Makroekonomia
12.05.2012
Model IS-LM
Inwestycje = oszczędnościom
LM – równowaga na rynku pieniądza, w którym zapotrzebowanie na pieniądz = podaż pieniądza
Krzywa IS
Popyt musi byd równy produkcji, podaż równoważąca
PKB z punktu widzenia zapotrzebowania popytu składa się z wydatków konsumpcji prywatnej, inwe-
stycji prywatnej, wydatków rządowych i netto eksportu.
Funkcja konsumpcji w ujęciu keynesowskim
Wzór
Popyt konsumpcji prywatnej – przyzwyczajenia i czynnik zależny od dochodu
c – kraocowa skłonnośd do konsumpcji
y – poziom dochodu
Drugi człon popytu, czyli funkcja inwestycji prywatnych w ujęciu szkoły keynesowskiej
I = I*b*r
I – inwestycje autonomiczne
R – stopa procentowa
B – informuje jak zmienia się popyt na inwestycje, jeżeli stopa procentowa zmieni się o 1 punkt pro-
centowy
Stopa procentowa pełni funkcję selekcji, określa wymagania stawiane projektom inwestycyjnym,
wzrost stopy procentowej zmniejsza poziom realizowanych inwestycji
Zmniejszenie stopy procentowej – zmniejszenie wymagao efektywnościowych, więcej inwestycji
W modelu Samuelsona (szkoła keynesowska) – inwestycje indukowane i autonomiczne
Inwestycje indukowane – pobudzane popytem, wzrostem dochodu
Inwestycje autonomiczne – postęp techniczny, potrzeby inwestycyjne, interwencjonizm paostwowy
(rola paostwa), częśd od stopy procentowej
Kolejny człon popytu to wydatki publiczne zależą od polityki fiskalnej - nie można opisad żadną funk-
cją, rząd może zwiększad albo ograniczad wydatki publiczne
W ubiegłym roku obniżyły się o 0,8% PKB, także wydatki związane z kreowaniem popytu zostały obni-
żone
Z wydatkami wiążą się efekty keynesowskie (impuls fiskalny wywołuje efekty mnożnikowe, zwięk-
szenie wydatków powoduje zwiększenie PKB), niekeynesowskie (zależności nie występują w sposób
regularny)
Ostatni człon netto eksport – różnica między eksportem a importem,
M – współczynnik importochłonności, o ile musi wzrosnąd import by PKB wzrósł o jednostkę
N – reakcja netto eksportu wywołany zmianą stopy procentowej, wpływa odwrotnie na netto eks-
port, jeżeli podniesiemy stopę procentową to stwarzamy korzystniejsze warunki dla kapitału zagra-
nicznego, wzrost stopy procentowej będzie umacniał walutę krajową – wpływa nie korzystnie na
eksport, a korzystnie na import, pogarsza netto eksport
Jaki jest dochód równoważący?
Wzór
Przekształcenia wzoru
Mnożnik wydatków autonomicznych 1-coś tam
W ten sposób ustalimy nasze równanie
Dla prezentacji graficznej IS zależy od stopy procentowej
Przekształcenia
Równanie krzywej IS
Wykres
Krzywa inwestycji zależy od stopy procentowej. Obniżenie zwiększa popyt
Krzywa popytu inwestycyjnego , dochód gospodarstw domowych przeznaczany jest na spożycie a
pozostała częśd jest oszczędzana, oszczędności zależą od dochodu, funkcja oszczędności
Jeżeli nasz dochód przeznaczamy na spożycie a pozostałą częśd oszczędzamy to oszczędności finan-
sują inwestycje.
I=S
Krzywa równowagi
Przy dochodzie Y0 mamy określone oszczędności i muszą byd inwestycje i 0
Popyt inwestycyjny i0, który zrównoważy sytuację na rynku osiągniemy przy r0, pobudza ona popyt
na poziomie i0, to mamy równowagę na rynku dóbr.
