plik

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

lin

ftw

Vim – konkurent

prawie doskonały!

W poprzednim numerze poruszyliśmy temat jednego z dwóch najdoskonalszych edytorów tekstu –
Emacsa. W tym artykule zajmiemy się największym konkurentem Emacsa, którym niezaprzeczalnie jest
Vim. Od wielu lat trwa spór pomiędzy użytkownikami wspomnianych edytorów o doskonałość i przewagę
jednego nad drugim.

Łukasz Ciesielski

rudno jednak w sposób jednoznaczny okre-
ślić, który z nich jest bardziej funkcjonalny, czy
wszechstronny. Oczywistością jest, że zarówno
Emacs jak i Vim, poza niewątpliwymi zaletami

posiadają także pewne niedoskonałości. Skupmy się jednak
na bohaterze tytułowym. Drugie posiedzenie sądu w sprawie
o wieloplatformowość, użyteczność i otwartość rozbudowa-
nego kodu źródłowego – wymierzone przeciwko oskarżone-
mu Vim – czas zacząć!

Powiew przeszłości

Przede wszystkim historię tego programu należy rozpo-
cząć od pewnego faktu. Otóż Vim nie jest pomysłem no-
watorskim,  czy  raczej  przełomem.  Dlaczego?  Ponie-
waż  tak  naprawdę  edytor  taki  już  istniał  w  momencie
powstawania  Vima.  Zapewne  zastanawiacie  się  jak  to
możliwe  lub  jaka  intencja  przyświecała  autorowi  kiedy
tworzył to co już zostało stworzone? Aby poznać kom-
pletną  anatomię  drzewa  nie  wolno  zapominać  o  korze-
niach.  Podobnie  przedstawia  się  sprawa  interesującego
nas edytora. Czym więc jest Vim? Już sama nazwa wie-
le  tłumaczy,  ponieważ  w  rzeczywistości  składa  się  ona

z nazwy poprzednika stanowiącego swoisty fundament,
czyli Vi oraz angielskiego słowa improved oznaczające-
go rozbudowany.

Pierwowzór Vima został napisany przez Billa Joya,

natomiast jego nazwa swój rodowód zaczerpnęła od sło-
wa  visual.  To  właśnie  na  podwalinach  tego  programu
holenderski  programista  –  Bram  Moolenaar  –  postano-
wił napisać jeden z najlepszych edytorów tekstu. W ten
sposób  Vim  stał  się  rozbudowanym  i  wieloplatformo-
wym  oprogramowaniem.  Pierwsza  wersja  ujrzała  świa-
tło  dzienne  w  1991  roku.  Ciekawostką  jest  specyficzna
licencja, na podstawie której autor zdecydował się podzie-
lić swoim dziełem z innymi użytkownikami, czyli chari-
tyware. Podstawową cechą licencji jest kompatybilność
z  licencją  GPL.  Odmienność  jednak  najwidoczniejsza
jest  w  samych  założeniach  twórcy  Vima.  W  praktyce
oznacza  to  możliwość  nieodpłatnego  korzystania  z  do-
skonałego edytora tekstu. Autor zachęca jednak do prze-
kazywania  darowizn  na  cele  charytatywne,  np.  pomoc
ofiarom AIDS w Ugandzie.

Aktualna wersja Vima (7.2) jest rozwijana przez wie-

lu doskonałych programistów. Dbają oni, aby wprowa-

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

dzać  jak  najwięcej  poprawek  ułatwiających
korzystanie  z  programu,  pilnując  jednocze-
śnie,  aby  nie  zostały  zatracone  pozytywne
jego strony. Zanim przejdziemy do szczegó-
łowego  omawiania  Vima,  chciałbym  wspo-
mnieć  o  zaletach  tego  edytora.  Pierwszą
i  najważniejszą  jest  oczywiście  bardzo  wy-
soka  konfigurowalność.  Wszystko  zostało
jednak  zorganizowane  w  taki  sposób,  aby
nawet  początkujący  użytkownik  mógł  z  ła-
twością  przebrnąć  przez  proces  dostrajania
edytora do własnych potrzeb. Ponadto, Vim
został wyposażony w szereg dodatków, któ-
re  w  znacznym  stopniu  ułatwiają  nie  tylko
edycje dokumentów, ale pracę w ogóle. Za-
gadnieniem tym zajmiemy się jednak w dal-
szej  części  artykułu.  Bardzo  ważnym  za-
gadnieniem  jest  intuicyjność.  Choć  jest  to
pojęcie czysto abstrakcyjne, odgrywa czoło-
wą  rolę  podczas  użytkowania  danego  opro-
gramowania. W  grę  wchodzą  tu  wszelkiego
rodzaju  skróty  klawiaturowe,  umiejscowie-
nie  najczęściej  używanych  elementów,  na-
zewnictwo  dodatkowych  funkcji,  np.  szyb-
ciej  użytkownik  zapamięta  nazwę  save  niż
save-this-text-now.  Choć  podany  przykład
nie  jest  skomplikowany,  zdarzają  się  jed-
nak  nazwy,  z  którymi  prawdopodobnie  nie
mają  problemów  jedynie  ich  twórcy.  Nie
wolno  również  zapominać  o  dokumantacji.
Mało kto podczas wyboru edytora tekstu za-
stanawia  się  nad  tym  zagadnieniem.  Jest  to
niewybaczalny  błąd,  ponieważ  słaba  doku-
mentacja lub jej całkowity brak w przyszłości
zaowocują tym, że użytkownik będzie zmu-
szony poświęcić długie godziny na przeszuki-
wanie Internetu w celu uzyskania odpowiedzi
na nurtujące go pytania związane np. z kon-
figuracją. W przypadku Vima, podobnie jak
w przypadku Emacsa dokumentacja jest bar-
dzo rozbudowana. Co jest bardzo ważne, do-
stępna jest polska wersja dokumentacji, cho-
ciażby po wpisaniu w konsoli man vim.

