background image

B

IO

M

E

D

Y

C

Z

N

E

 P

O

D

S

T

A

W
Y

R

O

Z

W
O

J

U

 C

Z

Ł

O

W
IE

K

A

W
y

k

ła

d

 d

la

 s

tu

d

e

n

w

 I 

ro

k

u

n

a

 k

ie

ru

n

k

u

 P

e

d

a

g

o

g

ik

a

D

A

n

d

rz

e

j K

ę

d

z

io

rs

k

i

K

a

te

d

ra

 F

iz

jo

lo

g

ii 

Z

w

ie

rz

ą

t i

 E

k

o

to

k

s

y

k

o

lo

g

ii

W
Y

K

Ł

A

D

 5

C

zy
n

n

ik

i w

p

ły

w

a

c

e

 n

a

 r

o

zw
ó

j p

re

n

a

ta

ln

y

C

zy
n

n

ik

i p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

zn
e

C

zy
n

n

ik

i ś

ro

d

o

w

is

k

a

 

background image

C

zy
n

n

ik

i p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

zn
e

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

Z

a

k

re

s

 o

d

d

z

ia

ły

w

a

n

ia

:

o

kr

e

ro

z

w

o

ju

 w

e

w

n

ą

tr

z

ło

n

o

w

e

g

o

i o

kr

e

ka
rm

ie

n

ia

 p

ie

rs

 

C

zy
n

n

ik

i p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

zn
e

C

z

yn
n

iki

 te

 (

s

ty

m

u

la

to

ry

 i 

re

g

u

la

to

ry

ro

z

w

o

ju

) w

p

ływ
a

 n

a

 fe

n

o

typ
 d

z

ie

cka

 (t

z

w

„p
rz

y

m

u

s

 m

a

tc

z

y

n

y

)

.

Je
g

o

 e

fe

kt

 fe

n

o

ty

p

o

w

y

u

 d

z

ie

cka

 n

a

z

yw
a

m

y

 

„e
fe

k

te

m

 

m

a

tc

z

y

n

y

m

C

zy
n

n

ik

i e

n

d

o

g

e

n

n

e

 p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

zn
e

P

o

śr

e

d

n

i w

p

ływ
 g

e

n

o

typ
u

 m

a

tk

i n

a

:

-

ro

z

w

ó

j w

e

w

n

ą

tr

z

ło

n

o

w

y

d

z

ie

cka

 

-

e

ksp

re

s

 g

e

n

ó

w

 d

z

ie

cka

 (p

tn

o

 g

e

n

o

m

o

w

e

)  

C

zy
n

n

ik

i e

n

d

o

g

e

n

n

e

 p

o

za
g

e

n

e

ty

c

zn
e

W
p

ływ
 ś

ro

d

o

w

is

ka
 w

e

w

n

ą

tr

z

ło

n

o

w

e

g

o

m

a

tk

i n

a

 r

o

z

w

ó

j d

z

ie

c

ka
:

-

p

ro

fil

 m

e

ta

b

o

licz
n

m

a

tk

-

Ŝ

yw
ie

n

ie

 i 

tryb
 Ŝ

yc
ia

 m

a

tk

i  

background image

C

zy
n

n

ik

i p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

zn
e


G

e

n

e

ty

c

z

n

ie

 z

d

e

te

rm

in

o

w

a

n

e

 c

e

c

h

y

 o

rg

a

n

iz

m

u

 m

a

tk

i (

k

o

n

s

ty

tu

c

ja

)


W

ła

ś

c

iw

o

ś

c

i m

e

ta

b

o

lic

z

n

e

 m

a

tk

i z

a

le

Ŝ

n

e

 o

d

 g

e

n

ó

w

 h

e

te

ro

lo

g

ic

z

n

y

c

h

k

ry

c

h

 n

ie

 p

o

s

ia

d

a

 d

z

ie

c

k

o


In

fo

rm

a

c

je

 z

a

w

a

rt

e

 w

 c

y

to

p

la

zm

ie

 ja

ja


M

e

ta

b

o

liz

m

 m

a

tk

i „n
a

rz

u

c

o

n

y

” 

je

j w

 o

k

re

s

ie

 

je

j

Ŝ

y

c

ia

 p

ło

d

o

w

e

g

o


T

ry

b

 Ŝ

y

c

ia

 m

a

tk

i w

 o

k

re

s

ie

 c

Ŝ

y

[o

d

Ŝ

y

w

ia

n

ie

 s

, u

Ŝ

y

w

k

i (

g

łó

w

n

ie

 p

a

le

n

ie

 t

y

to

n

iu

 i 

a

lk

o

h

o

l)

, l

e

k

i,

n

ie

k

re

 c

h

o

ro

b

y

] –
c

z

y

n

n

ik

i k

s

z

ta

łt

u

c

e

 je

j w

ła

s

n

o

ś

c

i f

iz

jo

lo

g

ic

z

n

e

i b

io

c

h

e

m

ic

z

n

e

 o

ra

z

 p

o

k

o

n

u

c

e

 b

a

ri

e

 ło

Ŝ

y

s

k

o

w

ą

 


