296_834204_operator_sprzetu

Spis tre

1. Dane identyfikacyjne zawodu .............................................................

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach ...

1.2. Notka metodologiczna i autorzy ................................................

2. Opis zawodu ..........................................................................................

2.1. Synteza zawodu .......................................................................

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

powania

zawodu ....................................................................................

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia pracy,

zagro

enia, organizacja pracy) ................................................

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwska-

zania do wykonywania zawodu ................................................

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia pracy

w zawodzie ...............................................................................

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji

kompetencji ...............................................................................

2.7. Zadania zawodowe ...................................................................

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych.............................................. 10
2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi a poziomem

kwalifikacji w ERK/PRK ............................................................. 10

3. Opis kompetencji zawodowych .......................................................... 11

3.1. Przygotowywanie do pracy i eksploatacji maszyn i urz

dze

technicznych Kz1 ..................................................................... 11

3.2. Przygotowywanie i realizowanie robót ziemnych i budowla-

nych Kz2 .................................................................................. 12

3.3. Wykonywanie prac zwi

zanych z przygotowaniem i realizacj

robót drogowych Kz3 ................................................................ 13

3.4. Kompetencje społeczne KzS ................................................... 14

4. Profil kompetencji kluczowych ............................................................ 15

5. Słownik .................................................................................................. 16

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach:

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010):

834204 Operator sprz

tu ci

ęż

kiego

Grupa wielka 8 – Operatorzy i monterzy maszyn i urz

dze

(w Mi

dzynaro-

dowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 – poziom 3).

Grupa elementarna 8342 – Operatorzy sprz

tu do robót ziemnych i urz

dze

pokrewnych (w Mi

dzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów

ISCO-8 odpowiada grupie 8342 Earthmoving and Related Plant Operators).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ci (PKD 2007):

Sekcja F. Budownictwo, Dział 42.1. Roboty zwi

zane z budow

dróg ko-

łowych i szynowych, Dział 43.1. Rozbiórka i przygotowanie terenu pod
budow

. Sekcja B. Górnictwo i wydobywanie, Dział 05.2. Wydobywanie

gla brunatnego, Dział 08.1. Wydobywanie kamienia, piasku i gliny, Dział

08.92. Wydobywanie torfu. Uzasadnienie: Zawód wyst

puje zarówno

w budownictwie, jak i w górnictwie.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy

ródeł

(akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

dzynarodowe) oraz głównie wyników

bada

analitycznych na 15 stanowiskach pracy w 5 przedsi

biorstwach (

rednie

– 2, małe − 3, w tym produkcyjne − 1, produkcyjno-handlowe − 1, usługowe − 3),
przeprowadzonych w marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Andrzej Szkutnik – Wytwórnia Sprz

tu Komunikacyjnego PZL w

widniku,

•

Michał Pach – FUH GRYFPOL w Bardzicach,

•

Piotr Ziembicki – NOKU TOMRAD w Radomiu,

•

Tadeusz B

kała – Przedsi

biorstwo Wielobran

owe TECH-POL w Puła-

wach.

Ewaluatorzy:

•

Robert Kielar – ZUH TREBOR w Rogo

nie,

•

Henryk Grzesi

ski – Zespół Szkół nr 4 w Tomaszowie Lubelskim.

Recenzenci:

•

Dawid Łoboda – TRANSKOP w Zenonowie k. Kowali,

•

Zdzisław Dr

czkowski – MOTA ENGIL Central Europe S.A. w Lubartowie.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Operator sprz

tu ci

ęż

kiego wykonuje roboty ziemne, budowlane i drogowe,

steruj

c maszynami lub innymi urz

dzeniami mechanicznymi.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

powania zawodu

Zawód operator sprz

tu ci

ęż

kiego jest okre

leniem ogólnym dla operatorów

wielu ró

nych maszyn i urz

dze

, a co si

z tym wi

ąż

e – posiadaj

cych ró

uprawnienia operatorskie. Operator sprz

tu ci

ęż

kiego pracuje na budowach,

w terenie zamkni

tym lub otwartym, steruj

c maszyn

robocz

w ró

nych wa-

runkach terenowych i technologicznych w nast

puj

cych gał

ziach gospodarki:

