Monter_sieci_i_urz_telekom_725[02]_Z1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Eugeniusz Hofman

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

dr inż. Grzegorz Żegliński

mgr inż. Hanna Grządziel

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Eugeniusz Hofman

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].Z1.01

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych oraz telekomunikacyjnych zawarte
w modułowym

programie

nauczania

dla

zawodu

monter

sieci

urządzeń

telekomunikacyjnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Technologia lutowania

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Przygotowanie powierzchni lutowniczych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Montowanie podstawek pod układy scalone

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Lutowanie elementów elektronicznych na płytce drukowanej

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Obsługa agregatu lutowniczego

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Montaż i uruchamianie układów prostowniczych

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Montaż i uruchamianie zasilaczy

5.7,1. Ćwiczenia

5.8. Montaż i uruchamianie wzmacniaczy

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Montaż i uruchamianie generatorów

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Montaż i uruchamianie prostych układów cyfrowych

5.10. Ćwiczenia

5.1. Lokalizacja usterek w prostych układach elektronicznych

5.11. Ćwiczenia

7. Ewaluacja osiągnięć ucznia

8. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Badania i pomiary układów

analogowych stosowanych w telekomunikacji”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych

szkole

kształcącej

zawodzie

monter

sieci

urządzeń

telekomunikacyjnych 725[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

klasyfikować materiały ze względu na własności elektryczne,

−

rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne,

−

stosować podstawowe jednostki wielkości elektrycznych w układzie SI,

−

interpretować przedrostki przed nazwami jednostek,

−

rozróżniać typy oporników,

−

oceniać wpływ zmiany parametrów konstrukcyjnych opornika i temperatury na jego
rezystancję,

−

obliczać rezystancję zastępczą oporników połączonych równolegle, szeregowo
i w sposób mieszany,

−

rozpoznawać symbole źródeł napięcia i prądu stałego,

−

obliczać parametry źródeł napięcia połączonych szeregowo i równolegle,

−

analizować proste układy prądu stałego,

−

obliczać i szacować podstawowe wielkości elektryczne w układach prądu stałego,

−

oceniać wpływ zmian rezystancji na napięcie, prąd, moc,

−

określać warunki dopasowania odbiornika do źródła,

−

obsługiwać woltomierz, amperomierz prądu stałego oraz omomierz,

−

obsługiwać miernik uniwersalny,

−

dobierać metodę pomiaru,

−

dobierać przyrządy pomiarowe do pomiarów w układach prądu stałego,

−

rysować proste układy pomiarowe,

−

planować pomiary w obwodach prądu stałego,

−

organizować stanowisko pomiarowe,

−

łączyć układy prądu stałego zgodnie ze schematem,

−

wykonywać pomiary podstawowych wielkości elektrycznych w układach prądu stałego,

−

wykonywać regulację napięcia i prądu,

−

analizować i interpretować wyniki pomiarów w układach prądu stałego oraz wyciągać
wnioski praktyczne,

−

przedstawiać wyniki w formie tabeli i wykresu,

−

oceniać dokładność wykonanych pomiarów,

−

demonstrować efekty wykonywanych pomiarów,

−

przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń,

−

udzielać pierwszej pomocy w przypadkach porażenia prądem elektrycznym,

−

stosować procedurę postępowania w sytuacji zagrożenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

–

rozpoznać elementy i podzespoły na podstawie wyglądu oraz symboli,

–

czytać ze zrozumieniem instrukcje obsługi i eksploatacji urządzeń telekomunikacyjnych,

–

czytać schematy montażowe i ideowe,

–

zinterpretować podstawowe zjawiska z zakresu telekomunikacji,

–

dobrać narzędzia potrzebne do montażu,

–

dobrać przyrządy pomiarowe potrzebne do sprawdzania elementów i podzespołów oraz
do uruchomienia układu,

–

sporządzić wykazy narzędzi, materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych,

–

przygotować stanowisko do prac montażowych,

–

zanalizować i zinterpretować wyniki pomiarów oraz sformułować wnioski praktyczne,

–

zrealizować montaż elementów i podzespołów na płytce drukowanej,

–

zdemontować układ (wylutować elementy),

–

zademonstrować poprawność wykonywania montażu,

–

ocenić jakość i estetykę wykonanej pracy,

–

uporządkować stanowisko pracy,

–

na podstawie danych katalogowych lub innych źródeł wybrać elementy i podzespoły do
montażu,

–

zastosować właściwe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
przepisy o ochronie środowiska,

–

przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w pracy z wykorzystaniem narzędzi
i urządzeń elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł:

Montaż elementów i układów elektronicznych
i telekomunikacyjnych 725[02].Z1.O1

Jednostka modułowa:

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01.

Temat: Lutowanie elementów elektronicznych – Połączenie szeregowe i równoległe

rezystorów.

Cel ogólny: Zapoznanie się z technologią lutowania elementów elektronicznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

prawidłowo rozpoznać elementy rzeczywiste z ich odpowiednikami na schemacie
ideowym,

−

rozpoznawać wyprowadzenia elementów półprzewodnikowych ujętych w katalogach,

−

odczytać wartości elementów kodowanych np. rezystorów i kondensatorów,

−

ocenić jakość wykonania płytki montażowej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 180 minut (4x45 minut).

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

schematy montażowe, inststrukcje stanowiskowe

−

narzędzia

−

materiały: elementy elektroniczne, stacja lutownicza, przyrządy uniwersalne,oscyloskop,
dokumentację montażową.

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie wiadomości na temat technologii lutowania.
3.  Omówienie zasad BHP.
4.  Zorganizowanie  stanowiska  pracy.  Przedmiotem  zadania  jest  wykonanie  ćwiczenia

podanego w poradniku dla ucznia.

5. Realizacja tematu:

−

Uczeń zapoznaje się z treścią ćwiczenia, sporządza notatki w zeszycie.

−

Uczeń pobiera materiały, narzędzia, mierniki, schematy montażowe, instrukcje

wykonania, katalogi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Uczeń przystępuje do wykonania, w trakcie wykonuje notatki pomocne w wykonaniu

ćwiczenia.

