background image

Podstawy ekonomiki, 
kalkulacji kosztów i cen

Opracowanie:
mgr inż. Aleksander Nicał
mgr inż. Paweł Kluczuk

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Rozróżnia się dwie zasadnicze metody 

kosztorysowania:



metoda szczegółowa;

metoda szczegółowa;



metoda uproszczona.

W zależności od przyjętej metody 

kosztorysowania robót budowlanych 

istnieją różne podstawy cenowe 

kalkulacji kosztów.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Metoda uproszczona nie bazuje na analizie nakładów rzeczowych. 
W metodzie tej podstawą cenową kalkulacji kosztorysowej są ceny jednostkowe
robót lub obiektów 
zależne od przyjętego poziomu agregacji robót.

Zasadniczo wyróżnia się cztery poziomy agregacji robót, a w związku z tym
cztery poziomy cen jednostkowych:

cztery poziomy cen jednostkowych:



roboty podstawowe - stopień scalenia jak w Katalogach Nakładów 

Rzeczowych (KNR), Katalogach Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR);



roboty scalone (asortymenty robót);



elementy scalone (elementy obiektów) - stopień scalenia niejednolity;



obiekty - stopień scalenia odpowiadający definicji obiektu budowlanego.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej - definicje

Robota podstawowa – celowe połączenie 

zespołu czynności prostych w obrębie 

jednej pozycji rodzajowej uznawanej za 

właściwą dla podstawowego szczebla 

właściwą dla podstawowego szczebla 

kalkulacji kosztorysowej. Są to jednostki 

przyjmowane w poszczególnych pozycjach 

kosztorysu wykonywanego na podstawie 

przedmiaru sporządzonego zgodnie z 

zasadami przedmiarowania.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej - definicje

Robota scalona – często określana jako 

asortyment robót, stanowi celowe 
połączenie zespołu technologicznie 

połączenie zespołu technologicznie 
powiązanych robót podstawowych w 
ramach jednej pozycji kosztorysowej 
uznanej za właściwą dla wyższego 
szczebla kalkulacji kosztowej.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej - definicje

Element scalony – zespół robót 

określonego rodzaju, który 
wyodrębniono, aby ułatwić 

wyodrębniono, aby ułatwić 
kosztorysowanie, organizację robót lub 
rozliczenia. Mogą to być wyróżnione 
części obiektu.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej - definicje

Obiekt – każdy obiekt kubaturowy wraz z 

instalacjami, budowlę stanowiącą 
całość techniczno-użytkową wraz z 

całość techniczno-użytkową wraz z 
urządzeniami i instalacjami, każdą z 
osobna sieć zewnętrzną, a także 
niektóre rodzaje robót (np. 
makroniwelacja terenu lub instalacja 
do obniżenia poziomu wody gruntowej)

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

metodzie szczegółowej bazujemy na nakładach rzeczowych, które są 

podstawą rzeczową kalkulacji oraz na cenach jednostkowych 

czynników produkcji. Ceny jednostkowe czynników produkcji to 

stawki robocizny, stawki pracy sprzętu, ceny jednostkowe 

materiałów. 

Ceny te uzyskujemy z informacji rynkowych, bądź bazujemy na różnego 

rodzaju publikacjach i wydawnictwach, takich jak: 

rodzaju publikacjach i wydawnictwach, takich jak: 



informatory budowlane



publikacje Ośrodka Wdrożeń Ekonomiczno-Organizacyjnych 

Budownictwa PROMOCJA Sp. z o.o. - SEKOCENBUD



publikacje Warszawskiego Centrum Postępu Techniczno-

Organizacyjnego Budownictwa WACETOB Sp. z o.o.



publikacje Bistyp-Consulting Sp. z o.o.



dane publikowane przez producentów i sprzedawców 

poszczególnych wyrobów;



Internetowa Baza Cen Materiałów Budowlanych Intercenbud.