Dochód yn, Sn – oszczędności, In – inwestycje, Rn – stopa procentowa, tych kombinacji może byd
wiele, łącząc punkty otrzymamy krzywą IS, każdy punkt na tej krzywej to inna kombinacja stopy pro-
centowej i dochodu, ale każdy zapewnia równowagę, ponieważ zaoszczędzone środki są inwestowa-
ne, możemy zatem krzywą IS zdefiniowad – jest to zbiór kombinacji stopy procentowej i dochodu,
których każda kombinacja zapewnia równowagę na rynku dóbr
Cechy charakteryzujące krzywą IS
Krzywa IS jest nachylona negatywnie – dlatego że ze wzrostem stopy procentowej maleje popyt
inwestycyjny a tym samym ograniczonym wydatkom inwestycyjnym towarzyszy redukcja zagregowa-
nego popytu i dochodu, obniżenie stopy procentowej – zwiększa popyt inwestycyjny i popyt równo-
ważący
Punkt na lewo od krzywej IS – obrazuje dochód Y0 generuje oszczędności na poziomie s0 ale to jest
stopa procentowa Rn i popyt inwestycyjny In – jest on większy od generowanych oszczędności, czyli
zagregowany popyt przeważa nad produkcją, punkty na lewo oznaczają nadwyżkowy popyt,
Punkty na prawo – oznacza dochód yn który tworzy sn oszczędności, a z drugiej strony stopa r0 ge-
neruje popyt i0 i mamy nadmierne oszczędności, popyt jest niewystarczający mamy nadwyżkową
podaż.
Krzywa IS może mied różny kształt
Krzywa będzie stosunkowo stroma – ta krzywa IS prowadzi do tego że znacznej redukcji stopy pro-
centowej wywołuje nieznaczny wzrost dochodu głównie parametry b n (małe) będą wpływad na
kształt IS
Krzywa będzie stosunkowo płaska – r obniża się nieznacznie dochód wzrasta w sposób znaczący,
będzie to miało miejsce przy parametrach b n będą duże.
Od poziomu parametrów zależy kształt krzywej IS – duże parametry – dochód reaguje silnie na
zmiany stopy procentowej, małe parametry – mały wpływ stopy procentowej na zmianę dochodu
Jakie elementy wywołują przesunięcie krzywej IS?
Zmiana autonomicznych wydatków poprzez mnożnik wydatków autonomicznych zmienia poziom
dochodu równoważącego, jeżeli mamy czynniki które zmieniają autonomiczne wydatki to zmienia się
krzywa IS. Jeżeli wzrastają to krzywa IS przesunie się w prawo. Jeżeli zredukujemy wydatki to krzy-
wa IS przesunie się w lewo. Wydatki autonomiczne to nie tylko wydatki rządowe ale także konsump-
cja autonomiczna – indywidualne nastawienie do konsumpcji, autonomiczne inwestycje – postęp
techniczny, ryzyko, interwencjonizm paostwowy, może wiązad się ze zmianą skłonności do konsump-
cji do inwestycji, poprawie konkurencyjności. Możemy mied wzrost dochodu bez konieczności wydat-
ków rządowych.
Krzywa LM jest to krzywa obrazująca równowagę na rynku pieniężnym, na którym mamy popyt na
pieniądz (popyt na pieniądz transakcyjny, przezorności owy, spekulacyjny)
Mamy zatem (wykres) funkcję zapotrzebowania na pieniądz transakcyjny przezornościowy i spekula-
cyjny – determinowany przez stopę procentową – obniżenie stopy procentowej zwiększa popyt na
pieniądz spekulacyjny
Możemy zapisad równanie dotyczące zapotrzebowanie na pieniądz
Wzór
Zapotrzebowanie na pieniądz = realna podaż pieniądza
W ten sposób wyprowadziliśmy równanie LM
wykres LN
L – zapotrzebowanie na pieniądz
Krzywa podaży na pieniądz – podaż na pieniądz musi zaspokoid zapotrzebowanie na pieniądz trans-
akcyjny i przezorności owy i spekulacyjny – konkretna wielkośd podaży pieniądza
Analogicznie jak poprzednio wybieramy y0 i yn
Y0 determinuje określone transakcje, określa zapotrzebowanie na pieniądz transakcyjny i przezorno-
ści owy, pieniądze to częśd podaży pieniądza, ta różnica musi byd wykorzystana jako pieniądz speku-
lacyjny, a to zapotrzebowanie na pieniądz spekulacyjny wystąpi wówczas gdy stopa proc będzie r0. –
jest to pierwsza para kombinacji, która zapewnia równowagę, pełne wykorzystanie podaży pieniądza
Jeżeli dochód wynosi yn, zapotrzebowanie na pieniądz transakcyjny i przezornościowy, znaczna częśd
pieniądza zostanie wykorzystana, mała częśd będzie wykorzystana jako pieniądz spekulacyjny. kolejna
kombinacja tych kombinacji możemy wykreślid więcej dla różnych poziomów dochodu, łącząc kombi-
nacje otrzymamy krzywą LM, każdy punkt na krzywej zapewnia równowagę między podażą na pie-
niądz i zapotrzebowaniem na pieniądz.