−

Nauczyciel udziela wskazówek.

−

Uczeń po skończeniu prezentuje wykonane ćwiczenie.

6. Nauczyciel po zakończeniu pracy przez uczniów sprawdza notatki i ocenia całokształt

pracy ucznia na ćwiczeniu.

Zakończenie zajęć
Praca domowa

Na podstawie literatury zaproponuj inne rozwiązania realizowanych na zajęciach

układów. Przedstaw je w postaci schematów ideowych. Zadanie wykonaj pisemnie
w zeszycie wykonując opracowanie, które powinno zawierać schemat ideowy, montażowy
i ops działania zaproponowanego układu (1–2 stron).

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

Ankiety ewaluacyjne dotyczące prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności, a także

sprawdzenie czy praca domowa została wykonana i ocenienie jej – kontrola zeszytu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych 725[02]
Moduł:

Montaż elementów i układów elektronicznych
i telekomunikacyjnych 725[02].Z1.O1

Jednostka modułowa:

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych 725[02].Z1.01.

Temat: Montaż i uruchomienie zasilacza 2–12 V, 0,5 A.

Cel ogólny: Rozróżniać elementy i ich odpowiedniki na schemacie ideowym, parametry,

rodzaje polaryzacji.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

omówić podstawowe układy pracy zasilacza,

−

zgromadzić i rozmieścić na stanowisku urządzenia i sprzęt zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

−

zorganizować stanowisko montażowe na podstawie przedstawionego schematu
i dokumentacji,

−

przygotować płytkę montażową, optycznie sprawdzić jakość płytki,

−

sprawdzić parametry elementów ze schematem i katalogiem,

−

ustalić kolejność montażu elementów,

−

na podstawie pomiarów i obliczeń formułować wnioski dot. prawidłowego działania
zasilacza.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa – zespoły 4 osobowe

Strategia: uczenie się przez doświadczenie.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do przedmiotu, przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

dokumentacja montażowa,

−

stanowisko montażowe,lutownica, cyna, kalafonia

−

przyrząd uniwersalny, oscyloskop,

Czas:

180 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wykonanie ćwiczenia 2 podanego w poradniku dla ucznia
(rozdz. 4.7.3).

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą przewodniego tekstu.

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE

1.  Jaki są bloki funkcjonalne zasilacza?
2.  Podaj parametry, jakie powinien spełniać zasilacz.
3.  Jakie zadania spełnia zasilacz?
4.  Podaj, w jaki sposób zasilacz stabilizuje napięcie.?
5.  Jakim przyrządem dokonujemy sprawdzenia układu?
6.  Narysuj schematy pomiarowe do pomiaru parametrów elementów.
7.  Co to są parametry graniczne elementów elektronicznych?

Odpowiedzi na te pytania każdy z uczniów wykonuje w zeszycie.
Odpowiada na podstawie materiału nauczania zawartym w poradniku.

PLANOWANIE

1.  Ustal, jak powinno być wyposażone stanowisko montażowe.
2.  Ustal kolejność działań jakie podejmiesz w celu zmontowania układu.
3.  Zaplanuj kolejność wykonywania czynności w ćwiczeniu.

Plan wykonuje każdy z uczniów w zeszycie.

UZGODNIENIE

1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE

1.  Dokonaj montażu zgodnie ze sposobem wykonania ćwiczenia podanym w poradniku.
2.  Sprawdź zgodność elementów i ich parametrów ze schematem ideowym.
3.  Porównaj schemat ideowy ze schematem montażowym.
4.  Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
5.  Wszystkie wyniki obliczeń i pomiarów zapisywane są w zeszytach.
6.  Przygotuj  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów  wyznaczają  lidera

grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

7. Regułą powinno być kolejne wyznaczane uczniów do prezentacji ćwiczenia w celu

uzyskania pożądanych nawyków.

SPRAWDZANIE

1.  Czy poprawnie zostały wykonane połączenia?
2.  Czy właściwie zostały wybrane elementy?
3.   Czy poprawnie przygotowano elementy do montażu?
4.  Czy poprawnie został wykonany montaż?
5.  Czy prawidłowo został wykonane połączenia?
6.  Czy rysunki i zapisy są jest czytelne i estetyczne?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Technologia lutowania

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj lutowanie elementów na płytce drukowanej zgodnie z wskazanym schematem

montażowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  wykonać zarobienie końcówek, połączyć układ według schematu,
8)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
9)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

lutownica,

−

płytka drukowana,

−

elementy do montażu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Przygotowanie powierzchni lutowniczych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj płytkę drukowaną uniwersalną.

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana uniwersalna [3].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować płytkę drukowaną,

2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  sprawdzić jakość wykonania ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
8)  wykonać mocowanie elementów,
9)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana,

−

przewody laboratoryjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Montowanie podstawek pod układy scalone

5.2.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż podstawek pod układy scalone na płytce drukowanej.

Rys. 1 do ćwiczenia 1.

Płytka montażowa [5].

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Podstawki pod układy scalone [5].

Wskazówki do realizacji
Przed przystapieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  wybrać układy scalone i podstawki z katalogu,
3)  sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
5)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
6)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
7)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
8)  wykonać mocowanie elementów,
9)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10)  dokonać prezentacji układu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Lutowanie elementów elektronicznych na płytce drukowanej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj połączenie równoległe i szeregowe rezystorów.

Rys. 1 do ćwiczenia 1.

Schemat ideowy.

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana uniwersalna [3].

Wskazówki do realizacji
Przed przystapieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją katalogową,
3)  sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11)  dokonać prezentacji układu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana,

−

przewody laboratoryjne.

Ćwiczenie 2

Wykonaj lutowanie elementów i podzespołów elektronicznych na płytce drukowanej.

Celem ćwiczenia jest montaż wskazanych elementów na płytce montażowej, celem uzyskania
wprawy w technice lutowania oraz utrwalenia zasad kolejności montowania elementów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  dobrać elementy z katalogu według wskazówek nauczyciela,
3)  sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana,

−

przewody laboratoryjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Obsługa agregatu lutowniczego

5.5.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na płytce uniwersalnej montaż elementów według schematu.