budownictwo, kopalnictwo odkrywkowe i skalne. Maszyny i urz

dzenia tech-

niczne stosowane przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych wyst

pu-

w trzech grupach, a mianowicie: maszyny do robót ziemnych (koparki jedno-

naczyniowe, koparko-ładowarki, koparko-spycharki, koparki wielonaczyniowe,
koparki drenarskie, koparki wielonaczyniowe ła

cuchowe, spycharki, równiarki,

zgarniarki, ładowarki jednonaczyniowe, pogł

biarki jednoczerpakowe pływaj

ce, pogł

biarki wieloczerpakowe pływaj

ce, pogł

biarki ss

ródl

dowe,

palownice, kafary, młoty spalinowe, urz

dzenia wibracyjne do pogr

ąż

ania

i wyrywania, wiertnice do kotwi, wiertnice poziome z zasilaczem hydraulicznym,

widroustawiacze słupów, maszyny do czyszczenia i renowacji rowów meliora-

cyjnych);  maszyny  do  robót drogowych  (zespoły  maszyn  do  produkcji  miesza-
nek bitumicznych, maszyny do rozkładania mieszanek bitumicznych, skrapiarki
do  nawierzchni  bitumicznych,  repavery  i  remixery,  remontery  nawierzchni,
recyklery,  frezarki  do  nawierzchni  dróg,  maszyny  do  produkcji,  sortowania
i uszlachetniania  kruszyw,  zespoły  maszyn  do  produkcji  mieszanek  betono-
wych,  maszyny  do  stabilizacji  gruntów,  walce  drogowe,  od

nie

arki mecha-

niczne); maszyny ró

ne i inne urz

dzenia techniczne (wielozadaniowe no

niki

osprz

tów, wyładowarki wagonów, lokomotywki w

skotorowe, maszyny do

oczyszczania i izolacji ruroci

gów, betoniarki, pompy do mieszanki betonowej).

Wszystkie wymienione maszyny i urz

dzenia nale

y traktowa

jako odr

bne

stanowiska pracy operatora sprz

tu ci

ęż

kiego, natomiast grupy maszyn jako

obszary wyst

powania zawodu. Podstaw

prawn

, zgodnie z któr

operator

maszyn roboczych mo

e wykonywa

swój zawód po spełnieniu odpowiednich

warunków, s

aktualnie obowi

zuj

ce przepisy. Do obowi

zków operatora sprz

tu ci

ęż

kiego pracuj

cego w okre

lonych warunkach

rodowiskowych i technolo-

gicznych nale

y organizacja stanowiska pracy, wykonywanie obsługi technicznej

i przygotowywanie maszyn i urz

dze

technicznych do prac ziemnych i budowla-

nych, wykonywanie robót drogowych, ziemnych i budowlanych zgodnie z doku-
mentacj

i we współpracy z innymi maszynami, sterowanie i nadzorowanie pracy

linii technologicznych zespołów maszyn do produkcji mieszanek betonowych,
produkcji, sortowania i uszlachetniania kruszyw, mieszanek bitumicznych i in-

nych. Operator sprz

tu ci

ęż

kiego mo

e prowadzi

jednoosobow

działalno

ść

gospodarcz

po spełnieniu okre

lonych warunków prawnych.

