Żydzi w Polsce - kalendarium

 

IX-X w.
Pierwsze opisane wizyty kupców żydowskich na ziemiach 
"polskich": 
IX w - Ibn Kordadbeh
X w - Ibrahim Ibn Jakub 

X w
Pierwsi osadnicy żydowscy Polsce - przybyli z terenów 
Rusi i Bizancjum 

XI w
Wyprawy krzyżowe w Europie, prześladowania Żydów, 
masowy napływ do Polski, pierwsze statuty i przywileje 

1264 Statut Kaliski - nadany przez Bolesława Pobożnego 

1267 Synod we Wrocławiu - osiedlenia żydów w 
oznaczonych dzielnicach 

1290 wygnanie z Anglii, prześladowania w innych krajach - 
nasilenie migracji na wschód 

1344 Statut Kaliski, zatwierdzony przez Kazimierza 
Wielkiego, ma moc ogólnopolską 

1348-1349 epidemia dżumy staje się przyczynkiem do 
prześladowań Żydów; masowe ucieczki z zachodu do 
Polski 

1364 rozszerzenie przywilejów żydowskich przez 
Kazimierza Wielkiego 

1388 książę Witold nadaje przywileje Żydom na Litwie 

1399 Poznań - pierwszy proces o mord rytualny, 
prześladowania 

1453 potwierdzenie przywilejów dla Żydów przez 
Kazimierza Jagiellończyka 

1483 książe mazowiecki wydaje dekret o wysiedleniu 

1

Żydów z Warszawy 

1495 Kazimierz podkrakowski miejscem przymusowego 
osiedlenia Żydów; wygnanie Żydów z Litwy 

1503 ponowne osiedlenie na Litwie 

1507 potwierdzenie przywilejów przez Zygmunta Starego 

1525 ostatni książę mazowiecki potwierdza wygnanie 
Żydów z Warszawy 

1534 zwolnienie Żydów z obowiązku noszenia ubrań 
specjalnych 

1539 zrzeczenie się jurysdykcji królewskiej z władzy nad 
Żydami w miastach i wsiach prywatnych, podział na Żydów 
królewskich i szlacheckich 

1551 uzyskanie praw administracyjnych i sądowniczych 
przez władze gmin żydowskich 

1576 dekret przeciw oskarżeniom o mordy rytualne - 
Stefan Batory 

1579 powołanie "Generalności Żydowskiej" - Sejmu Żydów 
Korony i Litwy 

1581-1764 "Sejm Czterech Ziem" - autonomia żydowska 

1588 potwierdzenie przywilejów, ochrona przed 
prześladowaniami (Zygmunt III Waza); walka gospodarcza 
z Żydami 

1633 Wilno - powstanie pierwszego getta żydowskiego na 
Litwie 

1648-1649 powstanie Chmielnickiego - wymordowanie 
większości Żydów na Podolu, Wołyniu, Ukrainie 

lata 80. XVIIw masowe wystąpienia antyżydowskie 

ok. 1700 rodzi się Baal Szem Tow, twórca chasydyzmu 

2

1755 wystąpienie Jakuba Franka, początki ruchu 
frankistowskiego 

1764 likwidacja autonomii żydowskiej, podniesienie 
podatków, według spisów w Polsce żyje ok. 500 000 
Żydów 

k. XVIIIw rosnące wpływy haskali - ruchu oświeceniowego 

1794 Insurekcja Kościuszkowska - udział Berka 
Joselewicza na czele jednego z oddziałów 

1807 Księstwo Warszawskie - równouprawnienie Żydów 

1815 Kongres Wiedeński - gwarancja praw; dążenie do 
asymilacji 

1861 seria demonstracji patriotycznych; udział Żydów pod 
wodzą rabina Meiselsa 

lata 80. XIXw pogromy w Rosji, osiedlenie przymusowe na 
ziemiach polskich, wzrost antysemityzmu, początki 
masowych migracji do USA 

1882 rozpoczęcie Aliji - zorganizowanej migracji do 
Palestyny 

1897 założenie Bundu 

1912 założenie partii Agudat Izrael 

1918 odzyskanie niepodległości przez Polskę; pogrom 
lwowski 

1919-1939 rozkwit życia społeczności żydowskiej w Polsce 
- Żydzi to ponad 3 000 000 obywateli, ponad 10% ludności 

1921 Konstytucja Marcowa - wolność religijna i równość 
wobec prawa dla Żydów 

1925 założenie YIVO w Wilnie (Instytut Nauk Żydowskich) 

lata 30. XXw nasilenie antysemityzmu, getta ławkowe na 
uczelniach; bojkot ekonomiczny 

3

1939-1945 II Wojna Światowa, okupacja niemiecka, z 
około 3 500 000 Żydów polskich wojnę przeżyło około 300 
tysięcy; większość z nich wyjeżdża w latach 1949 i 1957 

1946 pogrom kielecki 

1948 Polska uznaje państwo Izrael 

1949 zakaz działalności organizacji syjonistycznych 

1967 zerwanie stosunków dyplomatycznych Izraelem (po 
wojnie sześciodniowej) 

1968 Marzec; masowe wystąpienie i represje 
antysemickie, ostatnia fala migracji 

1990 ponowne nawiązanie stosunków dyplomatycznych z 
Izraelem 

1997 ustawa o stosunku państwa do Gmin Wyznaniowych 
Żydowskich III RP 

opracowała Dagmara "Aurora" Mańka

4