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy [12].

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka montażowa (montaż stykowy ) [12].

Rys. 3 do ćwiczenia 1. Płytka montażowa uniwersalna [12].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną uniwersalną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana,

−

przewody laboratoryjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Montaż i uruchmianie układów prostowniczych

5.6.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż powielacza napięcia według schematu, przeprowadź niezbędne pomiary

i uruchom układ.

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy powielacza napięcia [8].

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Układ płytki montażowej [8].

Rys. 3 do ćwiczenia 1. Rozmieszczenie
elementów na płytce [8].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją i katalogiem,
3)  sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
7)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
8)  wykonać mocowanie elementów,
9)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
10)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

Ćwiczenie 2

W układzie przedstawionym na rys. 2 do ćwiczenia 1. dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić sygnalizator akustyczny.

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy sygnalizatora.[17].

Rys. 2 do ćwiczenia 2. Układ płytki drukowanej [17].

Wykaz elementów
US1 μA 7812
US2, US3 NE 555
T1 B136
R1 6k
R2 43…47 k
R3 10k
R4 56k
R5 10k

22Ω

C1 100 μ/25V
C2 4,7 μ?16V
C3 10n
C4 4,7 ….6,8n
C5 10n
P1 PR 47k
Głośnik 0,25 W

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych),
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Montaż i uruchamianie zasilaczy

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W układzie przedstawionym na rys. 2 w ćwiczeniu 1 roz. 5.6. dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić zasilacz 5V 3A.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Podczas
wykonywania ćwiczenia należy zwracać uwagę na poprawne stosowanie narzędzi
i materiałów. Do ćwiczenia należy przygotować instrukcję (przewodni tekst).

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy [17].

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Układ płytki montażowej [17].

Wykaz elementów
R1 5.1k

C2 1nF

R2 2k

D1-D4 BYP 401/50

R3 wg opisu

T1 BD 281

R4 430ohm

Tr transformator o mocy 40VA, 2x10V,

R5 4,7k

min. 2.5A (np. TS 40/52)

C1 4x1500uF/16V (połączone równolegle)

Ćwiczenie 2

W układzie przedstawionym na rys. 1 dokonać analizy działania, zmontować i uruchomić

zasilacz 2 – 12 V, 0,5 A.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przygotować płytkę drukowaną
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją
3)  sprawdzić jakość płytki (ścieżek i punktów lutowniczych)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4)  przygotować elementy do montażu
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów
9)  wykonać mocowanie elementów
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej
11)  dokonać prezentacji układu

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

Schemat ideowy

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy zasilacza [15].

Układ montażowy

Rys. 2 do ćwiczenia 2. Płytka montażowa [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykaz elementów
Us - UL7523
T1 - BD135, BD137
T2 - BD283 lub BD233
D1-D4 - 1N4002
C1, C2 - 22nF KCP
C3 - 4700uF/16V
Dz - BZP 683 3V3
C4 - 150pF KCP
R1 - 150R
R2 - Rsc - 1,8R/5W
Pot - 4,7k

Montaż i uruchomienie

Napięcie  przemienne,  pochodzące  z  wtórnego  uzwojenia  transformatora  sieciowego  zostaje
wyprostowane  w  mostku  diodowym(Greatz'a).  Mostek  ten  uzupełniono  o  dwa  kondensatory
mające  na celu eliminację  zakłóceń  sieciowych.  Wyprostowane napięcie zostaje wygładzona
przez  kondensator  C3  o  dużej  pojemności.  Taki  zasilacz  jeszcze  nie  nadaje  się  do
profesjonalnych  układów  (radioodbiorniki,  wzmacniacze).  Jego  wartość  bardzo  zależy  od
wartości  prądu  pobieranego  z  zasilacza.  Czyli  napięcie  w  dalszej  części  należy  poddać
stabilizowaniu. Funkcję tę spełnia para elementów R1 i Dz, która podaje do wyprowadzenia 5
układu  scalonego  tzw.  napięcie  odniesienia.  Układ  ten  z  kolei  spełnia  funkcję  wzmacniacza
objętego pętlą  ujemnego  sprzężenia  zwrotnego. Napięcie wyjściowe  jest stale  porównywane
z napięciem wzorcowym, dzięki czemu tak jak ono – jest stabilizowane  i regulowane. Układ
zawiera  zabezpieczenie  prądowe:  napięcie  z  rezystora  Rsc,  proporcjonalne  do  pobieranego
prądu,  jest  stale  podawane  do  wyprowadzeń  2,3  układu  scalonego,  który  nie  dopuszcza  do
przekroczenia  wartości  krytycznej.  Tranzystory  T1,  T2  pracują  w  charakterze  wtórnika
emiterowego  polepszając  parametry  zasilacza.  Do  zasilacza  należy  użyć  transformatora,
którego  napięcie  powinno  się  wahać  w  granicach  15-17V.  T2  można  wyposażyć  go
w radiator.

Układ może dobrze pracować na T2 – BD283 lub T2' – BD-233. Przed przystąpieniem

do montażu powinniśmy się zorientować, który układ posiadamy i odpowiednio go
wmontować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Montaż i uruchomienie wzmacniaczy

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić wzmacniacz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki  wykonania.  Zapoznać  uczniów  z  zasadami  bezpiecznej  pracy.  Podczas
wykonywania  ćwiczenia  należy  zwracać  uwagę  na  poprawne  stosowanie  narzędzi
i materiałów.  Po  zmontowaniu  wzmacniacza  należy  polecić  uruchomienie  go  zgodnie
z zapisem „W trakcie uruchamiania należy wykonać”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

Schemat ideowy

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy wzmacniacza [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układ montażowy

Rys. 2 do ćwiczenia 1.Układ płytki montażowej wzmacniacza [15].

