kongres.indb

Szanowni Państwo!

Kongres naukowo-szkoleniowy „Dermatologia

w kosmetyce i kosmetologii” jest pierwszym wspólnym

przedsięwzięciem Medycznego Centrum Naukowo-Diagno-

stycznego BB-Med oraz redakcji czasopisma fachowego

świata kosmetyki profesjonalnej CABINES.

W odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku redakcja czasopisma CABINES wraz z Medycznym

Centrum Diagnostycznym BB-Med zorganizowała I Ogólnopolski Kongres Naukowo-Szkolenio-
wy o tematyce „Dermatologia w kosmetyce i kosmetologii”. Dwudniowa impreza w przepięknym
kompleksie pałacowo-parkowym w Kamieniu Śląskim jest wyjątkową okazją do zbliżenia dwóch
środowisk. Codzienna praca kosmetyczki wymaga coraz częściej przejęcia odpowiedzialności za
zdrowie i wygląd klienta, co niesie ze sobą duży niepokój spowodowany brakiem wiedzy medycz-
nej. Wiadomości z dermatologii przekazywane kosmetyczkom w czasie ich nauki ograniczają się
niestety do podstaw, które przy obecnym poziomie techniki i nowych technologiach w kosmety-
ce często nie wystarczają już do podejmowania codziennych decyzji.

Dodatkowa wiedza z dziedziny onkologii może sprawić, że kosmetyczka postrzegana będzie

jako ogniwo łączące te środowiska. Swoją postawą może przyczynić się nie tylko do zwiększenia
bezpieczeństwa wykonywanych przez siebie zabiegów, co zwiększy poziom zadowolenia klien-
ta, ale również do prewencji oraz wczesnego wykrywania groźnych dla zdrowia, a nawet życia
chorób. Z przeprowadzonych przez naszą redakcję statystycznych obliczeń wynika, że gabinet
kosmetyczny odwiedzany jest przez kobiety dużo częściej aniżeli poradnia onkologiczna, do któ-
rej klientki udają się najczęściej za późno. Nowa rola kosmetyczki powinna zostać dostrzeżona
i bardzo pozytywnie oceniona przez całe społeczeństwo.

Dynamicznie rozwijająca się dziedzina chirurgii estetycznej często umożliwia to, czego w ga-

binecie kosmetycznym nie możemy dokonać. Jakie są jej możliwości? Gdzie kończy się kosmety-
ka, a zaczyna chirurgia estetyczna? To częste pytania, na które wykładowcy udzielą odpowiedzi,
umożliwiając tym samym lepszą współpracę pomiędzy tymi środowiskami.

Wszystkim uczestnikom kongresu naukowo-szkoleniowego „Dermatologia w kosmetyce i ko-

smetologii” życzymy owocnych obrad i zapraszamy na kolejne kongresy i konferencje organi-
zowane zarówno przez Centrum Naukowo-Diagnostyczne BB-Med, jak i redakcję czasopisma
CABINES.

Z wyrazami szacunku

dr n. med. Brygida Beck

prezes

Medycznego Centrum Naukowo-

Diagnostycznego BB-Med

Leszek Kryniewski

red. naczelny oraz wydawca czasopisma

świata kosmetyki profesjonalnej

CABINES Polska

Leszek Kryniewski

dr n. med. Brygida Beck

ul. Plac Kopernika 13
45-040 Opole
NIP: 641-15-72-824
Regon: 160242325

tel. kom. +48 603 389 636
tel./fax: +48 77 44 26 917
e-mail: sekretariat@bb-med.pl
internet: www.bb-med.pl

Wydawnictwo PRESS & MEDIA
ul. Powstańców Śląskich 32a/1
45-087 Opole
NIP 754 202 94 00
Regon: 531271498

tel. kom. +48 605 30 00 28
tel. +48 77 423 14 25
fax: +48 77 42314 27
e-mail: kryniewski@pressmedia.pl
internet: www.cabines.pl

BB-MED

Brygida Beck

Medyczne Centrum Naukowo-Diagno-
styczne znane jest z organizowania kon-
ferencji naukowo-szkoleniowych dla
diagnostów laboratoryjnych, lekarzy oraz
osób związanych zawodowo z medycyną.
Centrum BB-Med prowadzone jest przez
Brygidę Beck, doktora nauk medycznych,
doświadczonego diagnostę laboratoryjne-
go, wieloletniego pracownika naukowego
oraz nauczyciela akademickiego Katedry
i Zakładu Biochemii Śląskiej Akademii
Medycznej w Zabrzu. Dorobek naukowy to
155 publikacji, w tym 42 prace oryginalne,
22 prace poglądowe, 3 skrypty akademic-
kie, 88 doniesień zjazdowych.

Cabines Polska

(PRESS & MEDIA)

Leszek Kryniewski

Czasopismo Cabines wydawane we Fran-
cji od 1988 roku znane jest od kilku lat
również na polskim rynku jako periodyk
o wysokich walorach edukacyjnych. Troska
o przekazanie wiedzy, podniesienie kwa-
liﬁkacji oraz kształcenie przyszłych kadr
profesjonalnych salonów kosmetycznych
należy do kluczowych zadań wydawni-
czych. Poza edukacją czasopismo informuje
w sposób przystępny i obrazowy o trendach
w kosmetyce profesjonalnej. Na przestrzeni
ostatnich kilku lat stało się ulubioną pomo-
cą w codziennej pracy polskiej kosmetyczki.
Krąg zadowolonych czytelniczek pozo-
stających w stałym kontakcie z redakcją
pozwolił na rozszerzenie działań w kierun-
ku edukacji i organizacji imprez naukowo
szkoleniowych.