Zatrybiły skróty

Każdy  edytor  tekstu  oferuje  własne  zesta-
wienia  skrótów  klawiaturowych.  Ich  zna-
jomość  stanowi  podstawę  obsługi  i  spraw-
nego  poruszania  się  po  tekście.  Również
funkcje posiadają najczęściej przypisane so-
bie  układy  klawiszy.  Zanim  jednak  przej-
dziemy  do  poznawania  poszczególnych
zestawów,  musimy  poznać  schemat  działa-
nia Vima. Przede wszystkim nie wolno za-
pomnieć,  że  jest  to  edytor  modularny,  co
oznacza,  że  potrafi  pracować  w  kilku  try-
bach.  Pewnie  zapytasz,  czym  są  te  tryby?
Trudno  to  wyjaśnić  w  sposób  przejrzysty.
Określając to w sposób najprostszy z możli-

wych, można powiedzieć, że dany tryb wa-
runkuje to, co użytkownik może w nim wy-
konać,  np.  jeden  będzie  służył  do  wpisy-
wania  tekstu,  natomiast  w  innym  wpisuje-
my polecenia, które mają zostać wykonane
przez program. Twórca programu wyróżnia
aż sześć podstawowych trybów pracy Vima
oraz pięć dodatkowych. W praktyce jednak
korzysta  się  najczęściej  z  trzech:  Normal,
Insert i Command Line lub Ex. Pierwszy ze
wspomnianych  jest  podstawowym  trybem,
który  uruchamia  się  wraz  z  programem.
Można  w  nim  wykonać  wszystkie  podsta-
wowe  polecenia  edytora.  Drugi  tryb  –  In-
sert mode – pozwala na wpisywanie tekstu
z  klawiatury  do  bufora.  To  właśnie  w  tym
trybie użytkownik może tworzyć tekst i do-
wolnie nim manipulować. Nazwa tego trybu
nie  jest  przypadkowa,  ponieważ  przełącza-
my się do niego wciskając właśnie klawisz
[Insert]. Aby opuścić tryb Insert korzystamy
z  klawisza  [Esc].  Trzeci  wspomniany  już
tryb,  Command  Line,  służy  do  wydawania
programowi  poleceń,  podobnie  jak  w  kon-
soli  systemowej.  Uogólniając,  tryby  moż-
na podzielić na wstawiania i poleceń. Tryb
wstawiania  został  jednak  rozdzielony  na

dwa rodzaje. Jednym z nich jest wspomnia-
ny już Insert mode, natomiast drugi to tzw.
Replace mode. Na czym polega różnica? Za-
sadniczo funkcja jaką spełniają oraz skróty
klawiaturowe  są  identyczne.  Różnice  moż-
na  jednak  dostrzec  podczas  wprowadzania
tekstu,  w  momencie  ,kiedy  kursor  znajdu-
je się wewnątrz danej linii. W trybie Insert
tekst  będzie  dodawany  do  już  istniejące-
go, powodując jego przesunięcie, natomiast
w trybie Replace stary tekst będzie podmie-
niany przez nowy, czyli istniejące znaki zo-
staną  podmienione  na  wprowadzane.  Aby
przejść do Replace wystarczy użyć klawisza
R  w  trybie  poleceń.  Powrót  do  Insert  mo-
de jest możliwy za pośrednictwem klawisza
[Insert]. Jak przejść do trybu poleceń? Moż-
na skorzystać z dwóch skrótów klawiaturo-
wych. Pierwszy to klawisz [Esc], natomiast
drugu to [Ctrl+c]. Pewnym problemem mo-
że  być  kompatybilność  Vima  z  Vi.  Jeżeli
w pliku konfiguracyjnym jest włączona taka
opcja, edytor nie będzie oferował możliwo-
ści poruszania się kursorem po tekście. Wy-
nika to z tego, że pierwowzór Vima nie da-
wał  takiej  możliwości.  Problem  ten  można
w prosty sposób rozwiązać. Wystarczy edy-

Listing 1.

Parametry przypisujące skrót klawiaturowy oraz kompilator do określonego typu plików – tu *.pas.

autocmd BufEnter *.pas imap <F6> <C-O>:!fpc

<CR>;

autocmd BufEnter *.pas map <F6> :!fpc

<CR>.

Listing 2.

Ustawienia pozwalające na sprawdzanie pisowni z uwzględnieniem języka polskiego.

set spelllang=pl;
map <silent><F7> :setlocal spell!<CR>;

imap <silent><F7> <ESC>:setlocal spell!<CR>i<right>.

Rysunek 1.

Ekran powitalny programu Vim w pełnej okazałości

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

tować  plik  ~/.vimrc  i  wpisać  set  nocompa-
tible  lub  set  nocp.  Po  ponownym  urucho-
mieniu  edytora  zostaną  wczytane  nowe
parametry. Konfiguracja taka pozwoli na po-
ruszanie się po tekście za pomocą strzałek,
a  także  klawiszy  [Home]  i  [End].  Drugim
trybem jest oczywiście tryb, w którym użyt-
kownik  wydaje  polecenia.  Po  przełączeniu
się  do  niego  można  korzystać  ze  wszyst-
kich  poleceń  służących  do  zarządzania  nie
tylko tekstem, ale także całym plikiem. Aby
wprowadzić  program  w  tryb  poleceń  nale-
ży  posłużyć  się  klawiszem  [Esc].  Czasami
zdarza się, że niezbędne będzie kilkukrotne
przyciśnięcie tego klawisza. Ma to związek
z  trybami  zagnieżdżonymi  i  program  musi
opuścić każdy z nich po kolei.

