ETAP 3. ZAPEWNIENIE WŁAŚCIWEJ ORGANIZACJI PRACY – INFORMACJE DLA
PRACODAWCÓW I OSÓB KIERUJĄCYCH PRACOWNIKAMI
Organizacja transportu ręcznego wymaga zastosowania metod, które powinny:
• wyeliminować nadmierne obciążenia układu mięśniowo – szkieletowego (np.:
poprzez zapewnienie obsady personelu odpowiedniej do liczby pacjentów
wymagających szczególnej opieki, zatrudnienie oprócz kobiet także mężczyzn,
zapewnienie stosowania się przez pracowników do norm podnoszenia i
przenoszenia ciężarów),
• ograniczyć długotrwały wysiłek (należy stosować przerwy w pracy i odpoczynek),
• ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów,
• wykluczyć przemieszczanie przedmiotów, jeżeli:
- przemieszczanie ma być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia pracownika,
- istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu,
- ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji,
- pochylenie pracownika przekracza 45 °.
Przy transporcie przedmiotów nieporęcznych i niestabilnych, ze zmiennym środkiem
ciężkości należy stosować następujące zasady:
• przedmioty
nieporęczne lub trudne do utrzymania powinny być przemieszczane przy
użyciu sprzętu pomocniczego,
• przedmioty,
których
środek ciężkości znajduje się powyżej połowy ich wysokości, nie
powinny być przenoszone ręcznie,
• w przypadku przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm
od tułowia – należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę ładunku
przypadającego na jednego pracownika lub zapewnić wykonanie tego transportu
przez co najmniej 2 pracowników,
• ostre
krawędzie oraz wystające elementy przemieszczanych przedmiotów powinny
być osłonięte,
• opakowania przenoszonych przedmiotów lub urządzeń powinny być wytrzymałe,
niestwarzające swoim kształtem lub krawędziami potencjalnych zagrożeń
wypadkowych,
• balony szklane z kwasami lub z cieczami żrącymi powinny być transportowane na
specjalnie przystosowanych do tego celu wózkach.
Instrukcja bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów
nieporęcznych i niestabilnych
Jeżeli w zakładzie opieki zdrowotnej wykonywane są prace związane z ręcznym
przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmienny środkiem
ciężkości i innych, które z powodu masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować
zagrożenie wypadkowe, w zakładzie należy opracować instrukcję określającą sposoby
postępowania pracowników przy przemieszczaniu tych przedmiotów.
Wydanie takiej instrukcji i zapoznanie z nią pracowników jest obowiązkiem pracodawcy.
Dopuszczalne wartości podnoszonych i przenoszonych ciężarów
Normy podnoszenia i przenoszenia ciężarów zostały ustalone z uwzględnieniem
następujących czynników:
•
płci pracownika,
• wieku
pracownika,
Uwaga: niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia,
schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów,
jeżeli stwarza to zagrożenie wypadkowe.
• odległości, na którą wykonywane są prace transportowe,
• charakteru
pracy,
• charakteru
drogi.
Normy dla osób dorosłych
Niedopuszczalne jest:
- na wysokość powyżej 4 m
Ręczne przenoszenie przedmiotów o masie
przekraczającej 30 kg
- lub odległość przekraczającą 25 m
- 300 N przy pchaniu
Oburęczne przemieszczanie przedmiotów, jeżeli siła
potrzebna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu
przekracza
- 200 N przy ciągnięciu
Zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg
Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet
Niedopuszczalne jest zatrudnianie kobiet przy pracach związanych z wysiłkiem
fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała:
• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem
energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają:
5.000 kJ
Przy pracy w ciągu całej zmiany roboczej
20 kJ/min
Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)
Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal
.
• przy ręcznym przenoszeniu pod górę - po pochylniach, schodach itp., których
maksymalny kąt nachylenia przekracza 30
o
, a wysokość 5 m - ciężarów o masie
przekraczającej:
8 kg
Przy pracy stałej
15 kg
Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)
• przy
przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych ciężarów o masie przekraczającej 80
kg.
