PPTVIEW

Czy jeste

my automatami?

Wolna wola, podmiotowo

ść

i mózg.

Czy jeste

my automatami

Wolna wola

podmiotowo

ść

i m

odzis

aw Duch

Katedra Informatyki Stosowanej

Uniwersytet Miko

aja Kopernika

Toru

Google

Duch

Dzie

zgu

Lublin

marca

2007

(Neuro)kongitywizacja

(

Neuro

)

kongitywizacja

Powoli udaje si

nam zrozumie

natur

ludzk

Wszystkie dziedziny ulegaj

„kognitywizacji”:

•

Neurofilozofia, filozofia umysłu.

•

Psychologia (neuro)kognitywna.

•

Lingwistyka (neuro)kognitywna.

Nowe dziedziny:

•

Kognitywna matematyka.

•

Kognitywna fizyka.

•

Kognitywna historia, antropologia, socjologia.

•

Kognitywna ekonomia i neuromarketing.

•

Neuroestetyka.

•

Neuroetyka.

•

Neuroteologia.

•

+Wiele innych dziedzin...bez zrozumienia siebie nie da si

rozumie

Kognitywna matematyka

Prawie niczego nie można zrozumieć w pełni, ignorując
jednocześnie sam aparat poznawczy, jego ograniczenia i
możliwości.

G. Lakoff, R. Nunez

, „Where Mathematics Comes From: How the

Embodied Mind Brings Mathematics into Being” opierając filozofii
matematyki na idei ugruntowania sensu pojęć w działaniu w
świecie.
Równania to metafory.
Jak rozumieć słynne

równanie Eulera: e

+ 1 = 0

? Jest tu

7 najważniejszych koncepcji matematycznych: 0, 1, +, =,

, e oraz

i.
Matematycy XIX wieku sądzili, że możemy to udowodnić, ale nie
zrozumieć, ale po przeczytaniu 70 stron poświęconych analizie
sensu tego równania daje się go zrozumieć.

Fizyka? Od ponad 70 lat ludzie spierają się o sens mechaniki
kwantowej.

Pamięć i historia

Czy zawsze umysły, a w szczególności pamięć,
działały tak jak teraz? Ma to wielkie znaczenie dla
oceny wiarygodności źródeł historycznych, dla
historii, socjologii i religioznawstwa.

Jak np. działała pamięć w XI wieku i wcześniej?

Patrick J. Geary

, „Phantoms of Remembrance, Memory and Oblivion

at the End of the First Millennium”. Princeton University Press
1994.

Arnold, bawarski mnich w 1030 roku odbył podróż do Panonii;
parę lat później opisał widzianego tam przez siebie i swoich
towarzyszy wielkiego smoka, głowę miał jak góra, pokryty był
łuskami, długi był na milę, wisiał na niebie przez parę godzin po
czym odleciał.
Nie ma wątpliwości, że Arnold „przypomniał” sobie to wydarzenie.

Wniosek: historia pełna jest fantomów tworzących mity; wiele
rzeczy daliśmy sobie wmówić ...

Umysły w starożytności

Jak działały umysły, jak myślał i czuł się człowiek starożytny i
prehistoryczny?

Czy świadomość w formie, jaką znamy z codziennego
doświadczenia pojawiła się dopiero w czasach historycznych? Czy
świadomość jest neurologiczną adaptacją do rosnącej złożoności
społeczeństw?

J. Jaynes

The Origin of Consciousness

in the Breakdown

of the Bicameral Mind, Houghton Mifflin Co, Boston 1976.

Homer, Illiada

, 3000 lat temu: głosy bogów, czasami wizje,

były radami i poleceniami, „ja” nie podejmowało decyzji,
ludzie byli „preświadomi”, mózg słabo zintegrowany.

Podobnie odczytać można najstarsze teksty sumeryjskie i
hebrajskie, np. 1 Księga Samuela, w której bez głosów nie daje się
podjąć decyzji.

Skąd „ja” wiem, czego chce mój mózg? Nie zawsze wiem czego
chcę ...

Kim jestem?

Quis ego et qualis ego?
Kim ja jestem i jaki jestem?

Św. Augustyn

(400

n.e.)

Co to jest „ja”?