Poznaliśmy już tryby, czas więc przejść

do obsługi samego programu. Ponieważ są to
prymarne informacje, najsensowniej będzie
rozpocząć naukę od poruszania się po tekście.
Myślisz, że to proste? Nic bardziej mylnego.
Oczywiście, korzystając z Gvima można po-

sługiwać  się  myszą  komputerową.  Jaki  jed-
nak sens miałoby uczenie się tego, co jest dla
wszystkich jasne i zrozumiałe? Nie miałoby
żadnego sensu. Skupimy się więc na obsłudze
Vima  w  konsoli.  Po  uruchomieniu  edytora
bez środowiska graficznego okaże się, że nie
można korzystać z myszy. Niezbędna będzie
znajomość  skrótów  klawiaturowych.  Wspo-
mnieliśmy już o pewnej drobnej modyfikacji
pliku konfiguracyjnego, która umożliwia ko-
rzystanie  ze  strzałek  umieszczonych  na  kla-
wiaturze oraz klawiszy [Home] i [End]. Obec-
nie  każdy  system  zapewnia  już  możliwość
korzystania z tych klawiszy. Dawniej jednak
użytkownicy  musieli  posługiwać  się  kombi-
nacjami składającymi się z określonych liter
lub cyfr i klawiszy [Ctrl] oraz [Alt] (dawniej
[Meta]). Aby artykuł był kompletny, a cieka-
wość  Czytelnika  zaspokojona,  przyjrzymy
się tym skrótom bliżej. Czasem taki powiew
historii ma swój urok i duża część użytkow-
ników  korzysta  właśnie  z  tradycyjnych  ze-
stawień,  które  już  po  kilku  próbach  wydają

się być o wiele wygodniejsze. Do poruszania
się po tekście w pionie służą klawisze J (dół)
i  K  (góra),  natomiast  aby  przemieszczać  się
kursorem w linii, czyli w poziomie używamy
H  (lewo)  i  L  (prawo).  Jeżeli  przyjrzymy  się
ich ułożeniu na klawiaturze, spostrzeżemy, że
układ taki jest przemyślany i sensowny. Waż-
ną rzeczą, o której należy pamiętać jest wyj-
ście z trybu wprowadzania tekstu przed sto-
sowaniem tych klawiszy do poruszania się po
tekście  (klawisz  [Esc]).  Czasami  jednak  po-
ruszanie  się  po  długim  pliku  znak  po  znaku
jest uciążliwe, zwłaszcza jeśli np. musimy się
dostać do n-tego wyrazu, aby go zamienić na
inny.  Znacznie  wygodniej  jest  w  takim  wy-
padku przemieszczać się słowami. Aby prze-
skakiwać słowa do przodu korzystamy z kla-
wisza  W  (ang.  word),  natomiast  w  tył  poru-
szamy  się  klawiszem  B  (ang.  back  word).
Jest  to  bardzo  wygodny  i  przede  wszystkim
szybki sposób na pokonywanie długich frag-
mentów  tekstu.  Może  się  jednak  okazać,  że
w  przypadku  plików  wielostronicowych
i  ta  metoda  jest  zbyt  wolna.  Co  wtedy  ro-
bić? Przewijać tekst całymi ekranami. Dzię-
ki tej technice będziemy mogli przeskakiwać
naprawdę  duże  partie  tekstu.  Dzięki  skróto-
wi  [Ctrl+F]  (ang.  forward)  jesteśmy  w  sta-
nie  przełączać  kolejne  ekrany  w  przód,  na-
tomiast używając skrótu [Ctrl+B] (ang. bac-
kward) powracamy do wcześniejszych. A co
z  [Home]  i  [End]?  Ich  odpowiednikami  są
klawisze 0 oraz $ (czyli [Shift+4]). Pierwszy
z  nich  przenosi  na  początek  tekstu  lub  aka-
pitu, natomiast drugi analogicznie na koniec.
Istnieje  jednak  możliwość  przemieszczenia
się na początek np. akapitu, w miejsce znaj-
dujące się za pierwszą spacją lub tabulatorem.
Jest  to  polecenie  rzadziej  stosowane,  jednak
nadal  funkcjonujące.  Wystarczy  użyć  skrótu
[Shift+6]. Vim został napisany w dużej mie-
rze jako edytor programistyczny. Co za tym
idzie,  twórcy  zadbali  aby  było  to  wygodne
środowisko  pracy  dla  programistów.  Nawet
takie czynności jak poruszanie się po tekście
zostały odpowiednio wzbogacone przydatny-
mi dla nich funkcjami. Przykładem jest wy-
posażenie Vima w możliwość przeskakiwania
do linii kodu znajdujących się pod wskazany-
mi  numerami.  Ponieważ  edytor  ten  umożli-
wia także numerowanie poszczególnych linii,
sprawia  to,  że  programista  znając  położenia
interesujących go fragmentów pisanego kodu,
może w prosty sposób przemieszczać się po-
między nimi. Dzięki temu omija konieczność
przewijania całości. Proces ten nie jest skom-
plikowany i ogranicza się jedynie do podania
numeru  linii,  która  nas  interesuje  oraz  wci-
śnięcia kombinacji [Shift+G].

Tabela 1.

Skróty, których znajomość jest niezbędna do swobodnej pracy z programem.