Wykaz elementów
R

1,2 kΩ

47 nF/MKT

10 Ω

220 μF/16V

470 nF

22 μF/16V

10 μF/16V

US 1 LM 386

100 nF/MKT

płytka drukowana

Montaż i uruchomienie

Zaletą podanego układu jest szeroki zakres napięć zasilania 4–12 V oraz mały pobór

prądu. Może być wykorzystywany jako wzmacniacz głośnikowy lub słuchawkowy. Zasilanie:
zasilacz 4…12 VDC – 4 VA.

W trakcie uruchamiania należy wykonać:

1.  sprawdzenie optyczne zmontowanego urządzenia na zgodność ze schematem ideowym,
2.  sprawdzenie poprawności lutowania,
3.  włączenie  próbne  poszczególnych  zespołów i  całego  urządzenia  do  zasilania, stopniowe

zwiększanie napięcia do nominalnego,

4. pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.

Ćwiczenie 2

W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić wzmacniacz mocy TBA 820M.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Uczeń powinien:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej,
11)  dokonać prezentacji układu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

Schemat ideowy

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy wzmacniacza mocy [15].

Rys. 2 do ćwiczenia 2.Układ płytki montażowej wzmacniacza mocy [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykaz elementów
R

470

kΩ C

, C

100 nF

…..R

47 Ω

1 nF KCP

1 Ω

220 nF

1 μF

470 μF/16V

10 μF/16 V

US 1 TBA 820M

, C

22 μF/16V

płytka drukowana

Po zmontowaniu i sprawdzeniu uczeń powinien uruchomić układ.
Zastosowany  układ  scalony  posiada  parametry  pozwalające  na  stosowanie  w  urządzeniach
stacjonarnych  i  przenośnych.  Układ  może  być  wykorzystany  w  budowie  wzmacniaczy
elektroakustycznych.
W trakcie uruchamiania należy:
1.  sprawdzić optycznie zmontowane urządzenia na zgodność ze schematem ideowym,
2.  sprawdzić poprawność lutowania,
3.  włączyć  próbnie  poszczególne  zespoły  i  całego  urządzenie  do  zasilania,  stopniowo

zwiększając napięcie do nominalnego,

4. wykonać pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach układu.

Rys. 2 do ćwiczenia 2. Wzmacniacz mocy po zmontowaniu [15].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Montaż i uruchomienie generatorów

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia, dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić generatora telefonicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przygotować płytkę drukowaną,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  sprawdzić jakość ścieżek i punktów lutowniczych,
4)  przygotować elementy do montażu,
5)  zapoznać się z dokumentacją przekazaną przez nauczyciela,
6)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
7)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
8)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
9)  wykonać mocowanie elementów,
10)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia

−

elementy do montażu powierzchniowego

−

lutownica, kalafonia, cyna

−

płytka drukowana

Schemat ideowy

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy generatora [13].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układ płytki montażowej

Rys. 2 do ćwiczenia 1. Płytka drukowana generatora [13].

Rys. 3 do ćwiczenia 1. Rozmieszczenie elementów na płytce [13].

Wykaz elementów jak na schemacie ideowym. Elementy oznaczone gwiazdką są

elementami dobieranymi. Przedstawiony generator służy do sprawdzania działania urządzeń
telekomunikacyjnych i drożności przewodów.

Sposób uruchomienia generatora:

1)  sprawdzić optyczne zmontowane urządzenie na zgodność ze schematem ideowym,
2)  sprawdzenie poprawności lutowania,
3)  włączenie  próbne  poszczególnych zespołów  i  całego  urządzenia do zasilania,  stopniowe

zwiększanie napięcia do nominalnego,

4) pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

oscyloskop,

−

miernik uniwersalny,

−

głośnik o impedancji 4–15 Ω,

−

bateria 9 V,

−

sprawny telefon.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

W układzie przedstawionym na 1 do ćwiczenia, dokonać analizy działania, zmontować

i uruchomić generatora funkcyjnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  sprawdzić i zweryfikować schemat ideowy,
2)  sporządzić wykaz elementów do wstępnego i ostatecznego montażu,
3)  wykonać montaż i uruchomić urządzenie,
4)  sprawdzić optyczne zmontowane urządzenie na zgodność ze schematem ideowym,
5)  sprawdzić poprawność lutowania,
6)  włączyć  próbnie  poszczególne  zespoły  i  całe  urządzenia  do  zasilania,  stopniowo

zwiększając napięcia do nominalnego,

7) wykonać pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.

Schemat ideowy

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat generatora funkcyjnego [17].

Schemat montażowy

Rys. 2 do ćwiczenia 2. Płytka drukowana generatora funkcyjnego [17].

Rys. 3 do ćwiczenia 2. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej [17].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opisywany układ należy do układów oszczędnych, generuje fale prostokątne, trójkątne

i przebieg  zbliżony  do  sinusoidy,  a  zmiana  częstotliwości  wymaga  wymiany  jednego
elementu.  Jest  bardzo  prosty  w  budowie.  zawiera  tylko  jeden  układ  scalony  CMOS  i  kilka
elementów  biernych.  Na  rys.  1  jest  przedstawiony  schemat  prostego  generatora
wytwarzającego  trzy  synchroniczne  przebiegi  elektryczne:  prostokątny,  trójkątny
i sinusoidalny.  Jako  elementy  czynne  wykorzystano  scalone  bramki  CMOS  pracujące  jak
inwertory (wejścia połączone ze sobą).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia

−

elementy do montażu powierzchniowego

−

lutownica, kalafonia, cyna

−

płytka drukowana

−

przewody laboratoryjne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3 do ćwiczenia 1. Płytki montażowej [3].