Niedopuszczalne jest zatrudnianie kobiet w ciąży lub karmiących piersią przy pracach:
• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem
energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2.900 kJ na zmianę roboczą,
• polegających na ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie
przekraczającej:
3 kg
Przy pracy stałej
5 kg
Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)
Mężczyźni
Praca
Kobiety
Mężczyźni
Praca zespołowa
Stała
12 kg
30 kg
max 25 kg/1 os.
Dorywcza (max 4 x godz.)
20 kg
50 kg
max 42 kg/1 os.
Uwaga:
• Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie przekraczającej
ustalone normy jest niedopuszczalne.
• polegających na ręcznym przenoszeniu pod górę - po pochylniach, schodach itp.,
których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30
o
, a wysokość 5 m - ciężarów o
masie przekraczającej:
2 kg
Przy pracy stałej
3,75 kg
Przy pracy dorywczej (max 4 x godz.)
• w pozycji wymuszonej,
• w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.
Wykaz prac wzbronionych młodocianym
Niedopuszczalne jest zatrudnianie pracowników młodocianych przy pracach
związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym:
• polegających wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów;
• wymagających powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów;
• przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem
energetycznym netto na wykonywanie pracy, przekraczają:
Dla dziewcząt
Dla chłopców
Przy wysiłku
krótkotrwałym
Przy 6 godzinnym
dobowym czasie
pracy
Przy wysiłku
krótkotrwałym
Przy 6 godzinnym
dobowym czasie
pracy
10,5 kJ na minutę
2.300 kJ
12,6 kJ na minutę
3.030 kJ
• polegających na ręcznym dźwiganiu i przenoszeniu przez jedną osobę na odległość
powyżej 25 m przedmiotów o masie przekraczającej:
Przy pracy
Dla dziewcząt
Dla chłopców
Dorywczej
14 kg
20 kg
Przy obciążeniu powtarzalnym
8 kg
12 kg
• przy ręcznym przenoszeniu pod górę, w szczególności po schodach, których
wysokość przekracza 5 m, a kąt nachylenia - 30°, ciężarów o masie przekraczającej:
Przy pracy
Dla dziewcząt
Dla chłopców
Dorywczej
10 kg,
15 kg
Przy obciążeniu powtarzalnym
5 kg
8 kg
Niedopuszczalne jest zatrudnianie młodocianych przy pracach wymagających stale
wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała:
• wykonywanych w pozycji pochylonej lub w przysiadzie.
Zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy pracach
związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym:
• polegających na podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie i na odległości
nieprzekraczające wartości określonych dla pracowników młodocianych oraz
pracach wymagających powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów, jeżeli jest to
niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego młodocianych.
Osoby zatrudniające pracowników młodocianych powinny podejmować działania niezbędne
do zapewnienia im szczególnej ochrony zdrowia podczas pracy, biorąc pod uwagę ryzyko
wynikające z ich braku doświadczenia, braku świadomości istniejących lub potencjalnych
zagrożeń oraz niepełnej dojrzałości fizycznej i psychicznej.
W szczególności pracownikom młodocianym należy zapewnić:
• wykonywanie pracy i zajęć na stanowiskach pracy i w warunkach niestwarzających
zagrożeń dla ich bezpieczeństwa i zdrowia;
• nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób
uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy
przez młodocianych;
• informacje o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podejmowanych działaniach
dotyczących ich zdrowia;
• przerwy w pracy dla odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników
szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.
Zapewnienie właściwych i bezpiecznych sposobów wykonywania pracy przez pracowników
należy do obowiązków osób kierujących pracownikami (bezpośrednich przełożonych).