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia

pracy, zagro

enia, organizacja pracy)

Operator mo

e pracowa

w bardzo ró

nych warunkach – najcz

ęś

ciej na

otwartej przestrzeni (na placu budowy), w sterowniach wytwórni mas asfaltowych
lub betonowych i w kabinach maszyn do robót ziemnych. Praca na placu budowy
jest szczególnie uci

ąż

liwa. Operator styka si

ze zmienn

, cz

sto zł

pogod

(upał, mróz, deszcz, wiatr), pyłem i kurzem, substancjami chemicznymi (

rodki do

produkcji betonu), wysokimi temperaturami (asfalt podczas rozkładania ma tem-
peratur

około 200ºC), hałasem miejscami przekraczaj

cym dopuszczalne nor-

my, wibracjami,

liskimi i niestabilnymi powierzchniami, ci

ęż

kimi przedmiotami

przenoszonymi na ró

nych wysoko

ciach. W czasie kontroli pracy zespołów

maszyn do produkcji mas betonowych lub zespołów maszyn do produkcji mas
bitumicznych operator mo

e porusza

na ró

nych poziomach, na du

ych

wysoko

ciach. Wej

cie na osi

gaj

wysoko

ść

30 m wie

żę

kafara jest dozwolo-

ne tylko z odpowiedni

asekuracj

. Operator cz

sto pracuje w

ród innych ci

ęż

kich urz

dze

i samochodów transportowych. Musi nieustannie zwraca

uwag

na ludzi znajduj

cych

w zasi

gu pracy jego maszyny. Zdarza si

swoje

obowi

zki wykonuje w warunkach wyj

tkowo trudnych i niebezpiecznych; w nocy,

we mgle, na

liskiej drodze. Prace drogowe i kolejowe wymagaj

zwykle du

ostro

ci i specjalnego zabezpieczenia (ta

my, bariery, sygnalizacja

wietlna

lub d

kowa) ze wzgl

du na towarzysz

cy im ruch poci

gów, samochodów

i osób. Operator nara

ony jest na przezi

bienia i choroby reumatyczne, czynniki

biologiczne, alergie, choroby układu kostno-stawowego, choroby wrzodowe spo-
wodowane stresem. Cz

sty kontakt z oparami asfaltu zawieraj

cymi czteroetylen

sprzyja zatruciom powoduj

cym nie

yt oskrzeli, a tak

e zachorowaniom na no-

wotwory. Najwi

kszym zagro

eniem w tym zawodzie s

jednak katastrofy bu-

dowlane i wypadki (uszkodzenia linii wysokiego napi

cia, kanalizacji, instalacji

gazowych, przewrócenie si

maszyn, spadanie z du

ej wysoko

ci ci

ęż

kich

przedmiotów, niewypały, pora

enia pr

dem, wtargni

cie wody itp.). Mog

one

powodowa

bardzo powa

ne obra

enia ciała, a nawet trwałe kalectwo lub

mier

. Organizacja robót zale

y od ich rodzaju, technologii i obszaru działania.

Czas pracy jest z reguły stały, zgodny z obowi

zuj

cymi przepisami. Na ruchli-

wych, w

złowych trasach komunikacyjnych lub gdy konieczne jest usuni

cie

awarii, operatorzy mog

pracowa

w nocy. Tempo robót zale

y tak

e od pory

roku i pogody (du

e nat

ęż

enie w ciepłych porach roku i zatrzymanie wielu robót

w temperaturze ni

szej ni

–20ºC). Operatorzy sprz

tu do robót ziemnych

pracuj

głównie w sezonie letnim, zima jest dla nich okresem urlopowym. Wy-

tkiem w tej dziedzinie jest operator od

nie

arki mechanicznej, który prac

wykonuje w miesi

cach zimowych. Jednym z najwa

niejszych elementów or-

ganizacji pracy w budownictwie jest zapewnienie bezpiecze

stwa pracowników

(ubrania robocze i ochronne, wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za ostrzega-
nie przy pracach drogowych i kolejowych) i osób postronnych (tablice ostrze-