Mamy zatem krzywą LM – jest to zbiór kombinacji stopy procentowej i dochodu z których każda
zapewnia równowagę na rynku pieniężnym.
Charakterystyka krzywej
1. Jest to krzywa rosnąca, ponieważ wzrost stopy procentowej redukuje popyt na pieniądz spe-
kulacyjny a uwolniony pieniądz spekulacyjny musi zostad zagospodarowany jako pieniądz
transakcyjny, a wzrost popytu na pieniądz spekulacyjny wiąże się ze wzrostem dochodu
2. Punkty na lewo od krzywej – stopa procentowa Rn, dochód y0 wywołuje popyt na dochód
transakcyjny l0 łączny popyt jest niewystarczający do pełnego wykorzystania podaży pienią-
dza. Mamy nadwyżkową podaż pieniądza. Nierównowaga typu nadwyżka podaży pieniądz
3. Punkty na prawo od krzywej, dochód yn – wykorzystany w większości na pieniądz transak-
cyjny, stopa procentowa r0 – popyt na pieniądz spekulacyjny jest znacznie większy niż wolne
środki pieniężne, jak nadwyżka podaży pieniądz. A zatem mamy ltn + ls0 – nadwyżkowy po-
pyt na pieniądz. Nierównowaga typu nadwyżka popytu.
Wykresy- stromy i płaski krzywej
Zmiana stopy procentowej wpływa na dochód równoważący poprzez h i k.
Parametr h określa jak reaguje popyt na pieniądz spekulacyjny na zmianę stopy procentowej, wy-
soki parametr h uwalnia stosunkowo dużo pieniądza spekulacyjnego. wzrost dochodu wpływa na
popyt na pieniądz transakcyjny poprzez parametr k – jak zmienia się poziom popytu na pieniądz
transakcyjny.
Wysoki poziom k i niski h – dochód wzrasta wolno i krzywa będzie bardzo stroma, to oznacza, że
musi nastąpid znaczne podniesienie stopy procentowej żeby popyt na pieniądz wpłynął na wzrost
dochodu
Jeżeli krzywa jest płaska – wysoki poziom h to niewielka zmiana stopy procentowej powoduje istotną
zmianę w popycie inwestycyjnym – uwalnia dużo pieniądza będzie zainwestowany jako pieniądz
transakcyjny. jeżeli do tego parametr k jest niski to ten znaczny potencjał pieniądza musi byd zago-
spodarowany przez znaczny wzrost dochodów.
Jakie czynniki powodują przesunięcie krzywej LM – wiąże się ze zmianą realnej podaży pieniądz,
jeżeli bez zmiany cen wzrośnie podaż pieniądz to krzywa przesunie się w prawo. To przy yn będzie
nowa kombinacja.
Jeżeli nastąpi wzrost cen bez wzrostu podaży pieniądza nominalnego – spadek realnej podaży pie-
niądz, wzrost cen powoduje że krzywa podaży przesunie się w lewo, a to oznacza że krzywa LM także
przesunie się w lewo.
Model IS-LM
Krzywa IS to zbiór kombinacji stopy proc i dochodu – równowaga na rynku dóbr, LN – zbiór kombi-
nacji stopy procentowej i dochodu – równowaga na rynku pieniężnym
Istnieje tylko 1 kombinacja która zapewnia równowagę jednoczesną na rynku pieniężnym i dóbr.
Jest to punkt równowagi gospodarczej. Krzywa IS przesuwa się w wyniku zmiany wydatków autono-
micznych, a zatem determinowana jest przez czynniki fiskalne. Krzywa LM – determinowana jest
przez czynniki monetarne. Polityka fiskalna i monetarna wpływają na zmianę krzywej IS i LM.
Tylko jeden punkt jest punktem równowagi, jeżeli znajdujemy się na prawo od tego punktu to
mamy do czynienia z nadwyżkową podażą dóbr, jeżeli na lewo – nadwyżkowy popyt na dobra. Je-
żeli chodzi o krzywą LM – jeżeli na prawo – nadwyżkowy popyt na pieniądz, i na lewo – nadwyżko-
wa podaż na pieniądz.
