Decyzje Prezesa UOKiK

1. Decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

฀ Decyzja o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazująca zaniechanie jej stosowania

Zgodnie z art. 10 ustawy Prezes UOKiK wydaje taką decyzję je li stwierdzi naruszenie zakazów okre lonych

w art. 6 i 9 ustawy albo w art. 101 i 102 TFUE. Decyzja ta zostanie wydana w przypadku naruszającego

powyższe artykuły działania bądź zaniechania przedsiębiorcy. Decyzja składa się z dwóch czę ci, które są
obligatoryjne:

1) uznanie praktyki za ograniczającą konkurencję,
2) nakazanie zaniechania jej stosowania.

Z formalnego punktu czę ci te są równorzędne, jednakże pierwsza czę ć jest warunkiem zastosowania

drugiej. Decyzja Prezesa w pierwszej czę ci ma charakter deklaratoryjny – potwierdza jedynie, że praktyka

jest sprzeczna z prawem od chwili jej zastosowania. Decyzja ma natomiast charakter konstytutywny w czę ci

nakazującej zaniechanie stosowania niedozwolonej praktyki. Od daty uprawomocnienia decyzji sankcja

nabiera skuteczno ci, a ponadto powstaje możliwo ć zastosowania rodków przymusu i rodków
represyjnych.

Decyzja ta nakłada na stronę obowiązek okre lonego zachowania, musi jasno i czytelnie okre lić, jakie

zachowania przedsiębiorcy naruszają art. 6 czy 9 ustawy oraz przepisy TFUE. Precyzyjne formułowanie

praktyki ograniczającej konkurencję i obowiązku jej zaniechania ma istotne znaczenie praktyczne, z uwagi na

obowiązek zapłaty kary pieniężnej przez podmiot niewykonujący decyzji lub wyroku sądu, a ponadto

niewykonalno ć decyzji jest podstawą stwierdzenia jej nieważno ci w trybie art. 156§1 pkt 5 kpa.

฀ Decyzja o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania

Prezes wydaje taką decyzję, jeżeli zachowanie rynkowe przedsiębiorcy przestało naruszać zakazy okre lone w

art.6 lub 9 ustawy bądź art. 101 lub 102 TFUE. Najczęstsze przyczyny takiego stany to trwałe zmienienie

udziału w rynku, sprowadzające się do trwałej utraty pozycji dominującej lub też zaniechanie działań

naruszających zakaz praktyk zakazanych na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Decyzja ma charakter deklaratoryjny.

฀ Decyzja zobowiązujące do zapobieżenie naruszeniom zakazu praktyk ograniczających konkurencję

Wydawane na mocy art. 12 ust. 1 ustawy. Polegają one na zobowiązaniu się przedsiębiorców do podjęcia lub

zaniechania okre lonych działań zmierzających do zapobieżenia praktykom ograniczającym konkurencję.

Zobowiązania takie podejmowane są w trakcie postępowania antymonopolowego, jeżeli zostanie

uprawdopodobnione, że zostały naruszone zakazy praktyk ograniczających konkurencję.

Uprawdopodobnienie naruszenia zakazu praktyk ograniczających 26

konkurencję może wynikać z okoliczno ci sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu o podejrzeniu

naruszenia przepisów ustawy lub informacji będących podstawą wszczęcia postępowania z urzędu. W decyzji

zatwierdzającej takie zobowiązania Prezes może okre lić termin wykonania zobowiązań oraz nakłada na

przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań.

Konsekwencją takie zobowiązania przedsiębiorcy jest jest niewydawanie decyzji o uznaniu praktyki za

ograniczającą konkurencję oraz nienakładanie kar pieniężnych, chyba że decyzja zostanie uchylona. Prezes

może uchylić wydaną decyzję a trybie art. 12 a, czyniąc to z urzędu, zależnie od okoliczno ci sprawy

samoistnie (gdy decyzja została wydana w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd

informacje lub dokumenty, lub jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje zobowiązań nałożonych w decyzji, nie

dotrzymuje terminu och wykonania czy też nie udziela informacji o stopniu realizacji tych zobowiązań) lub za

zgodą przedsiębiorcy (gdy nastąpiła zmiana okoliczno ci mających istotny wpływ na wydanie decyzji). W
obu przypadkach Prezes orzeka co do istoty sprawy.