Wykaz elementów
Rezystory
PR1…..100kΩ
PR2…..100Ω
PR3…..22kΩ
PR4….1kΩ
R1,R2…..1kΩ
R3,R10…..2,2kΩ
R4………..1MΩ
R5,R6,R8…….1kΩ
R7………..10kΩ
R9…..5,1kΩ
R11…..220Ω
R12 – R17…..510Ω
Kondensatory
C1,C3…..100nF
C2………100pF
C4………10pF
C5……..270pF
C6……..220pF

C7……..100µF/16V
C8…….1000µF/25V
Cx kondensator wzorcowy 1 µF

Półprzewodniki
D1-D24…..LED 3mm
D25 ………LED G
D26………LED R
D27,D28….1N4148
T1,T2…….BC548
U1………..4093
U2………..NE555
U3,U4……4040
U5……….78L05
pozostałe
S1……przełącznik dwupozycyjny
S2……mikroswitch
Z1……ARK2

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu powierzchniowego,

−

lutownica, kalafonia, cyna,

−

płytka drukowana.

Ćwiczenie 2

W układzie przedstawionym na rys. 1 do ćwiczenia dokonać analizy działania,

zmontować i uruchomić próbnik stanów logicznych.

Napięcie występujące na wyjściach i wejściach układów cyfrowych najczęściej nas nie

interesuje,  a  ważny  jest  jedynie  ich  stan  logiczny:  wysoki  (1)  lub  niski  (0).  Kolejną  funkcją
spełnianą  przez  dobry  próbnik  stanów  logicznych  jest  wykrywanie  pojedynczych  krótkich
impulsów, które pojawiają się w badanym układzie. Impulsy takie są niekiedy tak krótkie, że
wykrycie  ich  za  pomocą  dołączonego  do  badanego  układu  miernika  jest  niemożliwe.  Takie
krótkie impulsy mogą być generowane nie tylko zgodnie z zamiarami konstruktora, ale także
mogą powstawać na skutek błędu projektowego lub montażowego i ich zlokalizowanie może
być sprawą bardzo ważną. Próbniki TTL nie nadają się do pracy z układami CMOS.

Powody tego są następujące:

1. Układy TTL pracują jedynie przy napięciu 5V, a CMOS działają poprawnie od napięcia

3V (niekiedy nawet mniejszego) do różnie podawanego przez producentów napięcia
maksymalnego -15...22V. Tak więc próbnik zasilany wyłącznie napięciem 5V w wielu
przypadkach okaże się nieprzydatny.

2. W standardzie TTL za poziom wysoki przyjmujemy napięcie ok. 3,6V a za niski ok. 0,2V

technice CMOS stanem wysokim jest napięcie praktycznie równe napięciu zasilania,
a stanem niskim 0V.

3. Wiele próbników TTL przystosowanych jest do relatywnie dużych prądów, jakie

możemy pobierać z wyjść tych układów. Próbniki takie nie zostałyby prawidłowo
wysterowane z wyjść układów CMOS. Tak, więc koniecznością stało się opracowanie
próbnika stanów logicznych kompatybilnego ze standardem CMOS.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1 do ćwiczenia 2. Schemat ideowy próbnika [3].

Schemat elektryczny próbnika przedstawiony został na rys. 1. Układ został

zaprojektowany  z  wykorzystaniem  dwóch  układów  scalonych:  podwójnego  wzmacniacza
operacyjnego  LM358  i  kostki  4001  CMOS  zawierającej  w  swojej  strukturze  cztery  bramki
logiczne  NOR.  Fragment  układu  ze  wzmacniaczem  operacyjnym  pełni  w  urządzeniu
najważniejszą  rolę:  jest  detektorem  poziomu  napięcia  na  wejściu  WE,  natomiast  dwa
generatory  monostabilne  zbudowane  z  bramek  U2A...U2D  pełnią  rolę  pomocniczą,
„przedłużając”  krótkie  impulsy  występujące  w  układzie,  a  tym  samym  pozwalając  na  ich
wizualizację za pomocą diod LED.

Wzmacniacze operacyjne pracują w naszym próbniku jako komparatory napięcia, z

otwartą pętlą sprzężenia zwrotnego. Ich wejścia zostały połączone ze  sobą w taki sposób, że
jeden  wzmacniacz  sygnalizuje  przekroczenie  pewnego  poziomu  napięcia,  a  drugi  spadek
napięcia  poniżej  zadanego  poziomu.  Napięcia  odniesienia  wyznaczane  są  przez  układ
z rezystorami R2, R3, R4.

Z wartościami tych rezystorów podanymi na schemacie poziomy napięć odniesienia

wynoszą  0,58V  oraz  9,41V  Jak  widać,  nasz  układ  spełnia  “z  zapasem”  normy  standardu
CMOS, jako stan 0 przyjmując napięcie niższe od ok. 0,6 V (oczywiście przy zasilaniu 10V),
a za stan wysoki  napięcie wyższe od ok. 9,4V. Ściśle biorąc, dla układów CMOS serii 4000
częściej  przyjmuje  się  progi  30%  i  70%. Próbnik powinien  być zasilany  z  badanego układu,
aby przyjęte poziomy logiczne zgadzały się z rzeczywistością. Poziomy tych napięć możemy
zupełnie dowolnie kształtować dobierając wartości rezystorów R2...R4.

Tak, więc, jeżeli w badanym punkcie układu występuje stan logiczny 0 to na wyjściu

komparatora U1A pojawi się stan wysoki. Z kolei, jeżeli na wejściu próbnika pojawi się stan
wysoki, to taki sam stan zaobserwujemy na wyjściu wzmacniacza operacyjnego U1B.
W  każdym  innym  wypadku  na  wyjściach  komparatorów  jest  stan  niski  i  dołączone  do  nich
diody  LED  nie  palą  się.  Także  w  przypadku,  kiedy  wejście  próbnika  nie  jest  do  niczego
dołączone nie świeci  się żadna z diod. Spowodowane jest to dołączeniem do wejścia układu
rezystorów  R1  i  R13,  ustawiających  w  takim  wypadku  na  wejściu  próbnika  napięcie  równe
połowie  napięcia  zasilania.  W  przypadku  dołączenia  do  wyjścia  układu  CMOS  większego
obciążenia,  napięcie  wyjściowe  może  się  radykalnie  zmienić.  Np.  przy  obciążeniu  bramki
CMOS  diodą  LED  bez  rezystora  szeregowego,  (co  w  układach  zbudowanych  na  CMOSach
jest  dopuszczalne),  napięcie  na  wyjściu  takiej  bramki  będzie  dokładnie  równe  napięciu
przewodzenia zastosowanej diody.