Skrót

Działanie

H (analogicznie – strzałka w lewo)

Przesuwa kursor w lewą stronę

L (analogicznie – strzałka w prawo)

Przesuwa kursor w prawą stronę

K (analogicznie – strzałka do góry)

Przesuwa kursor do wyższej linii

J (analogicznie – strzałka w dół)

Przesuwa kursor do linii poniżej

0 (odpowiednik klawisza [Home])

Ustawia na początku akapitu lub strony

$ (odpowiednik klawisza [End])

Ustawia na końcu akapitu lub strony

[Esc]

Przełącza program w tryb poleceń

Przeskakuje o jedno słowo do przodu

Przeskakuje o jedno słowo wstecz

[Ctrl+F]

Pokazuje kolejny ekran

[Ctrl+B]

Pokazuje poprzedni ekran

X (odpowiednik klawisza [Delete])

Kasuje zaznaczone znaki lub znaki znajdujące się za
kursorem

[Shift+X] (odpowiednik klawisza [Backspace]) Kasuje znak poprzedzający kursor
DD

Kasuje cały wiersz

[D+$]

Kasuje wiersz od miejsca, w którym znajduje się kursor

[D+^]

Kasuje znaki od miejsca, w którym znajduje się kursor do
początku linii

Cofa wprowadzone zmiany

[Ctrl+R]

Ponawia cofnięte zmiany

Y (odpowiednik [Ctrl+C])

Kopiuje zaznaczenie

P (odpowiednik [Ctrl+V])

Wkleja zawartość rejestru

Zapisuje zmiany

Wymusza wykonanie polecenia

Wychodzi z programu

/ fraza

Wyszukuje frazę do przodu

? fraza

Wyszukuje frazę do tyłu

Przechodzi do kolejnej odnalezionej frazy

[Shift+N]

Przechodzi do wcześniej odnalezionej frazy

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

Kolejnym krokiem jest manipulowanie

zawartością pliku oraz samym plikiem. Mam
tu na myśli nie tylko takie operacje jak wy-
cinanie, wklejanie, czy kopiowanie fragmen-
tów tekstu, ale również otwieranie i zapisy-
wanie  plików.  Zacznijmy  jednak  od  edycji
danego  pliku,  np.  Test.txt.  Najczęściej  wy-
gląda to w taki sposób, że w konsoli urucha-
miamy program Vim wraz ze ścieżką do od-
powiedniego pliku, który chcemy edytować.
Istnieje jednak możliwość wczytania pliku do
programu bez konieczności ponownego uru-
chamiania.  Umożliwia  to  funkcja  find. Aby
przyspieszyć  wyszukiwanie  możemy  podać
kompletną ścieżkę do istniejącego pliku (lub
tworzonego). Jeżeli chcemy otworzyć (utwo-
rzyć) np. plik ~/Test.txt w trybie poleceń wpi-
sujemy

:find ~/Test.txt

. Może się jednak

zdarzyć,  że  operacja  zakończy  się  błędem,
a  edytor  poinformuje  o  konieczności  aktu-
alnej wersji innego, edytowanego wcześniej
pliku. Tu mamy dwie możliwości. Pierwsza
to zapisanie zmienionych danych i próba po-
nownego  otworzenia  pożądanego  pliku,  na-
tomiast  druga  to  tzw.  wymuszenie  na  pro-
gramie  danej  operacji.  Robimy  to  dodając
do  polecenia  znak  wykrzyknika.  Jeżeli  roz-
każemy Vimowi wykonanie polecenia

:find!

~/Test.txt

to bez względu na stan zapisu

otwartego aktualnie dokumentu, zostanie on
zamknięty,  natomiast  edytor  otworzy  wska-
zany przez nas dokument. Może się zdarzyć,
że nie będziemy chcieli zapisywać dopisane-
go fragmentu pliku, a chcielibyśmy wczytać
ponownie  jego  zawartość,  lub  mówiąc  pro-
ściej  odświeżyć  zawartość  bez  zapisywania
nowych  fragmentów.  Wpisujemy  w  trybie
poleceń

:edit

lub

:edit!

Skoro udało nam się edytować plik, zo-

baczmy co Vim potrafi zrobić z jego zawar-
tością. Poza pisaniem, wklejaniem i kopio-
waniem  tekstu,  najczęściej  wykonywaną
operacją jest kasowanie. Oczywiście może-
my korzystać z takich klawiszy jak [Delete]
i  [Backspace],  jednak  nie  są  to  standardo-
we skróty w przypadku Vima. Odpowiedni-
kiem [Delete] jest X, natomiast [Backspace]
zastępuje  [Shift+X].  Na  czym  więc  polega
różnica?  Otóż  pierwsze  ze  wspomnianych
działają w trybie wprowadzania tekstu. Aby
skasować  znaki  za  pomocą  standardowych
zestawień Vima musimy najpierw przejść do
trybu poleceń ([Esc]), ustawić kursor w od-
powiednim miejscu, a następnie skorzystać
z odpowiadającego naszym potrzebom skró-
tu. Twórcy programu zadbali o jego funkcjo-
nalność. Jeśli chcemy usunąć większą ilość
znaków, możemy to zrobić na kilka sposo-
bów. Dla skasowania np. 10 znaków w miej-