฀ Decyzja o zastosowaniu rodków tymczasowych

Prezes może wydać decyzję zobowiązującą przedsiębiorcę, któremu zarzucana jest praktyka w trakcie

postępowania antymonopolowego, nakazującą zaniechanie okre lonych działań w celu zapobieżenia

zagrożeniom wynikającym z tych działań. Taka decyzja może zostań wydana na mocy art. 89 ustawy w

przypadku, gdy w toku postępowanie zostanie uprawdopodobnione, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki

może spowodować poważnie i trudne do usunięcia zagrożenia dla konkurencji. Wydanie decyzji o

zastosowaniu  rodków tymczasowych nie przerywa postępowania antymonopolowego.
2. Decyzje w sprawach kontroli koncentracji
1) Decyzje kończące postępowania na wniosek

฀ Decyzja o bezwarunkowej zgodzie na dokonanie koncentracji

Zgodnie z art. 18 ustawy Prezes ma obowiązek wydać taką zgodę, jeżeli nie ogranicza ona w sposób istotny
konkurencji na rynku, w s

zczególno ci poprzez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku

wła ciwym.

Decyzja o wyrażeniu zgody na koncentrację wygasa, jeżeli w terminie 2 lat od dnia ich wydania koncentracja

nie została dokonana. Na wiosek przedsiębiorcy uczestniczącego w koncentracji Prezes może przedłużyć

termin o rok, ale pod warunkiem, że przedsiębiorca wykaże, że nie nastąpiła zmiana okoliczno ci, w wyniku

której koncentracja może spowodować istotne ograniczenie konkurencji na rynku. Przedłużenie terminu na

dokonanie następuje w formie postanowienia, a przed jego wydaniem Prezes może przeprowadzić
pos

tępowanie wyja niające. W przypadku wydania postanowienia o odmowie przedłużenia terminu na

dokonanie koncentracji, dokonanie jej po upływie tego terminu wymaga zgłoszenia zamiaru koncentracji
Prezesowi i uzyskania ponownej zgody na jej dokonanie.

฀ Decyzja o warunkowej zgodzie na dokonanie koncentracji

Wydawana jest, jeżeli planowania koncentracja mogłaby istotnie ograniczyć konkurencję na rynku, ale

przedsiębiorcy ją planujący mają możliwo ć zmiany warunków jej przeprowadzenia w taki sposób, alby w jej

wyniku konkurencja na rynku nie została jednak ostatecznie ograniczona. W decyzji o warunkowej zgodzie

na dokonanie koncentracji Prezes nakłada na przedsiębiorców obowiązek lub przyjmuje ich zobowiązanie do

okre lonych zachowań rynkowych. Ten obowiązek lub zobowiązanie to tzw. warunki modyfikujące.

Inicjatywę w tym zakresie ma zarówno Prezes UOKiK, jak i przedsiębiorca bądź przedsiębiorcy, niemniej

jednak propozycje przedsiębiorców co do tre ci i zakresu ich zobowiązań nie mają charakteru wiążącego dla
org

anu wła ciwego, którym jest Prezes. Obowiązek lub zobowiązanie, o którym mowa w art. 18, może

polegać w szczególno ci naŚ 27

฀ wyzbyciu się w cało ci lub czę ci majątku jednego lub kilku przedsiębiorcówś
฀ wyzbyciu się kontroli nad okre lonym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami, w szczególno ci przez zbycie

okre lonego pakietu akcji lub udziałów, lub odwołania z funkcji członka organu zarządzającego lub

kontrolnego jednego lub kilku przedsiębiorcówś
฀ udzielenia licencji praw wyłącznych konkurentowi.

W decyzji o warunkowej zgodzie na dokonanie koncentracji Prezes okre la termin spełnienia warunków, a

ponadto nakłada na przedsiębiorcę lub przedsiębiorców obowiązek składania w wyznaczonym terminie

informacji o realizacji tych warunków.

฀ Decyzja wyrażające zgodę wyjątkową

Prezes wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostaje istotnie

ograniczona, w szczególno ci przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku w przypadku,

gdy odstąpienie od zakazu koncentracji jest uzasadnione, a w szczególno ciŚ

฀ przyczyni się ona do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznegoś
฀ może ona wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową.

Wszystkie rodzaje decyzji w sprawach koncentracji mają charakter czasowy. Zgodnie z art. 22 ustawy

wygasają one po upływie 2 lat od ich wydania (z możliwo cią przedłużenia o rok).

