P O D Z E S P O Ł Y
15
Elektronika Praktyczna 9/97
Termostaty jednoukładowe
K³opoty
z†kontrolowaniem
tem-
peratury w†urz¹dzeniach elektro-
nicznych pojawi³y siÍ w†chwili,
kiedy zaczÍto powszechnie stoso-
waÊ elementy pÛ³przewodnikowe.
Pierwsze tranzystory i†diody wy-
konywane by³y z†bardzo czu³ego
termicznie germanu, lecz mimo
ci¹g³ego udoskonalania technolo-
gii i†wprowadzania coraz to no-
wych modyfikacji do stosowanych
materia³Ûw problemu nie uda³o
siÍ rozwi¹zaÊ do koÒca. Kaødy
konstruktor - elektronik spotka³
siÍ z†pewnoúci¹ z†ca³ym szere-
giem
problemÛw
zwi¹zanych
z†ne-
gatywnym wp³ywem zmian tem-
peratury na pracÍ tworzonych
urz¹dzeÒ. NiestabilnoúÊ punktÛw
pracy elementÛw aktywnych oraz
zmniejszaj¹ca siÍ wraz ze wzros-
tem temperatury odpornoúÊ na
uszkodzenia elementÛw pÛ³prze-
wodnikowych, stanowi ca³y czas
bardzo istotny problem do rozwi¹-
zania dla konstruktorÛw.
Opracowano oczywiúcie wiele
technik uk³adowych, minimalizu-
j¹cych wp³yw temperatury na pra-
cÍ uk³adÛw elektronicznych, nie
zawsze jednak zdaj¹ one w†pe³ni
egzamin. Konstruowanie radiato-
rÛw dla elementÛw, w†ktÛrych
wydziela siÍ duøa iloúÊ energii
jest osobn¹, bardzo obszern¹ dzie-
dzin¹ wiedzy, lecz czÍsto spoty-
kane s¹ sytuacje, kiedy takie
úrodki zabezpieczaj¹ce nie s¹ wy-
starczaj¹ce.
Z†najwiÍkszymi trudnoúciami
borykaj¹
siÍ
konstruktorzy
wzmac-
n i a c z y d u ø e j
mocy, zasilaczy oraz
przetwornic - s¹ to aplikacje
wymuszaj¹ce na elementach mocy
pracÍ w†skrajnych warunkach ter-
micznych, czÍsto na granicy ob-
szaru bezpiecznej pracy SOAR
(ang. Safe Operation ARea).
Wraz ze wzrostem wymagaÒ
stawianych konstrukcjom elektro-
nicznym niezbÍdne okaza³o siÍ
stosowanie wspomaganych uk³a-
dÛw ch³odz¹cych i†stabilizuj¹cych
temperaturÍ. Droøsze wersje
przedwzmacniaczy
audio
klasy
au-
diofilskiej (np. X-9908 firmy Lo-
ran) s¹ wyposaøone w†modu³y
termostatÛw
gwarantuj¹cych
utrzy-
manie
w†stabilnej
temperaturze
ok.
15
o
C†wszystkich elementÛw two-
rz¹cych pierwsze stopnie wzmoc-
nienia i†korekcji. Aby utrzymaÊ
temperaturÍ na ø¹danym pozio-
mie, w†komorze termicznej zasto-
sowano modu³ grzej¹co-ch³odz¹cy
(z p³ytk¹ Peltiera), sterowany cyf-
rowym regulatorem PID. W†ocenie
konstruktorÛw rozwi¹zanie to
ogranicza
poziom
szumÛw
i†znacz-
nie poprawia liniowoúÊ charakte-
rystyki przenoszenia. Zdanie
klientÛw jest chyba podobne, po-
niewaø wed³ug oficjalnych da-
nych Loran sprzedaje blisko 50
sztuk tych przedwzmacniaczy mie-
siÍcznie, a†warto zaznaczyÊ, øe
cena takiego urz¹dzenia przekra-
cza nieco 8000 funtÛw brytyjs-
kich.
Specjalizacja
produkowanych wspÛ³czeúnie
uk³adÛw scalonych zatacza
coraz szersze krÍgi. DziÍki
niej coraz wiÍksz¹ iloúÊ
problemÛw, czÍsto
spotykanych w†rÛønego
rodzaju urz¹dzeniach
elektronicznych, moøna
rozwi¹zaÊ przy pomocy
jednego uk³adu scalonego,
zastÍpuj¹cego z³oøone
funkcjonalnie modu³y,
wykonane w†technice
dyskretnej.
