PSYCHOLOGIA – DEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY

WSTĘP:
na początek  test  – chciałabym żebyście ocenili swoje samopoczucie...  założenie test robimy na 
podstawie tego jak się czuliśmy w ostatnim tygodniu. Jeżeli masz powyżej 18 ptk to oznacza że 
masz złe samopoczucie, jeżeli powyżej 27 wtedy trzeba podjąć leczenie, aby się uchronić przed 
próbami samobójczymi.

rozróżnienie depresji wielkiej od dystymii

depresja wielka – forma depresji nie przeplatająca się z manią. Charakteryzuje się napadami złego 
humoru, trudnościami z koncentracją, zaburzeniami snu i apetytu. 

Dystymia – charakteryzuje się występowaniem symptomów depresyjnych. Nie ma w niej nagłego 
załamania nastroju. Może ciągnąć się latami, chorzy ukrywają swoje dolegliwości. Życie ich nie 
cieszy,   w   proste   codzienne   czynności   muszą   wkładać   dodatkowy   wysiłek.   (gazeta   wyborcza 
28.02.2002 dr n. med. Jerzy Pobocha)

Zaburzenia dwubiegunowe – dwa „bieguny” reprezentowane naprzemiennie przez okres manii – 
kiedy to osoby są w stanie euforii lub maniakalnego podniecenia, wtedy tez pozawalają sobie na 
ekstrawaganckie  zakupy,   trwonią  majątki  życia,  etc.  następnym   okresem  jest  okres depresji, w 
którym są objawy takiej  jak w depresji wielkiej. W chorobie dwubiegunowej  nie  działają  leki 
antydepresyjne,   wręcz   pogarszają   stan   osoby   na   nią   cierpiącej.   Dawna   nazwa   choroby 
dwubiegunowej to psychoza maniakalno – depresyjna.

KLINICZNE OBJAWY DEPRESJI

główne twierdzenie depresji: młody człowiek cierpi z powodu jakiejś  straty  rozpadu związku, 
separacji/rozwodu   rodziców,   straty   przyjaciela,   utrata   własnej   pozycji,   utrata   umiejętności 
sportowych/zdrowia

NASTRÓJ:

–

depresyjny nastrój,

–

niezdolność do odczuwania przyjemności

–

irytacja

–

lęk, obawa

ZACHOWANIE:

–

pobudzenie lub opóźnienie reakcji psychomotorycznych (nadaktywność lub otępienie)

ZWIĄZKI:

–

rozpad więzi rodzinnych,

–

wycofanie się ze związków rówieśniczych

–

słabe wyniki w nauce

STAN SOMATYCZNY:

–

zmęczenie

–

zaburzenia snu 

–

bóle

–

utrata apetytu lub nadmierny apetyt

–

zmiana wagi ciała

–

zmiana nastroju w ciągu dnia (gorsze rano)

–

zanik zainteresowania seksem

ZDOLNOŚCI POZNAWCZE:

–

negatywna ocena siebie, świata i przyszłości

–

zwiększone poczucie winy

–

myśli samobójcze

–

iluzje wywołane nastrojem

–

zaburzenia poznawcze

–

niemożność koncentracji

–

nieumiejętność podejmowania decyzji

PERCEPCJA

–

skupienie na negatywnych aspektach sytuacji

–

omamy wywołane nastrojem

dzieci   cierpiące   na   depresję   opisują   siebie   i   świat   w   czarnych   barwach.   Uważają   siebie   za 
bezużyteczne i są krytyczne wobec swoich dokonań szkolnych, sportowych, artystycznych oraz 
towarzyskich. Dzieci takie nie myślą w sposób logiczny i spójny.

OCENA DEPRESJI

bardzo   ważne   jest   ocenieni   depresji,   jakie   ma   podłoże,   czy   jest   to   reakcja   na   patologie   w 
domu/szkole etc. trzeba ocenić jakie jest ryzyko samookaleczeń i prób samobójczych. Trzeba też 
ocenić jest wyjaśnienie natury i rozmiarów symptomów.