฀ Decyzja zakazująca dokonania koncentracji

Zgodnie z art. 20 ustawy Prezes zakazuje dokonania koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku
zos

tanie istotnie ograniczona. Istotne ograniczenie konkurencji na rynku może mieć w szczególno ci postać

powstania pozycji dominującej na rynku lub umocnienia już istniejącej pozycji dominującej.

2) Decyzje kończące postępowanie wszczęte z urzędu

฀ Decyzja o uchyleniu zgody na koncentrację

Prezes UOKiK może wszcząć postępowanie z urzędu i wydać decyzję o uchyleniu wcze niej wydanej
decyzji. Dotyczy to decyzji:

฀ o wyrażeniu zgody na dokonanie koncentracjiś
฀ o wyrażeniu warunkowej zgody na dokonanie koncentracji po spełnieniu nałożonego na przedsiębiorcę

obowiązku lub przyjętego zobowiązaniaś
฀ o wyrażeniu zgody na dokonanie koncentracji skutkującej co prawda istotnym ograniczeniem konkurencji,
lecz wydanej

w przypadku, gdy odstąpienie od zakazu koncentracji jest uzasadnione.

Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w przypadku, gdyŚ

฀ wcze niejsze decyzje zostały oparte na nierzetelnych informacjach, za które są odpowiedzialni

przedsiębiorcy uczestniczący w koncentracji (decyzja Prezesa zostaje uchylona);

฀  jeżeli przedsiębiorcy nie spełniają warunków modyfikujących (obowiązków lub zobowiązań) nałożonych
przez Prezesa w decyzji o warunkowej zgodzie na dokonanie koncentracji (decyzja Prezesa zostaje uchylona);
฀  jeżeli przedsiębiorcy nie spełniają obowiązku informacyjnego, nałożonego przez Prezesa UOKiK w decyzji
o warunkowej zgodzie na dokonanie koncentracji (decyzja Prezesa

– uchylona);

฀ nie zgłoszono Prezesowi zamiaru koncentracjiś

฀ nie wykonano decyzji o zakazie koncentracji.

฀ Decyzja o przywróceniu konkurencji na rynku

Wskazanie powyżej wszczęcie postępowania i uchylenie decyzji Prezesa UOKiKŚ o wyrażeniu zgody na

dokonanie koncentracji, o wyrażeniu warunkowej zgody na dokonanie koncentracji oraz o zgodzie na

koncentrację pomimo ograniczenia konkurencji może nastąpić w czasie, kiedy koncentracja została 28

już dokonana. Jeżeli tak się stało, a przywrócenie konkurencji na rynku nie jest możliwe w inny sposób, i nie

upłynęło jeszcze 5 lat od dnia dokonania koncentracji Prezes może – w drodze decyzji, w której okre la

termin jej wykonanie na warunkach w niej okre lonych – nakazać w szczególno ciŚ

a) podział połączonego przedsiębiorcy na warunkach okre lonych w decyzjiś

b) zbycie cało ci lub czę ci majątku przedsiębiorcyś

c) zbycie udziałów lub akcji zapewniających kontrole nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcamiś

d) rozwiązanie spółki, nad którą przedsiębiorcy sprawują wspólną kontrolę.

฀ Decyzja o podziale przedsiębiorcy

W przypadku, gdy

przedsiębiorcyŚ

฀  nie wykonali dyspozycji decyzji o uchyleniu zgody na dokonanie koncentracji,
฀  nie wykonali zobowiązań decyzji wyrażającej warunkową zgodę na koncentrację,
฀  dokonali koncentracji pomimo zakazu jej dokonania,

Prezes może, w drodze decyzji, dokonać podziału przedsiębiorcy. Do podziału stosuje się odpowiednio
przepisy art. 528

– 550 Kodeksu spółek handlowych. Prezesowi UOKiK przysługują kompetencje organów

spółek uczestniczących w podziale. Prezes może ponadto wystąpić do sądu o stwierdzenie nieważno ci

umowy lub podjęcie innych rodków prawnych zmierzających do przywrócenia stanu poprzedniego.

3. Decyzje w sprawach kar pieniężnych

1) Kara pieniężna jako prawny skutek naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Prezes UOKiK decyduje o wysoko ci kary nakładanej na przedsiębiorstwo, ponadto ma uprawnienie do

nałożenia kary także za naruszenie norm unijnego prawa antymonopolowego.