Jak wyglądają procesy dostosowawcze jeżeli znajdujemy się w punkt powyżej, dojdziemy do niego
poprzez redukcję podaży pieniądza. Jak wyglądają efekty polityki fiskalnej w ujęciu modelu IS-LM?
Wpływa na przesunięcie krzywej IS, mamy określoną stopę procentową, i uruchamiamy impulsy fi-
skalne, które prowadzą do przesunięcia krzywej IS w prawo. Dochód z y0 do y1, to przesunięcie bę-
dzie wiązało się zatem z mnożnikiem i wydatkami publicznymi. Impuls fiskalny wywoła wzrost docho-
du – krzywa IS przesunie się w prawo.
Jeżeli będziemy analizowad impuls monetarny w punkt wyjścia mamy y0 i uruchomiony impuls mone-
tarny – przesunięcie krzywej LM w prawo i dochód przy stałej stopie procentowej wzrośnie do y1. A
zatem to przesunięcie krzywej LM będzie wynosiło wzór
Takie przesunięcia następują gdy my zakładamy że stopa procentowa się nie zmieni. Takie założenie
jest założeniem nie zawsze uzasadnionym ponieważ gdy działamy tylko przy użyciu jednej polityki to
musimy liczyd się z koniecznością zmiany stopy procentowej. A zatem jak wygląda faktyczna efektyw-
nośd jednej i drugiej polityki.
Weźmy polityką fiskalną mamy układ krzywych IS LM model (wykres), mamy jedną kombinacje stopy
procentowej i dochodu która zapewnia równowagę. Mamy impuls fiskalny czyli wzrost wydatków
rządowych przesunie IS w lewo. Czyste nie zakłócone efekty tego impulsu spowodowałyby że prze-
szlibyśmy do A, ale nie możemy go osiągnąd. Bo żeby przejśd do A to musimy zapewnid równoczesną
równowagę na rynku pieniężnym – zwiększyd podaż pieniądza transakcyjnego – musimy uwolnid
częśd pieniądza jako pieniądz spekulacyjnego, a uwolnienie części pieniądza jako pieniądza spekula-
cyjnego będzie możliwe w przypadku wzrostu stopy procentowej, wzrost ten uwolni częśd pieniądza
(zmniejszy się popyt na pieniądz spekulacyjny) i może byd zagospodarowany jako pieniądz transak-
cyjny. wzrost stopy procentowej spowoduje ograniczenie popytu inwestycyjnego. W efekcie dochód
nie wzrośnie do a tylko do Y1. Widzimy zatem że impuls fiskalny nie wywołuje efektu zgodnego z
mnożnikiem gdyż ten impuls fiskalny stwarzając popyt na pieniądz transakcyjny przyczynia się do
wzrostu stopy procentowej, który redukuje efekt dochodowy impulsu fiskalnego. A zatem impuls
fiskalny prowadzi z jednej strony do wzrostu stopy procentowej a z drugiej prowadzi do wzrostu
dochodu ale nie takiego jaki by wynikał z mnożnika.
Polityka monetarna – model wyjściowy, punkt równowagi, jaki będzie efekt impulsu monetarnego,
wzrost realnej podaży pieniądza prowadzi do przesunięcia LM w prawo – potencjalny efekt docho-
dowy impulsu monetarnego to byłby yA ale punkt A nie jest punktem równowagi, zwiększamy podaż
pieniądza i ten pieniądz powinien zostad zagospodarowany, jako pieniądz transakcyjny bądź pieniądz
spekulacyjny gdy nastąpi obniżenie stopy procentowej. Mamy do czynienia z sytuacją taką że punkt a
w stosunku do IS on reprezentuje nadwyżkową podaż pieniądza, poprzez obniżkę stopy procentowej
(zagospodarowanie) zwiększy się popyt inwestycyjny i zwiększy skłonnośd do konsumpcji, impuls
monetarny poprzez efekt płynności przyczynia się do obniżenia stopy procentowej a to prowadzi do
wzrostu zagregowanego popytu, pośrednio prowadzi do wzrostu popytu – impuls monetarny, nastę-
puje on w wyniku obniżenia stopy procentowej, przejdziemy do punktu e1. Impuls monetarny do-
prowadzi zatem do obniżenia stopy procentowej do wzrostu dochodu ale ten wzrost dochodu wynika
z pośredniego oddziaływania impulsu monetarnego. Efekt dochodowy impulsu monetarnego nie
będzie taki jak potencjalny – będzie zredukowany w wyniku obniżenia stopy procentowej.