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Fragment bazy cenowej SEKOCENBUD- ceny jednostkowe pracy sprzętu 

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Fragment bazy cenowej SEKOCENBUD- ceny jednostkowe materiałów 

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Widok ekranu Internetowej Bazy Cen Materiałów 

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Ceny jednostkowe robót- SEKOCENBUD 

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Ceny jednostkowe robót scalonych (asortymentów robót)- SEKOCENBUD

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Ceny jednostkowe elementów scalonych (elementów obiektów)- SEKOCENBUD 

background image

Podstawa cenowa kalkulacji 
kosztorysowej

Ceny jednostkowe obiektów- SEKOCENBUD 

background image

Kosztorysowanie metodą 
kalkulacji uproszczonej

Kalkulacja uproszczona polega na obliczeniu ceny

kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych, jako sumy

iloczynów odpowiednio ustalonych jednostek przedmiarowych i

cen jednostkowych, z uwzględnieniem podatku od towarów i usług

(VAT) - wg formuły:

C = Σ L * C + P

C

k

= Σ L * C

j

+ P

v

gdzie:

C

k

- oznacza cenę kosztorysową, 

L - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych,

C

j

- oznacza ceny jednostkowe dla ustalonych jednostek 

przedmiarowych,

P

v

- oznacza podatek od towarów i usług (VAT), naliczony 

zgodnie z obowiązującymi przepisami.

background image

Kosztorysowanie metodą 
kalkulacji uproszczonej

Zgodnie z postanowieniami założeń 

wyjściowych do kosztorysowania lub 
uzgodnieniami stron w danych wyjściowych 
do kosztorysowania, cenę kosztorysową 

do kosztorysowania, cenę kosztorysową 
obiektów lub robót budowlanych można 
obliczać na różnych poziomach agregacji 
robót, przy wykorzystaniu cen odniesionych 
do jednostek przedmiarowych właściwych 
dla danego poziomu.

background image

Jednostki przedmiarowe w 

kalkulacji uproszczonej

Jednostki przedmiarowe w kalkulacji uproszczonej zależą od poziomu 

agregacji robót, na którym obliczana jest cena kosztorysowa 

obiektu lub robót budowlanych.

Dla robót podstawowych jednostki przedmiarowe oraz zasady 

obliczania ich ilości, są szczegółowo przedstawione w zasadach 

przedmiarowania podanych w katalogach zawierających 

jednostkowe nakłady rzeczowe oraz szczegółowe opisy robót (KNR, 

jednostkowe nakłady rzeczowe oraz szczegółowe opisy robót (KNR, 

KNNR, KNP).

Dla jednostek przedmiarowych na wyższych poziomach agregacji robót 

aktualnie brakuje jednolicie określonych jednostek miary oraz 

zasad obliczania ich ilości. Wobec powyższego, w przedmiarze 

robót należy wskazać podstawy do ustalenia szczegółowego 

opisu robót lub podać wprost szczegółowe opisy robót, z 

wyszczególnieniem i  opisem czynności składowych, wskazaniem 

odpowiednich jednostek miary i sposobów obliczania ilości robót. 

Tego rodzaju podstawy zawarte są w odpowiednich wydawnictwach 

ośrodków informacji cenowych budownictwa.

background image

Podstawy cenowe kalkulacji 
uproszczonej

Ceny jednostkowe stosowane w kalkulacji 

uproszczonej można ustalać na podstawie:



kalkulacji własnej wykonawcy robót,



publikowanych informacji o cenach 



publikowanych informacji o cenach 
jednostkowych
,



dwustronnych negocjacji (jeśli bezprzetargowy 

tryb zleceń).

O wyborze rodzaju cen jednostkowych stosowanych w 

kalkulacji oraz sposobu ich ustalenia decydują 

postanowienia założeń lub danych wyjściowych do 

kosztorysowania.

background image

Podstawy cenowe kalkulacji 
uproszczonej

Kalkulacja własna ceny jednostkowej, sporządzana przez wykonawcę robót, 

polega na szczegółowym obliczeniu kosztów robocizny, materiałów z 

kosztami zakupu, pracy sprzętu, niezbędnych do wykonania robót objętych 

daną jednostką przedmiarową oraz na dodaniu kosztów pośrednich i zysku. 

Ceny jednostkowe przyjmowane do kalkulacji uproszczonej nie 

uwzględniają podatku od towarów i usług (VAT). Podatek ten należy 

doliczyć dopiero na końcu kosztorysu.

Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć według

Cenę jednostkową dla określonej roboty wykonawca robót może obliczyć według

formuły:

C

j

= R

j

+ M

nj

+ S

j

+ K

pj

+ Z

j

gdzie:
R

j

- oznacza wartość kosztorysową robocizny na jednostkę przedmiarową, 

M

nj

- oznacza wartość kosztorysową materiałów na jednostkę przedmiarową robót, 

obliczoną w cenach nabycia materiałów, 

S

j

- oznacza wartość kosztorysową pracy sprzętu na jednostkę przedmiarową, 

K

pj

- oznacza koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową, 

Z

j

- oznacza zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową.

background image

Kosztorysowanie metodą 
kalkulacji szczegółowej

Kalkulacja szczegółowa polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektu lub 

robót budowlanych jako sumy iloczynów: ilości ustalonych jednostek 

przedmiarowych, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen oraz 

doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zysku, z uwzględnieniem 

podatku od towarów i usług (VAT) - według formuły:

C

k

Σ L * (n * c + K

pj

+ Z

j

) + P

v

lub

lub

C

k

= Σ (L * n * c) + K

p

+ Z + P

v

gdzie:

C

k

- oznacza cenę kosztorysową,

L - oznacza ilość ustalonych jednostek przedmiarowych,
n - oznacza jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny - n

r

, materiałów - n

m

pracy 

sprzętu i środków transportu technologicznego - n

s

,

c - oznacza ceny jednostkowe czynników produkcji, obejmujące: godzinową 

stawkę robocizny kosztorysowej - C

r

, jednostkowe ceny nabycia materiałów 

(tzn. jednostkowe ceny zakupu materiałów wraz z kosztami ich zakupu) - C

mn

ceny jednostkowe maszynogodziny pracy sprzętu i środków transportu 

technologicznego - C

s

,

n * c - oznacza koszty bezpośrednie na jednostkę przedmiarową obliczone wg 

wzoru:

background image

Kosztorysowanie metodą 
kalkulacji szczegółowej c.d

n * c = n

r

* C

+ Σ n

m

* C

m

+ M

pj

+ Σ n

s

C

s

M

pj

- oznacza koszt materiałów pomocniczych na 

jednostkę przedmiarową,

jednostkę przedmiarową,

K

pj

- oznacza koszty pośrednie na jednostkę 

przedmiarową,

K

p

- oznacza koszty pośrednie,

Z

j

- oznacza zysk kalkulacyjny na jednostkę 

przedmiarową,

Z - oznacza zysk kalkulacyjny,
P

v

- oznacza podatek od towarów i usług (VAT).

background image

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe robocizny

przyjmuje się z katalogów lub ustala na 
podstawie analiz indywidualnych. Nakłady 
te określają ilości roboczogodzin dla 

te określają ilości roboczogodzin dla 
wszystkich czynności, wymienionych w 
szczegółowych opisach robót przy 
poszczególnych pozycjach kosztorysowych, 
oraz 5% rezerwy na czynności pomocnicze.

background image

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe materiałów 

przyjmuje się z katalogów lub oblicza na podstawie 

analiz indywidualnych. Nakłady te określają ilości 

wyszczególnionych rodzajów materiałów, wyrobów 

lub prefabrykatów, a także maszyn i urządzeń 

lub prefabrykatów, a także maszyn i urządzeń 

montowanych na stałe, niezbędnych do wykonania 

robót ujętych w poszczególnych pozycjach 

kosztorysowych, z uwzględnieniem ubytków i 

odpadów powstających w procesie wbudowania. W 

nakładach materiałów uwzględnia się również ilości 

materiałów pomocniczych (innych) według zasad 

podanych w odpowiednich katalogach lub 

wynikających z analiz indywidualnych.

background image

Kosztorysowanie metodą kalkulacji szczegółowej –
jednostkowe nakłady rzeczowe

Jednostkowe nakłady rzeczowe pracy sprzętu i 

ś

rodków transportu technologicznego przyjmuje 

się z katalogów lub oblicza na podstawie analiz 

indywidualnych. Nakłady te określają ilości 

maszynogodzin jednostek sprzętowych, 

maszynogodzin jednostek sprzętowych, 

niezbędnych do wykonania robót ujętych w 

poszczególnych pozycjach kosztorysowych, z 

uwzględnieniem przestojów wynikających z procesu 

technologicznego.