scu, w którym znajduje się kursor wpisuje-
my 10, a następnie korzystamy z odpowia-
dającego  nam  skrótu  (X  usunie  10  znaków
znajdujących  się  za  kursorem,  a  [Shift+X]
te które są przed kursorem). Jest to bardzo
dobra  funkcja,  jednak  w  przypadku  pracy
na  długich  tekstach  nieco  uciążliwa.  Trud-
no bowiem liczyć znaki, które chcielibyśmy
usunąć. Jeśli zależy nam na kasowaniu ca-
łych wierszy, to znacznie praktyczniejszym
poleceniem  jest  DD.  Wydane  w  trybie  po-
leceń  kasuje  cały  wiersz,  w  którym  znaj-
duje  się  kursor.  Istnieje  także  możliwość
usuwania  kilku  wierszy  jednocześnie.  Wy-
starczy  polecenie  DD  poprzedzić  liczbą
oznaczającą  ilość  wierszy.  To  jednak  nie
wszystko!  Ilość  dostępnych  poleceń  ofe-
rowanych przez Vima jest tak ogromna, że
trudno o wszystkich pamiętać. Bardzo przy-
datnym  poleceniem  jest  np.  zestawienie
[D+$]. Efektem jego działania jest usunięcie
tekstu od znaku, na którym znajduje się kur-
sor, aż do końca linii. Stosując [D+Shift+6],
możemy  skasować  tekst  od  danego  znaku
do  początku  linii.  A  co  jeżeli  się  pomyli-
my  i  chcemy  cofnąć  lub  ponowić  zmiany?
Każdy edytor tekstu  na  wysokim  poziomie
(a Vim do takich właśnie należy) oferuje takie
funkcje. Aby  cofnąć  wprowadzone  zmiany
używamy klawisza U (ang. undo), natomiast
jeżeli chcemy je ponowić [Ctrl+R] (ang. re-
do). Ogromnym plusem jest to, że zarówno
cofanie,  jak  i  przywracanie  może  być  wy-
konywane wielokrotnie. Oznacza to, że mo-
żemy  cofać  nie  tylko  ostatnie  zmiany,  ale
również te wcześniejsze. Identycznie wyglą-
da sytuacja przywracania. A co z kopiowa-
niem i wycinaniem? W przypadku Vima nie
mamy do czynienia z dobrze znanym każde-
mu schowkiem. Tutaj dane są umieszczane
w tzw. rejestrach, które w rzeczywistości są
równoznaczne  ze  schowkami.  Użytkownik
ma  do  dyspozycji  dwadzieścia  sześć  reje-
strów oznaczonych kolejno literami alfabetu
oraz jeden domyślny. Tak naprawdę jest ich
znacznie  więcej,  jednak  są  to  tzw.  rejestry
specjalnego  przeznaczenia,  których  raczej
nie  używamy.  Kopiowanie  nie  jest  już  tak
proste  jak  opisane  wyżej  operacje.  Istnie-
je kilka metod jednak najwygodniejszą jest
modyfikacja  pliku  konfiguracyjnego  w  ta-
ki sposób, aby możliwe było znane wszyst-
kim zaznaczanie z użyciem klawisza [Shift].
Na  początek  otwieramy  plik ~/.vimrc. Tam
dopisujemy  linię

set keymodel=startse-

l,stopsel

. Dzięki niej będziemy mogli za-

znaczać trzymając wciśnięty klawisz [Shift]
i posługując się strzałeczkami lub przedsta-
wionymi już w tekście skrótami alfanume-

rycznymi. Podczas zaznaczania zostaniemy
automatycznie przełączeni w tryb wizualny.
Jest to trzeci z trybów Vima. Po zaznacze-
niu  odpowiedniego  fragmentu,  co  nie  po-
winno  już  sprawiać  problemów  wciskamy
klawisz Y (pozostając w trybie wizualnym).
Nasz tekst znajduje się już w schowku. Aby
wkleić  go  w  odpowiednie  miejsce,  należy
ustawić  kursor,  a  następnie  trybie  poleceń
([Esc]) wcisnąć klawisz P (ang. paste). Go-
towe! Można również włączyć obsługę [Ctr-
l+C] i [Ctrl+P], czyli alternatywną metodę
kopiowania  i  wklejania.  Jednak  tradycyjny
sposób Vima daje użytkownikowi znacznie
większe możliwości, ponieważ podczas ko-
piowania  może  sam  kontrolować  do  jakie-
go rejestru i co jest kopiowane. Sprawia to,
że tak naprawdę można skopiować dwadzie-
ścia sześć fragmentów bez konieczności na-
tychmiastowego wklejania ich w obawie, że
kolejne kopiowania zamaże poprzednie. Je-
śli  chcemy  skopiować  tekst  do  pierwszego
rejestru,  czyli  oznaczonego  literą  a,  wyda-
jemy polecenie

i wciskamy klawisz Y. Po-

dobnie będzie wyglądać sytuacja z każdym
rejestrem.  Różnica  będzie  jedynie  w  poda-
wanej  nazwie.  Celowo  nie  wspominaliśmy
jeszcze o wycinaniu fragmentów tekstu. Ist-
nieje kilka sposobów na osiągniecie tego ce-
lu. Jednym z nich jest zaznaczenie fragmen-
tu,  następnie  skopiowanie  go  i  usunięcie.
W  ten  sposób  uzyskamy  efekt  identyczny
jak w przypadku typowego wycinania. Jeże-
li zależy nam, aby wycinany fragment zna-
lazł się w określonym rejestrze, możemy po-
służyć się poleceniem

, gdzie

jest nazwą

konkretnego rejestru, natomiast

usuwa

tekst po uprzednim przypisaniu go do okre-
ślonego schowka. Oczywiście tekst musi zo-
stać wcześniej zaznaczony.

Kiedy skończymy pracę z plikiem najczę-

ściej chcemy zapisać jej efekty. Vim oferuje
dwie możliwości zapisywania. Pierwszą jest
wyjście z trybu wprowadzania do trybu pole-
ceń ([Esc]) i wydanie polecenia

. Może się

jednak zdarzyć, że nasz edytor odmówi po-
słuszeństwa i ujrzymy komunikat o błędzie.
Najprawdopodobniej okaże się, że pracowa-
liśmy w nowym dokumencie i np. nie podali-
śmy jego nazwy i ścieżki (

:w ~/Test.txt

Jeżeli istnieje inna przyczyna, można wymu-
sić na Vimie zapisanie dokumentu stosując
znak wykrzyknika. Należy jednak przed każ-
dą tego typu operacją dokładnie zastanowić
się jaka była przyczyna wystąpienia ostrzeże-
nia. Z całą pewnością nie jest to metoda zale-
cana i bezpieczna.