Możemy powiedzied że jeżeli mamy układ krzywych IS-LM i mamy określone impuls (fiskalny i mone-
tarny) jeżeli mamy e0 i możemy przejśd do e1 e2 lub e3 jeżeli mamy tylko fiskalny to osiągniemy
wzrost dochodu przy rosnącej stopie procentowej, jeżeli tylko monetarny to przejdziemy do e2 i wy-
woła on obniżenie stopy procentowej i wzrost dochodu równoważącego. Jeżeli jednocześnie fiskalny i
monetarny to przejdziemy do e3 a to oznacza że osiągniemy wzrost bez konieczności zmiany stopy
procentowej. właściwa kombinacja impulsu fiskalnego i monetarnego pobudzi popyt i zapewni podaż
pieniądza i nie musimy zmieniad stopy procentowej.
Model AD-AS
Ten model jest to model równowagi w ujęciu sytuacji na rynku agregowanej podaży i popytu. Model
ten odpowiada na pytania jaka jest skutecznośd polityki fiskalnej i monetarnej w osiągnięciu naszych
celów.
Mnożniki polityki fiskalnej i monetarnej:
Mnożnik polityki fiskalnej i monetarnej mówi o zmianie dochodu na impuls z uwzględnieniem rów-
nowagi pełnej – na rynku dóbr i pieniądza.
Wzór
Beta – o ile zmienia się dochód równoważący jeżeli wydatki publiczne zmienią się o jednostkę
Gamma – o ile …. Jeżeli realna podaż pieniądza wzrośnie o jednostkę
Mnożnik polityki fiskalnej informuje jaki będą ostateczne efekty impulsu fiskalnego, mnożnik polityki
monetarnej informuje jakie będą ostateczne efekty impulsu monetarnego.
Mnożnik polityki fiskalnej zależy od parametrów rynku dóbr i pieniądza tak samo mnożnik polityki
monetarnej.
Mnożnik polityki fiskalnej – jednym z parametrów jest parametr h – rynek pieniądza – informuje jak
zmienia się popyt na pieniądz spekulacyjny jeżeli zmienia się stopa procentowa, jeżeli jest mały i niski
jest mnożnik polityki fiskalnej. Parametr ten wpływa na mnożnik polityki fiskalnej. Wysoki h zwiększa
efekty polityki fiskalnej, efekty impulsu fiskalnego
Drugi parametr k – zależnośd między popytem na pieniądz transakcyjny a dochodem, jeżeli mamy
impuls fiskalny to zwiększa się popyt na pieniądz, jeżeli k jest wysoki to redukuje efekt dochodowy
impulsu fiskalnego.
Parametr b – określa reakcję popytu inwestycyjnego na zmianę stopy procentowej, jeżeli parametr
jest wysoki wzrost stopy procentowej będzie silnie redukował popyt inwestycyjny, redukuje efekt
dochodowy impulsu fiskalnego, spada mnożnik polityki fiskalnej
Także wysoki m wpływa na ograniczenia mnożnika polityki fiskalnej, redukuje efekt dochodowy wzro-
stu wydatków publicznych
Niski b i m zwiększają mnożnik polityki fiskalnej.
Mnożnik polityki monetarnej – informuje jak wzrost realnej podaży pieniądza wpływa na dochód
równoważący przy niezmienionej polityce fiskalnej
Mnożnik polityki monetarnej zależy od parametrów rynku dóbr
Jeżeli b, m kształtują się na wysokim poziomie czyli popyt inwestycyjny jest wrażliwy na zmianę stopy
procentowej i netto eksport też to osiągamy wysokie efekty impulsu monetarnego, jeżeli są niskie
czyli mamy małą wrażliwośd popytu inwestycyjnego i netto eksportu to mamy niski poziom mnożnika
polityki monetarnej – małe efekty impulsu monetarnego
Parametry rynku pieniężnego
Mały h i wysoki k – to mały h oznacza iż wzrost podaży pieniądza, impuls monetarny – spadek stopy
procentowej – oznacza iż wzrost stopy procentowej w niewielkim stopniu redukuje popyt na pieniądz
spekulacyjny a przy wysokim k - będziemy mieli małe potrzeby wzrostu dochodu. Jeżeli h i k są wyso-
kie to cały mnożnik jest mały – niewielkie zmiany w poziomie dochodu, jeżeli są niskie to mnożnik jest
większy – większe efekty impulsu monetarnego
Kwestia równowagi w tym układzie jest to kwestia dotycząca rynku ogólnego zagregowanego popytu
i zagregowanej podaży.