gawcze oraz informacyjne, sygnalizacja

wietlna i znaki drogowe). Konieczne

jest tak

e odpowiednie oznaczenie i wydzielenie budowy z otaczaj

cej prze-

strzeni (ta

my, o

wietlone bariery, szczelne parkany) i nadzorowanie po godzi-

nach pracy (dozorca pilnuj

cy sprz

tu i materiałów oraz chroni

cy przed obec-

osób niepowołanych). Lokalizacje budów cz

sto zmieniaj

, co wy-

maga od operatora dyspozycyjno

ci, zgody na cz

ste zmiany miejsca pracy

poza stał

siedzib

firmy nawet przez kilka miesi

cy w sezonie. Operatorzy

ywaj

w pracy ubra

roboczych i ochronnych: kombinezonów ocieplanych

i przeciwdeszczowych z elementami odblaskowymi, r

kawic antywibracyjnych,

kasków ochronnych. Ze wzgl

du na ró

norodno

ść

maszyn i urz

dze

tech-

nicznych pod wzgl

dem ich budowy, obsługi, sterowania, współpracy z innymi

maszynami, technologii wykonywania robót oraz BHP podczas ich eksploatacji
bardzo wa

nym zadaniem operatora jest organizacja stanowiska pracy, na

któr

wpływaj

nast

puj

ce elementy (czynniki): posadowienie maszyny, loka-

lizacja maszyny w terenie, no

ść

gruntu, pochylenie terenu, stateczno

ść

maszyny, warunki atmosferyczne, pora roku, technika pracy.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Prac

operatora sprz

tu ci

ęż

kiego, zale

nie od rodzaju obsługiwanego

urz

dzenia, mo

na zaliczy

do ci

ęż

kiej. Operator powinien by

w pełni sprawny

fizycznie i ruchowo, do

ść

silny fizycznie, odporny psychicznie, gdy

jest nara-

ony na stres wynikaj

cy z du

ej odpowiedzialno

ci i zagro

enia wypadkami,

wytrzymały (praca w złych warunkach atmosferycznych, w przedłu

onym cza-

sie, w nocy). Powinien mie

sprawny układ kostno-stawowy (wibracje), odde-

chowy i krwiono

ny (rozkładanie asfaltu w wysokich temperaturach, kontakt

z jego szkodliwymi oparami zawieraj

cymi czteroetylen), dobr

koordynacj

wzrokowo-ruchow

, gdy

jego praca polega przede wszystkim na precyzyjnym

manipulowaniu ci

ęż

kimi maszynami. Przeciwwskazaniem do wykonywania

zawodu mog

zaburzenia równowagi i

wiadomo

ci (padaczka), wady

wzroku, których nie mo

na skorygowa

okularami, daltonizm, schorzenia słu-

chu, wady i choroby kr

gosłupa (praca siedz

ca), choroby serca i układu kr

enia, schorzenia układu oddechowego, alergie. O przydatno

ci do pracy na

konkretnym stanowisku decyduje lekarz, oceniaj

c stan zdrowia ka

dego kan-

dydata na podstawie bada

ogólnych, a w przypadku operatorów maszyn sa-

mojezdnych tak

e psychotechnicznych (okulistycznych, laryngologicznych,

neurologicznych), obowi

zuj

cych zawodowych kierowców.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie

Osoby u

ytkuj

ce sprz

t ci

ęż

ki to osoby pełnoletnie z wykształceniem zasad-

niczym zawodowym lub gimnazjalnym, podstawowym, po uko

czeniu kursu

kwalifikacyjnego, oraz posiadaj

ce prawo jazdy odpowiedniej kategorii, je

li ope-

rator obsługuje maszyny samojezdne wł

czaj

ce si

do ruchu drogowego (ko-

parki, zgarniarki, równiarki i in.). Maszyny robocze powinny by

obsługiwane

wył

cznie przez osoby, które uko

czyły szkolenie i uzyskały pozytywny wynik

sprawdzianu przeprowadzonego przez uprawnion

komisj

. Coraz cz

ęś

ciej przy-

datna staje si

umiej

tno

ść

obsługi komputera (wpisywanie danych i kontrolowa-

nie pracy sterowanych komputerowo wytwórni mas betonowych i asfaltowych).

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/

/walidacji kompetencji

Operator sprz

tu ci

ęż

kiego mo

e uzyska

uprawnienia operatora klasy III, II

lub I, w zale

ci od urz

dze

, w stosunku do których wymagane s

klasy

uprawnie

. Osoba, która posiada uprawnienia operatora klasy III, mo

e podwy

szy

swoje uprawnienia do klasy II dopiero po przepracowaniu jednego roku.