W tym momencie nawet użytkownicy,

którzy spotkali się z Vimem pierwszy raz

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

są w stanie z niego korzystać. Wiemy czym
są tryby, potrafimy otwierać, zamykać i mo-
dyfikować zawartość plików. W dalszej czę-
ści artykułu zajmiemy się metodami prze-
szukiwania tekstu, a także nauczymy się jak
sprytnie można podmieniać jego określone
fragmenty. Jest to zagadnienie na tyle istot-
ne, że zasłużyło na umieszczenie go w od-
dzielnym akapicie.

Szukaj a znajdziesz

Trudno  wyobrazić  sobie  pracę  z  jakimkol-
wiek  tekstem  bez  możliwości  przeszukiwa-
nia treści, wyszukiwania określonych zwro-
tów  i  słów.  Mechanizm  ten  został  w  Vimie
bardzo  skrupulatnie  przemyślany  i  zaplano-
wany.  Twórcy  zadbali  o  dopracowanie  de-
tali  związanych  między  innymi  z  wyszuki-
waniem  i  zastępowaniem  wyrażeń.  Dzięki
temu edytor ten stał się potężnym konkuren-
tem dla dedykowanych środowisk programi-
stycznych, takich jak np. Eclipse czy Anjuta.
Vim został wyposażony w umiejętność ope-
rowania nie tylko na zwykłych fragmentach
tekstu, ale także na maskach, podobnych do
tych, które są dostępne w konsoli.

Jeżeli chcemy wyszukać jedynie jakiś

wyraz lub określone zestawienie wyrazowe,
wystarczy w trybie poleceń wpisać znak

a następnie poszukiwany tekst. Teraz wystar-
czy  zaakceptować  klawiszem  [Enter]  i  jeśli
Vim  odnajdzie  szukany  zestaw  zostanie  on
odpowiednio  oznaczony  i  wskazany  kurso-
rem.  W  tym  przypadku  przeszukiwanie  do-
kumentu  odbywa  się  w  kierunku  jego  koń-
ca. Warto  jednak  wspomnieć  w  jaki  sposób
możemy przeskakiwać do kolejnej pasującej
wartości, bez potrzeby ponownego wydawa-

nia polecenia. Recepta jest prosta. Aby prze-
nieść się do kolejnej pozycji, poruszając się
w kierunku końca pliku wystarczy użyć skró-
tu klawiaturowego N, natomiast w celu poru-
szania się ku początkowi [Shift+N]. Jeśli szu-
kany fragment tekstu znajduje się przed ak-
tualną pozycją kursora, zamiast

wydajemy

polecenie

, po czym wpisujemy pożądany

tekst. Dzięki temu Vim będzie przeszukiwał
plik wstecz. Metody te pozwalają na wygod-
ną pracę z programem. Jeżeli jednak zależy
nam na sprecyzowanym wyszukiwaniu, nie-
zbędne jest podanie dodatkowych parame-
trów. Są to tzw. wyrażenia regularne. Dzię-
ki nim edytor jest w stanie odnaleźć nie tylko
podane wyrażenia, ale również wszystkie po-
krewne, które spełniają podane warunki.

Czym jest wyrażenie regularne? Uogól-

niając, najczęściej jest to ciąg znaków okre-
ślający, że inne ciągi znaków spełniają jego
założenia. Najprymitywniejszą formą takie-
go ciągu jest oczywiście pojedynczy wyraz,
który  sam  w  sobie  stanowi  określony  ze-
staw. Dla słowa Linux, jedynym pasującym
ciągiem  będzie  Linux.  W  ten  sam  sposób
Vim  będzie  analizował  każdy  inny  wyraz,
podany  jako  ciąg  do  wyszukania.  Można
jednak  uściślić  parametry  przeszukiwania
tekstu.  Najpopularniejszymi  parametrami
są gwiazdka, znak zapytania oraz znak plus.
Choć  wygląda  to  na  bardzo  skomplikowa-
ne, w rzeczywistości takie nie jest. Mijałoby
się to z celem developerów, ponieważ celem
który  im  przyświecał  było  właśnie  uprosz-
czenie pracy z tekstem. Zaczniemy od zna-
ku  gwiazdki  zestawionego  z  danym  cią-
giem. Jeśli umieścimy go np. za literą a (

okaże się, że Vim odnajdzie wszystkie ciągi

rozpoczynające się tym znakiem. Będzie to
zarówno pojedyncza litera a, jak i ananas.
Istnieje również możliwość łączenia kilku
parametrów w jednym poleceniu. Dla zesta-
wienia

r*z

, wynikiem będą wszystkie lite-

ry z oraz rz danego ciągu. Znacznie prościej
wygląda sytuacja z pytajnikiem. Dla zesta-
wienia

mż?awka

zostaną znalezione zarówno

wyraz mżawka, jak i ciąg, w którym znajdu-
je się zbiór awka, np. ławka. W ten sposób
możemy  wyszukać  określone  zbitki  zbiory
znaków.  Czasem  jednak  jeden  parametr  to
zbyt  mało  i  niezbędne  jest  dołączenie  ko-
lejnych.  Do  tego  właśnie  służy  trzecie  ze
wspomnianych  wyrażeń  regularnych,  czyli
znak plusa. Jak łatwo się domyśleć powodu-
je on połączenie minimum dwóch ciągów, w
taki sposób, aby uściślić krąg odnalezionych
elementów. Dla zbioru aaaabbcc aacc aab-
bcc warunek wyszukiwania aa+bbcc zosta-
nie spełniony jedynie dla pierwszego i ostat-
niego ciągu. A gdybyśmy chcieli znaleźć je-
den z dwóch ciągów spełniających określo-
ny warunek? Możemy posłużyć się znakiem
| ([Shift+\]). Oznacza on, że Vim ma odna-
leźć  wyraz  stojący  przed  nim  lub  za  nim.
Bardzo  interesujący  efekt  daje  wyszuki-
wanie z użyciem nawiasów kwadratowych.
Określają one pewną klasę, na bazie której
znajdowane  są  określone  znaki. W  klasach
takich litera lub cyfra określają same siebie,
natomiast minus oznacza zakres całej opera-
cji. Przykładem może być