Możemy wykreślid krzywą zagregowanego popytu wykres
Jest determinowana przez czynniki fiskalne i monetarne
Zagregowany popyt – jest to ujemny związek między ogólnym poziomem cen a całkowitym zasobem
dóbr i usług które konsumenci producenci rząd a także zagranica pragną nabyd w danym czasie.
Przedstawiona krzywa jest to graficzna prezentacja zależności między poziomem cen a całkowitym
poziomem wydatków na wszystkie dobra i usługi.
Zagregowany popyt zależy od poziomu cen i występuje związek między modelem IS-LM a zagrego-
wanym popytem
Wykresy
Jeżeli mamy równowagę na rynku dóbr i pieniądza w ujęciu modelu IS-LM to mamy również punkt
równowagi – wymaga on abyśmy mieli określony poziom cen p0. Co będzie jeżeli np. dokonamy
pewnej modyfikacji – pojawi się impuls fiskalny lub monetarny, jak to będzie miało wpływ na kształt
krzywej
Impuls monetarny – doprowadzi do tego iż stan równowagi przesunie się do e1 – impuls monetarny
prowadzi zatem do zwiększenia dochodu i obniżenia stopy procentowej, które wywołuje wzrost po-
pytu, wymaga to obniżenia poziomu cen. Jeżeli założymy że zostanie uruchomiony impuls monetarny
to ten impuls monetarny zmieni stan równowagi w ujęciu modelu IS – LM i wpłynie na punkt obrazu-
jący zagregowany popyt –
Impuls fiskalny – w wyniku tego impulsu rośnie dochód rośnie stopa procentowa i punkt równowagi
y1, wystarczy sam spadek cen do przesunięcia krzywej w prawo – jest faktycznie wywołany obniżką
cen. Jeżeli wzrośnie podaż pieniądza bez zmiany cen znajdziemy się w punkcie e2. Czyli jeżeli impuls
fiskalny jest spowodowany obniżeniem poziomu cen to będziemy w e1, a jeżeli impuls monetarny
związany ze wzrostem realnej podaży pieniądza to krzywa zagregowanego popytu przesunie się w
prawo.
Impuls fiskalny który ma zapewnid stabilizację cen – wywoła przesunięcie krzywej podaży. Impuls
fiskalny powoduje zetem przesunięcie krzywej zagregowanego popytu w prawo, impuls monetarny
również powoduje przesunięcie zagregowanego popytu w prawo.
Pojawia się problem – druga strona rynku – podaż. Jak na impulsy reaguje gospodarka w warunkach –
przy występowaniu ograniczeo ze strony produkcji – zagregowany podaż.
Impuls fiskalny powoduje przesunięcie krzywej AD i impuls monetarny także.
Jak wyglądają interakcje związane z dostosowywaniem popytu i podaży pod wpływem impulsów.
Krzywa podaży – jest to oferowana przez producentów wielkośd dóbr i usług, krzywa podaży wystę-
puje w dwóch postaciach, długookresowa krzywa podaży – jest to określona wielkośd produkcji wyni-
kająca z potencjału wytwórczego, jest to tzw. Poziom potencjalnej produkcji. Długookresowa krzywa
podaży przedstawia nam wielkośd produkcji jaka jest możliwa od osiągnięcia przy pełnym wykorzy-
staniu czynników wytwórczych. Czynniki te obejmują czynnik pracy, kapitału a zwłaszcza majątek
trwały. Normalny poziom wykorzystania czynnika pracy oznacza że w czasie pracy pracownik musi
mied określony czas na przerwy i dlatego szacuje się iż normalne wykorzystanie czynnika ludzkiego to
wykorzystanie w 80% potencjalnego czasu pracy. Również maszyny i urządzenia wymagają czasu na
remonty konserwacje przestawianie, normalny poziom eksploatacji to 85%. Oczywiście istnieje moż-
liwośd nadmiernego wykorzystania czynników co wiąże się z wcześniejszym zużyciem i wydłużeniem
czasu pracy – wyższe koszty. Oprócz krzywej długookresowej podaży, mamy krzywą krótkookresową
podaży – zależności między poziomem cen a wielkością oferowanej sprzedaży przez producentów.
