EWIDENCJA OPERACJI GOSPODARCZYCH
Definicja i klasyfikacja operacji gospodarczych
Ruch okrężny środków w przedsiębiorstwie
Zdarzenia gospodarcze, które wywołują określone zmiany w stanie i strukturze
posiadanych środków majątkowych oraz w źródłach ich finansowania. nazywa się
operacjami gospodarczymi. Każda operacja gospodarcza posiada cztery jednocześnie
występujące cech:
1.
wyrażona jest wartościowo,
2.
dokonuje się pomiędzy dwoma podmiotami (stronami),
3.
przynajmniej jedna ze stron operacji gospodarczej dotyczy danego przedsiębiorstwa
i dzięki temu rozpatrywanie operacji odbywa się zawsze z punktu widzenia jej
skutków dla firmy,
4.
powoduje dwie jednoczesne i równe co do wartości lecz przeciwne co do kierunków
zmiany.
Klasyfikacja operacji gospodarczych:
• według fazy procesu gospodarczego:
-
operacje zaopatrzenia,
-
operacje produkcji,
-
operacje sprzedaży,
-
operacje obsługi zadłużenia,
Faza pozyskiwania
ź
ródeł finansowania
Faza inwestowania
pozyskanych środków
Faza przemiany
aktywów
Faza zbycia
aktywów (usług)
Faza windykacji
ś
rodków pieniężnych
Faza obsługi źródeł
finansowania
• według zasięgu:
-
wewnętrzne - obie strony operacji wchodzą w skład przedsiębiorstwa,
-
zewnętrzne – jedna ze stron jest innym przedsiębiorstwem lub osobą trzecią z
szeroko pojętego otoczenia firmy,
• według wpływu firmy na zajście operacji:
-
świadome i celowe,
-
świadome i niecelowe,
-
przypadkowe,
• według częstotliwości operacji:
-
jednokrotne – występują bardzo rzadko np. zakup środka trwałego,
-
okresowe – występują z określoną, regularną częstotliwością np. amortyzacja śr.
trwałego,
-
procesowe – występują często lecz nieregularnie np. naprawy środka trwałego,
• według wpływu na składniki bilansu:
1.
operacje typu I
2.
operacje typu II
3.
operacje typu III
4.
operacje typu IV
AKTYWA - OPERACJA
PASYWA - OPERACJA
=
AKTYWA + OPERACJA
PASYWA + OPERACJA
=
AKTYWA
PASYWA + OPERACJA - OPERACJA
=
AKTYWA + OPERACJA - OPERACJA
PASYWA
=
Dowody księgowe i ich obieg w przedsiębiorstwie
Ewidencja wielkiej liczby szybko zachodzących operacji wymaga właściwego ich
pomiaru i udokumentowania. W rachunkowości obowiązuje rygorystycznie
przestrzegana zasada ścisłego dokumentowania każdej operacji gospodarczej.
W myśl art. 21 UOR dowód księgowy powinien zawierać co najmniej następujące
informacje:
1.
określenie rodzaju dowodu,
2.
numer identyfikacyjny dowodu,
3.
określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
4.
opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach
naturalnych,
5.
datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę
sporządzenia dowodu,
6.
podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki
majątkowe,
7.
stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach
rachunkowych przez wskazanie miesiąca księgowania oraz - o ile nie wynika to z
techniki dokonywania zapisów - sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych
wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za te wskazania.
Klasyfikacja dowodów księgowych:
1. według kryterium podstawy sporządzenia:
• źródłowe (pierwotne),
• wtórne,
2. według źródła i przeznaczenia:
• zewnętrzne obce,
• zewnętrzne własne,
• wewnętrzne,
3. wg innych kryteriów:
• zbiorcze,
• korygujące poprzednie zapisy,
• zastępcze,
• rozliczeniowe.
Przy nanoszeniu poprawek na dowody księgowe, powinno się utrzymywać:
• czytelność skreślonych wyrażeń lub liczb,
• wpisanie treści poprawnej,
• wpisanie daty poprawki,
• złożenie podpisu osoby do tego upoważnionej.
W ramach postępowania z dowodami księgowymi wyróżnia się trzy podstawowe fazy:
1. kontrolę wewnętrzną dowodów księgowych,
2. segregowanie (grupowanie) i numerowanie dowodów,
3. ewidencjonowanie dowodów księgowych (operacji gospodarczych),
4. archiwowanie dokumentów księgowych.