Pascal

(1670)

W jaki sposób można odpowiedzieć
na to pytanie?

Nie jesteś niczym innym jak
pęczkiem neuronów (

Crick

Jesteś swoimi synapsami (

LeDoux

Czy to wystarczy jako odpowiedź?

Tradycja ...

Tradycja

...

Tradycyjny punkt widzenia wielu kultur: duch w maszynie, homunkulus.

„Ja” podejmuj

wiadomie decyzje dzi

ki wolnej woli.

S. Pinker

: Tabula Rasa. Spory o natur

ludzk

(The modern denial of

human nature) 2002 (tł. GWP 2004).

•

Tabula Rasa (

J. Locke

)

•

Szlachetny Dzikus (

J.J. Rousseau

)

•

Duch w maszynie (

Kartezjusz

)

Podwa

anie tradycji

Podwa

anie tradycji

Thomas Hobbes

, Human Nature, 1640:

ycie i umysł da si

zrozumie

jako ró

ne formy ruchu, wibracji.

„Wolna wola” oznacza jedynie brak zewn

trznego przymusu.

„Umysł to nic innego jak ruchy pewnych cz

ęś

ci ciała organicznego”

(list do Kartezjusza).

Kartezjusz

: zwierz

ta to automaty, ale człowiek ma dusz

David Hartley

, „Observations on Man” (1749): uszkodzenia mózgu,

zaburzenia neurologiczne zawsze zwi

zane s

ze zmianami

lenia i percepcji. Asocjacje wra

i idei wynikaj

z wibracji

bardzo małych cz

steczek w mózgu.

Thomas Reid

, „Inquiry into the Human Mind on the Principles of

Common Sense” (1764), „Essays on the Intellectual Powers of
Man” (1785) i „Essays on the Active Powers of Man” (1788):
analiza percepcji, rola j

zyka, uwa

ał wra

enia za symbole

wskazuj

ce na realne własno

ci rzeczy.

Nadchodz

neurolodzy

Nadchodz

neurolodzy

Thomas Laycock

(1812–1876): Mind and Brain, Or, The Correlations

of Consciousness and Organisation; with Their Applications to
Philosophy, Zoology, Physiology, Mental Pathology, and the Practice
of Medicine. Edinburgh: Sutherland and Knox. 2 vols. (1860)

„Mózg, chocia

jest organem

wiadomo

ci, podlega prawom działania

odruchów, i pod tym wzgl

dem nie ró

ni si

od innych zwojów

systemu nerwowego.”
Wnioskował to z zasady ci

gło

ci: mózgowie jest przedłu

eniem

rdzenia i musi si

dzi

tymi samymi prawami.

Fascynuj

ca historia uznania automatyzmów w mózgu, „siedlisku

duszy” opisana została w

J. Miller

, Going unconscious. New York

Review 42(7), 1995 (Sack i inni, Ukryte teorie nauki, Znak 1996).

I.M. Sechenov

, Odruchy Mózgu (1863): wy

sze czynno

ci poznawcze

wynikiem zło

onych odruchów.

Ewolucja pogl

dów

Ewolucja pogl

W 1873 roku

Sir John Ericksen

, brytyjski chirurg

królewski stwierdził: “

oł

dek, klatka piersiowa i

mózg b

na zawsze zamkni

te przed penetracj

drego chirurga”.

T.H. Huxley

, On the Hypothesis that Animals are

Automata, and its History (1874):

„Poczucie, które zwiemy wol

, nie jest przyczyn

dobrowolnego czynu

a tylko pojawiaj

cym si

wiadomo

ci symbolem tego etapu

czynno

ci mózgowych, który stanowi bezpo

redni

przyczyn

owego

uczynku.”

William James

Does 'Consciousness' Exist

? (1904)

wiadomo

ść

jest funkcj

, nie mo

na podzieli

wiadczenia

na „

wiadomo

ść

” i „zawarto

ść

wiadomo

ci”.

wiat składa si

z „czystych prze

” (pure experiences).

Automatyzmy

Marshall Hall

: odruchy mog

tylko w rdzeniu, mózg to siedlisko

psychiki, odczuwanie bez

wiadomo

ci to sprzeczno

ść

terminologiczna.

