Demografia –nauka zajmująca się problemami ludnościowymi związanymi ze strukturą
wieku, ilością ludzi na świecie.
LUDNOŚĆ ŚWIATA WG. KONTYNENTÓW (dane za 2000 r.)
Kontynent
Ludność w mln.
% ludność świata
Wskaźnik ludności
zaludnienia
Świat
Azja
Afryka
Europa
Ameryka pn. i śr.
Ameryka pd.
Oceania
6.055 mld.
3.684 mld
784 mln.
729 mln.
482 mln.
346 mln.
30 mln.
100
60,8
13,0
12,6
8,0
5,7
0,5
45
116
26
32
20
19
4
Gwałtowne przyspieszenie przyrostu ludzi na świecie nastąpiło po rewolucji przemysłowej.
Początek XX w. –1,6 mld ludzi, po II wojnie światowej nastąpiła eksplozja demograficzna.
W XX wieku nastąpił 37 – krotny wzrost liczby ludności. W Europie, obecnie jest tendencja
malejąca jeżeli chodzi o przyrost ludzi, natomiast na reszcie kontynentów liczba ludności
raczej wzrasta. Badania dowodzą, że liczba ludności na świecie w 2070 roku nie
przekroczy 9-10 mld.
Ekumena – Obszar stale zamieszkiwany (np. półkula północna)
Subekumena – Obszar czasowo wykorzystywany lub zamieszkiwany.
Anekumena – Obszar nie zamieszkiwany lub nie wykorzystywany.
TRZY CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI:
1. Naturalne, np.: wysokość nad poziomem morza (największe zaludnienie jest do
wysokości 200 m n.p.m.), odległość od morza (największe zaludnienie jest w
odległości ok. 200 km od morza – 50% ludności), gleby, klimat.
2. Ekonomiczne, np.: miejsca pracy, charakter i rodzaj rolnictwa.
3. Historyczne, np.: odpływ ludności z Afryki.
TRZY GŁÓWNE REJONY KONCENTRACJI LUDNOŚCI:
1. Azja południowo – wschodnia (Chiny, Indie)
2.
Europa zachodnia
3. Płn. – wsch. wybrzeże USA
Polska 124 os./ km
2
Chiny 131 os./ km
2
(Tybet 1os./ km
2
, nizina Chińska 2000 os./ km
2
)
PAŃSTWA O NAJWIEKSZEJ LICZBIE LUDNOŚCI (dane z 2000 r.)
Państwo
Liczba ludności
1.
Chiny
2.
Indie
3.
USA
4.
Indonezja
5.
Brazylia
6.
Rosja
7.
Pakistan
8.
Bangladesz
9.
Japonia
10.
Nigeria
1.262 mld
1.014 mld
276 mln
225 mln
173 mln
146 mln
142 mln
129 mln
127 mln
123 mln
PAŃSTWA O NAJMNIEJSZEJ GESTOŚCI ZALUDNIENIA
1.
Grenlandia
0,2 os./ km
2
2.
Sahara Zachodnia
1 os./ km
2
3.
Australia
2 os./ km
2
4.
Mongolia
2 os./ km
2
5.
Kanada
3 os./ km
2
6.
Islandia
3 os./ km
2
7.
Libia
3 os./ km
2
8.
Bostwana
3 os./ km
2
9.
Czad
5 os./ km
2
10.
Kazachstan
6 os./ km
2
PAŃSTWA O NAJWIĘKSZEJ GESTOŚCI ZALUDNIENIA
1.
Makau
23666 os./ km
2
2.
Monako
16410 os./ km
2
3.
Singapur
6262 os./ km
2
4.
Gibraltar
4667 os./ km
2
5.
Watykan
1930 os./ km
2
Polska: Ok. 1000r. – 1,25 mln. Mieszkańców
Po I rozbiorze 1772 r. – 12,3 mln. Mieszkańców
1900 r. – 22,6 mln. mieszkańców
1939 r. – 35,3 mln mieszkańców
1946 r. – 23,9 mln. mieszkańców
2000 r. – 39 mln. mieszkańców
W Polsce jest ok. 2% przyrost ludności rocznie
1960 r. – 29,8 mln. mieszkańców – spadek liczby urodzin
1980 r. – 35,6 mln. mieszkańców – przyrost ok. 1% rocznie
Po roku 1985 r. – 38,6 mln. mieszkańców – spadek liczby urodzin
2001 r. – 38,6 mln. mieszkańców
Polska zajmuje 8 miejsce w Europie pod względem liczby ludności.
ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI POLSKI
-
Nierównomierne
-
Najgęściej zaludnione obszary – zurbanizowane, uprzemysłowione
-
Koncentracja ludności – płd. i centrum kraju
Największe zaludnienie w Polsce:
Śląsk
396 os./ km
2
Woj. małopolski
213 os./ km
2
Woj. dolnośląskie
150 os./ km
2
Woj. łódzkie
145 os./ km
2
Woj. mazowieckie
142 os./ km
2
Najmniejsze zaludnienie w Polsce:
Woj. warmińsko – mazurskie
60 os./ km
2
Woj. podlaski
61 os./ km
2
Woj. lubelski
89 os./ km
2
Przyczyny rozmieszczenia:
-
Nierównomierny rozwój przemysłu
-
Migracje z terenów nieuprzemysłowionych
-
Rozmieszczenie surowców naturalnych (np.: węgiel kamienny)
10 NAJWIEKSZYCH MIAST W POLSCE:
1. Warszawa 1,610 mln. mieszkańców
2. Łódź
800 tys. mieszkańców
3. Kraków
740 tys. mieszkańców
4. Wrocław
637 tys. mieszkańców
5. Poznań
578 tys. mieszkańców
6. Gdańsk
459 tys. mieszkańców
7. Szczecin
417 tys. mieszkańców
8. Bydgoszcz
386 tys. mieszkańców
9. Lublin
356 tys. mieszkańców
10. Katowice
345 tys. mieszkańców
3 ZJAWISKA ZWIĄZANE Z RUCHEM LUDNOŚCI:
1. Liczba ludności
2. Liczba zgonów
3.
Migracje zagraniczne
RUCH NATURLNY – urodzenia, zgony, zrywanie oraz zawieranie związków małżeńskich
PRZYROST NATURALNY – różnica między liczbą urodzeń, a liczbą zgonów w badanym
okresie i na określonym terytorium.
WSPÓŁCZYNNIK PRZYROSTU NATURALNEGO – różnica między liczbą urodzeń, a liczbą
zgonów w %
O
na 1000 mieszkańców.
Przykład:
Liczba ur. 378300
Liczba zgonów 368000
Liczba ludności 38 646000
Przyrost naturalny = 378300 – 368000 = 10300
1. Wsp. przyrostu naturalnego = 10300 / 1000 = 10,3 ‰
PRZYROST RZECZYWISTY – przyrost naturalny + saldo migracji (saldo ujemne 19,7)
MIGRACJA – wędrówka, przemieszczenie
EMIGRACJA – odpływ ludności
IMIGRACJA – przypływ ludności
REPATRYJANCI – przesiedlenie
NATĘŻENIE MIGRACJI – wskaźnik przemieszczeń na 1000 mieszkańców
MIGRACJA:
1. Przyczyny (ekonomiczne i polityczne)
2. Czas trwania: a. Stałe b. Okresowe
3. Zasięg przemieszczenia: a. Krajowe b. Zewnętrzne (wieś miasto, wieś wieś, miasto
wieś, miasto miasto)
Po II wojnie światowej nastąpiło wiele migracji, największe nasilenie było w latach 50.
W 2000 r. 394 tys. osób zmieniło miejsce zamieszkania.
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA ZAWODOWO
I.
Aktywni zawodowo
1. Pracujący – osoby w wieku 15 lat i więcej formalnie posiadające pracę przynoszącą
dochód, w tym także osoby okresowo nie wykonujące pracy z powodu np.: choroby,
urlopu, przerwy w działalności zakładu itp.
2. Bezrobotni – osoby formalnie nie posiadające pracy przynoszącej dochód, ale które są
gotowe podjąć pracę i w ciągu ostatniego miesiąca aktywnie jej poszukiwały oraz
osoby, które znalazły pracę i oczekują na jej rozpoczęcie.
II.
Bierni zawodowo – to pozostałe osoby w wieku 15 lat i więcej nie zaliczone do
pracujących i bezrobotnych (osoby będące utrzymankami lub utrzymujące się z
nie zarobkowych źródeł dochodów: emerytury, renty, stypendia, pomoc społeczna,
żebracy, rentierzy)
KWWS QRWDWHNSOJHRJUDILDHNRQRPLF]QDGDQH"QRWDWND