O wyborze sposobu i podstawy ustalania 

jednostkowych nakładów rzeczowych decydują 

postanowienia założeń lub danych wyjściowych do 

kosztorysowania. 

background image

Kalkulacja składników ceny 
kosztorysowej



Kalkulowanie ceny robocizny 

kosztorysowej (R)



Kalkulacja wartości kosztorysowej 

materiałów (M)

Kalkulacja wartości kosztorysowej 

materiałów (M)



Kalkulacja kosztów pracy sprzętu 

budowlanego (S)



Ustalenie kosztów pośrednich (K

p

)



Kalkulacja zysku (Z)

background image

Definicje podstawowych dokumentów

Dokumentacja projektowa - projekt 

wykonawczy z rysunkami (1:50, 1:20, 
1:10) i opisami niezbędnymi do 

1:10) i opisami niezbędnymi do 
realizacji robót

background image

Definicje podstawowych dokumentów

Specyfikacja techniczna - opracowanie zawierające:



opis wymagań w zakresie właściwości materiałów, 

sposobu wykonania i kontroli danego rodzaju robót,



określenie zakresu prac, które powinny być ujęte w 



określenie zakresu prac, które powinny być ujęte w 

cenach poszczególnych pozycji przedmiaru, 

zawierających asortymenty robót zaliczonych do 

danego rodzaju robót (rodzaj: konstrukcje 
ż

elbetowe monolityczne, asortyment: stropy 

ż

elbetowe)



wskazanie podstaw określających zasady 

przedmiarowania lub opis zasad przedmiarowania

background image

Definicje podstawowych dokumentów

Dane wejściowe do kosztorysowania - dane 

techniczne, technologiczne i organizacyjne 
nieokreślone w dokumentacji projektowej i 
specyfikacjach technicznych, a mające 

specyfikacjach technicznych, a mające 
wpływ na wysokość ceny kosztorysowej (na 
przykład, dane dotyczące planowanych 
metod wykonania robót i dane dotyczące 
organizacji placu budowy)

background image
background image
background image
background image
background image

Przedmiar robót

Definicja - opracowanie obejmujące:



zestawienie planowanych robót w kolejności 

technologicznej ich wykonania,



skrócony opis planowanych robót z podaniem ich 

wymaganych parametrów technicznych,

wymaganych parametrów technicznych,



szczegółowy wykaz prac podstawowych i 

pomocniczych opłaconych w cenie danej roboty lub 

wskazanie podstaw dla ustalenia takiego

wykazu (np. numer odpowiedniej specyfikacji 

technicznej),



obliczenie i podanie ilości ustalonych jednostek 

przedmiarowych.

background image

„zestawienie planowanych robót w 

kolejności technologicznej ich 

wykonania"

„skrócony opis planowanych robót z 

„skrócony opis planowanych robót z 

podaniem ich wymaganych 

parametrów technicznych"

Termin „Roboty" oznacza w tym 

przypadku świadczenia wykonawcy 

wynikające z umowy zawartej z 

zamawiającym.

background image

Produkcja budowlana może być 
rozpatrywana:

W ujęciu procesowe - zasobowym: rozpatruje się czynności

prowadzące do powstania określonych części i elementów obiektów

budowlanych oraz zasoby, zużywane podczas realizacji tych 

czynności

Przykłady:



wykonanie wykopu koparką podsiębierną o pojemności łyżki

0,5 m3 w gruncie kat.lll/IV na głębokość do 4,5 m z przewiezie-



wykonanie wykopu koparką podsiębierną o pojemności łyżki

0,5 m3 w gruncie kat.lll/IV na głębokość do 4,5 m z przewiezie-

niem urobku samochodami o ładowności 10t na odkład w

odległości 8 km.



montaż i demontaż deskowań systemowych,



przygotowanie (prostowanie, cięcie, gięcie), ręczny trans-
port i montaż 
zbrojenia   o średnicy do12 mm ze stali zbroje-

niowej gładkiej.



układanie mieszanki betonowej C-25/30 z transportem mecha-

nicznym przy zastosowaniu pompy do betonu o wydajności

60 m3/godz. z mechanicznym zagęszczeniem mieszanki.

background image

Produkcja budowlana może być 
rozpatrywana:

W ujęciu produktowym: rozpatruje się wyłącznie wyniki końcowe

realizacji określonych procesów

Przykłady:



wykop fundamentowy w gruncie kat. III/IV o przekroju

trapezowym, głębokości do 4,5 m i szerokości dna 2,20 m.

trapezowym, głębokości do 4,5 m i szerokości dna 2,20 m.