[a-d]

oznaczają-

cy, że szukany znak musi mieścić się w ra-
mach zakresu od a do d, czyli może to być
zarówno a jak i b, c i d. Aby Emacs odnalazł
znak minusa, należy umieścić go na począt-
ku definiowanej klasy. Dzięki zastosowaniu
tej metody możemy np. odnaleźć wszyst-
kie samogłoski w tekście. Wystarczy jedy-
nie prosty zapis

[aeiouyAEIOUY]

. W podob-

ny sposób użytkownik jest w stanie wyszu-
kać niemal każde interesujące go zestawie-
nie znaków. Gdybyśmy chcieli odnaleźć ja-
kiś znak z konkretnego przedziału, do tego
jeszcze dodać znak minusa oraz samogłoski
A i U pisane wielką literą, możemy dokonać
tego za pomocą jednej, nieskomplikowanej
definicji. Zaczynamy oczywiście od znaku
minusa, następnie określamy pozostałe za-
kresy. W gotowej postaci powinno to wyglą-
dać tak:

[-f-nAU]

. Efektem końcowym tej

klasy  będzie  znak  minusa  wraz  z  dowolną
literą z przedziału od f do n i duża litera A
lub U. Gdybyśmy jednak chcieli zanegować
określone  znaki,  posługujemy  się  znakiem
^, wstawiając go przed zbiór przeznaczony
do wykluczenia. W ten oto sposób jesteśmy
w  stanie  wyeliminować  z  wyszukiwania

Rysunek 2.

Vim po zastosowaniu wybranego schematu kolorów (tu: impact)

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

styczeń 2009

Dla początkujących

Vim – konkurent prawie doskonały!

www.lpmagazine.org

np. wszystkie samogłoski (

[^aeiouyAEIO-

UY]

). Dla wyrażeń skomplikowanych bar-

dzo przydatne okazują się nawiasy okrągłe.
Ich zadaniem jest zespolenie w jedną całość
określonych fragmentów danego polecenia.
Doskonale komponują się z omówionymi
wcześniej wyrażeniami regularnymi np. +.
Jeżeli napiszemy

(abcd)+

, Emacs odnajdzie

wszystkie ciągi abcd, abcdabcd itd.

Nie wspomnieliśmy jeszcze o trzech

godnych uwagi funkcjach. Bardzo często
niezwykle przydatne są nawiasy klamrowe.
Podobnie jak nawiasy kwadratowe, również
określają zbiór. Różnica polega na tych, że
na zewnątrz, czyli poza nawiasem występu-
je zawsze dodatkowy parametr, np. wyraże-
nie

a{5-10}

zaowocuje tym, że litera a zo-

stanie odnaleziona tylko wtedy, jeżeli bę-
dzie powtórzona od 5 do 10 razy. A co, jeśli
interesuje nas konkretny znak, ale jedynie
w momencie, jeśli znajduje się on na począt-
ku linii? I na to znajdzie się rada. Wystarczy,
że przed poszukiwanym znakiem wstawimy
znany nam już

, czyli tzw. daszek. Dla wy-

rażenia

^lucas

, zostaną odnalezione słowa

lucas, ale tylko te, które znajdują się na po-
czątku linii. Analogicznie przeciwnym para-
metrem jest znaczek

, czyli dolar.

Poznaliśmy najpopularniejsze metody wy-

szukiwania w Vimie. Oczywiście bardzo czę-
sto łączy się je w celu uzyskania lepszej efek-
tywności i precyzyjności. Dla początkujących
użytkowników, z całą pewnością wystarczą
przedstawione powyżej.

Wszystko po swojemu

Po zainstalowaniu Vima jest on już w pew-
nym  stopniu  skonfigurowany.  To  jednak
żadna  przyjemność  korzystać  z  gotow-
ców,  które  nie  zawsze  rozumiemy.  Naj-
lepszą  konfiguracją  programu  jest  ta,  któ-
rą sami stworzymy, ponieważ dopasuje ona
edytor do naszych potrzeb, np. ustawi kolo-
rowanie dla języka programowania, którego
używamy. Najlepszym pomysłem jest stwo-
rzenie katalogu Vim w katalogu domowym.
Dzięki  temu  zachowamy  większy  porzą-
dek,  ponieważ  wszystkie  dodatkowe  pliki
będą umieszczone w jednym miejscu. Dla-
czego jest to takie ważne? Ponieważ dla Vi-
ma  stworzono  mnóstwo  rozmaitych  dodat-
ków,  w  które  po  pewnym  czasie  zapewne
każdy  będzie  chciał  wyposażyć  swój  edy-
tor.  Doskonałym  przykładem  jest  cvim,  ale
o  tym  za  chwilę.  Wróćmy  jednak  do  na-
szego  pliku  konfiguracyjnego.  Kiedy  ma-
my  już  odpowiedni  katalog,  tworzymy  no-
wy plik – vimrc. To właśnie w nim znajdują
się  wszystkie  ustawienia  dotyczące  wyglą-

du i działania programu. Aby lepiej zrozu-
mieć w jaki sposób można samemu skonfi-
gurować Vima, omówimy przykładowy plik
konfiguracyjny.