Krzywa na wykracza poza krzywą długookresową, bowiem potencjał wolny przy wykorzystaniu czyn-
ników produkcji jest ograniczony. Po przekroczeniu pułapu równowagi dalszy wzrost produkcji natra-
fia na istotne ograniczenia, które mogą byd zwiększone tylko poprzez zwiększenie potencjału wy-
twórczego – przesunięcie krzywej podaży w prawo, bez wywołania nadmiernych kosztów.
Można stosowad impulsy fiskalne i monetarne. Jak wygląda interakcja w ramach impulsów fiskalnych
Wykres
Długookresowa krzywa podaży pokazuje pełny poziom zdolności produkcyjnych.
Punkt e0 przy potencjalnej produkcji – punkt wyjścia. Jeżeli dojdzie do impulsu fiskalnego (rząd chce
pobudzid gospodarczy, uruchamia impulsy fiskalnego) wywołuje przesunięcie w prawo krzywej poda-
ży w związku ze wzrostem popytu przedsiębiorcy szukają nowej równowagi – e1. Impuls fiskalny
zwiększa poziom popytu, wzrost popytu prowadzi do wzrostu cen i wzrostu produkcji. Produkcja
znajduje się powyżej poziomu potencjalnego. Sytuacja nadmiernego wykorzystania czynników pro-
dukcji nie jest korzystna dla przedsiębiorców, ponoszą większe koszty, i oczekują rekompensaty za
wzrost kosztów, wzrost cen. Będą oczekiwali przesunięcia krzywej długookresowej podaży w lewo
oznacza wzrost cen, zredukuje popyt i dojdzie do tego ze impuls fiskalny spowoduje przejście do p2 i
po poziomu produkcji potencjalnej. Poziom produkcji po krótkotrwałym wzroście powróci do pozio-
mu potencjalnego. Poziom cen podnosi się w sposób trwały, a tylko częściowo zwiększył produkcję.
Impuls fiskalny wiąże się ze wzrostem wydatków publicznych, który przejściowo prowadzi do wzrostu
dochodów (wzór) ale z uwagi na interakcje ze strony podaży wzrost dochodu wraca do tego że delta y
jest =0. Efektów dochodowych nie wywołuje. Czy możemy sobie pozwolid na obniżenie wydatków
publicznych – obniżenie poziomu dochodów – zostaje utrzymywanie wydatków publicznych na tym
samym poziomie. Dochód wrócił do poprzedniego, wydatki wzrosły, efekt wypierania – ograniczenie
wydatków prywatnych. Z uwagi na interakcje popytu i podaży prowadzi do wypierania wydatków
prywatnych przez publiczne. Efektywnośd wydatków prywatnych jest większa od efektywności wy-
datków publicznych – obniżenie efektywności gospodarowania.
Prowadzi do częściowego wzrostu dochodu, stałego wzrostu poziomu cen i wypierania wydatków
prywatnych.
Polityka monetarna – wykres – model AD-AS i mamy impuls monetarny – jeżeli poziom produkcji jest
równy potencjalnemu, ekspansywna polityka monetarna prowadzi do przesunięcia krzywej zagrego-
wanego popytu, rośnie realna podaż pieniądza. Szukamy nowego punktu równowagi, mamy nad-
mierne wykorzystanie. Przedsiębiorcy zmienią swoje postawy w krótkim okresie dojdzie do zwiększe-
nia produkcji – nadmierne wykorzystanie, w długim okresie krzywa długookresowej podaży przesunie
się w lewo – dalszy wzrost cen, produkcja wzrasta tylko częściowo, stały wzrost poziomu cen. Czy w
takim układzie należy korzystad z impulsów? Musimy uwzględnid sytuację – szok – nieoczekiwane
ograniczenie popytu, wiąże się z procesami recesyjnymi i w efekcie dochodzi do ograniczenia popytu,
które doprowadzi do spadku wykorzystania zdolności produkcyjnej. Szok podażowy - nieoczekiwane
ograniczenie dostępności do czynników wytwórczych. Jak wyglądają procesy dostosowawcze w przy-
padku szoku popytowego?
Mamy punkt równowagi – poziom popytu zagregowanego popytu spada, krzywa przesuwa się w
lewo. Zgodnie z bieżącą krzywą krótkookresowej podaży poziom produkcji ulegnie obniżeniu nawet
przy obniżce cen. Mamy zatem punkt e1 – punkt równowagi krótkookresowej w związku z tym poja-
wia się problem co zrobid. Działania dwojakiego rodzaju –samych przedsiębiorców, którzy mogli pod-
jąd działania takie by obniżyd krzywą krótkookresowej podaży, by przesunęła się w dół.
wzór
Ciągniona pracochłonnośd – wszystkich faz procesu wytwórczego
Z narzut zysku
Jeżeli cena spada to przedsiębiorcy zgodzą się na spadek ceny pod warunkiem że obniży się praco-
chłonnośd albo koszty pracy.