Benjamin Carpenter

(1876): tak, ale do

wiadczenia

Jamesa Braida

hipnoz

(któr

leczył wszystko) bezspornie pokazuj

automatyzmy

mózgowe. Dokonanie

wiadomego czynu wymaga automatycznej

koordynacji, wola uruchamia odpowiednie odruchy.

Pozytywna koncepcja nie

wiadomo

ci (automatyzmów) zast

piona

została przez

Freuda

negatywn

ide

id, ego i superego, któr

zwi

na z trójdzielnym mózgiem

MacLeana

(pie

, układ limbiczny, kora).

Automatyzmy wróciły po 100 latach: cybernetyka, sterowanie armat

wymagało automatyzmów; metafora mózg=komputer i potrzeba
ukrytych mechanizmów do wyja

nienia rozumienia i tworzenia

konstrukcji j

zykowych (

Chomsky

) wymagaj

takich mechanizmów.

Jakie to co

wiadome staje si

nie

wiadome?

Definicja

wiadomo

Definicja

wiadomo

•

Czy warto zajmowa

definicj

wiadomo

ci?

e, bez definicji nie wiemy o czym mówimy.

•

John Locke

wiadomo

ść

to „percepcja tego, co dzieje si

własnym umy

le”.

•

wiadomo

ść

jest wi

c rezultatem mo

liwo

ci posiadania wra

posiadania przekona

e si

ma te wra

enia.

•

Problem: „

wiadomo

ść

” u

ywana jest w zbyt wielu znaczeniach, w

ró

nych j

zykach inaczej.

•

Poj

cia „silnie uwarunkowane kulturowo” nie daj

łatwo

zdefiniowa

, wi

kszo

ść

poj

ęć

daj

cych si

bezpo

rednio zwi

działaniem w

wiecie jest słabo uwarunkowana kulturowo.

•

wiadomo

ść

jest poj

ciem silnie uwarunkowanym kulturowo.

Czym jest

wiadomo

ść

Czym jest

wiadomo

ść

•

wiadomo

ść

jest procesem wynikaj

cym z posiadania wra

posiadania przekona

e si

ma wra

enia.

Warunki konieczne do powstania wra

wiadomych:

•

model stanów

rodowiska istotnych dla organizmu;

•

dostatecznie zło

ona struktura relacyjna stanów wewn

trznych;

•

zdolno

ść

do podejmowania działa

na podstawie analizy stanów

wewn

trznych; szczególnym przypadkiem jest tu zdolno

ść

do narracji,

„strumie

wiadomo

ci”.

•

Weryfikacja:

Zaplanujmy mózgopodobny system;
poka

my,

e z powodu samej swojej konstrukcji musi

twierdzi

e jest

wiadomy zachodz

cych w nim procesów;

spróbujmy podwa

jego przekonania.

Mózgopodobne systemy

zgopodobne

systemy

Stany mózgu to czaso-przestrzenne, fizyczne pobudzenia neuronów.

•

Widz

, słysz

, czuj

.. stany swojego mózgu! Np:

lepota zmian

•

Procesy kognitywne działaj

na mocno przetworzonych perceptach.

•

Czerwie

, słodycz, sw

dzenie, ból ... to stany fizyczne mózgu.

W odró

nieniu od rejestrów

komputera stany mózgu s

dynamiczne, zawieraj

w sobie

potencjalne relacje i skojarzenia.

wiat wewn

trzny jest

rzeczywisty! Stany umysłu to
relacje pomi

dzy stanami

mózgu, pami

ci roboczej.

Komputery i automaty nie maj

podobnych stanów.

Automatyzacja działa

Automatyzacja dzia

Uczenie si

: pocz

tkowo

wiadome działania

anga

cały mózg, w ko

cu działania

automatyczne, pod

wiadome, zlokalizowane.

Formowanie si

nowych kwazistabilnych stanów

mózgu w czasie uczenia si

=> modele neuronowe.

Uczenie si

wymaga wzmacniania zachowa

żą

danych, obserwacji

i oceny zło

onych stanów mózgu.