Istotną kwestią jest rozstrzygnięcie o charakterze prawnym kar pieniężnych. Za administracyjnoprawnym

charakterem przemawia fakt, że są one wydawane przez organ administracyjny oraz fakt, że postępowanie ma

również charakter administracyjny. Kary pieniężna są okre lone także jako sankcje administracyjno-karne lub
kary administ

racyjne. W prawie antymonopolowym przyjęto nietypowe rozwiązanieŚ oprócz osób fizycznych

kary mogą być nakładane także na osoby prawne – przedsiębiorców w rozumieniu prawa antymonopolowego.

W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów rozstrzygnięto ten problem poprzez dodanie odrębnego

przepisu karnego. Decyzje o nałożeniu kary pieniężnej w unijnym prawie antymonopolowym nie mają
charakteru karno-prawnego.

rodki organów ochrony konkurencji muszą być stosowane zgodnie z zasadą proporcjonalno ci. rodki te

muszą być odpowiednie, konieczne i współmiernie do realizacji założonego celu. Organy ochrony

konkurencji, nakładając karę pieniężną, nie powinny stosować sankcji wyższej niż ta, która jest wystarczająca

dla osiągnięcia zakładanego celu.

Formą prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej jest decyzja

administracyjna. Decyzja ta jest zewnętrznym, indywidualnym aktem administracyjnym, niezależnym od woli

adresata, mającym charakter konstytutywny. Rozstrzygnięcie w przedmiocie nałożenia kary ma charakter
fakultatywny. Jest ona wydawana w ramach uznania administracyjnego.

Kary pieniężne można podzielić (wg kryterium zakresu swobody organu antymonopolowego) na

fakultatywne i obligatoryjne. Kary pieniężne nakładane w sprawach praktyk ograniczających konkurencję w

przypadku udowodnienia stosowania danej praktyki są karami komplementarnymi – 29

mogą być nakładane wyłącznie obok sankcji administracyjnej polegającej na nakazie zaniechania praktyki.

Kary pieniężne opłacane są z dochodów nad wydatkami po opodatkowaniu lub z innej formy nadwyżki

dochodów nad wydatkami zmniejszonej o podatki. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia

uprawomocnienia się decyzji Prezesa UOKiK. W przypadku jej nieuiszczenia w tym terminie kara pieniężna

podlega ciągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Prezes UOKiK może na wniosek przedsiębiorcy lub osób ukaranych, odroczyć uiszczenie kary pieniężnej

albo rozłożyć ją na raty ze względu na ważny interes wnioskodawcy. Możliwe jest także uchylenie przez

Prezesa, w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie, odroczenie uiszczenia kary pieniężnej

lub rozłożenie jej na raty, jeżeli ujawniły się nowe lub poprzednio nieznane okoliczno ci istotne dla
ro

zstrzygnięcia.

Kary pieniężne mogą pełnić funkcję represyjną, prewencyjną lub obie równocze nie. W literaturze proponuje

się powiązanie funkcji kary z charakterem czynów będących podstawą karania. Nałożone kary pieniężne

powinny przyczynić się do zapewnienia trwałego zaprzestania w przyszło ci naruszania przez danego

przedsiębiorcę reguł konkurencji. Aby skutecznie zapobiegać próbom pojawienia się w przyszło ci takich

niekorzystnych zjawisk, muszą być ostrzeżeniem odczuwalnym.

Kary pieniężne są podstawowym rodkiem egzekucji prawomocnych decyzji organów antymonopolowych.

Mają zmusić przedsiębiorcę do ich jak najszybszego wykonania. Przedsiębiorca ma obowiązek przystąpić do

wykonania takie decyzji niezwłocznie po jej uprawomocnieniu się. Wykonanie niezwłoczne nie oznacza być

wykonania natychmiastowegoś oznacza jedynie, iż decyzja powinna być wykonana bez nieuzasadnionej

zwłoki. Termin wykonania decyzji powinien uwzględniać także czas niezbędny przedsiębiorcy do

przygotowania się do spełnienia nałożonego obowiązku.

2) Przesłanki nakładania kar pieniężnych

do normatywnych przesłanek nałożenia kary pieniężnej w polskiej ustawie antymonopolowej zaliczane sąŚ

฀  okres, czyli czas trwania naruszenia,
฀  stopień, czyli powaga naruszenia,
฀  okoliczno ci naruszenia przepisów ustawy,
฀  uprzednie naruszenie przepisów ustawy.