Szkolenia bhp
Aby móc właściwe chronić swoje zdrowie i wykonywać pracę jak najdłużej, osoby
wykonujące ręczne prace transportowe powinny posiadać odpowiednią wiedzę dot. zagrożeń
układu mięśniowo-szkieletowego, prawidłowego wykonywania prac polegających na
podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów, a także bezpiecznej dla siebie i pacjentów obsługi
urządzeń pomocniczych. Osoby te powinny więc odbywać specjalnie przygotowane dla
nich szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem do pracy
oraz powtarzać je okresowo co 5 lat w przypadku personelu medycznego i co 3 lata w
przypadku personelu pomocniczego.
Zapewnienie pracownikom wstępnych i okresowych szkoleń bhp jest obowiązkiem
pracodawcy.
Do obowiązków pracowników należy uczestniczenie w szkoleniach bhp oraz poddawanie
się egzaminom sprawdzającym ich wiedzę z tego zakresu.
Badania lekarskie
Ze względu na zagrożenie urazami związane z wykonywaniem ręcznych prac
transportowych, wszystkie osoby wykonujące tego rodzaju pracę mają obowiązek poddawać
się profilaktycznym badaniom lekarskim sprawdzającym ich zdolność do pracy tego rodzaju
oraz jej wpływ na ich stan zdrowia. Badania lekarskie powinny być przeprowadzane w
poradniach medycyny pracy, przez lekarzy posiadających stosowne uprawnienia oraz
kończyć się wydaniem zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak lub istnienie
przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania ręcznych prac transportowych.
Uwaga: W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i
stwarza zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników lub osób postronnych, należy
niezwłocznie wstrzymać pracę do czasu zastosowania odpowiednich działań
eliminujących zagrożenie.
Uwaga:
• Zatrudnianie
młodocianych przy pracach, o których mowa powyżej nie może
mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania
młodocianych z czynnościami podstawowymi, niezbędnymi do odbycia
przygotowania zawodowego.
• Łączny czas wykonywania czynności wymienionych powyżej w ciągu doby nie
może przekraczać 1/3 czasu pracy młodocianego.
• Masa
ładunków, o których mowa powyżej, obejmuje również masę urządzenia
transportowego.
Pracownicy wykonujący ręczne prace transportowe podlegają następującym lekarskim
badaniom profilaktycznym:
Czynnik szkodliwy lub
uciążliwy
Badanie wstępne
Badanie okresowe
Częstotliwość
badań
Praca fizyczna
związana z wydatkiem
energetycznym na
pracę powyżej 1500
kcal/8h lub 3 kcal/min
dla mężczyzn i powyżej
1000/8h lub 2kcal/min
dla
kobiet
Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu, krążenia i
oddechowy
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań –
EKG, spirometria, próba
wysiłkowa VO
2
max
Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu, krążenia i
oddechowy
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań –
EKG, spirometria, próba
wysiłkowa VO
2
max
Co 5 lat.
Powyżej 45.
roku życia co
3 lata
Praca w wymuszonej
pozycji (w pochyleniu,
skręceniu tułowia, w
przysiadzie, na
kolanach)
Badanie ogóle: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań
Badanie ogóle: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań
Co 3 – 5 lat
Praca wymagająca
ruchów monotypowych
(powtarzalnych)
kończyn
Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na układ
ruchu i obwodowy układ
nerwowy
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań
Badanie ogólne: ze
zwróceniem uwagi na
układ ruchu i obwodowy
układ nerwowy
Badanie pomocnicze: w
zależności od wskazań
Co 3 – 5 lat
Podnoszenia i przenoszenia ciężarów nie powinno powierzać się osobom:
•
głuchym,
• niemym,
• o
słabym wzroku,
• umysłowo upośledzonym,
• o
poważnych schorzeniach serca,
• cierpiącym na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, przepuklinę, dyskopatię.
Obowiązek zapewnienia pracownikom profilaktycznych badań lekarskich należy do
pracodawcy. Badania lekarskie przeprowadzane są na koszt pracodawcy oraz powinny
odbywać się w godzinach pracy.
Uwaga: Właściwym do oceny stanu zdrowia pracownika jest lekarz medycyny pracy
orzekający o istnieniu lub braku przeciwwskazań do zatrudnienia na zajmowanym
stanowisku.