W próbniku zastosowano dwa generatory monostabilne, umożliwiające obserwację

bardzo krótkich impulsów. Pojawienie się, choćby na krótki moment stanu wysokiego na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wejściu  tych  generatorów  spowoduje  wygenerowanie  na  ich  wyjściach  dodatniego  impulsu
o czasie trwania określonym rezystancjami R7 i R8 i pojemnościami C1 i C2. Z wartościami
tych  elementów podanymi  na schemacie czas trwania tych impulsów będzie wynosił ok. 0,5
sek., co wydaje się być czasem zupełnie wystarczającym do ich zauważenia. Zwróćmy jednak
uwagę,  że  zastosowanie  w  stopniu  wyjściowym,  stosunkowo  wolnych  kostek  LM358
powoduje,  że  układ  reaguje  na  impulsy  o  czasach  trwania  minimum  1...3µs,  a  ignoruje
impulsy krótsze.

Rys. 2 do ćwiczenia 2.

Układ płytki montażowej [3].

Próbnik możemy wykonać także w wersji uniwersalnej CMOS - TTL. W wersji

wyłącznie CMOS, jumper JP1 jest na stałe zwarty i żadnego rezystora Rx nie musimy
używać. Jeżeli jednak będziemy chcieli mieć urządzenie uniwersalne, to musimy
odpowiednio dobrać rezystor R

i zmienić wartość R

, a potem jumperem zmieniać standardy

pracy z CMOS na TTL..
Wykaz elementów
Rezystory

Półprzewodniki

R1, R7, R8, R13: 1MW

D1, D3: diody LED f5 zielone

R2, R4: 2,2kW

D2, D4: diody LED f5 czerwone

R3: 33kW

U1: LM358

R5, R6, R9, R10: 560W ...1kW

U2: CMOS 4001

R11, R12: 10kW

Różne

Kondensatory

JP1: podwójny goldpin

C1, C2, C3: 150nF

z jumperem

C4: 47µF/16V

Obudowa typu KM 14

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zgromadzić narzędzia potrzebne do montażu,
2)  sprawdzić dobór elementów zgodnie z dokumentacją,
3)  wykonać zarobienie końcówek elementów,
4)  wykonać mocowanie elementów,
5)  wykonać lutowanie na płytce drukowanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Montaż i uruchomienie
1)  sprawdzenie i weryfikacja schematu ideowego,
2)  sporządzenie wykazu elementów do wstępnego i ostatecznego montażu,
3)  sprawdzenie optyczne zmontowanego urządzenia na zgodność ze schematem,
4)  sprawdzenie poprawności lutowania,
5)  do kalibracji miernika wykorzystać kondensator o dokładnie znanej pojemności MKT lub

MKC ok. 1µF,

6)  włączenie próbne poszczególnych zespołów i całego urządzenia do zasilania,
7)  stopniowe zwiększanie napięcia do nominalnego,
8)  pomiary napięcia lub prądu w newralgicznych punktach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

elementy do montażu,

−

lutownica, kalafonia, cyna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Lokalizacja usterek w prostych układach elektronicznych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonać oceny jakości montażu i poprawności działania zasilacza 2-12 V; 0,5 A.

Rys. 1 do ćwiczenia 1. Schemat ideowy zasilacza 2-12 V; 0,5 A

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, przygotować odpowiednie instrukcje stanowiskowe, dokumentacje
i katalogi. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opracować plan czynności koniecznych przy ocenie jakości montażu i poprawności

działania,

2) ocenić jakość montażu i zanotować wyniki,
3) sprawdzić działanie i zanotować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

miernik uniwersalny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż elementów i podzespołów
elektronicznych oraz telekomunikacyjnych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15, 19, 20, 21, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczającą – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – z rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Kluczem odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. a, 4. a, 5. a, 6. a, 7. a, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. a, 13. d, 14. b, 15. b, 16. a, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Wymień rodzaje lutowania

2. Wyjaśnij znaczenie temperatury

W jakiej kolejności lutuje się układy
scalone

4. Omów charakterystyki tranzystora

Wymień charakterystyki robocze
tranzystora

W jakiej kolejności montujemy
elementy na płyce drukowanej

Omów zastosowanie aparatu
lutowniczego

8. Określ parametry aparatu lutowniczego

Od czego zależy dobór zakresu pracy
aparatu lutowniczego

10. Co to jest montaż powierzchniowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11.

Jaki wpływ na pracę termistora ma
temperatura

12. Podaj zasadę działania prostownika

13. Zdefiniuj współczynnik tętnień

14. Zdefiniuj sprawność prostownika

15.

Zcharakteryzuj elementy do montażu
powierzchniowego

16.

Jaką rolę spełnia filtr na wyjściu
prostownika

17. Co to jest wzmocnienie napięciowe

18.

Jakie znasz rodzaje połączeń między
elementami półprzewodnikowymi

19.

Jaka powinna być jakość powierzchni
płytki drukowanej

20. Jak oznaczone są elementy SMD

21 Co to jest SMD

22 Podaj kolejność lutowania

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,

jakie będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i karty odpowiedzi, podaj  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
4.  Test składa się z 22 pytań.
5.  Za każde poprawnie rozwiązane zadanie uzyskasz 1 punkt.
6.  Dla każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D.
7.  Tylko jedna odpowiedź jest poprawna.
8.  Wybraną odpowiedz zakreśl kółkiem.
9.  Staraj  się  wyraźnie  zaznaczać  odpowiedzi.  Jeżeli  się  pomylisz  i  błędnie  zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedź, którą uważasz za prawdziwą.

10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rozróżnia się następujące rodzaje lutowania:

a)  lutowanie miękkie, lutowanie twarde,
b)  lutowanie elementów SMD,
c)  świetlne, laserowe,
d)  płomieniowe, kąpielowe, piecowe.