W†artykule prezentujemy
grupÍ specjalizowanych
uk³adÛw scalonych, ktÛre
stosunkowo niedawno
wprowadzono na rynek - s¹
to termostaty jednouk³adowe.
P O D Z E S P O Ł Y
Elektronika Praktyczna 9/97
16
Nieco mniej awangardowym
przyk³adem
zastosowania
uk³adÛw
termostatowych mog¹ byÊ po-
wszechnie stosowane ìinteligen-
tneî radiatory zintegrowane
z†wentylatorem, wykorzystywane
do ch³odzenia procesorÛw stoso-
wanych we wspÛ³czesnych kom-
puterach domowych. Ca³a ìinte-
ligencjaî tych radiatorÛw polega
na zastosowaniu wentylatora w³¹-
czanego elektronicznym termosta-
tem, ktÛry jest uruchamiany tylko
wtedy, gdy temperatura obudowy
zabezpieczanego elementu prze-
kroczy wartoúÊ dopuszczaln¹.
Podobne rozwi¹zania s¹ stoso-
wane w†zasilaczach wyøszej klasy
- dziÍki za³¹czaniu silnika wen-
tylatora tylko w†sytuacjach tego
wymagaj¹cych, ogranicza siÍ po-
bÛr energii przez ca³e urz¹dzenie,
zmniejszony jest takøe poziom
generowanego ha³asu.
Na pierwszy rzut oka zagadnie-
nie, ktÛrym siÍ tutaj zajmujemy,
wydaje siÍ nieco wyduma-
ne. CÛø to za problem
zbudowaÊ termostat progo-
wy? Wystarczy przecieø
wzmacniacz
operacyjny
lub
tani komparator, kilka ele-
mentÛw biernych, jakiú
czujnik temperatury i†po
problemie!
Rzeczywiúcie, zbudowa-
nie termostatu nie jest
obecnie zbyt k³opotliwe.
Szeroka gama doskona³ych
jakoúciowo, stosunkowo ta-
nich i†³atwych w†zdobyciu
czujnikÛw temperatury
oraz pozosta³ych elemen-
tÛw powoduje, øe nawet
ma³o wprawny konstruktor
moøe bez wiÍkszych trud-
noúci samodzielnie wykonaÊ ter-
mostat.
CÛø wiÍc wymusi³o na produ-
centach uk³adÛw scalonych uzu-
pe³nienie oferty produkcyjnej
o†scalone
termostaty?
Jest
to
z†jed-
nej strony odpowiedü na rosn¹ce
wymagania uøytkownikÛw - kon-
struktorÛw, ktÛrzy ucz¹ siÍ (i
chyba s³usznie) stosowania coraz
wiÍkszej liczby specjalizo-
wanych uk³adÛw scalo-
n y c h , p o z w a l a j ¹ c y c h
w†sposÛb optymalny roz-
wi¹zaÊ zadane problemy.
Z†drugiej strony, rozsze-
rzenie oferty produkcyjnej
zosta³o wymuszone realia-
mi rynku masowego -
znacznie ³atwiej
j e s t p r z e c i e ø
przejúÊ wszystkie
niezbÍdne etapy
budowania produ-
kowanego urz¹-
dzenia,
ktÛre
sk³a-
da siÍ z†jednego
uk³adu scalonego,
niø gdyby sk³ada³o siÍ
ono z†kilkunastu elemen-
tÛw. Znacznie prostsza
jest zarÛwno logistyka
produkcji, montaø urz¹-
dzenia, jego uruchamia-
nie i†testowanie.
W†chwili obecnej sca-
lone termostaty znajduj¹
siÍ w†ofercie produkcyj-
nej trzech licz¹cych siÍ
firm: Analog Devices,
Dallas Semiconductor
oraz National Semicon-
ductor. Kaøda z†firm op-
racowa³a w³asne rodziny
termostatÛw, rÛøni¹ce siÍ zasad¹
dokonywania pomiaru, sposobem
programowania nastaw temperatu-
ry, sposobem sterowania zewnÍt-
rznych uk³adÛw steruj¹cych, obu-
dowami, itd.