Uprawnienia klasy I mo

na uzyska

, posiadaj

c uprawnienia klasy II i dwuletni

praktyk

na tym stanowisku. Mo

na równie

awansowa

na stanowisko bryga-

dzisty, mistrza lub kierownika robót, przy czym na tym ostatnim stanowisku wy-
magane jest

rednie wykształcenie budowlane z uprawnieniami.

Warunkiem

awansu zawodowego jest ci

głe podnoszenie kwalifikacji oraz indywidualne

cechy i zdolno

ci pracownika. Operator sprz

tu ci

ęż

kiego mo

e doskonali

zawodowo, poprzez kształcenie w ró

nych formach, w zawodach z grupy 8342

Operatorzy sprz

tu do robót ziemnych i urz

dze

pokrewnych.

2.7. Zadania zawodowe

Z1.

Organizowanie stanowiska pracy maszyny w okre

lonych warunkach

rodowiskowych i technologicznych zgodnie z zasadami BHP, ochrony

ppo

., ergonomii, ochrony

rodowiska (niezb

dne kompetencje: Kz1,

Kz2, Kz3, KzS).

Z2.

Wykonywanie obsługi technicznej codziennej, handlowej i transportowej
(niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).

Z3.

Wykonywanie robót drogowych, ziemnych, budowlanych, steruj

c ma-

szyn

lub urz

dzeniem technicznym wg ustalonych procesów technolo-

gicznych (niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).

Z4.

Wykonywanie robót przygotowawczych i towarzysz

cych na terenie

budowy (niezb

dne kompetencje: Kz2, Kz3, KzS).

Z5.

Wykonywanie remontów nawierzchni drogowej (niezb

dne kompeten-

cje: Kz3, KzS).

Z6.

Przygotowywanie osprz

tu roboczego maszyny do okre

lonych prac

ziemnych i budowlanych (niezb

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z7.

Wykonywanie robót drogowych lub ziemnych we współpracy z innymi
maszynami (niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).

Z8.

Wykonywanie regulacji układów i elementów maszyn (niezb

dne kom-

petencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).

Z9.

Analizowanie dokumentacji budowy pod wzgl

dem uzbrojenia terenu,

technologii wykonania i harmonogramu realizacji prac budowlanych,
ziemnych, drogowych (niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

Z10. Prowadzenie dokumentacji eksploatacji maszyny (niezb

dne kompeten-

cje: Kz2, Kz3, KzS).

Z11. Sterowanie i nadzorowanie pracy linii technologicznych zespołów ma-

szyn do produkcji mieszanek betonowych; produkcji, sortowania i uszla-
chetniania kruszyw; produkcji mieszanek bitumicznych (niezb

dne kom-

petencje: Kz3, KzS).

Z12. Przygotowywanie zespołu maszyn do produkcji mieszanek betonowych,

mas bitumicznych, produkcji, sortowania i uszlachetniania kruszyw (nie-
zb

dne kompetencje: Kz3, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – Przygotowywanie do pracy i eksploatacji maszyn i urz

dze

technicz-

nych (potrzebne do wykonywania zada

: Z1, Z2, Z3, Z7, Z8, Z9).

Kz2 – Przygotowywanie i realizowanie robót ziemnych i budowlanych (po-

trzebne do wykonywania zada

: Z1, Z2, Z3, Z4, Z6, Z8, Z9, Z10).

Kz3 – Wykonywanie prac zwi

zanych z przygotowaniem i realizacj

robót dro-

gowych (potrzebne do wykonywania zada

: Z1, Z2, Z3, Z5, Z7, Z8, Z10,

Z11, Z12).

KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada

: Z1÷Z12).