2. Prawidłowa temperatura lutowania to taka:

a)  przy której spoiwo topi się, lecz nie pokrywa nalotem (matowieje),
b)  temperatura podana w instrukcji lutownicy,
c)  najwyższa temperatura grota,
d)  przy której topi się spoiwo.

3. Charakterystyka wyjściowa tranzystora to zależność:

a) I

= f( U

b) I

= f( U

c) I

= f( U

d) I

= f(I

4. Charakterystyki statyczne tranzystora w układzie WB to:

a)  wykres prądu kolektora w funkcji napięcia stałego między kolektorem i bazą,
b)  wykres prądu bazy w funkcji napięcia baza – emiter,
c)  wykres prądu kolektora w funkcji napięcia kolektor – emiter,
d)  wykres prądu kolektora w funkcji prądu bazy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Charakterystyka robocza tranzystora to wykres:

a)  przedstawiający charakterystyki z uwzględnieniem oporu obciążenia,
b)  charakterystyk przejściowych,
c)  charakterystyk wyjściowych,
d)  charakterystyk zwrotnych.

6. Podsawki pod układy scalone stosuje się w celu:

a)  szybkiej wymiany elementów,
b)  z uwagi na cenę elementów umieszczanych w podsawkach,
c)  z uwagi na wymagania normy,
d)  z uwagi na łatwiejszy montaż.

7. Aparat lutowniczy stosujemy w celu :

a)  w celu właściwego doboru temperatury do rodzaju lutowania,
b)  z uwagi na wygodniejszy montaż,
c)  bezpiecznego lutowania,
d)  dostosowania się do wymogów unijnych.

8. Do najistotniejszych parametrów aparatu lutowniczego należy:

a)  zakres regulacji temperatury,
b)  oszczędność energii,
c)  możliwość regulacji potencjometrycznej,
d)  wąż odsysacza.

9. Temperaturę pracy agregatu lutowniczego należy dobierać w zależności od:

a)  rodzaju lutowania i grubości lutu,
b)  potrzeb,
c)  rodzaju lutowanych elementów,
d)  możliwości regulacji.

10. Montaż powierzchniowy to:

a)  łączenie elementów na powierzchni płytki,
b)  łączenie elementów za pomocą przewodów,
c)  osadzanie elementów w podstawkach,
d)  montowanie elementów po jednej stronie płytki.

11. Rezystancja termistora:

a)  rośnie ze wzrostem temperatury,
b)  maleje ze wzrostem temperatury,
c)  nie zmienia się,
d)  temperatura nie ma wpływu na wartość rezystancji.

12. Prostowanie przebiegów elektrycznych to proces, w wyniku którego:

a) wejściowy przebieg dodatni i ujemny zostaje przekształcony w przebieg jednego

znaku,

b)  wejściowy przebieg pozostaje na wyjściu bez zmian,
c)  wejściowy przebieg jest na wyjściu odwrócony,
d)  wejściowy przebieg na wyjściu jest wartością stałą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Współczynnik tętnień prostownika to:

a) stosunek wartości skutecznej składowej zmiennej napięcia na wyjściu prostownika

do wartości stałej,

b)  stosunek wartości średniej do wartości stałej
c)  stosunek wartości szczytowej do wartości stałej
d)  stosunek wartości międzyszczytowej do wartości stałej.

14. Sprawność prostownika, to:

a)  skuteczność układu prostownika przy zmianie napięcia zmiennego na napięcie stałe,
b)  stosunek mocy wejściowej do mocy wyjściowej,
c)  stosunek napięcia wyjściowego do wejściowego,
d)  stosunek prądu wyjściowego do wejściowego.

15. Elementy do montażu powierzchniowego charakteryzują się:

a)  brakiem wyprowadzeń,
b)  mają specjalnie przygotowane końcówki,
c)  mają tylko specjalne oznaczenia,
d)  są takie same jak inne elementy.

16. Zadaniem filtru umieszczonego na wyjściu układu prostowniczego, jest:

a)  zmniejszenie tętnień w napięciu wyprostowanym,
b)  stabilizacja prądu na wyjściu prostownika,
c)  stabilizacja napięcia na wyjściu prostownika,
d)  stabilizacja mocy na odbiorniku.

17. Wzmocnienie napięciowe, to:

a)  stosunek wartości średniej napięcia na wyjściu do wartości średniej na wejściu,
b)  stosunek wartości skutecznej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
c)  stosunek wartości chwilowej napięcia na wyjściu do napięcia na wejściu,
d)  wszystkie odpowiedzi.

18. Połączenia między elementami półprzewodnikowymi na płytce drukowanej powinny

być:
a)  jak najkrótsze,
b)  wykonane specjalnym przewodem,
c)  znormalizowane,
d)  nie ma znaczenia.

19. Zasadą montażu elementów półprzewodnikowych jest:

a)  szybkie lutowanie,
b)  lutowanie skuteczne,
c)  lutowanie lutownicą nagrzaną do wysokiej temperatury,
d)  rodzaj lutowania nie ma wpływu.

20. Jakość powierzchni płytki drukowanej:

a)  ma wpływ na jakość połączeń,
b)  nie ma wpływu,
c)  zależy od rodzaju montażu,
d)  zależy od rodzaju lutowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż elementów i podzespołów

elektronicznych oraz telekomunikacyjnych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu
podstawowego,

−

zadania 21, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczającą – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – z rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Kluczem odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a,
12. d, 13. a, 14. b, 15. b, 16. b, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a, 21. a, 22. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Podaj charakterystyki tranzystora

2. Jakie znasz rodzaje prostowników

3. Co rozumiesz pod pojęciem stabilizacji

Podaj symbole elementów
pólprzewodnikowych

5. Wymień stany pracy tyrystora

6. Czym charakteryzuje się dioda Zenera

Podaj prawidłową polaryzację
tranzystora

8. Jakie zastosowanie stabilizatorów

9. Wymień rodzaje wzmacniaczy

10.

Jaki jest warunek wzbudzenia drgań
w generatorze

11.

Jakie znasz zasady rozmieszczania
elementów

12. Jakie zastosowanie mają filtry

13.