Powi

zanie obecnego działania z zapami

tanymi skutkami podobnych

działa

wymaga ocen i porówna

, a nast

pnie reakcji emocjonalnych,

które wyzwol

neurotransmitery (dopamin

) jako sygnał

wzmacniaj

cy, zwi

kszaj

cy szybko

ść

uczenia modułów neuronowych

Pami

ęć

robocza w tak zło

onym procesie jest niezb

dna.

Bł

dy nale

y zapami

, zwłaszcza gorzki smak pora

ki.

Nie ma

adnego transferu od

wiadomego do nie

wiadomego! Jest

tylko (

wiadomy) proces oceny potrzebny do wzmocnienia.

Najtrudniejsze problemy

•

Problemy klasyczne i współczesne:

•

Problem psychofizyczny

– przebrzmiały? Umysł jest jedn

z wielu

rzeczy, któr

robi mózg, ale potrzebujemy pomostu pomi

dzy

psychologi

i neurobiologi

; geometryczny model umysłu?

•

Problem adekwatnego j

zyka

opisu umysłu.

•

Problem wolnej woli i odpowiedzialno

– „wolne”, bo nie da si

przewidzie

ze wzgl

du na zło

ono

ść

neurodynamiki?

Brak empatii => zachowanie psychopaty.

•

Problem jedno

ci poczucia istnienia „ja”

: to

samy z problem

integracji percepcji? Skoro ró

ne aspekty postrzegania

analizowane s

przez ró

ne obszary mózgu dlaczego

wiadomo

ść

w normalnym stanie wydaje si

monolityczna? Czego nas ucz

syndromy neuropsychologiczne i choroby psychiczne?

Jakie Ja?

Jakie Ja

A. Damasio

, The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the

Making of Consciousness (1999), „Tajemnica

wiadomo

ci” (2000).

Elementy „ja” mo

na rozpatrywa

na kilku poziomach:

•

Proto-ja: informacje o

rodowisku wewn

trznym, płyn

z pnia mózgu oraz podwzgórza; nie s

wiadamiane

ale pozwalaj

na utrzymanie homeostazy.

•

wiadomo

ść

rdzenna (core):

wiadomo

ść

aktualnych zdarze

istnieje nawet w przypadku całkowitej amnezji nast

pczej,

przytomno

ść

tutaj i teraz, poczucie istnienia.

•

wiadomo

ść

rozszerzona, pami

ęć

autobiograficzna.

Inne podziały:

•

wiadomo

ść

pierwotna i refleksyjna

•

wiadomo

ść

dost

powa i fenomenalna (

N. Block

)

Samorozpoznawanie

G.G. Gallup

, Self-recognition in primates: A comparative approach to the

bidirectional properties of consciousness. American Psychologist 32:
329-38 (2002);

Dotychczas rozpoznawały si

szympansy,

orangutany, goryle, słonie, delfiny.

Koncepcja „ja” => zdolno

ść

do empatii,

rozumienia stanów mentalnych innych istot.

Test kierunku spojrzenia: je

li jedzenie

wskazuje dwóch ludzi, jeden z przepask

na oczach, to szympans zwykle wybiera
wskazówki tego bez przepaski.

Odczytywanie stanu umysłu innych istot pozwala na przewidywania.

Czy ze zdolno

ci do odczytywania stanu innych zrodziła si

samo

wiadomo

ść

Neurony lustrzane

U naczelnych i niektórych ptaków kora
czołowa przedruchowa jak i kora dolnej
cz

ęś

ci płata ciemieniowego zawiera

neurony aktywne zarówno w czasie
własnego działania jak i obserwacji
podobnego działania innych.

Prawdopodobne funkcje:

rozumienie intencji

: inne neurony reaguj

na „uchwy

i połó

” a inne na „uchwy

i zjedz”.

Empatia

: u ludzi przednia cz

ęść

wyspy i kora dolnoczołowa (IFC) reaguje

zarówno na emocje własne jak i obserwowane u ludzi, im silniejsze jest
poczucie empatii (kobiety!) tym silniej (Jabbi i inn, NeuroImage, 2006)

zyk

: IFC jest blisko obszaru Broca, rozumienie gestów i mowy mo

ze sob

powi

zane.

Teoria innych umysłów, autyzm

to uszkodzenie neuronów lustrzanych?

Gdzie dokładniej jest Ja?