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

w zawodzie su-

geruje si

wykorzysta

do opisu kwalifikacji na poziomie 3 wła

ciwym dla wy-

kształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifi-
kacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfika-
cji zawodów i specjalno

ci (grupa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ca zawód operatora sprz

tu ci

ęż

kiego:

1) w zakresie wiedzy: zna podstawowe fakty, zasady, procesy i poj

cia ogólne

w zawodzie operatora sprz

tu ci

ęż

kiego; zna i rozumie podstawowe fakty,

poj

cia i zale

ci w zawodzie oraz w szerszym zakresie elementarne

uwarunkowania prowadzonej działalno

ci w bran

y budowlanej;

2) w zakresie umiej

tno

ci: ma umiej

tno

ci wymagane do realizacji zada

i rozwi

zywania problemów zwi

zanych z przygotowywaniem sprz

tu ci

ęż

kiego do ró

norodnych robót drogowych, ziemnych i budowlanych oraz wy-

konywaniem ró

norodnych robót za pomoc

sprz

tu ci

ęż

kiego poprzez wy-

bieranie podstawowych metod, narz

dzi, materiałów i informacji; potrafi wy-

konywa

proste zadania według okre

lonej technologii w bardzo zmiennych

warunkach; umie rozwi

zywa

typowe problemy dotycz

ce współpracy w ze-

spole wieloosobowym, odbiera

i formułowa

wypowiedzi, tak

e bardzo pro-

ste wypowiedzi w j

zyku obcym.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych

w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z7, Z8, Z9 wymaga posiadania

kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. Przygotowywanie do pracy i eksploatacji maszyn

i urz

dze

technicznych

Kz1

Wiedza – zna i rozumie podstawowe
fakty, zasady, procesy, poj

cia ogólne

i zale

ci zwi

zane z przygotowa-

niem do pracy, eksploatacj

maszyny

i urz

dzenia technicznego z grupy

sprz

tu ci

ęż

kiego, w szczególno

ci zna:

–

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

., ergonomii, ochrony

rodo-

wiska w zakresie przygotowania
do pracy i eksploatacji maszyny
i urz

dzenia technicznego;

–

zasady post

powania w zakresie

udzielania pierwszej pomocy przed-
lekarskiej;

–

zasady bezpiecznej obsługi maszyn;

–

rodzaje dokumentów eksploatacyj-

nych maszyn i urz

dze

;

–

rodzaje, budow

, zasady działania

i zastosowania urz

dze

i maszyn

elektrycznych;

–

zasady u

ytkowania i obsługi

urz

dze

i maszyn elektrycznych;

–

rodzaje, budow

ogóln

i zasady

działania silników spalinowych;

–

rodzaje, budow

i zasady działania

hydraulicznych układów nap

do-

wych;

–

rodzaje i parametry techniczne ma-

szyn i urz

dze

technicznych;

–

budow

i działanie mechanizmów

osprz

tu roboczego, układów nap

dowych;

–

budow

i działanie kabin maszyn

roboczych;

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt pro-

ste zadania zwi

zane z przygotowa-

niem do pracy, eksploatacj

maszyny

i urz

dzenia technicznego z grupy

sprz

tu ci

ęż

kiego, w szczególno

potrafi:

–

przestrzega

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

., ergonomii,

rodowiska w zakresie przygoto-

wania do pracy i eksploatacji ma-
szyny i urz

dzenia technicznego;

–

udziela

pierwszej pomocy przedle-

karskiej w nagłych wypadkach;

–

wykonywa

obsług

techniczn

maszyn i urz

dze

technicznych;

–

wypełnia

ksi

ąż

maszyny bu-

dowlanej;

–

monitorowa

proces eksploatacji

maszyny i urz

dzenia technicznego;

–

odczytywa

wskazania urz

dze

kontrolno-pomiarowych w kabinie
maszyny;

–

wykonywa

podstawowe pomiary

wielko

ci fizycznych w układach hy-

draulicznych, w instalacji elektrycz-
nej, w układzie nap

dowym maszy-

ny i urz

dzenia technicznego;

–

wykonywa

regulacje oraz drobne

naprawy elementów i układów
w maszynie lub urz

dzeniu tech-

nicznym;

–

wymienia

osprz

t roboczy w ma-

szynie budowlanej zgodnie z doku-
mentacj

techniczno-ruchow

ma-

szyny;

–

budow

i zasady działania linii tech-

nologicznych  do  produkcji  miesza-
nek  bitumicznych,  mieszanek  beto-
nowych  oraz  do  produkcji,  sortowa-
nia i uszlachetniania kruszyw.