Ocena symptomów 

–

pytania ogólne (dotyczące przedstawienia problemu)

–

pytania dotyczące nastroju

–

dotyczące zachowania

–

związków

–

dotyczące stanu somatycznego

–

percepcji

Ocena czynników predysponujących

–

genetyczna podatność

–

wczesne doświadczenie straty (osierocenie, rozwód, dom dziecka)

–

problemy   w   kontaktach   z   rodzicami   (depresja,   maltretowanie,   alkoholizm,   narkomania, 
niekorzystne typy rodzicielstwa – autorytarny, pobłażliwy, niezaangażowany)

–

indywidualne cechy osobowości (niski poziom inteligencji, tłumiony temperament, niska 
samoocena)

Ocena czynników zewnętrznych

Ocena czynników podtrzymujących BECK

wg Becka depresję najczęściej wywołuje  strata –  to z kolei powoduje wytworzenie i utrwalenie 
pewnych związków poznawczych, które stają się źródłem negatywnych przekonań typu „nikt mnie 
nie lubi”, „jestem beznadziejny” etc. są dwa szczególnie negatywne wzorce zawierające utajone 
nastawienie   do   swojej   osoby,   świata   i   przyszłości.   Pierwsze   wiąże   się   ze   związkami 
interpersonalnymi (socjotropia), drugi z osobistymi dokonaniami (autonomia)

Nastolatki utrzymujące negatywne wzorce, w którym czynnikiem organizującym jest autonomia, 
oceniają   się   negatywnie,   jeżeli   uważają,   że   ponoszą   odpowiedzialność   za   porażki   związane   z 
dążeniem do celu. Gdy podłożem jest socjotropia wtedy oceniają się negatywnie gdy nie potrafią 
stworzyć pozytywnych kontaktów.

Nastolatki wykazują błędy logiczne wynikające z zaburzeń poznawczych

–

wszytsko albo nic

–

selektywna ocena

–

uogólnianie

–

wyolbrzymianie

–

personalizacja

–

rozumowanie emocjonalne

Ocena czynników ochronnych
u nastolatka

–

wysoki poziom inteligencji

–

łagodny temperament

–

wysokie poczucie własnej wartości

–

wewnętrzne umiejscowienie źródła kontroli

–

korzystanie z dojrzałych mechanizmów kontroli (?)

–

skuteczne rozwiązywanie problemów

–

zdolność podtrzymywania przyjaźni

w rodzinie

–

autokratywny styl wychowania

–

komunikacja wewnątrz rodziny przebiega bez zakłóceń

–

rodzic dobrze się czuje w swojej roli

–

rodzice są wykształceni, maja wysokie poczucie własnej wartości

–

tworzą bezpieczną relację

–

skutecznie radzą sobie w trudnych sytuacjach

społecznie

–

niski poziom stresu,

–

wsparcie

–

dobre warunki społeczno -ekonomiczne

DIAGNOZA

diagnoza powinna łączyć predyspozycyjne, przyspieszające, podtrzymujące, i ochronne czynniki z 
objawami depresji

LECZENIE

Leczenie powinno być rodzinne, tak aby nastolatek wiedział że ma wsparcie w rodzicach/ rodzinie. 
Należy słuchać, nie udzielać mu rad, ponieważ wtedy może zamknąć się w sobie. Mało efektywne 
jest podawanie leków psychotropowych. Dobrze jest się zgłosić do specjalisty. Bardzo ważne jest 
aby pomóc nastolatkowi utrzymać się w grupie. Jest on odrzucany ponieważ zaczyna rozmawiać o 
smutku, nie wnosi nic do grupy a wręcz zabiera, spokój i dobry nastrój. Ważne jest aby go wspierać, 
naprowadzać i pomagać. Ważne jest aby Nauczyciel nie oceniał nastolatka z depresją „za nic” 
ponieważ może to tylko pogłębić jego złe mniemanie o sobie, trzeba mu pomóc, poprzez odłożenie 
terminu klasyfikacji, wspomóc go zajęciami dodatkowymi, nigdy się nad nim nie litować!
DEPRESJA JAKO CHOROBA NAWROTOWA