Ze wzglÍdu na duø¹ rÛønorod-
noúÊ dostÍpnych wersji termosta-
tÛw usystematyzowanie informacji
o†nich postanowiliúmy rozpocz¹Ê
od stworzenia najprostszego po-
dzia³u, opartego na sposobie ob-
rÛbki sygna³u z†czujnika tempera-
tury.
Termostaty analogowe
Niezaprzeczalnym liderem
w†tej grupie uk³adÛw s¹ opraco-
wania firmy Analog Devices. Fakt
ten jest doúÊ oczywisty, bior¹c
pod uwagÍ wieloletnie doúwiad-
czenia AD w†produkcji rÛønorod-
nych uk³adÛw analogowych.
Uk³ad TMP01 (rys.1) integruje
w†swojej strukturze pÛ³przewod-
nikowy czujnik temperatury, ürÛd-
³o napiÍcia referencyjnego, kom-
parator okienkowy i†modu³ gene-
ratora histerezy. Wyjúcia kompa-
ratora okienkowego buforowane s¹
przez dwa tranzystory bipolarne
z†otwartymi kolektorami. Wydaj-
noúÊ pr¹dowa tych tranzystorÛw
wynosi 20mA. Jedno z†wyjúÊ moø-
na wykorzystaÊ do za³¹czania
grza³ki po przekroczeniu progu
temperatury minimalnej (oznaczo-
ne UNDER), drugie umoøliwia
sterowanie prac¹ uk³adu ch³odz¹-
Rys. 1.
P O D Z E S P O Ł Y
17
Elektronika Praktyczna 9/97
cego, np. modu³u Peltiera. Jest
ono uaktywniane po przekrocze-
niu gÛrnego progu temperatury
(wyjúcie to nosi oznaczenie
OVER). Uk³ad TMP01 moøe byÊ
zasilany napiÍciem z†zakresu
4,5..13,2V. PobÛr pr¹du nie prze-
kracza 500
µ
A, przy zasilaniu na-
piÍciem 5V.
Temperatury progowe ustala
siÍ
przy
pomocy
rezystorÛw
R1..3.
Tak wiÍc programowanie zakre-
sÛw prze³¹czania polega na dob-
raniu ich wartoúci. NapiÍcie od-
niesienia, ktÛre zasila dzielnik
referencyjny, jest wysokostabilne
i†w†praktyce niezaleøne od czyn-
nikÛw zewnÍtrznych. Na wyjúciu
oznaczonym VPTAT pojawia siÍ
napiÍcie zaleøne od temperatury
o†wspÛ³czynniku zmiany 5mV/
o
C.
DziÍki wbudowaniu w†struktu-
rÍ uk³adu TMP01 generatora his-
terezy, unikniÍto niebezpieczeÒs-
twa powstania oscylacji na pro-
gach prze³¹czania. Na rys.2 przed-
stawiono prosty wykres obrazuj¹-
cy wp³yw histerezy na dzia³anie
sterowanych przez uk³ad TMP01
elementÛw. SzerokoúÊ histerezy,
podobnie jak progi prze-
³¹czania, moøna progra-
mowaÊ przy pomocy od-
powiednio dobranych re-
zystorÛw.
Nieco bardziej rozbu-
dowan¹ konstrukcj¹ jest
uk³ad TMP12 (rys.3).
Najwaøniejsz¹, z†punktu
widzenia uøytkownika,
rÛønic¹ pomiÍdzy uk³a-
dami TMP01 i†TMP12
j e s t w b u d o w a n i e
w†strukturÍ
tego
drugiego
rezysto-
ra
spe³niaj¹cego
rolÍ
grza³ki.
DziÍ-
ki zastosowaniu tego rezystora
moøliwe jest wykorzystanie uk³a-
du m.in. do pomiaru szybkoúci
przep³ywu powietrza (w konsek-
wencji jakoúci wywo³anego tym
przep³ywem ch³odzenia) w†obudo-
wie urz¹dzenia elektronicznego.
Inn¹ moøliwoúci¹ wykorzystania
tego rezystora jest przesuniÍcie
s k a l i p o m i a r u
w†wyniku
zadania
przy
jego
pomocy
wstÍpnej
tempera-
tury, ktÛra bÍdzie
traktowana jako
ì0î skali.