Gdzie dok

adniej jest Ja

C.L. Heatherton

i inn, Medial prefrontal activity differentiates self from

close others. Social Cognitive & Affective Neuroscience 1, 18-25, 2006.

Oceny odnosz

ce si

do siebie i bliskich osób ró

w sposobie

aktywacji grzbietowej przy

rodkowej kory przedczołowej (

DMPFC

)

i przedniej cz

ęś

ci kory

zakr

tu obr

czy (

Reprezentacja
neuronalna „ja”
odró

nia si

reprezentacji innych,
chocia

jest podobna

do reprezentacji osób
bliskich.

„Ja” w relacji do innych
= rola społeczna.

Czy Ja jestem przyczyn

działania?

Czy Ja jestem przyczyn

dzia

ania

Farrer & Frith

, Experiencing Oneself vs Another Person as Being the

Cause of an Action: The Neural Correlates of the Experience of Agency
Neuroimage 15, 596, 2002.

wiadomo

ść

własnego działania (rysowania d

ojstikiem) zwi

zana jest z

aktywno

przedniej cz

ęś

ci wyspy (AIC), a

wiadomo

ść

uczestniczy si

biernie i inna osoba wykonuje ruchy z aktywacj

dolnej

kory ciemieniowej (

IPC

AIC

: integracja wielomodalnych

informacji zmysłowych zwi

zanych

z własnym wolicjonalnym
działaniem.

IPC

: reprezentacja ruchu w

układzie niezale

nym od własnego

poło

enia?

Empatia

Jackson

i inn, Neuroimage (2005)

ACC

gra rol

w analizie i zachowaniach zwi

zanych z unikaniem

bolesnych zdarze

, ł

c funkcje uwagi i oceny by okre

jak istotna

jest emocjonalna warto

ść

zdarzenia i jaki mu nada

priorytet. Kora

wyspy

AIC

otrzymuje informacje o sygnałach bólu monitoruj

fizjologiczny stan ciała;

ACC

AIC

reaguj

na cudzy jak i własny ból.

Ró

ne ‘Ja’ w mózgu

‘

’

w m

zgu

Northoff

i inn, Self-referential processing in our brain - a meta-analysis

of imaging studies on the self. Neuroimage 31, 440, 2006

CMS, Cortical Midline Structures

, korowe struktury przy

rodkowe, s

siedliskiem procesów odnosz

cych si

do „ja” w testach werbalnych,

przestrzennych, emocjonalnych, rozpoznawania twarzy.
Dobrze ukryte, rzadko ulegaj

uszkodzeniom, po

rednicz

komunikacji pomi

dzy układem limbicznym, pniem mózgu i kor

Proto-ja: ciało, autobiograficzne ja: pami

ęć

; społeczne ja: relacje.

Intencje w mózgu

Intencje w m

zgu

Hayens

i inn, Current Biology 2007: dostaniesz za chwil

dwie liczby,

esz je doda

lub od siebie odj

ąć

... a aktywno

ść

przy

rodkowej kory

czołowej mi poka

e, jakie s

Twoje intencje ...

Czy „Ja” podejmuje decyzje?

Czy

„

”

podejmuje decyzje

B. Libet

i inn. The Volitional Brain: Towards a

Neuroscience of Free Will. Imprint Academic 2000

Obserwacja potencjałów gotowo

ci RP

300 ms przed wra

eniem podj

cia

decyzji o naci

ciu przycisku,

najpierw s

plany ruchu, potem

decyzja a nie odwrotnie.

Czy wola ma prawo weta? W

tpliwe.

Trevarna & Miller

2002, inni.

wiadczenia z

TMS

: chocia

80%

wybiera stymulowan

, wybór

odczuwany jest jako „wolny”.

Klasyczne do

wiadczenia Libeta:

stymulacja palca odczuwana jest 500 ms
przed stymulacj

kory.

Neurofenomenologia

F. Varela

, hipoteza neurofenomenologii: fenomenologiczny opis

struktury do

wiadczenia i jego odpowiedniki w naukach poznawczych

wzajemnie si

precyzuj

(reciprocal constraints).