Na początek warto wyłączyć kompa-

tybilność  ze  starszym  edytorem  Vi.  Dzię-
ki  temu  uzyskamy  kilka  bardzo  przydat-
nych funkcji, takich jak chociażby porusza-
nie  się  po  tekście  za  pomocą  kursora. Aby
tego  dokonać,  wystarczy  w  pliku  konfigu-
racyjnym  dopisać

set nocompatible

. Te-

raz  najważniejsza  część  dla  każdego  pro-
gramisty.  Ustawimy  kolorowanie  skład-
ni  kodu  (bez  tego  trudno  mówić  o  jakim-
kolwiek komforcie podczas pisania progra-
mów) oraz skróty pozwalające na zapisywa-
nie i kompilowanie kodu za pomocą dwóch
klawiszy. Zanim jednak przypiszemy okre-
ślony zestaw kolorów, należy włączyć opcję
syntax  on,  dzięki  której  operacja  ta  będzie
możliwa. Zestawienie zawierające informa-
cje  o  kolorach  zawsze  zapisane  jest  w  od-
dzielnym pliku z rozszerzeniem *.vim. Na-
szym  zadaniem  jest  jedynie  umieszczenie
takiego  gotowca  w  katalogach  programu,
np.  /usr/share/vim/vim71/colors.  Po  zain-
stalowaniu Vima,  w  katalogu  tym  znajduje
się kilka ciekawych propozycji koloryzują-
cych  składnię.  Warto  poeksperymentować
i wybrać ten, który nam najlepiej odpowia-
da i przede wszystkim najmniej męczy na-
sze oczy. Do przypisania danego tematu słu-
ży  polecenie:

colorscheme impact

, gdzie

impact

jest przykładem gotowego motywu.

Warto również wspomnieć o możliwości pa-
rowania nawiasów, czyli podświetlania np.
otwierającego podczas pisania zamykające-
go. Efekt ten (bardzo pomocny) uzyskamy
dopisując do ~/.vimrc linię

set showmatch

I gotowe! Od tej pory Vim jest prawie przy-
gotowany  do  programowania.  Dlaczego
prawie?  Ponieważ  w  tym  momencie,  aby
skompilować  program  będziemy  musie-
li wpisywać niewygodne polecenia. Można
jednak temu zaradzić. Jeżeli chcemy kompi-
lować kod napisany w Pascalu, dopisujemy
dwie  linie,  które  określają  typ  pliku,  kom-
pilator  oraz  skrót,  którego  będziemy  uży-
wać  (Listing.  1). Teraz  wystarczy  nacisnąć
klawisz  [F6]  aby  Vim  uruchomił  kompila-
tor  dla  Pascala.  W  identyczny  sposób  mo-
żemy  przypisać  skróty  dla  innych  języków
programowania. A w jaki sposób przypisać
skrót  np.  [F2]  zapisujący  zmiany  w  pliku?
Właściwie  jest  to  okrojona  wersja  polece-
nia, które zostało użyte w powyższym przy-
kładzie. W pliku konfiguracyjnym dopisuje-
my

imap <F2> <C-O>:w<CR>

oraz

map <F2>

:w<CR>

. Analogicznie do tego przykładu

można utworzyć mnóstwo innych użytecz-
nych skrótów, w zależności od tego jakie są
najczęściej wykorzystywane.

Na zakończenie skonfigurujemy opcje,

pozwalające  na  sprawdzanie  pisowni.  Zanim
jednak  do  tego  przejdziemy  należy  zainsta-
lować  pakiet  vim-spellfiles-pl,  który  powi-
nien  znajdować  się  w  większości  dystrybu-
cji. W pliku ~/.vimrc wskazujemy język, któ-
ry  ma  zostać  uwzględniony  podczas  spraw-
dzania oraz skrót uruchamiający sprawdzają-
cy skrypt (Listing. 2).

Vim jest już gotowy do pracy. Aby wczy-

tać nowy plik konfiguracyjny, należy urucho-
mić program z opcją

-u

, podając po niej ścież-

kę  do  nowych  ustawień.  Oczywiście  moż-
liwości  manipulacji  konfiguracją  edytora  są
ogromne.  Setki  dodatków  znajdujących  się
w  Internecie  (np.  http://www.vim.org/scripts/
index.php) sprawiają, że Vim jest pretenden-
tem do zajęcia pierwszego miejsca na arenie
najlepszych edytorów na świecie.

Wyrok

Vim  jest  doskonały  rozwiązanie  dla  osób,
które  wymagają  od  swojego  edytora,  aby
pracował na najwyższych obrotach nie tracąc
przy  tym  na  funkcjonalności.  Każda  osoba
zajmująca się programowaniem już po krót-
kim użytkowaniu zauważy zalety i olbrzymi
potencjał tego programu. Nie jest to co praw-
da  środowisko  programistyczne,  jednak  po
niewielkich  modyfikacjach  pliku  konfigura-
cyjnego,  doskonale  może  je  zastąpić.  Do-
datkowym atutem Vima jest jego konfiguro-
walność. To ona sprawia, że popularność te-
go edytora nieustannie rośnie. Jedynym pro-
gramem tego typu, który może zagrozić Vi-
mowi, jest Emacs. Trudno rozstrzygnąć, któ-
ry  z  nich  jest  lepszy,  czy  wygodniejszy.  Są
to  dwa  całkowicie  odmienne  edytory,  ofe-
rujące jednak te same możliwość. Nie nale-
ży rezygnować z chęci poznawania nowego,
na  rzecz  pamięciożernych  i  wolnych  środo-
wisk programistycznych. Nauka obsługi Vi-
ma  lub  Emacsa  z  całą  pewnością  zaowocu-
je w przyszłości. Zapoznaj się z tymi edyto-
rami – warto!

Autor jest dziennikarzem, którego pasją sta-
ło się programowanie (C/C++, Java, Pascal,
Qt, Gtk+) oraz systemy spod znaku pingwi-
na (Slackware, Debian).
Kontakt z autorem:
lucas.ciesielski@gmail.com

O autorze