7. Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy
Nr
zadania
Czynności ucznia
Liczba
punktów
za czynność
Liczba
punktów za
całe zadanie
1
Za odpowiedź: enancjomery
1
1
2
Za nazwę: N,N-dimetyloetyloamina
(N,N-dimetyloetanoamina)
1
1
3
Za obliczenie zawartości procentowej wodoru:
%H = 9,23%
1
3
Za przeliczenie stosunku masowego na molowy, np.:
n
C
= 55,38 : 12 = 4,615;
n
O
= 24,62 : 16 = 1,539;
n
N
= 10,77 : 14 = 0,769;
n
H
= 9,23;
Dzieląc te wartości przez 0,769 otrzymujemy:
n
C
: n
O
: n
N
: n
H
= 6 : 2 : 1 : 12
1
Za podanie wzoru sumarycznego: C
6
H
12
O
2
N
1
4
Za wymienienie czterech czynników, np.: wysoka
temperatura, jony metali ciężkich, stężone kwasy,
etanol lub inne alkohole itp.
2
2
Za wymienienie trzech czynników
(1)
5
Za równanie:
CH
3
CH
2
CH
CH
3
CH
NH
2
COOH
CH
3
CH
2
CH
CH
3
CH
OH
COOH
H
2
O
NH
3
+
+
1
1
6
Za wzór odpowiedniego nitrylu: CH
3
−CH
2
−CH
2
−C≡N
1
2
Za równanie: CH
3
−CH
2
−CH
2
−C≡N + 2H
2
O + H
+
→
CH
3
−CH
2
−CH
2
−COOH + NH
4
+
1
7
Za odpowiedź: c
1
1
8
Za odpowiedź: zasadowy
1
2
Za uzasadnienie, np.: Właściwości zasadowe wynikają
z obecności wolnej pary elektronowej na atomie azotu
(co pozwala na utworzenie wiązania koordynacyjnego
z kationem wodoru z cząsteczki wody i uwolnienie
z tej cząsteczki anionu wodorotlenkowego).
1
9
Za odpowiedź: a
1
1
10
Za każdy prawidłowo zapisany etap:
CH
3
CH
3
CH
3
CH
2
NH
2
CH
3
CH
2
X
CH
3
CH
2
NH
3
X
NaOH (KOH)
NH
3
X
2
h
ν
gdzie X = Cl, Br lub I
3 × 1
3
11
Za każde prawidłowe uzupełnienie: świeżo strąconym
wodorotlenkiem miedzi(II), reakcja biuretowa,
fi oletowy.
3 × 1
3
Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy
67
Nr
zadania
Czynności ucznia
Liczba
punktów
za czynność
Liczba
punktów za
całe zadanie
12
Za każdy wzór pierścieniowy
β-D-glukoza
β-maltoza
2 × 1
5
Za wskazanie wiązania α-O-glikozydowego
1
Za zaliczenie glukozy do monosacharydów (cukrów
prostych) i maltozy do disacharydów (dwucukrów)
1
Za stwierdzenie, że próby Tollensa nie można
wykorzystać do rozróżnienia tych cukrów, gdyż oba są
cukrami redukującymi.
1
13
Za każde prawidłowe uzupełnienie: amylozy
i amylopektyny, amylozie, amylopektyny
4 × 1
4
14
Za prawidłowo wybrany odczynnik: płyn Lugola
(roztwór jodu w jodku potasu) lub jodyna (roztwór
jodu w etanolu)
1
4
Za czynności, np.: Wkraplamy kilka kropel odczynnika
na próbkę produktu spożywczego.
1
Za obserwacje, np.: Na niektórych produktach
odczynnik nie zmienia (brunatnej) barwy, na innych
zabarwia się na granatowo.
1
Za wniosek: Produkty na których odczynnik zmienił
barwę na granatową zawierają skrobię (a dokładniej
amylozę).
1
15
Za każdy wzór:
CH
3
CH
CH
NH
2
COOH
CH
2
C
O
N
H
lub
CH
3
CH
CH
NH
2
COOH
CH
2
C
O
N
H
2 × 1
3
Za wskazanie wiązań peptydowych
1
O
H
O
CH
2
OH
H
OH
H
H
OH
H
OH
H
O
H
O
CH
2
OH
H
OH
H
H
OH
H
OH
O
H
O
CH
2
OH
H
OH
H
H
OH
OH
H
wiązanie α-O-glikozydowe
68
Modele odpowiedzi
CH
2
CH
NH
2
CH
CH
3
COOH
C
O
N
H
C
O
N
H
CH
2
CH
NH
2
CH
CH
3
COOH
H
Nr
zadania
Czynności ucznia
Liczba
punktów
za czynność
Liczba
punktów za
całe zadanie
16
Za odpowiedź: b
1
1
17
Za równania:
C
2
H
5
COOH + NH
3
→ C
2
H
5
COONH
4
C
2
H
5
COONH
4
⎯
⎯ →
⎯
.
temp
C
2
H
5
CONH
2
+ H
2
O
1
4
Za obliczenie liczby moli kwasu, a następnie (z proporcji
lub w inny sposób) liczby moli amoniaku:
n
kwasu
= 370 g : 74 g · mol
−1
= 5 moli; ponieważ 1 mol
kwasu propanowego reaguje z 1 molem amoniaku, to
w reakcji całkowitego przeprowadzenia kwasu w amid
należy użyć 5 moli amoniaku
1
Za uwzględnienie warunków innych niż normalne:
p
T
R
n
V
=
hPa
1000
K
298
83,1
moli
5
V
K
mol
hPa
dm
3
⋅
⋅
=
⋅
⋅
1
Za wynik z jednostką: 123,82 dm
3
1
18
Za równanie: CH
3
CONH
2
+ OH
−
→ CH
3
COO
−
+ NH
3
1
1
19
Za kolejność: fenyloamina, amoniak, etyloamina
1
2
Za wzór: CH
3
−CH
2
−NH
2
1
20
Za odpowiedź: glicyna lub kwas aminooctowy
1
1
21
Za każde prawidłowe równanie:
CH
2
CH
2
+ HCl
→ CH
3
− CH
2
−Cl
2CH
3
−
−
−
CH
2
− Cl + 2Na → CH
3
− CH
2
−CH
2
−CH
3
+ 2NaCl
CH
3
CH
2
CH
2
CH
3
Br
2
hν
CH
3
CH
CH
2
Br
CH
3
HBr
+
+
CH
3
CH
CH
2
Br
CH
3
NH
3
+
CH
3
CH
CH
2
NH
3
Br
CH
3
CH
3
CH
CH
2
NH
3
Br
CH
3
CH
3
CH
CH
2
NH
2
CH
3
KOH
KBr
+
+
CH
3
CH
CH
2
NH
3
NO
3
CH
3
CH
3
CH
CH
2
NH
2
CH
3
+ HNO
3
6 × 1
6
22
Za nazwanie grup funkcyjnych:
1 – estrowa; 2 – karboksylowa
2 × 1
2
Aminy, amidy, aminokwasy, białka i sacharydy
69
temp.