Organizatorzy

Sponsorzy i patroni medialni

Depilacja laserowa

www.nanalaser.pl

CMY

N.pdf 1 10-02-25 17:57

Dzień 1

Plan kongresu

„Dermatologia

w kosmetyce i kosmetologii”

Czas

Temat

Wykładowca

strona

11:00 – 13:45

Rejestracja uczestników

Organizator

11:00 –12:45

Czas na odwiedzenie stoisk

12:45 – 13:00

Otwarcie, prezentacja wystawców
i sponsorów

Leszek Kryniewski

wydawca czasopisma CABINES Polska

13:00 – 13:45

Prezentacje na sali głównej

13:00

Lunch

13:45 – 14:00

Otwarcie części naukowo-szkoleniowej
kongresu

dr n. med. Brygida Beck

prezes Medycznego Centrum
Naukowo-Diagnostycznego BB-Med

14:00 – 14:15

Budowa skóry

dr n. med. Halina Przeniczna

specjalista chirurg-onkolog

14.15 – 14.30

Wykwity skórne

14:30 – 15:00

Bakteryjne choroby skóry

mgr Anna Góras-Zawiązalec

specjalista mikrobiolog

15:00 – 15:30

Choroby wirusowe i grzybice

mgr Dorota Skubała

15:30 – 15:45

Prezentacja na sali głównej

15:45

Czas na kawę i herbatę

16:00 – 16:15

Zaburzenia barwnikowe

dr n. med. Halina Przeniczna

specjalista chirurg-onkolog

16:15 – 16:45

Znamiona barwnikowe i czerniak skóry

16:45 – 17:15

Nowotwory łagodne i raki skóry

17:15 – 17:45

Choroby łojotokowe

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog,
kosmetolog

18:00 – 18:45

Prezentacja na sali głównej

Dyskusja

19:30

Kolacja

06.03.2010

Alexey

Klementiev

- Fotolia.com

��

��

��

��

��

Dzień 2

Plan kongresu

„Dermatologia

w kosmetyce i kosmetologii”

07.03.2010

Czas

Temat

Wykładowca

strona

09:00 – 09:15

Zaburzenia rogowacenia

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog,
kosmetolog

09:15 – 09:45

Choroby włosów

09:45 – 10:15

Choroby paznokci

10:15 – 11:00

Schorzenia alergiczne

11:00 - 11:15

Łuszczyca

11:15

Czas na kawę i herbatę

11:30 – 12:00

Znaczenie badań laboratoryjnych w kosmetyce
i kosmetologii

dr n. med. Elżbieta Rabsztyn

specjalista diagnostyki laboratoryjnej
i zdrowia publicznego

12:30 – 13:00

Depilacja laserowa w medycynie estetycznej

Monika Stężowska

specjalista ds. kosmetyki laserowej

13:00 - 14:30

Blok tematyczny: Medycyna estetyczna

dr n. med. Janina Janicka-Grabowska

specjalista chirurgii plastycznej

14:30 – 15:00

Prezentacje na sali głównej

Dyskusja

15:00 – 15:15

Wręczenie certyﬁkatów uczestnictwa. Pożegnanie uczestników

15:30

Obiad

Alexey

Klementiev

- Fotolia.com

Budowa

skóry

dr n. med. Halina

Przeniczna

Instytut Kosmetologii PWSZ
Nysa, Poradnia Onkologiczna
NZOZ Medicus Opole

Skóra to największy narząd, jaki posiadamy.

Spełnia ona wiele bardzo ważnych funkcji dla całego

ustroju, z których podstawową jest ochrona narządów
wewnętrznych przed wpływami środowiska zewnętrz-
nego oraz utrzymanie równowagi pomiędzy samym
ustrojem i jego otoczeniem. Skóra to również regulator
ciepła pozwalający na utrzymanie stałej temperatury
naszego ustroju. Wyposażona w zakończenia układu
nerwowego, jest naszym organem czucia.

Skóra składa się z naskórka, skóry właściwej oraz

tkanki podskórnej. W skórze znajdują się naczynia
stanowiące zakończenia układu krwionośnego, chłon-
nego oraz nerwowego, a także wytwory naskórka —
przydatki w postaci gruczołów łojowych, potowych
i mieszków włosowych.

Wykwity

skórne

dr n. med. Halina

Przeniczna

Instytut Kosmetologii PWSZ

Nysa, Poradnia Onkologiczna

NZOZ Medicus Opole

Cechą dermatologii jest „widoczność” patologicznych
zmian na skórze. Na podstawie tych zmian skórnych,
czyli

wykwitów

, istnieje możliwość rozpoznania cho-

rób dermatologicznych. Są zasadniczym elementem
obrazu klinicznego. Mimo stosunkowo dużego zróżni-
cowania objawów można je, na podstawie cech mor-
fologicznych, podzielić na kilkanaście podstawowych
typów.

Podziału zasadniczego dokonujemy jednak na dwa

typy: wtórne i pierwotne. Są one uzależnione od cza-
sokresu danej choroby. Wykwity pierwotne pojawia-
ją się w początkowym okresie ujawnienia się zmian
chorobowych na skórze. Wykwity wtórne stanowią
zejście wykwitów pierwotnych i są obecne w okresie
dalszego przebiegu lub ustępowania choroby.

Przy opisie wykwitów używa się ich cech. Do naj-

ważniejszych należą: wielkość, kształt, postać, barwa,
powierzchnia, ograniczenie umiejscowienia, ilość, to-
warzyszące objawy podmiotowe (ból, świąd), ewolucja
i zejście.

sheldon

gardner

- Fotolia.com

Choroby

bakteryjne

skóry

mgr Anna Góras-Zawiązalec

specjalista mikrobiolog

Skóra to rozległy narząd pokrywający i chroniący organizm.