Uk³ady TMP01
i † T M P 1 2 m a j ¹
identyczny uk³ad
w y p r o w a d z e Ò ,
dziÍki czemu mo-
g¹ byÊ stosowane
zamiennie, bez ko-
niecznoúci mody-
fikowania p³ytki
drukowanej. Po-
dobne
s¹
takøe
ich
uk³ady
aplikacyjne
- przyk³ady poka-
zano na rys.4..6.
Uk³ad z†rys.4 spe³nia rolÍ kon-
wertera temperatura - czÍstotli-
woúÊ.
W†tej
aplikacji
uk³ad
TMP01
wykorzystany
jest
tylko
jako
zwyk-
³y czujnik temperatury. Elementy
tworz¹ce termostat nie s¹ tutaj
wykorzystane.
Aplikacja przedstawiona na
rys.5
przedstawia
sposÛb
sterowa-
nia przez uk³ad TMP01 obci¹øe-
niami o†duøej mocy. DziÍki zasto-
sowaniu jako bufora napiÍciowo-
pr¹dowego optoizolowanego triaka
moøliwe jest odizolowanie galwa-
niczne czÍúci pomiarowej od ob-
ci¹øenia. Poniewaø termostat po-
biera bardzo niewielk¹ moc moø-
liwe jest zasilanie czÍúci pomia-
rowej chociaøby z†baterii. Jej øy-
wotnoúÊ jest ograniczona w†prak-
tyce tylko przez pr¹d pobierany
przez diodÍ úwiec¹c¹ optot-
riaka. Moc sterowanego ob-
ci¹øenia w†uk³adzie z†rys.5
jest ograniczona tylko przez
maksymalny pr¹d przewo-
dzenia triaka sterowanego
przez MOC3011.
Rys.6 przedstawia sposÛb ste-
rowania przez uk³ad TMP01 prze-
kaünikÛw, ktÛre za³¹czaj¹ bezpo-
úrednio obci¹øenia duøej mocy.
W†przypadku, gdy cewka przekaü-
nika nie wymaga sterowania pr¹-
dem o†natÍøeniu wiÍkszym niø
20mA moøliwe jest jej bezpoúred-
nie zasilanie z†wyjúcia uk³adu.
W†przypadku, gdy pobÛr pr¹du
jest wiÍkszy niø 20mA naleøy
zastosowaÊ uk³ad buforuj¹cy.
W†aplikacjach wymagaj¹cych pre-
cyzyjnego pomiaru temperatury
producent zaleca stosowanie ze-
wnÍtrznych buforÛw pr¹dowych,
poniewaø obci¹øanie znacznymi
pr¹dami tranzystorÛw wyjúcio-
wych uk³adu wywo³uje zjawisko
samopodgrzewania struktury, ktÛ-
re jest wynikiem strat mocy
w†tych tranzystorach.
Ostatnim uk³adem - termosta-
tem z†oferty Analog Devices jest
Rys. 2.
Rys. 3.
Rys. 4.
P O D Z E S P O Ł Y
Elektronika Praktyczna 9/97
18
AD22105. Jego budowÍ wewnÍt-
rzn¹ przedstawiono na rys.7. Jest
on znacznie prostszy i†³atwiejszy
w†stosowaniu od dwÛch juø opi-
sanych uk³adÛw, nie oznacza to
jednak, øe jest on mniej funkcjo-
nalny. Dok³adnoúÊ pomiaru tem-
peratury przez AD22105 wynosi
ok. 2,0
o
C, a†wewnÍtrzna (zadana
przez producenta) histereza 4
o
C.
PrÛg prze³¹czania zadawany jest
przy pomocy jednego tylko ze-
wnÍtrznego rezystora, ktÛry jest
w³¹czony pomiÍdzy wyprowadze-
nie RSET i†masÍ zasilania. Do-
puszczalny zakres napiÍcia zasi-
laj¹cego wynosi 2,7..7V, a†moc
rozpraszana
w†strukturze
nie
prze-
kracza 230
µ
W (przy 3,3V).
Uk³ad AD22105
opracowano przede
wszystkim z†myúl¹
o†stosowaniu w†urz¹-
dzeniach zasilanych
niskim napiÍciem
(bateryjnie). Rezystor
200k
Ω
wbudowany
w†strukturÍ uk³adu
moøna wykorzystaÊ
jako element ìpod-
ci¹gaj¹cyî napiÍcie
na kolektorze tran-
zystora wyjúciowego.