 trzeba pamiętać że depresja jest chorobą nawrotową i samonapędzającą się. Ważne aby dbać o brak 
nawrotów, kontrolować sytuację w razie potrzeby zgłaszać się do specjalisty.  W Polsce aż 1/3 
młodzieży   licealnej   i   gimnazjalnej   cierpi   na   depresję.   Tendencja   wzrostowa   jeżeli   chodzi   o 
zachorowalność   na   depresję   wśród   nastolatków   utrzymuje   się   na   całym   świecie.  Wg   Martina 
Seligmana   na   wzrost   częstotliwości   i   obniżenia   wieku   występowania   depresji   wpływają   3 
czynniki

–

nieopanowany   indywidualizm   i   koncentracja   na   samym   sobie,   które   wiążą   się   z 
zainteresowaniem indywidualnymi sukcesami i porażkami a nie osiągnięciami grupowymi,

–

ruch na rzecz wysokiego poczucia własnej wartości, które nauczył pokolenie dzieci w wieku 
szkolnym,   że  zawsze  powinny mieć  dobre  mniemanie  o  sobie  niezależnie  od  własnego 
wysiłku i osiągnięć,

–

kultura wiktymologii, która wiąże się z obarczaniem winą za właśnie błędy kogoś innego, 
co powoduje, że ludzie myślą o sobie jako o ofiarach.

PRÓBY SAMOBÓJCZE

depresja   jest   bardzo   ważnym   czynnikiem   wpływającym   na   podejmowanie   próby   samobójczej. 
Trzeba odróżnić samobójstwo od parasamobójstwa, które jest pozorowaną próbą samobójczą.
Trzeba   ocenić   odpowiednio   ryzyko   samobójstwa,   zwłaszcza   gdy   nastolatek   miał   już   próbę 
samobójczą, groził samookaleczeniem, istnieją oznaki ciężkiej depresji.

Przy ocenie ryzyka samobójstwa trzeba wziąć pod uwagę następujące kwestie:

–

wyobrażenie i intencję samobójstwa  (wyobrażenie – tendencja do samookaleń, intencja 
zaplanowanie   samobójstwa   IM   BLIŻEJ   INTENCJI   TYM   WYŻSZY   POZIOM 
ZAGORŻENIA  SAMOBÓJSTWEM,   IM   BLIŻEJ   WYOBRAŻENIA  TYM   MNIEJSZY 
POZIOM RYZYKA SAMOBÓJSTWA)

–

skuteczność wybranej metody

–

czynniki przyspieszające decyzję o samobójstwie  (konflikty międzyludzkie, rozstanie z 
ukochaną osobą, strata rodzica) 

–

motywację( postrzeganie samobójstwa jako jedynej możliwości wyjścia z sytuacji)

–

cechy   osobowości(poczucie   beznadziejności,   perfekcjonizm,   impulsywność,   wrogość, 
agresja, brak umiejętności radzenia sobie z problemami)

–

zaburzenia i choroby psychiczne 

–

historię prób samobójczych

–

czynniki rodzinne (depresja, nadużywanie alkoholu)

–

czynniki demograficzne(chłopcy są bardziej  narażeni  na ryzyko udanego  samobójstwa, 
dziewczyny wybierają podcinanie żył albo tabletki, chłopcy powieszenie się, broń palna, 
najwięcej samobójstw jest popełnianych wczesnym latem, więcej choruje dziewczyn)

na   koniec   chciałam   powiedzieć   o   jeszcze   jednym   rodzaju   depresji   jakim   jest  SAD   (sezonowe 
zaburzenie afektywne)  i polega to na tym że jeżeli jest mało światła wtedy ludzie mają objawy 
podobne do depresji wielkiej, leczenie jest bardzo łatwe, wystarczy wystawienie na duże ilości 
sztucznego światła – ma to związek z melatoniną, która jest hormonem wrażliwym na światło i 
reguluje nasz wewnętrzny zegar biologiczny.