Mikroorganizmy wchodzące w skład prawidłowej mikroﬂory skóry różnią się miejscem

lokalizacji na powierzchni ciała.

Liczba i rodzaj drobnoustrojów zależy nie tylko od „regionu” ciała, ale także od czyn-

ników związanych z warunkami miejscowymi – wilgotności, temperatury, pH.
Na proporcje ilościowe i jakościowe ﬂory skóry wpływa również wiek, płeć oraz rodzaj
wykonywanej pracy.

Liczba bakteryjnej ﬁzjologicznej mikroﬂory skóry zdrowego człowieka wynosi

104-105 komórek/cm².

Drobnoustroje zaliczane do prawidłowej mikroﬂory skóry dzielą się na bakterie stale

bytujące na skórze (mikroﬂora stała, odnawialna) i bakterie występujące czasowo (mi-
kroﬂora przejściowa).

Stała mikroﬂora skóry jest odnawialna. Jej liczbę można zmniejszyć przez codzienne

zabiegi higieniczne (mycie rąk, dezynfekcję), lecz nigdy nie można jej całkowicie wyeli-
minować. Po 3-4 godzinach bakterie bytujące w przewodach wyprowadzających gru-
czołów łojowych i potowych przedostają się na powierzchnię skóry, uzupełniając prawi-
dłowy skład ilościowy i jakościowy mikroﬂory skóry.

Ze względu na ciągłą ekspozycję i bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym

skóra jest szczególnie podatna na osiedlanie się mikroﬂory przejściowej. Do czynników
ﬁzjologicznych odgrywających ważną rolę w eliminacji mikroﬂory przejściowej ze skó-
ry należą: niska wartość pH (5,4-5,9), obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych
w wydzielinie gruczołów łojowych, obecność lizozymu, złuszczanie warstwy rogowej
naskórka oraz obecność bakteryjnej prawidłowej mikroﬂory skóry.
Zdrowa skóra chroni nasz organizm przed różnymi drobnoustrojami. Stosunkowo rzadko
dochodzi do rozwoju chorób zapalnych. Najczęściej są one skutkiem urazu, miejscowego
zaburzenia odporności lub ogólnymi schorzeniami wyniszczającymi (nowotwory, mocz-
nica, zakażenia HIV, cukrzyca).

Bakteryjne zakażenia skóry dzielimy na:
a) zakażenia gronkowcowe (Staphylodermiae):

- liszajec pęcherzowy noworodków
- zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry nowo-

rodków (SSSS)

- ropne zapalenie mieszków włosowych
- ﬁgówka – przewlekłe ropne zapalenie mieszków

włosowych

- czyrak i czyraczność
- infekcje fałdu paznokciowego –

zastrzał i zanokcica

b) zakażenia paciorkowcowe (Streptodermiae):

- róża

c) zakażenia mieszane paciorkowcowo–

gronkowcowe:

- liszajec zakaźny
- niesztowice
- pirodermie przewlekłe

d) zakażenia o innej etiologii:

- różyca – czynnik etiologiczny

Erysipelotrix rhusiopathiae

- łupież rumieniowy – czynnik etiologiczny

Corynebacterium minutissimum

- promienica – czynnik etiologiczny

Actinomyces israelii

- wąglik – czynnik etiologiczny Bacillus anthracis
- rumień przewlekły pełzający
- lymphocytoma
- zanikowe zapalenie skóry kończyn
- gruźlica skóry – czynnik etiologiczny

Mycobacterium spp.

- wyprzenie bakteryjne – wywołane przez różne

bakterie.

Streszczenie wykładu na I Ogólnopolski Kongres
Naukowo-Szkoleniowy „Dermatologia w kosmetyce
i kosmetologii”.

Choroby

wirusowe skóry

i grzybice

mgr Dorota Skubała

Pierwsza część prezentacji ukazuje przegląd chorób wirusowych skóry wraz z omówieniem
najczęstszych czynników etiologicznych oraz przedstawieniem postaci klinicznych. W przy-
padku zmian skórnych o podłożu wirusowym istotna jest znajomość charakterystycznych
objawów zakażenia oraz wieku, który sprzyja rozwojowi choroby. Zmiany skórne występu-
jące w większości chorób wirusowych są wynikiem zakażenia i replikacji wirusa w skórze.
Poznano 5 grup wirusów najczęściej odpowiedzialnych za towarzyszące objawy skórne:
1. wirusy rodziny Herpesviridae; herpes simplex (HSV1, HSV2); wirus Epsteina-Barra (EBV)
2. wirus cytomegalii (CMV), ospy wietrznej i półpaśca (VZV); ludzki wirus herpes (HHV)

typ 6, 7, 8

3. Papowaviridae (HPV); ludzki wirus brodawczakowaty (human papillomavirus)
4. Poxvirus (paravaccinia nodules, niesztowica wirusowa, ospa prawdziwa)
5. Picornaviridae (Coxackie)
6. retrowirusy (HIV).
Również inne choroby wirusowe manifestują się wysypką. Niektóre z nich to typowe
choroby okresu dziecięcego (odra, różyczka), inne występują w każdym wieku (zapalenie
wątroby typu B, parvovirosa).
W drugiej części prezentacji przybliżone zostaną choroby grzybicze skóry i jej przydat-
ków oraz czynniki etiologiczne i ich rezerwuary. Zilustrowane zostaną najczęstsze po-
stacie kliniczne:
1. grzybice skóry gładkiej
2. grzybice skóry owłosionej
3. grzybice stóp
4. grzybice paznokci.
5. Uwzględniono różnicowanie obrazów klinicznych grzybic powodowanych przez grzy-

by drożdżopodobne, dermatoﬁty i grzyby pleśniowe. Podkreślono rolę mikrourazów
powstających podczas zabiegów kosmetycznych jako możliwego otwarcia wrót zaka-
żenia grzybami pochodzącymi z ﬂory własnej lub nabytej.

W prezentacji zwrócono również uwagę na odpowiedni dobór środków dezynfekcyjnych
i podkreślono rolę prawidłowo prowadzonej sterylizacji narzędzi używanych w gabine-
tach kosmetycznych.

Zaburzenia

barwnikowe

dr n. med. Halina Przeniczna

Instytut Kosmetologii PWSZ Nysa,

Poradnia Onkologiczna NZOZ Medicus Opole

Ograniczone lub uogólnione zmiany normalnego kolorytu skóry noszą nazwę zaburzeń
barwnikowych. Do tej grupy chorób zaliczamy przebarwienia ograniczone: piegi, ostudę
oraz rzadko występujące przebarwienia uogólnione. Odbarwienia ograniczone to często
spotykane bielactwo nabyte, które zostanie omówione szczegółowo.

Znamiona

barwnikowe

i czerniak skóry

dr n. med. Halina Przeniczna

Instytut Kosmetologii PWSZ Nysa
Poradnia Onkologiczna NZOZ Medicus Opole

Znamiona barwnikowe, czyli popularne pieprzyki, stanowią bardzo częsty powód wizyty
u lekarza dermatologa lub onkologa. Coraz więcej mówi się i pisze o czerniaku - zło-
śliwym nowotworze skóry. W wystąpieniu zostanie omówiony sposób postępowania ze
znamionami barwnikowymi, podane wskazania - które znamiona należy usuwać (zna-
miona atypowe). Druga część poświęcona będzie czerniakowi skóry: czynniki ryzyka,
epidemiologia, objawy czerniaka oraz współczynniki przeżycia, z których wynika, że
pacjent, u którego nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium, ma zdecydowa-
nie większe szanse na wyzdrowienie.

philippe

Devanne

- Fotolia.com

Nowotwory

łagodne

i raki skóry

dr n. med. Halina Przeniczna

Instytut Kosmetologii PWSZ Nysa
Poradnia Onkologiczna NZOZ Medicus Opole

Na skórze pojawia się wiele guzków i guzów, zdecydowana większość to łagodne nowo-
twory, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia. Dla pacjentów są jednak źró-
dłem niepokoju; czasem wymagają leczenia, czasem są defektem kosmetycznym.

W wystąpieniu zostaną omówione najczęstsze nowotwory łagodne skóry, takie jak:

torbiel epidermalna (kaszak), brodawka łojotokowa, bliznowiec, blizna przerosła, włók-
niaki miękkie i twarde, rozrosty z tkanki naczyniowej (plama łososiowa, plama typu
czerwonego wina, naczyniaki krwionośne) oraz często występujący nowotwór tkanki
tłuszczowej – tłuszczak.

Druga część poświęcona będzie nowotworom złośliwym skóry: rakowi podstawnoko-

mórkowemu i kolczystokomórkowemu.

Max

Tactic

- Fotolia.com

Choroby

łojotokowe

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog, kosmetolog

Choroby łojotokowe skóry

Łojotok jest to stan nadmiernej pracy gruczołów łojowych. Zdrowy człowiek wydziela
ok. 1 mg łoju/10 cm² powierzchni skóry. O łojotoku mówimy, jeśli ilość wydzielanego
łoju przekracza 1,5 mg/cm² powierzchni czoła.

Istnieją obiektywne metody oznaczania ilości wytwarzanego łoju, mają one zastoso-

wanie praktyczne w laboratoriach celem prowadzenia badań naukowych czy też oceny
skuteczności leku lub dermatokosmetyku wprowadzanego na rynek. W gabinecie ko-
smetycznym łojotok możemy stwierdzić na podstawie przeprowadzonej wstępnej dia-
gnozy kosmetycznej cery klienta. Na kliniczny obraz łojotoku składa się ziemiste zabar-
wienie cery, poszerzone pory, skóra jest błyszcząca, lepka, włosy tłuste z tendencją do
drobnopłatowego złuszczania owłosionej skóry głowy. Pomocne w diagnozowaniu cery
łojotokowej jest również badanie skóry w świetle lampy Wooda (w przypadku łojotoku
ﬂuorescencja jest bardzo ciemna – prawie czarna).

Łojotok jest czynnikiem predysponującym do takich dermatoz jak trądzik zwykły, trą-

dzik różowaty, G (-) zapalenie mieszków włosowych czy też łojotokowe zapalenie skó-
ry. Najistotniejszym czynnikiem determinującym nasilenie łojotoku jest predyspozycja
genetyczna, natomiast czynniki hormonalne odgrywają rolę drugorzędną.
W dermatologicznym leczeniu łojotoku stosujemy leki doustne blokujące wydzielanie
łoju (np. estrogeny, antyandrogeny, izotretynoina) oraz w leczeniu miejscowym stosuje-
my dermatokosmetyki regulujące pracę gruczołów łojowych.

Trądzik pospolity (Acne vulgaris)

To jedna z najczęstszych chorób skóry, może trwać do 40. roku życia, jej cięższe posta-
ci występują u mężczyzn. Zmiany chorobowe zlokalizowane są w okolicach bogatych
w gruczoły łojowe. Wykwity w trądziku pospolitym możemy podzielić na niezapalne,
zapalne i pozapalne. W etiologii trądziku pospolitego siedem czynników kooperuje ze
sobą, wywołując zmiany chorobowe na skórze. Do wspomnianych wyżej czynników
należą: czynniki genetyczne, łojotok, drobnoustroje, hormony, nieprawidłowe rogowace-
nie, reaktywność mieszków włosowych, czynniki immunologiczne.

Wyróżniamy trzy stadia trądziku pospolitego:

zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, skupiony. Poza
trądzikiem pospolitym istnieją inne formy trądziku,
takie jak: trądzik piorunujący, odwrócony, mechanicz-
ny, kontaktowy, niemowlęcy i noworodkowy.

Łojotokowe zapalenie skóry (Dermatitis seborrhoica)

Wyprysk łojotokowy jest zapalnym schorzeniem skóry
zależnym od podłoża łojotokowego. W jego przebie-
gu stwierdza się rumieniowo-złuszczające wysięko-
we zmiany zlokalizowane w miejscach największego
nagromadzenia gruczołów łojowych. Wyprysk łojoto-
kowy jest schorzeniem o przewlekłym i nawrotowym
charakterze.

Trądzik różowaty (Rosacea)

Trądzik różowaty jest chorobą przewlekłą z począt-
kiem zachorowań ok. 30. roku życia. Kobiety chorują
częściej niż mężczyźni. Choroba nie dotyczy pierwot-
nie mieszków włosowych, zaliczana jest do nerwic
naczynioruchowych skóry. W etiologii trądziku różo-
watego bierze się również pod uwagę nużeniec ludzki,
pityrosporum ovale oraz wywołującą niedokwaśność
żołądka bakterię helicobacter pylori.

Trądzik różowaty przebiega w trzech fazach:
I. rumień trwały i teleangiektazje
II. faza grudkowo-krostkowa
III. faza przerostowa.

Zmiany zlokalizowane są głównie w streﬁe T twarzy
i na policzkach.

G (-) zapalenie mieszków włosowych (Folliculitis)

Jest to przewlekłe zapalenie mieszków włosowych
okolicy środka twarzy o charakterze nawrotowym,
zwykle występuje jako powikłanie ogólnej antybioty-
koterapii stosowanej w leczeniu trądziku zwykłego.

Zaburzenia

rogowacenia

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog, kosmetolog

Głównym produktem terminalnie zróżnicowanego keratynocytu, czyli korneocytu, jest
keratyna. Keratyna to białko strukturalne, które wiążąc wodę, nadaje elastyczność war-
stwie rogowej naskórka, a równocześnie oporność keratyny powoduje ochronę niżej
leżących warstw naskórka przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi, promienio-
waniem UV.

Rogowacenie, czyli keratynizacja, to proces różnicowania się (dojrzewania) keraty-

nocytu, z czym jest związane jego przejście z warstwy podstawnej naskórka do warstwy
rogowej z ostatecznym wykształceniem komórek zawierających keratynę. Prawidłowy
czas przejścia keratynocytu z warstwy podstawnej do warstwy rogowej (turnover time)
wynosi 28 dni, a na twarzy 14 dni. W niektórych schorzeniach związanych z zaburze-
niami rogowacenia odnowa naskórka jest przyspieszona (hiperkeratoza proliferacyjna),
w innych opóźnione jest jego złuszczanie (hiperkeratoza retencyjna), czego klinicznym
następstwem jest nadmierne nagromadzenie warstwy rogowej (hiperkeratoza).

Keratyna składa się z cytokeratyn oraz białek wiążących tzw. ﬁlamenty pośrednie

(ﬁlagryna, inwolukryna, lorikryna). Budowę naskórka można porównać do budowy muru
z cegieł związanych zaprawą murarską. Rolę cegieł w naskórku spełniają cytokeratyny
i inne białka, natomiast rolę zaprawy murarskiej spełniają lipidy naskórkowe, które od-

grywają istotną rolę w prawidłowym przebiegu proce-
su rogowacenia.

Dermatozy, których istotą jest zaburzony proces

rogowacenia, to tzw. keratozy, a zaburzenie rogowa-
cenia polega na nieprawidłowym dojrzewaniu kera-
tynocytów. Keratozy są chorobami uwarunkowanymi
genetycznie. Mutacje genów dla większości białek
strukturalnych (budulcowych) dziedziczą się w sposób
autosomalnie dominujący, natomiast mutacje genów
dla enzymów prowadzące do zaburzeń lipidowych
dziedziczą się w sposób autosomalnie recesywny.
W obrazie klinicznym keratoz występują nagromadzo-
ne grube łuski skórne o układzie rozsianym, ognisko-
wym lub przymieszkowym.

Choroby, których istotą są zaburzenia rogowacenia,
można podzielić na grupy:
a) grupa rybiej łuski – rozsiane zaburzenia rogowace-

nia ujawniające się w okresie niemowlęcym, w rzad-
kich przypadkach mogą być nabyte

b) keratodermia dłoni i podeszew – pogrubienie ogra-

niczone do dłoni i podeszew

c) erytrokeratodermie – rzadka grupa schorzeń z ru-

mieniem i złuszczaniem

d) keratozy mieszkowe – choroby, w których zmiany

hiperkeratotyczne są ograniczone do sąsiedztwa
mieszków włosowych

e) zaburzenia keratotyczno-akantolityczne
f) porokeratozy – choroby z wytworzeniem zrogowa-

ciałej płytki.

Choroby

włosów

lek. med.

Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-

wenerolog, kosmetolog

Zalążki włosów powstają w warstwie podstawnej
naskórka w 9. tygodniu życia płodowego. Wrastają
do skóry właściwej, gdzie ulegają interakcji z tzw.
brodawkami włosowymi stanowiącymi skupiska ﬁ-
broblastów w skórze właściwej. Zalążek otacza bro-
dawkę, a w tym samym czasie kształtują się gruczoły
łojowe, apokrynowe oraz mięśnie przywłosowe. Zatem
w pełni rozwinięty mieszek włosowy składa się z ele-
mentów pochodzenia mezenchymalnego, które two-
rzą brodawkę włosa, pochewkę zewnętrzną korzenia
włosa, naczynia zaopatrujące w substancje odżywcze
oraz nerwy czuciowe, oraz z elementów pochodzenia
nabłonkowego (wchodzi w ich skład macierz włosa).

Choroby przebiegające z uszkodzeniem macierzy wło-
sa powodują przejściową utratę włosa, natomiast pro-
cesy uszkadzające część łącznotkankową włosa mogą
powodować bliznowacenie i tym samym trwałą utra-
tę włosa. Głównym składnikiem włosów jest keratyna.
Keratyna włosów zawiera 20% cysteiny i tworzy wiele
rodzajów wiązań, z których najważniejsze są wiąza-
nia dwusiarczkowe nadające włosom trwałą strukturę
mechaniczną i chemiczną. Zaburzenia w składzie lub
strukturze keratyny powodują wrodzone lub nabyte
zmiany strukturalne łodygi włosa.

Ze względu na reakcję włosów na androgeny włosy

możemy podzielić na trzy grupy:
a) włosy zależne od płci – zależne od wpływu andro-

genów w stężeniach występujących na ogół jedynie
u mężczyzn (włosy na brodzie, pomiędzy trójkątem

łonowym, a pępkiem, w uchu zewn.)

b) włosy ambiseksualne – zależne od wpływu andro-

genów, jednakże w stężeniach typowych zarówno
dla kobiet, jak i dla mężczyzn (pachowe, łonowe)

c) włosy niezależne od płci – nie reagują na androge-

ny (brwi i rzęsy).

Włosy wzrastają w sposób cykliczny. W cyklu wzro-

stowym włosa wyróżniamy fazy: anagenu (wzrostu),
katagenu (przejściowa), telogenu (spoczynku).

Choroby włosów mogą powodować zmianę ich

struktury lub zabarwienia (tzw. heterochromie), mogą
powodować nadmierne owłosienie (hipertrichosis,
hirsutyzm) lub utratę włosów (różne postaci łysie-
nia). Choroby włosów często idą w parze z chorobami
paznokci oraz chorobami skóry takimi jak liszaj płaski
czy toczeń rumieniowaty.

Istotnymi chorobami – także ze względów epide-

miologicznych – są grzybice owłosionej skóry głowy.
Zależnie od rodzaju patogenu wyróżniamy grzybicę
powierzchowną wywołaną przez grzyby antropoﬁlne,
grzybicę strzygącą powierzchowną, grzybicę drob-
nozarodnikową oraz grzybicę woszczynową. Bardzo
częstym schorzeniem dotyczącym mieszków włoso-
wych jest ich zapalenie, które może mieć tło infekcyj-
ne lub nieinfekcyjne. Zapalenie mieszków włosowych
obejmuje ściany mieszków i może dotyczyć struktur
do niego przylegających. Charakterystyczną cechą
kliniczną w schorzeniach mieszków włosowych jest
przymieszkowy układ wykwitów chorobowych.

Choroby paznokci

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog, kosmetolog

Paznokieć składa się z macierzy, płytki paznokciowej, łożyska i otaczającej skóry (pa-
ronychium). Macierz występuje ok. 3–6 mm poniżej proksymalnego (bliższego) wału
paznokciowego. Dystalny (dalszy) wolny koniec płytki paznokciowej leży nad hypony-
chium. Przy końcu proksymalnym paznokcia znajduje się proksymalny wał paznokciowy
i oskórek (cuticula). Po bokach paznokieć ograniczony jest przez wały boczne. Na prok-
symalnym końcu paznokcia wystepuje tzw. lunula, czyli półksiężycowate zbielenie.

Prawidłowy paznokieć ma barwę bladoróżową, powierzchnię lekko wypukłą wykazu-

jącą bardzo delikatne podłużne bruzdowanie. Płytka paznokciowa jest przepuszczalna
dla światła.

Choroby paznokci mogą być wrodzone, uwarunkowane genetycznie, towarzyszące

różnym zespołom chorobowym oraz nabyte. Nabyte choroby paznokci mogą być wywo-
łane urazami mechanicznymi lub działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych oraz
mogą mieć tło infekcyjne (grzybicze, wirusowe, bakteryjne), tło nowotworowe lub mogą
towarzyszyć chorobom skórnym i układowym.

Podstawowa terminologia dotycząca zmian w obrazie klinicznym płytek paznokciowych
w przebiegu schorzeń aparatu paznokciowego:
Onychodystroﬁa
Leukonychia – bielactwo paznokci
Onychogryphosis – szponowatość paznokci
Onychoatroﬁa – paznokcie małe, cienkie lub częściowy ich brak
Trachyonychia – szorstkość paznokci
Paznokcie rurkowate (pincer nails)
Platoonychia – paznokieć płaski
Koilonychia – wklęśnięcie płytki paznokcia.

Zmiany chorobowe paznokci dotyczą nie tylko kształtu płytki, ale także jej grubości,

struktury powierzchni, jak również zabarwienia. Przyczyna zmiany zabarwienia płytki
może znajdować się na jego powierzchni, wewnątrz płytki paznokciowej lub pod nią.
Ograniczone zmiany zabarwienia płytki wywołują guzy podpaznokciowe (guz splotowy,
naczyniak, włókniakonerwiak, brodawki, kostniak podpaznokciowy, torbiel naskórkowa,
torbiel śluzowa).

Schorzenia

alergiczne

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog, kosmetolog

Patogeneza wielu schorzeń skóry jest związana z różnego typu reakcjami układu immu-
nologicznego. Obrazy morfologiczne skórnych zmian chorobowych w przebiegu alergii
są bardzo różnorodne, a ta różnorodność uwarunkowana jest rodzajem struktur, które
biorą udział w reakcji immunologicznej, typem tej reakcji, czasem jej trwania oraz nasi-
leniem.

Wg Gella i Coombsa wyróżniamy cztery typy reakcji immunologicznych:

I reakcja anaﬁlaktyczna, natychmiastowa
II reakcja cytotoksyczna
III reakcja kompleksów immunologicznych
IV reakcje komórkowe opóźnione.

Do schorzeń skóry o podłożu alergicznym, czyli związanych ze zmienioną, nadmierną

reaktywnością skóry w stosunku do czynników egzogennych, jakie wniknęły do skóry
przez naskórek lub zostały wprowadzone drogą krwiopochodną, zaliczamy: pokrzywkę
alergiczną, obrzęk Quinckego, chorobę posurowiczą, alergiczny wyprysk kontaktowy,
atopowe zapalenie skóry, rumień wielopostaciowy, rumień trwały, rumień guzowaty.

Pokrzywka alergiczna (Urticaria allergica)

Podstawowym wykwitem chorobowym w pokrzywce jest bąbel pokrzywkowy (urtica).
Bąbel pokrzywkowy jest porcelanowobiałym lub różowym płaskowyniosłym wykwitem
rozmaitej wielkości i kształtów, którego istotą jest obrzęk skóry właściwej. W pokrzywce
występuje świąd o różnym stopniu nasilenia. Charakterystyczną cechą jest nagły wy-
siew wykwitów i równie szybkie ich ustępowanie (do 48 h). Pokrzywka należy do reakcji
alergicznych typu I i może jej towarzyszyć obrzęk błon śluzowych dróg oddechowych
i przewodu pokarmowego.

Obrzęk Quinckego (Oedema Quincke)

To odmiana pokrzywki o głębszym umiejscowieniu. Obrzęk dotyczy tkanki podskórnej,
skóry właściwej oraz błon śluzowych jamy ustnej i jamy nosowo-gardłowej. Obrzęk

występuje gwałtownie i jeśli dotyczy błon śluzowych dróg oddechowych, może stanowić
zagrożenie życia.

Alergiczny wyprysk kontaktowy (Eczema)

Na obraz chorobowy alergicznego wyprysku składają się powierzchowne zmiany zapal-
ne powstające w wyniku kontaktu z alergenem, z którym pacjent zetknął się uprzednio
w życiu codziennym lub pracy zawodowej. Wyróżniamy wyprysk ostry – charakteryzu-
jący się swędzącymi, wysiękowymi grudkami, pęcherzykami oraz nadżerkami na podłożu
rumieniowym oraz wyprysk przewlekły – charakteryzujący się zmianami rumieniowo-
-złuszczającymi na tle skóry pogrubiałej ze wzmożonym poletkowaniem.

Atopowe zapalenie skóry (Dermatitis atopica)

Atopowe zapalenie skóry należy do kręgu chorób atopowych. Jest to choroba uwa-
runkowana genetycznie. Zmiany chorobowe mają charakter wypryskowy z bardzo na-
silonym świądem i licheniﬁkacją. W atopowym zapaleniu skóry wyróżniamy trzy fazy:
niemowlęcą, dziecięcą i młodzieżową lub dorosłych. Opracowano kryteria rozpoznania
atopowego zapalenia skóry (4 większe i 11 mniejszych). Do kryteriów większych – klu-
czowych w rozpoznaniu atopowego zapalenia skóry – należą: świąd, typowa lokalizacja
(zgięcia łokciowe i podkolanowe), przewlekły i nawrotowy przebieg oraz stwierdzona
atopia u chorego lub atopowy wywiad rodzinny.

Rumień wielopostaciowy (Erythema multiforme)

Rumień wielopostaciowy jest dermatozą o różnorodnej etiologii, przebiegu (od bardzo
łagodnego w postaci minor po bardzo ciężki w toksycznej nekrolizie naskórka) oraz
zróżnicowanym obrazie klinicznym. Wyróżniamy pięć postaci rumienia wielopostacio-
wego: postać minor (klasyczna, łagodna), major (ciężka), zespół nakładania SJS/TEN, ze-
spół Stevensa-Johnsona (SJS), zespół toksycznej nekrolizy naskórka (TEN). Obecnie wielu
autorów uważa, że dwie ostatnie postaci są zupełnie odrębnymi jednostkami chorobo-
wymi. Najbardziej charakterystycznym wykwitem w rumieniu wielopostaciowym jest
wykwit przypominający swym wyglądem tarczę strzelecką.

Rumień trwały (Erythema fixum)

W przebiegu rumienia trwałego występują pojedyncze wykwity o brunatnym zabarwie-
niu, wyraźnie odgraniczone od otoczenia, które stale nawracają w tej samej lokalizacji
po zażyciu wywołującego je leku.

