Etyka wykład nr 8
02.12.2010
Idea sprawiedliwości:
W czasach starożytnych powstała reguła sprawiedliwości - postępowanie sprawiedliwe to takie
które oddaje każdemu to co się mu należy. Ale skąd mamy wiedzieć co się komu należy ?
Trzeba zidentyfikować dobra należne ludziom w równych sytuacjach.
Arystoteles zwrócił uwagę na inne znaczenia terminu sprawiedliwość – oprócz ogólnego
znaczenia można mówić o sprawiedliwości w sytuacji konieczności rozdzielania pewnych dóbr i
zaszczytów, oczekujemy że rozdział ten byłby sprawiedliwy ale co to oznacza?
Sprawiedliwość dystrybutywna czyli sprawiedliwość rozdzielcza - jaka zasada sprawiedliwości
dystrybutywnej wypełniała by nasze oczekiwania, możliwości mamy kilka:
1.
Wszystkim dać po równo - czy się stoi czy się leży 2 tysiące się należy ^^
2.
Trzeba brać pod uwagę zasługi - wynagrodzić tych którzy mają rzeczywiste zasługi
Arystoteles wyróżniał 2 postać sprawiedliwości WYRÓWNAWCZĄ:
Pojawiał się w sytuacji zachowań rodzących zobowiązania i powodujących nierówności
pomiędzy ludźmi. Pytamy o sprawiedliwość kiedy dostrzegamy nierówności wynikające z relacji
pomiędzy jednostkami.
SPRAWIEDLIWOŚĆ KOMUTATYWNA:
Obejmuje szereg problemów:
1.
Ekwiwalentności świadczeń stron umowy w szczególności rozważany przez stulecia
problem ceny sprawiedliwej. Jest coś takiego?
Inny przykład zastosowania tej sprawiedliwości to przypadek sprawiedliwości naprawienia
wyrządzonej szkody. Można przywrócić stan sprzed tego zdarzenia ale jest to nie zawsze
możliwe więc często mamy wypłatę odszkodowania ale jak to przeliczyć na pieniądze? Jak
przeliczyć np. zdrowie , cierpienie? Czy można przeliczyć cierpienie fizyczne i psychiczne na
jakaś wartość pieniężną? Problem sprawiedliwości pojawia się zawsze w relacjach między
jednostkami. O jakiego rodzaju jednostki chodzi ? o ludzi ? i ich relację między sobą? Kogo
uznać za człowieka ? Kiedyś był to współplemieniec, czy należy brać pod uwagę rasę klasę
społeczna itp.?
Istotnym elementem nowym który trafił do teorii sprawiedliwości była idea sprawiedliwości
jako efektu umowy społecznej :
Zgodnie z tym sprawiedliwe jest takie postepowanie które zgodne jest z postanowieniami
umowy społecznej stojącej u podstaw organizacji umowy społecznej. Sprawiedliwy to ten który
przestrzega takiej umowy. Jak powinno wyglądać społeczeństwo dobrze urządzone ?
Koncepcja libertaliaństa Roberta Nozicka :
Mamy w niej zawarte 2 zasady:
1.
Usprawiedliwione jest korzystanie z dóbr gdy ktoś wszedł w ich posiadanie w sposób
słuszny
2.
Gdy nabył to coś w sposób akceptowany przez społeczeństwo
Jeśli te warunki są spełnione to korzystanie z tych dóbr jest moralnie uzasadnione i społeczne
akceptowalne.
Jako opozycje do tej teorii mamy teorię sprawiedliwości Johna Rawlsa:
Podstawowe pytanie to w jaki sposób należy urządzać życie społeczne aby było ono
sprawiedliwe? Najogólniej mówiąc odpowiedzią na pytanie są koncepcje utopijne.
John Rawls podchodzi do problemu inaczej dla niego nie jest ważne ostateczne zorganizowanie
społeczeństwa a to jaką droga należy dochodzić do podejmowania decyzji o sposobie
organizacji społeczeństwa. W punkcie wyjścia ludzie członkowie społeczeństwa są egoistami
i myślą przede wszystkim o swoim własnym interesie. Mamy zabieg metodologiczny według
Rawlsa. Proponuje on dokonać intelektualnego eksperymentu polegającego na przyjęciu
