PODSTAWY REKREACJI

Wykład z dnia 14.11.2009

Cykl życia człowieka dzielimy na:

- anafazę – faza dzieciństwa, młodości, okres wzrostu, rozwoju organizmu (do 25 roku życia)

- mezofazę – faza wieku dojrzałego (od 25 do 55-60 roku życia)

- katafazę – faza wieku starszego (po 60 roku życia)

Znaczenie aktywności ruchowej:

Anafaza:

- funkcja prospektywno – rozwojowa

- korzystnie stymuluje rozwój fizyczny organizmy

- pomaga w wytworzeniu „kapitału fizjologicznego” czyli wysoki poziom sprawności i ogólnej

wydolności organizmu, traktowanego jako rezerwę dla późniejszych procesów inwolucyjnych

- kompensuje przeciążenia związane z nauką

- pomaga w korekcji odchyleń w rozwoju psychofizycznym

Mezofaza:

- pomaga w utrzymaniu wcześniej osiągniętego poziomu ogólnej wydolności organizmu

- działa jako środek profilaktyczny i leczniczy

- jest pomocny przy zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym i zawodowym

- pomaga w utrzymaniu homeostazy i heterostazy

Katafaza:

- opóźnia procesy inwolucyjne wydolności i sprawności organizmu prowadząc tym samym do odnowy

zdrowia

- spełnia zadanie kom pensyjne i korekcyjne

Teoria Maxa Caplana

Pojęcie czasu wolnego

Anafaza

mezofaza

katafaza

Dobrowolność

powinność

konieczność

Strefa czasu wolnego i konieczność pewnych działań

Dbałość o jakość życia

Pojęcie pracy

Etyka czasu wolnego

etyka pracy

Znaczenie czasu wolnego

Wymuszony obowiązek

spontaniczna samorealizacja

Miejsce treningu zdrowotnego (rekreacyjnego) w kulturze fizycznej

Trening:

Działy:

Sportowy

sport

Zdrowotny

rekreacja, wychowanie fizyczne

leczniczy

rehabilitacja

Trening zdrowotny (rekreacyjny) - świadomie kierowany proces polegający na celowym

wykorzystaniu ściśle określonych co do formy, objętości i częstotliwości ćwiczeń fizycznych dla

uzyskania efektów fizycznych

Cele szczegółowe treningu zdrowotnego:

1. Kreacja zdrowia człowieka

2. zapobieganie powstawaniu lub rozwojowi chorób cywilizacyjnych (niedokrwienie serca) i chorób

metabolicznych – głównie

3. Rehabilitacja i leczenie chorób: układu krążenia, nerwic, metabolicznych, narządów ruchu

Trening zdrowotny to przez całe życie trwający proces najczęściej samodzielnego kierowania

Struktura motoryczna i cele szczegółowe:

Trening zdrowotny

Trening sportowy

Zdrowie

wynik sportowy

Fizjologiczne efekty treningu zdrowotnego, wpływ systematycznej aktywności fizycznej na organizm

człowieka

Aktywność fizyczna

- praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w

organizmie człowieka

- obciążenie fizyczne, któremu poddawana jest osoba podczas codziennej pracy w czasie wolnym

Sprawność fizyczna

- zintegrowany zespół trzech właściwości osobniczych wydolności i poziomu zdolności motorycznych,

umiejętności ruchowych oraz motywacji i subiektywnego zaangażowania się w działanie

Na tak rozumianą sprawność składa się to, że człowiek może wykonać zadanie ruchowe (poziom

zdolności motorycznych), że umie je rozwinąć (zdolności ruchowe), oraz chce osiągnąć określony

efekt (nastawienie psychiczne)

Biologiczne efekty aktywności fizycznej:

- wzrasta objętość i pojemność serca, grubość jego ścian

- zwiększa się gęstość naczyń kapilarnych serca

- zwiększa się liczba mitochondriów

- zwiększa się ogólna objętość krwi a z nią ilość erytrocytów, mioglobiny i hemoglobiny