Przez obieg dokumentów należy rozumieć ich przechodzenie przez różne komórki
organizacyjne przedsiębiorstwa od momentu ich wpływu lub sporządzenia do momentu
złożenia dokumentów w archiwum. Obieg dokumentów powinien:
-
odpowiadać wymogom rachunkowości i strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa,
co stwarza szanse eliminowania zbędnych dróg i przyczynia się do oszczędności
czasu, sił i środków,
-
zapewniać terminowe i równomierne docieranie kompletnej dokumentacji do
działów księgowości,
-
umożliwiać łatwe znalezienie (identyfikację) dowodu w każdej fazie obiegu
dokumentów.
Dowód księgowy, powinien podlegać kontroli pod względem:
1.
legalności,
2.
gospodarności,
3.
wiarygodności,
4.
kompletności,
5.
zgodności arytmetycznej,
6.
prawidłowości ujęcia w księgach rachunkowych.
Konta księgowe
Budowa konta księgowego
Zapis księgowy na koncie składa się z następujących elementów:
1.
daty dokonania zapisu,
2.
określenia rodzaju i numeru identyfikacyjnego dowodu księgowego stanowiącego
podstawę zapisu oraz jego daty, jeżeli różni się od daty księgowania,
3.
zrozumiałego opisu rejestrowanej operacji gospodarczej lub kodu zapisu zgodnego z
określonym w polityce rachunkowości spisem skrótów,
4.
kwoty równej wartości rejestrowanej operacji,
5.
oznaczenia kont, których zapis dotyczy.
Klasyfikacja kont księgowych wg rodzajów mierzonych kategorii:
1.
konta bilansowe
-
aktywów,
-
pasywów,
-
dwusaldowe,
405/03
Usługi obce – opłaty telekomunikacyjne
SpDt. 1000,00
1. 300,00
3. 30,00
5. 60,00
2. 150,00
4. 200,00
ONDt. 1 650,00
ONCt. 90,00
SkDt. 1 560,00
Symbol (numer) konta
Nazwa konta
Strona „Ma”
(„Credit”) konta
Strona „Winien”
(„Debet”) konta
Obroty narastająco
Saldo końcowe
Saldo
początkowe
Zapisy księgowe:
-
zapisać na dobro
konta,
-
uznać konto,
-
kredytować konto
Zapisy księgowe:
-
zapisać w ciężar konta,
-
obciążyć konto,
-
debetować konto
2.
konta wynikowe
-
kosztów,
-
przychodów
-
dwusaldowe,
3.
konta pozabilansowe.
Tworzenie i funkcjonowanie kont bilansowych
AKTYWA
PASYWA
Środki trwałe
Kapitał podstawowy
Rozrachunki z
odbiorcami i
dostawcami
Konta bilansowe aktywów
Konta bilansowe
dwusaldowe
Konta bilansowe pasywów
Saldo
Winien
Zapisy zwiększające
stan aktywów
Zapisy zmniejszające
stan aktywów
Zapisy zmniejszające
stan pasywów
Zapisy zwiększające
stan pasywów
Saldo
Ma
Saldo Winien lub
saldo Ma
BILANS
Tworzenie i funkcjonowanie kont wynikowych
e
Podzielność kont umożliwia tworzenie w miejsce jednego konta, kilku nowych kont,
różniących się między sobą zakresem gromadzonych informacji lub stopniem
szczegółowości w rejestrowaniu operacji gospodarczych. Konta można dzielić poziomo i
pionowo. W tym zakresie można wyróżnić:
1.
konta zbiorcze – przed dokonanym podziałem,
2.
konta szczegółowe – po dokonanym podziale konta zbiorczego.
W podziale poziomym konta występują:
1.
konta syntetyczne - zbiorcze,
2.
konta analityczne - szczegółowe.
W podziale pionowym występują:
1. konto główne – zbiorcze,
2. konta podstawowe i korygujące – konta szczegółowe.