Maksymalny pr¹d ko-
lektora tego tranzys-
tora wynosi 10mA,
lecz
zalecane
jest
sto-
sowanie zewnÍtrzne-
1
0
P
M
T
2
1
P
M
T
5
0
1
2
2
D
A
5
7
M
L
0
2
6
1
S
D
R
0
2
6
1
S
D
1
2
6
1
S
D
3
2
6
1
S
D
5
2
6
1
S
D
0
2
7
1
S
D
1
2
8
1
S
D
h
c
y
n
o
z
r
e
i
m
s
e
r
k
a
Z
[
r
u
t
a
r
e
p
m
e
t
o
]
C
5
2
1
+
..
5
5
-
0
0
1
+
..
0
4
-
0
5
1
+
..
0
4
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
5
2
1
+
..
5
5
-
u
r
a
i
m
o
p
d
¹
³
b
y
w
o
p
y
T
[
o
]
C
1
±
3
±
2
2
±
5
,
1
±
5
,
1
±
3
+
..
1
-
3
+
..
1
-
2
±
2
±
2
±
]
V
[
a
i
n
a
li
s
a
z
e
i
c
ê
i
p
a
N
2
,
3
1
..
5
,
4
5
,
5
..
5
,
4
0
,
7
..
7
,
2
5
,
5
..
0
,
3
5
,
5
..
5
,
4
5
,
5
..
5
,
4
5
,
5
..
7
,
2
5
,
5
..
7
,
2
5
,
5
..
5
,
4
5
,
5
..
7
,
2
5
,
5
..
3
,
4
)
y
n
w
y
t
k
a
(
u
d
¹
r
p
r
ó
b
o
P
0
0
8
..
0
0
5
µ
A
0
0
6
µ
A
0
2
1
µ
A
0
5
2
µ
A
A
m
1
A
m
1
A
m
1
A
m
1
A
m
1
A
m
1
A
m
1
a
i
c
j
y
W
e
w
o
g
o
la
n
a
+
2
2
1
m
y
n
la
n
o
jc
p
o
z
(
)
m
e
p
u
ll
u
p
1
-l
a
w
o
r
u
g
if
n
o
k
(
)
e
n
3
3
1
3
1
3
-
a
r
g
o
r
p
(
1
a
n
a
w
o
m
)
aj
c
a
z
y
r
al
o
p
æ
o
z
c
l
e
iz
d
z
o
R
]
y
ti
b
[
a
k
i
n
r
o
w
t
e
z
r
p
-
-
-
9
9
9
9
9
9
9
8
).
x
a
m
(
ij
s
r
e
w
n
o
k
s
a
z
C
-
-
-
s
m
0
0
1
s
m
0
0
2
s
m
0
0
2
s
1
s
1
s
1
s
1
s
1
u
s
j
e
fr
e
t
n
i
j
a
z
d
o
R
-
-
-
C
2
I
y
w
o
i
n
il
-
3
y
w
o
i
n
il
-
3
C
2
I
y
w
o
i
n
il
-
3
C
2
I
y
w
o
i
n
il
-
3
y
w
o
i
n
il
-
1
h
c
u
o
T
(
)
y
r
o
m
e
M
e
n
n
I
i
i
g
o
r
P
a
z
e
r
e
t
si
h
y
z
r
p
a
n
ai
w
a
t
s
u
h
c
e
z
rt
y
c
o
m
o
p
.
w
ó
r
o
t
s
y
z
e
r
z
y
n
li
b
y
t
a
p
m
o
K
.
2
1
P
M
T
i
i
g
o
r
P
a
z
e
r
e
t
si
h
y
z
r
p
a
n
ai
w
a
t
s
u
h
c
e
z
rt
y
c
o
m
o
p
.
w
ó
r
o
t
s
y
z
e
r
y
n
a
w
o
d
u
b
W
0
0
1
r
o
t
s
y
z
e
r
Ω
,
y
c
¹j
ai
n
³e
p
s
.
a
ki
n
je
z
r
g
êl
o
r
z
y
n
li
b
y
t
a
p
m
o
K
.