–

przygotowywa

lini

technologiczn

do okre

lonej pracy;

–

korzysta

z dokumentacji eksplo-

atacyjnej.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z6, Z7, Z8, Z9, Z10 wymaga

posiadania kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Przygotowywanie i realizowanie robót ziemnych

i budowlanych Kz2

Wiedza − zna i rozumie podstawowe
fakty, zasady, procesy, poj

cia ogólne

i zale

ci zwi

zane z przygotowa-

niem i realizacj

robót ziemnych i bu-

dowlanych, w szczególno

ci zna:

–

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

., ergonomii, ochrony

rodowi-

ska w zakresie wykonywania prac
zwi

zanych z realizacj

robót

ziemnych i budowlanych, stanowi-
skowe instrukcje BHP;

–

technologi

robót ziemnych, bu-

dowlanych, drogowych;

–

organizacj

placu budowy;

–

organizacj

stanowiska

pracy

maszyny;

–

technik

pracy osprz

tem robo-

czym;

–

wydajno

ść

pracy maszyny;

–

dokumentacj

budowy;

–

organizacj

robót ziemnych na

budowie (projekt organizacji robót
ziemnych, dokumentacja robót);

–

zagadnienia współpracy w zespole

maszyn.

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z realizacj

robót

ziemnych

budowlanych,

w szczególno

ci potrafi:

–

przestrzega

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

., ergonomii,

ochrony

rodowiska w zakresie

wykonywania prac zwi

zanych

z realizacj

robót ziemnych i bu-

dowlanych;

–

wykonywa

prac

maszynami

roboczymi na budowie w terenie
rozpoznanym pod wzgl

dem wa-

runków geologicznych i grunto-
wych przez inwestora lub praco-
dawc

;

–

wykonywa

prac

maszyn

robo-

w strefie niebezpiecznej w s

siedztwie podziemnych sieci (me-
diów) oraz napowietrznych linii
energetycznych;

–

organizowa

stanowisko

pracy

maszyny w istniej

cych warunkach

terenowych i technologicznych;

–

wykonywa

prac

maszyn

lub

urz

dzeniem technicznym, stosu-

c odpowiedni

technik

pracy;

–

oblicza

wydajno

ść

praktyczn

maszyny lub urz

dzenia technicz-

nego;

–

wykonywa

pomiary i obliczenia

robót ziemnych;

–

współpracowa

z innymi maszy-

nami podczas wykonywania robót
ziemnych i budowlanych;

–

okre

cechy fizyczne gruntu,

ść

gruntu, rozpoznawa

ka-

tegori

gruntu, okre

pochyle-

nie terenu, oblicza

bezpieczn

odległo

ść

maszyny od kraw

dzi

wykopu;

–

wykonywa

roboty przygotowawcze

i towarzysz

ce na terenie budowy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z7, Z8, Z10, Z11, Z12 wy-

maga posiadania kompetencji zawodowej Kz3.

3.3. Wykonywanie prac zwi

zanych z przygotowaniem

i realizacj

robót drogowych Kz3

Wiedza – zna i rozumie podstawowe
fakty, zasady, procesy, poj

cia ogólne

i zale

ci zwi

zane z przygotowa-

niem i realizacj

robót drogowych,

w szczególno

ci zna:

–

zasady i przepisy BHP, ochrony

ppo

., ergonomii, ochrony

rodo-

wiska w zakresie prac zwi

zanych

z realizacj

robót drogowych;

–

elementy składowe drogi;

–

budow

nawierzchni drogowej;

–

materiały do budowy nawierzchni

drogowych;

–

technologi

robót drogowych;

–

zasady zag

szczania statycznego

i wibracyjnego gruntu, asfaltu, kost-
ki brukowej, kamienia naturalnego;

–

budow

cznych urz

dze

dro-

gowych;

–

budow

zespołu maszyn do pro-

dukcji mas betonowych, mas bi-
tumicznych, sortowania i uszla-
chetniania kruszyw;

–

budow

maszyn do wykonywania

remontów nawierzchni drogowej
oraz utrzymania dróg;

–

przepisy

techniczno-budowlane

dotycz

ce dróg publicznych.