Przejście z e1 do en przez samych przedsiębiorców wymaga stopniowego wzrostu wydajności i spad-
ku kosztów pracy, następuje w dłuższym okresie, przeciętnie 5 lat lub znacznie dłużej
Drugi sposób wiąże się z tym by przesunąd krzywą podaży na poprzedni pułap – polityka fiskalna albo
monetarna – najlepiej przez obydwa. Impuls fiskalny i monetarny może byd wykorzystany do prze-
zwyciężenia szoku popytowego
Szok podażowy – wiąże się ze wzrostem poziomu cen czynników wytwórczych. Ograniczenie dostęp-
ności czynników wytwórczych prowadzi do tego że przedsiębiorcy reagują podnosząc oczekiwania
cenowe, oczekując przesunięcia krzywej podaży w lewo. Dochodzi do spadku produkcji przy wzroście
cen. Koszty wytwarzania rosną. W efekcie doszło do przesunięcia w lewo krzywej podaży. Pojawia się
problem jak wybrnąd z tej sytuacji. Czy zastosowad impuls fiskalny i monetarny czy działad inaczej.
Jeżeli zastosujemy impuls fiskalny to prowadzi do tego że krzywa podaży wzrasta i przedsiębiorcy
zaczęli podnosid ceny a nie zwiększad produkcję – wzrost popytu i wzrost cen bez wzrostu produkcji.
Przedsiębiorcy musieli podjąd inne działania - trzeba zastosowad przymus efektywnościowy. Mają do
wyboru dwa sposoby – obniżenie kosztów wynagrodzeo – spadek cen produkcji, wzrost popytu, kosz-
ty produkcji spadną, ale ten manewr zapewnia podmiotom które wywołały szok podażowy utrzymy-
wanie korzyści wywołanego szoku. Przezwyciężenie szoku podażowego następuje poprzez działanie
proefektywnościowe.
Jak powinna reagowad RPP na procesy inflacyjne – wywołane szokiem podażowym lub elementami…
Jeżeli mamy do czynienia z inflacją kosztową – wywołaną wzrostem cen to wzrost r ograniczy popyt
ale również ograniczy rozwój gospodarczy.
Inflacja bazowa na określid tendencje związane ze zmianą cen.
Jeżeli mamy szok podażowy to skutecznośd wzrostu r jest stosunkowo niewielka.
Wnioski;
1. Funkcja zagregowanego popytu opisuje równowagę jako relację między zagregowanymi wy-
datkami a poziomem cen równowaga ta wiąże się z równoczesną równowagą na rynku dóbr i
rynku pieniężnym
2. Krzywa zagregowanego popytu nachylona jest ku dołowi ponieważ wzrost poziomu cen re-
dukuje realne zasoby pieniądza zwiększa stopę procentową oraz redukuje zagregowane wy-
datki.
3. Krzywa zagregowanego popytu przesuwa się w prawo w wyniku wzrostu zasobów pienięż-
nych lub w wyniku impulsu fiskalnego, przesunięcie krzywej zagregowanego popytu jest do-
kładnie takie same jak produkcji
4. Krótkookresowa równowaga determinowana jest przez interakcje krzywej zagregowanego
popytu i krzywej krótkoterminowej podaży, zmiana wielkości popytu wywołuje dostosowania
z uwzględnieniem krótkoterminowej podaży
5. Ekspansywna polityka monetarna w warunkach produkcji potencjalnej prowadzi do przej-
ściowego zwiększenia produkcji i trwałego wzrostu poziomu cen a zatem w długim okresie
pieniądz jest neutralny a wzrost podaży pieniądza prowadzi do proporcjonalnego wzrostu
poziomu cen
6. Ekspansywna polityka fiskalna w warunkach produkcji potencjalnej prowadzi do przejściowe-
go wzrostu produkcji trwałego wzrostu cen oraz efektu wypierania
7. Ekspansywna polityka monetarna i fiskalna charakteryzuje się wyższą efektywnością w wa-
runkach szoku popytowego aniżeli szoku podażowego. Skutki szoku podażowego korzystniej
ograniczad poprzez działania proefektywnościowe.