Neuronaln

podstaw

wiadczenia czasu s

rozległe synchronizacje

aktywnych obszarów mózgu. Wła

ciwym poziomem funkcjonalnym dla

prze

ywanego

wiadomie czasu jest ci

g kolejnych synchronizacji i

relaksacji. Przemijaj

ce w czasie zdarzenia reprezentowane s

w postaci

trajektorii w przestrzeni fazowej (stanów neuronalnych). Zale

pomi

dzy synchronizowanymi obszarami mózgu s

nieliniowe.

To wyja

nienie stosuje si

do czasowych obiektów (zdarze

) (warstwa 1).

Gł

bsze warstwy prze

ycia czasu ujawnia analiza fenomenologiczna:

odczuwany przepływ czasu (warstwa 2) i sama czasowo

ść

(warstwa 3),

w której osadzone jest doznanie przepływu czasu i zdarze

w czasie.

Te gł

bsze warstwy da si

wyja

odpowiednio przez tzw.

krajobrazy w przestrzeniach fazowych (2) oraz przez
otwarty charakter emocji i dyspozycji (3).

Dlaczego istniej

qualia?

Dlaczego istniej

quali

Wyobra

my sobie szczura w

chaj

cego jedzenie.

W ułamku sekundy musi zdecydowa

: je

ść

czy plu

•

szy i ostro

nie podgryza.

•

Kora smakowa wysyła

RFC

, pro

o komentarze.

•

Pami

ęć

jest rozproszona, skojarzenia szukane s

w całym mózgu.

•

RFC pojawia si

w pami

ci roboczej (

) na poziomie globalnej

dynamiki mózgu.

•

jest niewielka, mie

ci tylko kilka wzorców (7

2 u ludzi).

•

Powstaj

stany rezonansowe aktywuj

lady pami

ci.

•

Najsilniejszy dominuje: złe skojarzenia! trucizna! plu

•

Zaczyna si

silna reakcja fizjologiczna – postrzeganie słu

y działaniu

•

Stan epizodyczny

jest zapami

tywany w pami

ci długotrwałej.

•

Szczur ma ró

ne „odczucia” dla ró

nych smaków, lubi by

łaskotany.

Gdyby szczur miał zdolno

ść

mówienia, jak by opisał ten epizod?

•

Rezultaty procesów niesymbolicznych, ci

głych, np. rozró

niania

smaków, s

pami

tane i kojarzone z reakcjami organizmu: qualia!

Jeszcze o wra

eniach

Jeszcze o wra

eniach

Pami

ęć

trwała (

LTM

) jest ogromna, rz

du 10

synaps.

Pami

ęć

robocza (WM) jest aktualizacj

kilku stanów LTM,

zjawiskiem dynamicznym.

•

Adaptacyjny rezonans: wst

puj

ce (zmysły=>koncepcje) i zst

puj

(koncepcje=>zmysły) strumienie informacji tworz

samouzgodnione

rewerberacje, chwilowo istniej

ce stany mózgu/umysłu.

•

Stany rezonansowe s

“ubrane”: zawieraj

w sobie skojarzenia,

lady

pami

ci, działania, zawarte w jednym stanie – całkiem odmiennie ni

w przypadku abstrakcyjnych stanów rejestrów maszyny

Turinga

Co dzieje si

ze smakiem lodów?

Kubki smakowe dostarczaj

informacji przez cały czas;

mózg je przetwarza, ale qualia znikaj

po krótkim czasie.

Dlaczego? Pami

ęć

robocz

wypełnia wiele obiektów a je

li nie

ma w niej rezonansów z kor

smakow

to nie ma wra

enia.

Kiedy system ma wra

enia?

Kiedy system ma wra

enia

dy system zdolny do oceny swoich stanów pami

roboczej musi twierdzi

e ma wra

enia i jest ich

wiadomy!

Wystarcz

do tego mechanizmy skojarzeniowe.

Minimalne wymagania do zbudowania takiego systemu to:

•

Pami

ęć

Robocza (

), oparta na dynamicznym modelu

rekurencyjnej sieci neuronowej, powinna zawiera

informacj

pozwalaj

na odtworzenie stanu wszystkich podsystemów.

•

Pami

ęć

trwała, pozwalaj

ca na odtworzenie stanów pami

ci roboczej

•

Zdolno

ść

do rozró

nienia pomi

dzy ró

nymi typami zmieniaj

cych

w ci

gły sposób stanów

; „rozró

nienie" oznacza skojarzenie

z ró

nego rodzaju działaniami, symbolami, komentarzami.