K

a

rm

ie

n

ie

 p

ie

rs

 –

p

rz

e

d

łu

Ŝ

a

 w

p

ły

w

y

 h

o

rm

o

n

a

ln

e

 i 

p

s

y

c

h

o

fiz

y

c

z

n

e

U

d

z

ia

ł c

z

y

n

n

ik

ó

w

 g

e

n

e

ty

c

z

n

yc

h

 i 

ś

ro

d

o

w

is

k

o

w

y

c

h

 w

 z

Ŝ

n

ic

o

w

a

n

iu

 m

a

s

y

 u

ro

d

z

e

n

io

w

e

j

ja

k

o

 w

y

n

ik

 o

d

d

z

ia

ły

w

a

ń

 w

 o

k

re

s

ie

 r

o

z

w

o

ju

 s

d

m

a

c

ic

z

n

e

g

o

. W
a

rt

o

 z

a

u

w

a

Ŝ

, Ŝ

e

:

g

e

n

o

ty

p

d

z

ie

c

k

a

 d

e

te

rm

in

u

je

 ty

lk

o

 1

3

-1

8

%
z

m

ie

n

n

o

ś

c

i t

e

j c

e

c

h

y

, n

a

to

m

ia

s

t

c

z

y

n

n

ik

i p

a

ra

g

e

n

e

ty

c

z

n

e

d

o

 6

6

%

!

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

background image

W

p

ły

w

 w

ie

k

u

 m

a

tk

i: 

w

y

s

o

k

o

ś

ć

 i 

m

a

s

a

 c

ia

ła

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

W

p

ły

w

 w

ie

k

u

 r

o

d

zi

c

ó

w

: m

e

n

a

rc

h

e

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

background image

C

z

ę

s

to

ś

ć

 c

Ŝ

 m

n

o

g

ic

h

 i 

w

a

d

 

w

ro

d

z

o

n

yc

h

 w

 z

a

le

Ŝ

n

o

ś

c

i o

d

 

w

ie

k

u

 m

a

tk

i.

W
z

g

d

n

e

 r

y

z

y

k

o

 z

g

o

n

u

 d

z

ie

c

k

a

 w

 c

h

w

ili 

u

ro

d

z

e

n

ia

 z

a

le

Ŝ

n

ie

 o

d

 w

ie

k

u

 m

a

tk

i,

z

 w

y

k

lu

c

z

e

n

ie

m

 e

fe

k

tu

 k

o

le

jn

o

ś

c

i c

Ŝ

, o

ra

z

 

k

o

le

jn

o

ś

c

i c

Ŝ

z

 w

y

k

lu

c

z

e

n

ie

m

 w

ie

k

u

 m

a

tk

i.

W

p

ły

w

 w

ie

k

u

 m

a

tk

i: 

c

Ŝe
 m

n

o

g

ie

, w

a

d

y

 w

ro

d

zo
n

e

 i 

zg
o

n

y

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

W

p

ły

w

 w

ie

k

u

 r

o

d

zi

c

ó

w

: i

n

te

lig

e

n

c

ja

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

background image

W

p

ły

w

 k

o

le

jn

o

ś

c

i c

Ŝ:

 c

e

c

h

y

 s

o

m

a

ty

c

z

n

e

Ź

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

C

a

łk

o

w

it

a

 i 

ś

re

d

n

ia

 

m

a

s

a

 u

ro

d

z

e

n

io

w

a

d

z

ie

c

i z

 k

o

le

jn

y

c

h

 

c

Ŝ

 p

o

je

d

y

n

c

z

y

c

h

i m

n

o

g

ic

h

W
o

la

ń

s

k

i

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

 c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

 2

0

0

6

W

p

ły

w

 k

o

le

jn

o

ś

c

i c

Ŝ:

 m

a

s

a

 c

ia

ła

 

background image

h

ttp

://

e

m

b

ry

o

lo

g

y.

m

e

d

.u

n

s

w

.e

d

u

.a

u

/M

e

d

ic

in

e

/im

a

g

e

s

/h

c

rit

ic

a

ld

e

v.

g

if

O

k

re

s

y

 k

ry

ty

c

z

n

e

 w

 r

o

zw
o

ju

 p

re

n

a

ta

ln

y

m

background image

Źródło: Solomon i wsp. - Biologia. 1996 

D

e

fe

k

t r

o

z

w

o

jo

w

y

 w

y

w

o

ła

n

y

 p

rz

e

z

ta

lid

o

m

id

.

Ź

d

ło

: T

. Z

e

ru

c

h

a

H

u

m

a

n

d

e

ve

lo

p

m

e

n

t. 

C

h

e

ls

e

a

 H

o

u

s

e

P

u

b

l.,

 2

0

0

4

B

ra

k

 w

y

k

s

z

ta

łc

o

n

e

g

o

 c

ia

la

m

o

d

z

e

lo

w

a

te

g

o

u

 d

z

ie

c

k

a

 z

 p

ło

d

o

w

y

m

 s

y

n

d

ro

m

e

m

a

lk

o

h

o

lo

w

y

m

  

Z

o

b

.: 

B

ra

ve
N

e

w

 b

ra

in

s

. 5

0