1
0
P
M
T
g
ó
r
P
ai
n
a³
ai
z
d
a
z
t
s
ej
y
n
al
a
t
s
u
m
y
n
d
ej
.
m
e
r
o
t
s
y
z
e
r
a
m
a
z
e
r
e
t
si
H
æ
o
tr
a
w
¹³
a
t
s
4
o
.
C
e
¿
o
M
o
k
aj
æ
a
w
o
c
a
r
p
y
w
o
d
r
a
d
n
a
t
s
-
r
o
t
a
r
a
p
m
o
k
b
u
l
t
a
t
s
o
m
r
e
t
d
a³
k
u
o
k
aj
il
o
rt
n
o
k
ai
n
e
z
c
o
r
k
e
z
r
p
w
y
r
u
t
a
r
e
p
m
e
t
ei
m
e
t
s
y
s
µ
.P
w
y
n
p
ê
t
s
o
D
h
c
ó
w
d
h
c
aj
s
r
e
w
-
h
c
y
w
o
ic
êi
p
a
n
.
V
5
b
u
l
V
3
,
3
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
.l
T
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
y
n
a
w
o
d
u
b
W
.l
T
r
o
t
s
y
z
e
r
y
c
¹j
ai
n
³e
p
s
.
a
ki
n
je
z
r
g
êl
o
r
o
w
o
m
a
r
g
o
r
P
z
y
n
li
b
y
t
a
p
m
o
k
.
0
2
6
1
S
D
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
.l
T
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
ej
ei
n
t
s
I.
l
T
æ
o
w
il
¿
o
m
a
g
e
n
z
c
y
t
e
m
t
y
r
o
ai
n
e
z
s
k
êi
w
o
p
ic
o
n
d
a³
k
o
d
u
r
ai
m
o
p
.y
r
u
t
a
r
e
p
m
e
t
o
w
o
m
a
r
g
o
r
P
z
y
n
li
b
y
t
a
p
m
o
k
.
0
2
6
1
S
D
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
ej
ei
n
t
s
I
.l
T
æ
o
w
il
¿
o
m
o
g
e
n
z
c
y
t
e
m
t
y
r
a
ai
n
e
z
s
k
êi
w
o
p
ic
o
n
d
a³
k
o
d
u
r
ai
m
o
p
.y
r
u
t
a
r
e
p
m
e
t
ei
k
t
s
y
z
s
W
y
rt
s
ej
e
r
¹
s
e
n
la
w
y
si
p
a
z
.
M
O
R
P
E
E
u
p
y
t
æ
o
w
il
¿
o
M
o
g
e
n
¿
el
a
z
ei
n
ai
n
ei
w
a
t
s
u
,
h
T
ic
o
tr
a
w
ej
ei
n
t
s
I
.l
T
æ
o
w
il
¿
o
m
o
g
e
n
z
c
y
t
e
m
t
y
r
a
ai
n
e
z
s
k
êi
w
o
p
ic
o
n
d
a³
k
o
d
u
r
ai
m
o
p
.y
r
u
t
a
r
e
p
m
e
t
o
w
o
m
a
r
g
o
r
P
z
y
n
li
b
y
t
a
p
m
o
k
.
0
2
6
1
S
D
d
a³
k
U
y
c
¹j
ai
n
³e
p
s
u
t
a
t
s
o
m
r
e
t
êl
o
r
m
ei
c
j
y
w
z
y
w
a
t
s
a
N
.y
c
o
m
¹
s
e
n
a
w
y
si
p
a
z
ic
êi
m
a
p
w
,
M
O
R
P
E
E
z
e
z
r
p
o
p
-
1
sj
e
fr
e
t
n
i
.y
w
o
i
n
il
a
w
o
d
u
b
O
,
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
9
9
O
T
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
8
C
I
O
S
,
8
C
I
O
S
8
C
I
O
S
i
n
i
M
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
.
d
.
b
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
8
C
I
O
S
,
8
P
I
D
8
C
I
O
S
-
O
T
,
5
3
-
R
P
8
C
I
O
S
,
0
2
2
Tab.1. Skrócone zestawienie podstawowych parametrów i możliwości termostatów scalonych.
go drivera steruj¹cego przekaü-
nikiem lub silnikiem wentylatora.
Termostaty cyfrowe
Drug¹ grup¹ uk³adÛw termosta-
towych s¹ struktury umownie na-
zwane ìcyfrowymiî. UmownoúÊ
tego
okreúlenia
wynika
z†faktu,
øe
pomiar temperatury odbywa siÍ
nadal w†sposÛb analogowy, ale
juø wynik pomiaru jest przetwa-
rzany do postaci cyfrowej i†tak
obrabiany przez pozosta³e modu³y
uk³adu.
Rys. 5.
P O D Z E S P O Ł Y
19
Elektronika Praktyczna 9/97
Termostaty cyfrowe s¹ ofero-
wane przez dwie firmy - Dallas
Semiconductor i†National Semi-
conductor. Rozpoczniemy od
prezentacji uk³adu LM75, ktÛry
jest najnowszym opracowaniem
NS.
StrukturÍ wewnÍtrzn¹ tego
uk³adu przedstawiono na rys.8.
Jak widaÊ jest ona bardzo z³oøona,
lecz ca³oúÊ mieúci siÍ w†miniatu-
rowej obudowie SOP8. Tempera-
tura obudowy mierzona jest z†roz-
dzielczoúci¹ 9†bitÛw, a†gwaranto-
wana dok³adnoúÊ wynosi ok. ±3
o
C.
Czas konwersji nie przekracza
100ms.
DziÍki wyposaøeniu uk³adu
LM75
w†interfejs
szeregowy
zgod-
ny ze standardem I2C oraz trzy
bity adresowe ustawiane sprzÍto-
wo moøliwe jest jednoczesne ste-
rowanie do 8†takich uk³adÛw do-
³¹czonych rÛwnolegle do mikro-
kontrolera steruj¹cego. Poprzez in-
terfejs szeregowy moøna odczytaÊ
wynik ostatniego pomiaru tempe-
ratury, zawartoúÊ wewnÍtrznych
rejestrÛw konfiguracyjnych, moø-
liwa jest takøe konfiguracja trybu
pracy uk³adu.
Tranzystor wyjúciowy uk³adu
LM75 moøe spe³niaÊ rolÍ bufora
steruj¹cego zewnÍtrznym obci¹øe-
niem, moøliwe jest takøe skonfi-
gurowanie tego wyjúcia jako ge-
neratora przerwaÒ systemowych.
Wszystkie rejestry s¹ wykonane
jako komÛrki SRAM bez moøli-
woúci podtrzymania zawartoúci po
wy³¹czeniu zasilania. DziÍki wbu-
dowanemu we wnÍtrze uk³adu
autozerowania
od
razu
po
w³¹cze-
niu zasilania uk³ad jest konfigu-
rowany zawsze w†ten sam sposÛb.
W†wiÍkszoúci aplikacji wymagane
bÍdzie jednak kaødorazowe kon-
figurowanie wstÍpne uk³adu przez
procesor systemowy.
Bardzo ciekaw¹ rodzinÍ scalo-
nych termostatÛw opracowali kon-
struktorzy firmy Dallas Semicon-
ductor. Uk³ad DS1620 (rys.9) jest
Rys. 6.
Rys. 7.
juø znany Czytelnikom EP - za-
rÛwno same uk³ady, jak i†progra-
mator do nich opisaliúmy w†mar-
cowym i†kwietniowym numerze
EP. Z†punktu widzenia uøytkow-
nika uk³ad DS1620 jest komplet-
nym termostatem z†trzema nieza-
leønymi wyjúciami, ktÛre sygnali-
zuj¹ temperaturÍ zbyt nisk¹ i†zbyt
wysok¹, a†trzecie wyjúcie spe³nia
rolÍ sygnalizatora temperatury po-
prawnej (czyli znajduj¹cej siÍ po-
miÍdzy zadanymi programi).
Uk³ad jest wyposaøony w†trÛj-
przewodowy interfejs szeregowy,
ktÛry umoøliwia zarÛwno odczyt
jak i†programowanie zawartoúci
wszystkich rejestrÛw. Niezaleønie
ustalane s¹: gÛrny i†dolny prÛg
porÛwnania oraz zwartoúÊ rejestru
trybu pracy. Wszystkie rejestry
zapisywalne s¹ wykonane jako
komÛrki pamiÍci EEPROM, tak
wiÍc wy³¹czenie zasilania nie po-
woduje koniecznoúci ponownej
konfiguracji uk³adu, a†w†razie ko-
niecznoúci moøliwa jest zmiana
zawartoúci rejestrÛw. Rozdziel-
czoúÊ przetwornika A/C wynosi
9†bitÛw, co zapewnia rozdziel-
czoúÊ pomiaru 0,5
o
C. Najstarszy
bit okreúla znak wyniku okreúla-
j¹cego temperaturÍ. Wynik prze-
twarzania porÛwnywany jest przez
komparator cyfrowy z†danymi re-
ferencyjnymi zapisanymi w†ko-
mÛrkach EEPROM.