Jak należy rozmieścić elementy
indukcyjne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14.

Podaj charakterystykę amplitudową
i fazową wzmacniacza

15.

Podaj wzmocnienie prądowe
wzmacniacza OS

16.

Wymień zalety wzmacniacza z
ujemnym sprzężeniem zwrotnym

17. Narysuj filtr dolnoprzepustowy

18.

Podaj konfigurację wzmacniacza
operacyjnego

19.

Czym charakteryzuje sięwzmacniacz
selektywny

20.

Jakie są zadania wzmacniacza
operacyjnego

21 Wymień kolejność lutowania

Jaka powinna być temperatura
lutowania

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
9.  dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz odpowiedź, którą uważasz za prawdziwą.

10. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przedstawiona charakterystyka jest:

a)  wejściowa WB,
b)  wyjściowa WE,
c)  wyjściowa WB,
d)  przejściowa WB.

2. Przedstawiony na schemacie układ to:

a)  układ Graetza,
b)  prostownik jednopołówkowy,
c)  stabilizator,
d)  zasilacz.

3. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu:

a)  stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b)  stabilizacji prądu i napięcia,
c)  stabilizacji napięcia przy stałym obciążeniu,
d)  stabilizacji prądu przy stałym obciążeniu.

4. Wskaż symbol tranzystora polowego FET:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Zablokowanie przewodzącego tyrystoa jest możliwe poprzez:

a) zmniejszenie prądu I

do zera,

b) wycofanie impulsu UG,
c) podanie impulsu U

≤ 0,

d) zwarcie bramki z katodą.

6. W diodzie Zenera występuje następujące zjawisko:

a)  powtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku wstecznym,
b)  zmiany pojemności złącza p-n pod wpływem zmiany napięcia wstecznego złącza,
c)  zmiany  pojemności  złącza  p-n  pod  wpływem  zmiany  napięcia  w  kierunku

przewodzenia złącza,

d) niepowtarzalnego przebicia złącza p-n w kierunku przewodzenia.

7. Podczas aktywnej pracy tranzystora w układzie wzmacniającym jego złącza są

spolaryzowane następująco:
a)  złącze B - E przewodząco, a C - E zaporowo,
b)  złącze B - C zaporowo, a B - E przewodząco,
c)  złącze C - B zaporowo, a C - E przewodząco,
d)  złącze B -E i B - C przewodząco.

8. W zasilaczach napięcia stałego stabilizatory stosuje się w celu

a)  stabilizacji napięcia przy zmiennym prądzie,
b)  stabilizacji prądu i napięcia,
c)  stabilizacji napięcia przy stałej rezystancji obciążenia,
d)  stabilizacji prądu przy stałej rezystancji obciążenia.

9. Wzmacniacz na schemacie to:

a)  wtórnik emiterowy,
b)  układ sumujący,
c)  układ odwracający,
d)  układ nieodwracający.

10. W generatorach napięć liniowych wzbudzenie drgań następuje:

a)  samoczynnie po włączeniu zasilania,
b)  gdy spełniony jest warunek generacji drgań,
c)  ponieważ występuje dodatnie sprzężenie zwrotne,
d)  ponieważ występuje ujemne sprzężenie zwrotne.

11. Końcówki elementów połączonych na schemacie ideowym, rozmieszczamy na płytce:

a)  na jednej ścieżce przewodzącej,
b)  na osobnym połączeniu,
c)  tworząc niezależne połączenie,
d)  nie ma znaczenia.

12. Filtry pojemnościowe w zasilaczach stosuje się, gdy:

a)  obciążenie jest małe,
b)  obciążenie jest duże,
c)  nie zależy od obciążenia,
d)  zależy od prostownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Elementy indukcyjne (cewki) powinny być na płytce drukowanej umieszczone:

a)  w oddaleniu od układów scalonych,
b)  w pobliżu układów scalonych,
c)  w oddaleniu od rezystorów,
d)  na osobnej ścieżce przewodzącej.

14. Czy istnieje związek między charakterystyką amplitudową i fazową wzmacniacza?

a) są zależne,
b) nie ma związku między nimi.

15. Wzmocnienie prądowe wzmacniacza w konfiguracji OS jest bardzo duże ponieważ:

a)  tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wejściowym,
b)  bardzo dużym prądem wejściowym,
c)  prąd wejściowy nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d)  tranzystor unipolarny charakteryzuje się bardzo małym prądem wyjściowym.

16. Wzmocnienie wzmacniacza z ujemnym sprzężeniem zwrotnym jest:

a)  mniejsze niż wzmocnienie układu podstawowego,
b)  większe, niż układu podstawowego,
c)  nie ma wpływu na wartość wzmocnienia,
d)  żadna z powyższych odpowiedzi.

17. Zadaniem filtru dolnoprzepustowego jest:

a)  przenoszenie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
b)  tłumienie składowych sygnału wejściowego leżących w dolnej jego części,
c)  ustalenie pasma przepustowego,
d)  stabilizacja amplitudy sygnału wyjściowego.

18. Jedną z własności wzmacniaczy operacyjnych jest:

a)  bardzo duże wzmocnienie napięciowe (powyżej 80 dB),
b)  bardzo duże wzmocnienie prądowe,
c)  bardzo małe wzmocnienie napięciowe,
d)  bardzo małe wzmocnienie prądowe.

19. Zadaniem wzmacniacza selektywnego jest wydzielenie z sygnału wejściowego

składowych  o  częstotliwości  bliskiej  częstotliwości  środkowej.  Pozostałe  składowe
z interesującego nas pasma sygnału:
a)  zostają wytłumione
b)  zostają wzmocnione
c)  pozostają bez zmian
d)  nie mam zdania

20. Czy wzmacniacz operacyjny może realizować funkcje matematyczne?

a)  tylko funkce zmiany znaku
b)  dodawania, całkowania i różniczkowania
c)  zmiany znaku, odejmowania, dodawania, całkowania i różniczkowania
d)  nie może realizować żadnych funkcji matematycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Montaż elementów i podzespołów elektronicznych
oraz telekomunikacyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem: