Historia myśli psychologicznej - ćwiczenia
Opisując dane poglądy wybieramy pewne próby – reprezentantów.
Przechodzimy do nieklasycznych wersji psychologii jako nauki o świadomości.
Klasyczna (jedna) i nieklasyczne (dużo i rozpięte w czasie), np.
Psychologia aktów – F. Brentano
Strumień świadomości – W. Jamesa.
Psychologia rozumiejąca – W. Dilthey.
Bezpośrednie dane świadomości – H. Bergson.
Psychologia funkcjonalna – J. R. Angell i inni
Psychologia postaci – Koffka, Wertheimer.
Postać to coś takiego, co możesz odrzeć z fizyczności, a to zachowa swoją jakość - odbywa się
to dzięki transponowalności postaci - spełniając te warunki zostaje gestaltem (postacią).
Asumatywny - jest czymś więcej niż sumą części.
Klasyczna psychologia świadomości postulowała, że:
- nie możemy patrzyć na ten sam obiekt w inny sposób.
- nie możemy patrzyć na różne obiekty i widzieć to samo.
Psychologia postaci udowodniła, że tak nie jest.
Inne nieklasyczne:
Psychologia radziecka
Fenomonologia (I poł XX)
- Klasyczna koncepcja świadomości to jest to świadomość z niczym niepowiązana. W nieklasycznych wersjach
świadomość jest powiązana np. z podmiotem (czyli z „ja”), z ciałem (paralelizm psychofizyczny), ze światem
(fenomenalizm Kantowski)
- koncepcja klasyczna pojawia się u Titchenera – psychika jako wyizolowane momenty czasowe
Wersja klasyczna (tomizm, redukcjonizm): Zegarmistrz i zegarek - jeśli dojdziemy do części składowych to
zrozumiemy całość. Części decydują o całości! Ważniejsze jest poznanie części niż całości. Titchener –
wywikływanie z plątaniny elementów.
Wersja nieklasyczna
Holizm: świat, a tym samym psychika jest przede wszystkim całością i to jak funkcjonuje zależy przede
wszystkim od tych całości. Całość decyduje o tym jak działa część.
Np. postaciowcy i kura. Nie patrzymy na części, ale na całości.
Fenomenologizm: oparcie się na doświadczeniu, czyli badanie psychiki świadomości w taki sposób, w jaki
się jawi w doświadczeniu. Doświadczenie jest wiarygodnym dowodem doznania..
W nieklasycznych wersjach psychologia jest nadal nauką o świadomości – nadal nauką pierwszoosobową i
introspekcyjną, ale niektórzy mają do niej pewne zastrzeżenia.
Psychologia funkcjonalna – Angel (monista)
Nie ma takiego samego obiektu.
Titchener rozumie psychikę całkiem inaczej niż Angel. Różnica w podejściu wywołana jest przede wszystkim
różnicą w rozumieniu. Titchener rozumie psychikę podobnie jak Platon, Kartezjusz, Locke - jako coś, co posiada
określoną substancję i określoną strukturę, którą można badać (Psychika jako „coś” - u Titchenera – wrażenia/
atomy – coś złożone z czegoś mniejszego, u Platona – res cogitans)
Titchener – muszę poznać, z czego coś jest zbudowane, by poznać funkcję i zrozumieć działanie.
U Angela: świadomość jest tylko relacją. Psychika to nie jest jakieś „coś” (rzecz), ale to aktywność, czynność,
operacja, funkcja, czy relacja.
Treści świadomości (przedmiot badania Titchenera) są ulotne i nietrwałe. Każde wrażenie jest inne. Z kolei
funkcje są trwałe. Nie możemy dwa razy przeżywać organizacji ideii, ale treści są takie same bez względu na
strukturę. Np. funkcja pamięci jest stała.
Rozumienie funkcjonalizmu psychika jako operacje, funkcje, relacje, aktywności.
Zakorzenienie funkcjonalizmu w szerszym kontekście relacja psychika i świadomości. Środowisko jest
odwzorowaniem organizmu, stawiając mu pewne wymagania – te organizmy, które je spełniają przetrwają.