•

Mechanizm aktywacji skojarze

zapami

tanych w strukturze trwałej

pami

ci, oraz dodawania takiej informacji do stanów

•

liwo

ść

aktywnego komentowania stanów

: słowa, działania.

•

Odró

nienie ‘ja’ i ‘reszta’, kategoryzacja warto

ci stanów WM z

punktu widzenia celów (prze

ycia) systemu.

•

Instynkty i nap

dy nadaj

ce ogóln

orientacj

systemowi.

Perspektywa wewn

trzna

Perspektywa wewn

trzna

Qualia musza istnie

w mózgopodobnych strukturach:

•

Wra

enia zale

żą

od działania mechanizmów poznawczych mózgu;

dlatego habituacja lub intensywna koncentracja usunie qualia,
nawet je

li informacja dost

pna jest niektórym obszarom mózgu.

•

Qualia wymagaj

odpowiedniej transformacji i interpretacji

dochodz

cych do mózgu informacji, np: segmentacji sceny

wzrokowej, co wida

wyra

nie w badaniach

lepoty na zmiany; bez

interpretacji nie ma wra

•

Za interpretacj

odpowiedzialna jest wtórna kora zmysłowa; lezje

zmieniaj

qualia, powoduj

c np.

asymboli

czuciow

, co

czuje

ale nie wiadomo co – wra

enie nie ma normalnych własno

(podobnie jest z emocjami, które s

trudniejsze do interpretacji).

•

Nie ma wra

enia bólu bez interpretacji sygnału bólu.

•

Wra

enia wzrokowe: wra

enie koloru wymaga okre

lonych stanów

obszarów V4 analizuj

cego kolory, uszkodzenia tego obszaru

powoduj

zanik wra

koloru, na jawie i w snach.

Pami

ęć

i wra

enia

Pami

ęć

i wra

enia

Pami

ęć

konieczna jest do interpretacji stanów mózgu:

•

Qualia powinny si

zmienia

pod wpływem

rodków wpływaj

cych

na pami

ęć

•

Trening percepcyjny wpływa na sposób odbierania wra

;

zapami

tanie nowych d

ków/smaków/obiektów zmienia qualia.

•

Nowe qualia pojawia

równie

w snach.

•

Dlaczego wi

zanie sznurówek nie ma smaku? Tylko pami

ęć

epizodyczna tworzy rezonanse, pami

ęć

proceduralna nie.

•

Przypadki złej lub nietypowej interpretacji informacji przez mózgi
prowadza do licznych dziwnych wra

i zachowa

, takich jak:

synestezje

– mieszanie si

ró

nych wra

zmysłowych;

lepowidzenie

– szcz

tkowe widzenie bez

wiadomo

ci;

jednostronne zaniedbanie, niezdolno

ść

do przypominania sobie i

ignorowanie połowy przestrzeni lub połowy swojego ciała;

dysmorfia ciała

– cierpienia z powodu posiadania ciała;

czyny fantomatyczne

kontrolowane przez lustrzane odbicia;

stany absorbcji,

urojenie Capgrasa

i wiele innych.

Czy jeste

my automatami?

Czy jeste

my automatami

Jeste

my mózgami a te nie działaj

jak automaty!

•

Mózg to maszyna, a wi

c „mnie” nie ma? Nie! Mózg to znacznie

cej ni

„ja”. To znacznie wi

cej ni

materia w nim zawarta!

•

Mózg jest substratem dla procesów umysłowych. To cała historia
gatunku i moja własna.

•

To nie ja, to zrobił mój mózg! Mózg podejmuje „nasze” decyzje, „ja”
je interpretuje (np. przeci

cie spoidła, lezje, jednostronne

zaniedbanie, hipnoza ...).

•

Tradycyjny punkt widzenia jest zupełnie niezrozumiały i niczego nie
wyja

nia.

•

Pozory myl

... ale mo

na si

zdeprogramowa

, np.

Susan

Blackmore

, co zast

puje poczucie ‘ja’?

•

Ochrona mózgów i ekologia umysłu jest najwa

niejsza.