Bardzo podobn¹ do DS1620
konstrukcjÍ wewnÍtrzn¹ maj¹
uk³ady DS1621 i†DS1625. Z†ze-
wn¹trz (elektrycznie) rÛøni¹ siÍ
one doúÊ istotnie, poniewaø s¹
wyposaøone w†dwuprzewodowy
Rys. 8.
P O D Z E S P O Ł Y
Elektronika Praktyczna 9/97
20
interfejs I2C i†posiadaj¹ tylko je-
dno wyjúcie z†programowan¹ his-
terez¹. DziÍki zastosowaniu trzech
pinÛw adresowych moøliwe jest
do³¹czenie do systemu jednoczeú-
nie do 8†takich uk³adÛw.
Najnowszym opracowaniem fir-
my Dallas jest uk³ad oznaczony
DS1720, ktÛry jest funkcjonalnym
odpowiednikiem DS1620, przysto-
sowanym do pracy w†szerszym
zakresie napiÍÊ zasilaj¹cych i†wy-
posaøonym w†udokumentowane
funkcje, pozwalaj¹ce zwiÍkszyÊ
dok³adnoúÊ
pomiaru
(co
jest
stan-
dardowo dostÍpne w†pozosta³ych
uk³adach tej rodziny).
Uk³ady DS1620, 1621, 1625
oraz DS1720 opracowano z†myúl¹
o†zastosowaniu ich jako sterowni-
kÛw termostatycznych ma³ej mo-
cy. Mog¹ one pracowaÊ w†trybie
wyzwalanym lub w†pe³ni autono-
micznie, dziÍki czemu s¹ one
³atwiejsze w†stosowaniu od uk³a-
dÛw analogowych (nie wymagaj¹
øadnych elementÛw zewnÍtrznych,
z†wyj¹tkiem buforÛw wyjúcio-
wych).
Nieco inn¹ filozofiÍ przyjÍto
podczas konstruowania termo-
statÛw DS1821. S¹ to uk³ady
montowane w†trÛjkoÒcÛwkowych
obudowach TO-92S (PR-35) lub
TO-220, oraz w†obudowie SOP8.
Wszystkie te uk³ady programo-
wane s¹ przez jednoprzewodo-
wy interfejs, bardzo zbliøony do
interfejsu stosowanego w†uk³a-
Rys. 9.
dach Touch Memory (ìpastylkiî
stosowane m.in. w†immobilize-
rach). Jedno z†wyprowadzeÒ
uk³adu spe³nia potrÛjn¹ rolÍ -
jest wejúciem/wyjúciem cyfro-
wym lub wyjúciem termostatu,
ktÛre moøe bezpoúrednio stero-
waÊ obci¹øeniem duøej mocy.
Pozosta³e wyprowadzenia s³uø¹
do przy³¹czenia napiÍcia zasila-
j¹cego 5V, ktÛre jest niezbÍdne
do poprawnej pracy uk³adu
w†trybie termostatowym. W†od-
rÛønieniu od poprzednio opisa-
nych uk³adÛw DS1821 mierzy
temperaturÍ z†rozdzielczoúci¹
8†bitÛw, co zapewnia dok³ad-
noúÊ 1
o
C†w†zakresie -55..+125
o
C.
Czas konwersji wynosi 1†sekun-
dÍ.
SzczegÛ³owy opis uk³adÛw
DS1821
oraz
opis
konstrukcji
pro-
gramatora dla nich przedstawimy
w†jednym z†najbliøszych nume-
rÛw EP.
Piotr Zbysiński, AVT
Autor dziÍkuje firmie Alfine za
pomoc w†zdobyciu materia³Ûw.
Dodatkowe informacje na te-
mat uk³adÛw opisanych w†arty-
kule moøna zdobyÊ poprzez Inter-
net, pod nastÍpuj¹cymi adresami:
www.analog.com,
www.dalsemi.com,
www.natsemi.com.