Przy ocenie powagi naruszenia uwzględnia się m.in. typ naruszenia, znaczenie oraz strukturę rynku, pozycję

rynkową przedsiębiorcy stosującego praktyki, jak też charakter zachowania (umy lno ć, nieumy lno ć).

Normatywnymi przesłankami nałożenia kary pieniężnej w unijnym prawie antymonopolowym sąŚ

฀ powaga naruszenia,
฀ czas jego trwania.

Naruszenia można podzielić naŚ

฀ naruszenia bardzo poważna, do których należy zaliczyć szczególnie szkodliwe horyzontalne ograniczenia

konkurencji oraz praktyki nadużycia pozycji dominującej mające na celu eliminację konkurencji na rynku lub

powodujące ten skutek,

฀ naruszenia poważne,

฀ naruszenia pozostałe.

Podział ze względu na czas trwania naruszenia pozwolił wyodrębnić praktyki krótkotrwałe, redniookresowe i

długotrwałe. Ciągło ć naruszenia uznawana jest jako okoliczno ć wysoce 30

obciążająca. Natomiast fakt, że naruszenie ma miejsce po raz pierwszy, może uzasadniać zastosowanie

niższej kary.

Nakładając karę Prezes UOKiK bierze pod uwagę konieczno ć spełnienie przesłanek podmiotowych, tj.

stwierdzenia, że okre lone w tym przepisie naruszenie dokonane było co najmniej nieumy lnie. Konieczno ć

brania pod uwagę przesłanki winy w przypadku stosowania kar pieniężnych wynika bezpo rednio z tre ci

przepisu, a także z orzecznictwa TK.

Wysoko ć kary ustalana jest na podstawie okre lonych przesłanek, tym niemniej jej wysoko ć może ulec

podwyższeniu lub obniżeniu, w zależno ci od wystąpienia okoliczno ci obciążających lub łagodzących w

konkretnym przypadku. Nie ma katalogu uzasadniających podwyższenie lub obniżenie wysoko ci kary

pieniężnej. Ocena dodatkowych przesłanek, mogących mieć wpływ na jej wysoko ć, dokonywana jest

kazuistycznie, w zależno ci od konkretnych okoliczno ci. Negatywną przesłanką normatywną nałożenia kary

pieniężnej jest upływ okresu przedawnienia.

3) Zakres i metody ustalania kar pieniężnych

Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysoko ci nie większej

niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Kara ta może

być nałożona, je li przedsiębiorca, choćby nieumy lnieŚ

฀ naruszył zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję, w zakresie niewyłączonym na

podstawie przepisów o porozumieniach bagatelnych, wyłączeniach indywidualnych lub wyłączeniach
grupowych;
฀  naruszył zakaz nadużycia pozycji dominującejś
฀  dokonał koncentracji bez uzyskania zgody Prezesa UOKiK;
฀  dopu ciła się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

Je li adresat nie osiąga przychodu, stosuje się jako podstawę wielokrotno ć przeciętnego wynagrodzenia. W

przypadku nieosiągania przychodu Prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysoko ci do

dwustukrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Prezes UOKiK może również nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysoko ci

stanowiącej równowarto ć do 50 mln euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumy lnieŚ

฀  we wniosku o przedłużenie terminu na dokonanie koncentracji podał nieprawdziwe daneś
฀  w zgłoszeniu zamiaru koncentracji podał nieprawdziwe daneś
฀  nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiKś
฀  udzielił Prezesowi UOKiK nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacjiś
฀  nie współdziała w toku kontroli.

Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorców, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysoko ci stanowiącej

równowarto ć do 10 tys. euro za każdy dzień zwłoki w wykonaniu decyzji, postanowień lub wyroków

sądowych w sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowe

interesy konsumentów oraz koncentracji. Karę pieniężną nakłada się, licząc od daty wskazanej w decyzji.

Prezes UOKiK może, w drodze decyzji, nałożyć na osobą pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w

skład organu zarządzającego przedsiębiorcy karę pieniężną w wysoko ci do pięćdziesięciokrotno ci

przeciętnego, jeżeli osoba ta umy lnie albo nieumy lnieŚ

฀ nie wykonała decyzji, postanowień lub wyroków sądowych w sprawach z zakresu praktyk ograniczających
konkurencj

ę, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz koncentracjiś

฀ nie zgłosiła zamiaru koncentracjiś
31