piegus© 

Page 1 of 2 

Prelekcja 12 
Genetyczne podstawy transplantacji 

1.  Inteligencja – wg Catala 

 

płynna 
zależy od struktury i funkcji mózgu i warunkuje koncentrację uwagi, kojarzenie, 
tempo pracy umysłowej; max 18-21 lat, potem konsekwentnie spada; testy 
bezsłowne, gdzie wykorzystuje się zależności między elementami 

 

skrystalizowana 
rozwija się na bazie płynnej, jest wynikiem uczenia się, nabywania doświadczenia, 
max 40 lat 

2.  Iloraz inteligencji – IQ 

 

dzieci – iloraz wieku umysłowego do wieku życia, pomnożony przez 100% 

 

dorośli – iloraz inteligencji tzw. dewiacyjny; skala, w której wynikowi przeciętnemu 
dla danej populacji przypisuje się umowną wartość 100, a odchyleniu 
standardowemu od przeciętnej – umowną wartość 15, pozwala nam określić IQ w 
odniesieniu do populacji 

 

skala inteligencji Wechdera: 

  6 słownych – sprawdzenie wiadomości, rozumienie zdań, 

arytmetyka, powtórzenie liczb 

  5 bezsłownych – klocki, układanie obrazków 

ilość punktów z testu jest przeliczana w skali i sumuje się 

3.  Dermatoglify = linie papilarne 

 

układ naskórkowych listewek na opuszkach palców rąk i stóp, wewnętrznej 
powierzchni dłoni 

 

człowiek i inne naczelne 

 

rozwijają się w 13-19 tygodniu życia płodowego 

 

pod koniec 6 miesiąca życia płodowego w pełni ukształtowane 

 

funkcje czuciowe i mechaniczne 

 

 

 

prawa Galtona: linie są: 

 

indywidualne (niepowtarzalne) 

 

niezmienne 

 

niezniszczalne 

w czasie procesów rozwojowych następuje rozrastanie linii, zwiększenie 
długości, wysokości i szerokości, bez naruszenia proporcji naruszenia listewek 

 

układ linii papilarnych jest uwarunkowany przez 3 pary genów współdziałających 
zlokalizowanych na różnych chromosomach 

 

wzór linii – cecha jakościowa 

 

liczba listewek skórnych – cecha ilościowa 

 

 

piegus© 

Page 2 of 2 

 

analiza dermatoglifów 

 

delta = trójramiennik = trójpromień; występuje rozwidlona i typowa 

 

linia Galtona – środek wzoru połączony z deltą 

 

indeks RC – liczba linii papilarnych przeciętych przez linię Galtona (dla 1 
palca) → cecha ilościowa 

 

indeks TRC = ∑RC (dla 10 palców) 

 

wzór wirowy – 2 delty – 2 indeksy RC; dla 1 wzoru (RC

1

 = 15 RC

2

 = 10) jeśli 

mamy policzyć TRC to uwzględniamy tę wartość wyższą; podwyższony TRC 
≈165 → zespółTurnera (fizjologicznie ≈ 129 46,XX; ≈ 146 46,XY); ponadto dla 
zespołu Turnera przewaga wzorów wirowych 

 

pętlice łokciowe na opuszkach palców zespół Downa > 82% (fizjol. 46,XX i 
46,XY ≈ 65%); ponadto w zespole Dwona w 50-70% przypadków występuje 
bruzda poprzeczna (fizjol. 1%) 

4.  Prawa Snella 

 

antygeny transplantacyjne są warunkowane przez parę genów kodominujących H,h 

I. 

przeszczepy przyjmowane przez biorcę 
HH → HH (+)  hh → hh (+) 

Hh → Hh (+) 

przeszczep izogeniczy lub autogeniczny 

II. 

przeszczep odrzucany przez biorcę 
HH →hh (-) 

hh → HH (-) 

Hh → HH (-) 

Hh → hh (-) 

przeszczep allogeniczny 

III. 

przeszczepy od rodziców (linia czysta) różniących się antygenami 
transplantacyjnymi są przyjmowane przez potomstwo (mieszkańce) tych 
rodziców 
rodzic HH → dziecko Hh (+) 

rodzic hh → dziecko Hh (+) 

IV. 

przeszczepy od potomstwa przyjmowane przez takich samych osobników, a 
odrzucane przez rodziców 
dziecko Hh → dziecko Hh (+)  dziecko Hh → rodzic hh (-) 
dziecko Hh → rodzic HH (-) 

 

GVHR – reakcja przeszczep przeciwko gospodarzowi, np. przeszczep allogeniczny 
szpiku kostnego: reakcja ze strony komórek przeszczepu na antygeny 
transplantacyjne biorcy – zmiany skóry i błon śluzowych, objawy w obrębie wątroby i 
układzie pokarmowym