ławy fundamentowe żelbetowe o przekroju 0,80x0,40 m

z betonu B-25 na kruszywie łamanym, zbrojone prętami o 
ś

rednicy do 12 mm ze stali zbrojeniowej gładkiej w ilości 98,0 

kg/m3, powierzchnia zatarta na gładko.

background image

Produkcja budowlana może być 
rozpatrywana:

Ustalenie metod wykonania robót jest 

zadaniem wykonawcy, a nie 

zamawiającego. Dlatego, dla opracowania 

przedmiaru jako dokumentu 

przekazywanego przez zamawiającego 

przekazywanego przez zamawiającego 

wykonawcy robót, powinno się rozpatrywać 

produkcję budowlaną (Roboty) w ujęciu 

produktowym. Natomiast, ujęcie 

procesowo zasobowe powinno mieć 

zastosowanie przy kalkulowaniu cen 

jednostkowych przez wykonawcę robót.

background image

Każdy przedmiar tworzony przy 

zastosowaniu podejścia 
produktowego podaje przyjęty w 

danym przedsięwzięciu podział:

danym przedsięwzięciu podział:



Całej inwestycji na obiekty,



Obiektów na części,



Części na elementy,



Elementów na produkty częściowe.

background image
background image
background image

UWAGA!!!

W sprawach spornych, słowo pisane ma pierwszeństwo przed 

rysunkiem. Oznacza to , że w zbiorze dokumentów 

tworzących umowę o roboty budowlane, przedmiar robót ma 

wyższą rangę prawną, niż rysunki. Jako dokument umowny, 

przedmiar robót pełni funkcję formalnego wykazu świadczeń, 

które wykonawca ma zrealizować na rzecz zamawiającego. 

które wykonawca ma zrealizować na rzecz zamawiającego. 

Rysunki uwidaczniają przyszły obiekt, to jest zakładany wynik 

końcowy procesów budowlanych. Natomiast, tekst opisowy w 

przedmiarze wyjaśnia, co i jak ma być wykonane, likwidując w 

ten sposób potencjalne spory na temat zawartości rysunków. 

Dzięki temu, umożliwia wykonawcy zapoznanie się w krótkim 

czasie ze szczegółami projektu i odpowiednie przygotowanie 

dokumentów tworzących ofertę. 

background image

UWAGA!!!

OPIS ROBÓT JEST NAJWAŻNIEJSZĄ 

FORMĄ PRZEKAZU INFORMACJI 
OD PROJEKTANTA DO 

OD PROJEKTANTA DO 
WYKONAWCY. JEST NAJLEPSZYM 
Ś

RODKIEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI 

I NIE MOŻE BYĆ ZASTĄPIONY 
Ż

ADNĄ METODĄ KONTROLI. 

background image

Redagowanie tekstu opisowego:



Tekst formułować zwięźle, ale 

dokładnie.



Używać jasnych sformułowań, unikać 
ż

argonu, skrótów i słów bez

Używać jasnych sformułowań, unikać 
ż

argonu, skrótów i słów bez

znaczenia.



Przekazywać informacje opisujące 

wynik świadczenia, nie opisywać

metody wykonania robót

background image

„szczegółowy wykaz prac 

podstawowych i pomocniczych 
opłaconych w cenie danej roboty 

opłaconych w cenie danej roboty 
lub wskazanie podstaw dla 
ustalenia takiego wykazu (np. 
numer odpowiedniej specyfikacji 
technicznej)"

background image

produkt częściowy: ściany zewnętrzne murowane z 

cegieł

prace podstawowe: murowanie ściany

prace pomocnicze:



transport zaprawy i cegieł na stanowiska robocze



ustawianie i przestawianie rusztowań murarskich



moczenie i przycinanie cegieł



wytyczenie robót



kontrola wykonania

background image

Brak takiego wykazu daje wykonawcy 

podstawę do roszczeń o dodatkowe 
wynagrodzenie

wynagrodzenie

background image

„obliczenie i podanie ilości ustalonych 

jednostek przedmiarowych „



Nie należy tworzyć własnych zasad 
obliczania ilości robót – zawsze będą 

obliczania ilości robót – zawsze będą 
niekompletne.



Należy dokładnie przestudiować i 
stosować zasady pomiaru ilości robót wg 
katalogów nakładów rzeczowych (KNR).
Te zasady muszą być podane w 
Specyfikacjach technicznych.

background image

W obliczeniach odwoływać się do:



numeracji obiektów, ich części, kondygnacji 
i pomieszczeń
(ważne przy robotach wykończeniowych),

(ważne przy robotach wykończeniowych),



numeracji rysunków i zestawień,



oznaczeń i symboli elementów

tak, aby można było łatwo ustalić lokalizacje 

danei roboty w obiekcie.

background image

!!!

PRZEDMIAR MUSI 

PRZEDMIAR MUSI 

BYĆ SPRAWDZALNY

!!!

background image
background image
background image