KOSZTY
PRZYCHODY
Przychody ze
sprzedaży towarów
Amortyzacja
Zysk/Strata ze
zbycia niefinans.
aktywów trwałych
Konta wynikowe kosztów
Konta wynikowe
dwusaldowe
Konta wynikowe
przychodów
Saldo
Winien
(wyłącznie
w trakcie
roku
obrachunko
wego)
Zapisy zwiększające
stan kosztów
Zapisy zmniejszające
stan kosztów
Zapisy zmniejszające
stan przychodów
Zapisy zwiększające
stan przychodów
Saldo Winien lub
saldo Ma
Saldo Ma
(wyłącznie
w trakcie
roku
obrachunko
wego)
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Podział poziomy konta „Zapasy”
Funkcjonowanie kont syntetycznych i analitycznych
Zapasy
Konto zbiorcze
Syntetyczne
Materiały
Wyroby gotowe
Towary
Podział poziomy
Konta szczegółowe
Analityczne
Zapisy dotyczące
wyrobów gotowych
Zapisy dotyczące
materiałów
Zapisy dotyczące
towarów
Odbiorca A
Odbiorca B
Odbiorca C
Sp(A). 100,00
Sp(B). 20,00
Sp(C). 90,00
1. 200,00
2. 30,00
70,00 3.
ON(A). 300,00
ON(B). 50,00
ON(C). 90,00 70,00
300,00 Sk(A).
50,00 Sk(B).
KONTA
ANALITYCZNE
KONTO
SYNTETYCZNE
1.
zapisy na koncie syntetycznym – odbicie zapisów na kontach
analitycznych,
2.
Saldo początkowe konta syntetycznego = Sp(A) + Sp(B) + Sp(C),
3.
Obroty narastająco konta syntetycznego = ON(A) + ON(B) + ON(C),
4.
Saldo końcowe konta syntetycznego = Sk(A) + Sk(B) + Sk(C),
Należności od
odbiorców
Sp. 210,00
1. 200,00
ON. 440,00
2. 30,00
70,00 3.
70,00
370,00 Sk.
Wartość bilansowa
należności od
odbiorców
20,00 Sk(B).
Podział pionowy konta „Środki trwałe”
Funkcjonowanie kont podstawowych i korygujących
Środki trwałe
Środki trwałe
Umorzenie środków
trwałych
Podział pionowy
Zapisy Wn
Zapisy Ma
Konto zbiorcze
Główne
Konto szczegółowe
Korygujące
Konto szczegółowe
Podstawowe
Środki trwałe
Umorzenie
środków trwałych
Sp(P). 3300,00
700,00 Sp(K).
1. 800,00
3. 400,00
40,00 2.
50,00 4.
ON(P). 4500,00
790,00 ON(K).
Sk(K). 790,00
4500,00 Sk(P).
Saldo końcowe konta głównego = Sk(P) – Sk(K)
Wartość bilansowa „Środków trwałych” = 4500 – 790 = 3710
KONTO
PODSTAWOWE
KONTO
KORYGUJĄCE
Metodyka ewidencji operacji gospodarczych
Ewidencja operacji gospodarczych typu I
Korespondencja kont
Lp.
Treść
Kwota
Winien
Ma
1. Zakup towarów za gotówkę
150,00
Towary
Kasa
2. Wypłacono zaliczkę na
pracownikowi
20,00
Należności
krótkoterminowe
Kasa
3.
Podjęto z banku gotówkę do
kasy
500,00 Rachunek bankowy
Kasa
4. Wpłacono przelewem
należność za fakturę sprzedaży
200,00
Należności
krótkoterminowe
Rachunek bankowy
Kasa
Towary
Rachunek
bankowy
Należności
krótkoterminowe
150,00
150,0
1.
2.
20,00
20,00
500,00
500,00
3.
200,00
200,00
4.
Ewidencja operacji gospodarczych typu II
Kapitał
zapasowy
Wynik
finansowy
650,00
650,00
1.
400,00
400,00
2.
Kredyty
długoterminowe
Kredyty
krótkoterminowe
1000,00
1000,00
3.
Kapitał
podstawowy
Poz. zobow.
długoterminowe
Korespondencja kont
Lp.
Treść
Kwota
Winien
Ma
1.
Decyzją wspólników
powiększono kapitał zapasowy
o kwotę osiągniętego zysku
650,00
Wynik finansowy
Kapitał zapasowy
2.
Skonsolidowano bankowe
kredyty krótkoterminowe w
jeden kredyt długoterminowy
400,00
Kredyty
krótkoterminowe
Kredyty
długoterminowe
3.
