
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
EKONOMIA
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
2
Źródła wzrostu
produkcji
(wzrostu
gospodarczego)
Zwiększanie
nakładów
Wzrost
efektywności
przetwarzania
(
wykorzystania
)
nakładów
2.
2.
1.
1.
Kapitał
ludzki
Uzbrojenie
pracy
3
Ad. 1
Ad. 1
tj. zwiększanie technicznego uzbrojenia
pracy (czyli relacji: kapitał / praca)
nakład pracy moŜna zwiększać poprzez
wzrost liczby ludności zawodowo czynnej
[zmiany ilościowe]
lub poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i
umiejętności oraz kształtowanie innych
czynników określających wydajność
[zmiany jakościowe].
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
Kapitał
ludzki
Uzbrojenie
pracy
Zwiększanie nakładów
4
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
Ad. 2
Ad. 2
Wzrost efektywności
przetwarzania (
wykorzystania
)
nakładów
Korzyści
skali
Korzyści
skali
Postęp
techniczny
Postęp
techniczny
Wzrost
wydajności
Wzrost
wydajności
a).
a).
b).
b).
c).
c).
5
Obecnie w krajach uprzemysłowionych wielkość areału
ziemi jest w zasadzie stała.
Czynnikiem wzrostu produkcji rolnej jest
wzrost wydajności.
Jakie istnieją ograniczenia wzrostu produkcji
społecznej oprócz wielkości areału ziemi?
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
a).
a).
Wzrost wydajności
Wzrost wydajności
Pytanie:
Istotnym ograniczeniem wzrostu produkcji mogą być surowce.
6
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
Zasoby
surowców
Nieodnawialne
Odnawialne
S
ą
ograniczone
w sposób
naturalny
Nale
ż
y nimi
efektywnie
gospodarowa
ć
7
RównieŜ źródłem wzrostu gospodarczego są korzyści
skali.
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
b).
b).
Korzyści skali
Korzyści skali
E
fe
k
ty
w
n
o
ś
ć
p
ro
c
e
s
ó
w
p
ro
d
u
k
c
y
jn
y
c
h
Czynniki wytwórcze
8
W procesie wzrostu gospodarczego istotną rolę
odgrywa postęp techniczny.
źródłem wynalazków są prace badawczo-rozwojowe,
kosztowne i obciąŜone ryzykiem
w warunkach gospodarki rynkowej wynalazki: ochrona
patentowa i subsydiowanie prac badawczych
same wynalazki nie wystarczą – wymagają nakładów
inwestycyjnych na ich wdroŜenie.
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
c).
c).
Postęp techniczny
Postęp techniczny
9
Które z nich decydują o wzroście gospodarczym krajów
wysoko rozwiniętych?
Z wielu badań empirycznych wynika, Ŝe głównym
źródłem wzrostu gospodarczego krajów rozwiniętych
są czynniki o charakterze jakościowym, a przede
wszystkim:
Pytanie:
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a wzrostu produkcji
a wzrostu produkcji
Wzrost wydajności pracy
Postęp techniczny
10
Czy istniej
Czy istniej
ą
ą
jakie
jakie
ś
ś
granice wzrostu gospodarczego?
granice wzrostu gospodarczego?
W końcu XVIII w. Malthus stwierdził, Ŝe przy stałej
powierzchni upraw i malejącej krańcowej wydajności
pracy istnieje granica moŜliwości wyŜywienia ludności.
W krajach uprzemysłowionych:
zwiększenie wydajności
postęp techniczny w rolnictwie.
11
Czy istniej
Czy istniej
ą
ą
jakie
jakie
ś
ś
granice wzrostu gospodarczego?
granice wzrostu gospodarczego?
Mechanizm cenowy wolnego rynku oraz konkurencja
umoŜliwia optymalne wykorzystanie ograniczonych
zasobów.
W gospodarce realnego socjalizmu [centralnie
kierowanej] istniało wielkie marnotrawstwo zasobów.
Wzrost cen rzadkich zasobów zmusza do bardziej
efektywnego ich wykorzystania oraz do poszukiwania
nowych zasobów i nowych technologii.
12
Koncepcja wzrostu zerowego
Koncepcja wzrostu zerowego
Społeczne koszty wzrostu gospodarczego:
degradacja środowiska naturalnego
nadmierne zagęszczenie przemysłu i budownictwa
obniŜenie jakości Ŝycia
13
Koncepcja wzrostu zerowego
zakłada obniŜenie do zera
tempa wzrostu realnego produktu społecznego w
krajach rozwiniętych (poniewaŜ wzrost PNB powoduje
dodatkowe koszty np. zanieczyszczenie środowiska
naturalnego).
Koncepcja wzrostu zerowego
Koncepcja wzrostu zerowego
Pytanie:
Jakie uwarunkowania muszą być spełnione aby ta
koncepcja mogła stać się realną?
odnawialność zasobów
zerowe tempo wzrostu demograficznego.
14
W
W
ko
ko
ń
ń
cu lat 70. w wi
cu lat 70. w wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci kraj
ci kraj
ó
ó
w uprzemys
w uprzemys
ł
ł
owionych
owionych
tempo wzrostu wydajno
tempo wzrostu wydajno
ś
ś
ci uleg
ci uleg
ł
ł
o wyra
o wyra
ź
ź
nemu obni
nemu obni
Ŝ
Ŝ
eniu
eniu
Opinie na temat przyczyn są podzielone:
Wzrost nakładów na
ochronę środowiska
Wzrost cen
ropy naftowej
(kryzys naftowy), który wymusił
przeznaczenie znacznych środków na poszukiwanie
energooszczędnych metod wytwarzania [redukcja produkcji
samochodów tzw. „krąŜowników szos” z jednoczesnym
wzrostem produkcji samochodów średniolitraŜowych]
Inflacja
, która negatywnie wpłynęła na oczekiwania
inwestorów, powodując obniŜenie stopy inwestycji.
15
Podstaw
Podstaw
ą
ą
polityki wzrostu gospodarczego
polityki wzrostu gospodarczego
jest popieranie i pobudzanie inwestycji.
ale samo stymulowanie wzrostu nakładów inwestycyjnych
nie wystarcza, np. podwojenie stopy inwestycji w Wielkiej
Brytanii zwiększyłoby średnie roczne tempo wzrostu realnej
produkcji zaledwie o 1 %,
dodatkowo niezbędne są starania o wzrost efektywności
produkcji (a więc postęp techniczny i podnoszenie
kwalifikacji pracowników):
a) postęp techniczny – w następstwie działalności badawczo-
rozwojowej
b) inwestycje w kapitał ludzki - podnoszenie poziomu
wykształcenia, kwalifikacji i umiejętności pracowników.