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z przygoto-

waniem i realizacj

robót drogowych,

w szczególno

ci potrafi:

–

przestrzega

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

., ergonomii,

ochrony

rodowiska w zakresie

wykonywania

prac

zwi

zanych

z realizacj

robót drogowych;

–

okre

współczynniki spulchnie-

nia i zag

szczenia gruntu;

–

rozpoznawa

rodzaj zag

szcza-

nego materiału;

–

posługiwa

cznymi urz

dze-

niami drogowymi;

–

oblicza

wydajno

ść

pracy maszy-

ny i urz

dzenia;

–

dobiera

typ maszyny do okre

lo-

nej roboty drogowej;

–

wykonywa

naprawy nawierzchni

drogowej;

–

rozpoznawa

materiały do budowy

nawierzchni drogowej;

–

wykonywa

roboty drogowe, ope-

ruj

c odpowiednim typem maszy-

ny w zale

ci od zastosowanej

technologii robót;

–

przygotowywa

lini

technologiczn

do produkcji wg zasad opracowa-
nych przez technologa do

okre

lonych prac;

–

sterowa

prac

linii technologicznej.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada

zawodo-

wych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.4. Kompetencje społeczne KzS:

–

ponosi odpowiedzialno

ść

za przygotowanie do pracy i eksploatacj

maszyn

i urz

dze

technicznych z danej grupy maszyn sprz

tu ci

ęż

kiego,

–

dostosowuje zachowanie do zmian w

rodowisku pracy maszyn i urz

dze

z danej grupy maszyn sprz

tu ci

ęż

kiego,

–

pracuje cz

ęś

ciowo samodzielnie i podejmuje współprac

w zorganizowa-

nych warunkach pracy maszyn i urz

dze

z grupy sprz

tu ci

ęż

kiego,

–

ocenia wpływ swoich działa

realizowanych w ramach współpracy zespoło-

wej na maszynach i urz

dzeniach z grupy sprz

tu ci

ęż

kiego i ponosi odpo-

wiedzialno

ść

za ich skutki.

4. Profil kompetencji kluczowych

Ocen

ci kompetencji kluczowych dla zawodu operatora sprz

tu ci

ęż

kiego przedstawia rys. 1.

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowane-

go w Mi

dzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych – projekt PIAAC

(OECD).

Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu

Umiejętności matematyczne

Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania

Sprawność motoryczna

Planowanie i organizowanie pracy

Wywieranie wpływu/przywództwo

Komunikacja ustna

Współpraca w zespole

Rozwiązywanie problemów

Serie1

Zbędne

Mało ważne

Ważne

Istotne

Bardzo ważne

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 834204 Operator sprz

tu ci

ęż

kiego

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

(zespół czynno

ci) wyodr

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ci o podobnym charakterze (zwi

zanych z wykonywan

funkcj

lub przedmiotem pracy) wymagaj

cych pogł

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

tno

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

nie okre-

lonym pocz

tku i ko

cu, wyodr

bniony ze wzgl

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ci zawodowych powi

zanych jednym

celem, ko

cy si

produktem, usług

lub decyzj

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

, odnosz

cych si

do dziedziny uczenia si

lub działalno-

ci zawodowej.

Umiej

tno

−

zdolno

ść

wykonywania zada

i rozwi

zywania problemów wła

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

lub działalno

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

tno

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

zawodowych wchodz

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

(zasób wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

gni

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

instytucj

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

liwiaj

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

efektów uczenia si

; stanowi

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

) oraz zapewnianiu ich jako

ci.