Dokonano konwersji pożyczki
udzielonej przez wspólnika na
nową emisję akcji
1000,00
Pozostałe
zobowiązania
długoterminowe
Kapitał podstawowy
Ewidencja operacji gospodarczych typu III
Kasa
Należne wpłaty na
kapitał podstawowy
1000,00
1000,00
1.
2000,00
2000,0
2.
Kredyty
krótkoterminowe
Rachunek
bankowy
200,00
200,00
3.
Zobowiązania z
tytułu dostaw
Materiały
500,00
500,00
4.
Kredyty
długoterminowe
Inwestycje
długoterminowe
Konta bilansowe pasywów
Konta bilansowe aktywów
Korespondencja kont
Lp.
Treść
Kwota
Winien
Ma
1. Wpłacono gotówkę do kasy
tytułem objętych udziałów
1000,00
Kasa
Należne wpłaty na
kapitał podstawowy
2.
Uruchomiono transzę
bankowego kredytu
krótkoterminowego
2000,00 Rachunek bankowy
Kredyty
krótkoterminowe
3.
Zakupiono materiały z
odroczonym terminem
płatności
200,00
Materiały
Zobowiązania z tyt.
dostaw
4.
Zakupiono długoterminowe
papiery wartościowe z
zaciągniętego kredytu
długoterminowego
500,00
Inwestycje
długoterminowe
Kredyty
długoterminowe
Ewidencja operacji gospodarczych typu IV
Zobowiązania z
tyt. dostaw
Kasa
120,00
120,00
1.
50,00
50,00
2.
Rachunek
bankowy
40,00
3.
Zobowiązania z
tyt. podatku
Kredyty
długoterminowe
Konta bilansowe pasywów
Konta bilansowe aktywów
40,00
Korespondencja kont
Lp.
Treść
Kwota
Winien
Ma
1. Zapłacono gotówką
zobowiązanie z tytułu dostaw
120,00 Zobowiązania z tyt.
dostaw
Kasa
2. Spłacono przelewem ratę
kredytu długoterminowego
50,00
Kredyty
długoterminowe
Rachunek bankowy
3. Zapłacono należny podatek
dochodowy
40,00 Zobowiązania z tyt.
podatku
Rachunek bankowy
Ewidencja pośrednich operacji typu II, III i IV
Korespondencja kont
Lp.
Treść
Typ
Kwota
Winien
Ma
1.
Przyjęto fakturę z odroczonym
terminem płatności za
wykonane usługi sprzątania
magazynów
II
120,00
Koszty usług obcych
Zobowiązania z tyt.
dostaw
2.
Ustalono miesięczną zaliczkę
podatku dochodowego
II
50,00
Podatek dochodowy
Zobowiązania z tyt.
podatku
3.
Wystawiono i wysłano fakturę
za sprzedane towary
III
230,00 Należności z tyt. dostaw
Przychody ze
sprzed. towarów
4.
Bank naliczył i skapitalizował
odsetki od wkładu na rachunku
bankowym
III
2,00
Rachunek bankowy
Przychody
finansowe – odsetki
5.
Przekazano na produkcję partię
materiałów
IV
90,00
Koszty zużycia
materiałów
Materiały
podstawowe
6.
Wydano z magazynu sprzedane
towary
IV
200,00
Wartość sprzedanych
towarów w c. zakupu
Towary
Zobowiązania z
tytułu dostaw
Koszty usług
obcych
120,00
120,0
1.
50,00
50,00
2.
Podatek
dochodowy
Zobowiązania z
tytułu podatku
230,00
230,00
3.
2,00
2,00
4.
Rachunek
bankowy
Przychody
finansowe - odsetki
Należności z
tytułu dostaw
Przychody ze
sprzedaży towarów
90,00
90,00
5.
200,0
200,00
6.
Wartość sprzedanych
towarów w cenach zakupu
Towary
Koszty zużycia
materiałów
Materiały
podstawowe
Dwa sposoby poprawiania błędów w zapisach księgowych:
1.
przekreślenie zapisu błędnego,
2.
stornowanie.
Stornowanie błędów księgowych
Konto 1
120,00
120,00
1.
Konto 2
100,00
100,00
2.
Storno czerwone
Konto 1
120,00
120,00
1.
Konto 2
(100,00)
(100,00)
2.
Storno czarne