- następuje przyspieszenie metabolizmu spoczynkowego, zwiększenie wydatku energetycznego,

podczas ćwiczeń obniżenie odsetka tłuszczu

- wzrasta spoczynkowa pojemność wyrzutowa serca

- obniża się częstość skurczów serca w spoczynku i w wysiłkach submaksymalnych

- obniża się ciśnienie skurczowe i rozkurczowe

- zwiększa się wydolność fizyczna

- następuje wzrost glikogenu mięśniowego oraz aktywności enzymów mitochondrialnych

- zwiększa się pojemność życiowa płuc

- obniża się stężenie cholesterolu

Psychospołeczne aspekty aktywności fizycznej:

* Obniżenie poziomu stresu poprzez:

- oderwanie uwagi od codziennych spraw

- oddziaływanie na siebie, kontakt z innymi

- przekonanie, iż podoła się zadaniu

- obniżenie lęku, obawy, depresji

- poprawa samopoczucia

Wybrane zagadnienia budowy i czynności narządów ruchu człowieka:

- elementy bierne (statyczne) – kości połączone za pomocą stawów oraz więzadeł i stawów

- elementy czynne (dynamiczne) – mięśnie szkieletowe

Aparat ruchu

Osteologia

syndesmologia

arthrologia

miologia

kinesiologia

(kości)

(więzadła)

(stawy)

(mięśnie)

(działanie

układu ruchu)

Szkielet człowieka (kościec)

Ponad 200 kości oraz łączące je części miękkie (torebki stawowe, więzadła, chrząstki stawowe)

Funkcje szkieletu:

- podporowa – oparcie dla części miękkich

- ochronna – osłona dla wielu ważnych dla życia organów (np. czaszka – mózg)

- amortyzacyjna – krzywizny fizjologiczne

- krwiotwórcza – szpik kostny jest miejscem powstawania krwinek czerwonych i granulocytów

- poprzez połączenia międzykostne (ścisłe lub luźne) oraz przyczepione mechanizmy dźwigowe ruchu

– wpływ na zakres i rodzaj ruchu

Połączenia kości:

- ścisłe – więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty – (wolne i ruchome – stawy)

W więzozrostach łącznikiem kości bywa tkanka łączna włóknista lub sprężysta (np. szwy – łączy kości

czaszki, z wiekiem szwy kostnieją)

Chrząstkozrosty – przyłączenia kości za pośrednictwem chrząstki

Kościozrosty powstają z wiekiem przez skostnienie

- ruchome – stawowe

W stawie wyróżniamy:

- główkę i panewkę stawową pokrytą chrząstką

- torebkę stawową otaczającą staw

- jamę stawową wypełnioną mazią stawową

Podział stawów:

- jednoosiowe – zawiasowe (np. międzypaliczkowe) obrotowy (np. promieniowo – łokciowy),

śrubowy (np. wyrostka zębowego kręgu obrotowego)

- dwuosiowe – kłykciowy (np. promieniowo – nadgarstkowy), siodełkowy (np. nadgarstkowo –

nadręczny kciuka)

- wieloosiowe – kulisty (np. ramienny) panewkowy (np. biodrowy)

- płaskie (np. stawy czaszki)

Mięśnie szkieletowe:

Część dynamiczna narządu ruchu – mięśnie szkieletowe (zależne od naszej woli)

Pod względem budowy histologicznej nazywane są mięśniami poprzecznie prążkowanymi.

Przedłużeniem brzuśców mięśniowych są ścięgna zbudowane z tkanki łącznej, za pomocą których

mięśnie łączą się z kośćmi

Podział czynności mięśni

Jednostka motoryczna – zespół komórek mięśnia szkieletowego unerwionych przez tę samą komórkę

nerwową, przez co wspólnie pobudzanych i jednocześnie pracujących (kurczących się)

Podział mięśni szkieletowych:

- mm agonistyczne – wykonujące konkretny ruch w stawie

- mm antagonistyczne – przeciwstawiające się konkretnemu ruchowi w stawie

- mm ustalające – stabilizują staw

- mm synergistyczne – współpracują z innymi mm w wykonywaniu ruchu określonej czynności

Rodzaje synergii:

- względna – nabyta np. technika sportowa

- bezwzględna – stała u wszystkich ludzi