W diagnostyce alergicznych schorzeń skóry pomocne są testy płatkowe oraz skaryﬁ-
kacyjne, jednakże kluczową rolę w diagnozowaniu choroby alergicznej jest dokładnie
zebrany wywiad z pacjentem.

Łuszczyca

(Psoriasis)

lek. med. Katarzyna Ryka

specjalista dermatolog-wenerolog, kosmetolog

Łuszczyca jest przewlekłym schorzeniem skóry o charakterze dziedzicznym, cechującym
się łagodną proliferacją (rozrostem) komórek naskórka i zaburzeniami immunologiczny-
mi. Łuszczyca dotyczy 1–5% populacji, jednakowo często u obu płci. Przyczyny łuszczy-
cy do tej pory są nie do końca poznane. Komórki naskórka ulegają przyspieszonym pro-
cesom podziału, syntezy DNA, turnover time skraca się z 28 dni do 3–4 dni, co prowadzi
do powstania charakterystycznych blaszek łuszczycowych. Blaszki łuszczycowe charak-
teryzują się ostrymi granicami, rumieniem i grubymi nawarstwieniami srebrzystobiałej
łuski z nasilonym złuszczaniem. W łuszczycy ogromną rolę odgrywają również zjawiska
immunologiczne zarówno humoralne, jak i komórkowe. Czynnikami prowokującymi
wysiew zmian łuszczycowych są urazy, czynniki ﬁzyczne (promieniowanie UV, radiote-
rapia, dermabrazja), czynniki chemiczne, infekcje, alkohol, niektóre leki, stres. W obrazie
morfologicznym wykwitów łuszczycowych wyróżniamy kilka charakterystycznych obja-
wów, należą do nich: objaw świecy stearynowej, objaw ostatniego kawałka skóry czy też
objaw Auspitza. W zależności od lokalizacji zmian łuszczycowych lub obrazu klinicznego
wyróżniamy kilka odmian łuszczycy: kropelkowata, pieniążkowata, geograﬁczna, wysię-
kowa, erytrodermia łuszczycowa, łuszczyca zadawniona, łuszczyca dłoni i stóp, łuszczyca
krostkowa, łuszczyca paznokci, łuszczyca owłosionej skóry głowy.

Znaczenie badań

laboratoryjnych

w kosmetyce

i kosmetologii

dr n. med. Elbieta Rabsztyn

specjalista diagnostyki laboratoryjnej i zdrowia publicznego

Badania laboratoryjne dotyczące schorzeń spotykanych w praktyce kosmetologa

i kosmetyczki dotyczą: badań z zakresu mikrobiologii, analityki ogólnej, autoimmu-

nologii, alergologii.

Badania laboratoryjne z zakresu analityki ogólnej obejmują diagnostykę zmian

dotyczących schorzeń z zakresu chorób wewnętrznych. Choroby wewnętrzne dotyczą-
ce poszczególnych jednostek chorobowych, schorzeń narządowych i układowych mają
bezpośredni wpływ na stan skóry.
Badania laboratoryjne mają kolosalne znaczenie w diagnostyce szczegółowej w schorze-
niach dermatologicznych:

• zakażenia bakteryjne
• zakażenia wirusowe
• zakażenia grzybicze
• choroby łojotokowe skóry
• choroby alergiczne skóry
• choroby układu naczyniowego
• zaburzenia barwnikowe skóry
• zmiany nowotworowe
• choroby autoimmunologiczne
• choroby włosów.

Badania laboratoryjne wykonywane podczas diagnostyki laboratoryjnej schorzeń

spotykanych w dermatologii powinny być wykonywane w medycznych laboratoriach
diagnostycznych przez diagnostów laboratoryjnych zgodnie z obowiązującym prawem.

W praktyce kosmetologa i kosmetyczki spotykają Państwo szereg zmian skórnych,

włosów, paznokci wśród Państwa klientów.

Zmiany, które powinny Państwa zaniepokoić, to:

• zmiana zabarwienia skóry
• zmiany w wilgotności skóry

• obrzęki
• zmiany o charakterze rumieniowatym
• skóra - krucha, cienka, sucha, szorstka, blada
• zmiany naczyniowe
• kępki żółte.

W razie zaobserwowania „alarmowych“ zmian u swo-
ich klientów powinni Państwo zasugerować koniecz-
ność wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowot-
nej, gdzie pacjent po zebraniu wywiadu powinien
zostać skierowany najpierw na przesiewowe badania
laboratoryjne, a następnie do lekarza specjalisty, gdzie
powinien otrzymać skierowanie na specjalistyczne
badania laboratoryjne.
Badania laboratoryjne dostarczają 70% wiedzy o pa-
cjencie, niejednokrotnie pozwalają na rozpoznanie
i umożliwienie leczenia schorzenia narządowego,
które miało bezpośredni wpływ na stan skóry pacjen-
ta, a było przez niego traktowane jako problem este-
tyczno-kosmetyczny.
Badania laboratoryjne pozwalają na wyeliminowanie
lub potwierdzenie danej jednostki chorobowej, na
szybkie wdrożenie leczenia lub jego ukierunkowanie.

Depilacja laserowa

w medycynie

estetycznej

Monika Stężowska

specjalista ds. kosmetyki laserowej

Depilacja laserowa jest zabiegiem estetycznym i wygodnym. Pozwala w znacznym stop-
niu zmniejszyć ilość owłosienia oraz istotnie redukuje podrażnienia oraz stany zapalne
skóry.

Istnieje kilka rodzajów laserów stosowanych do usuwania owłosienia. Jednym z naj-

bardziej skutecznych jest laser diodowy.

Promieniowanie lasera przenika do skóry na bardzo małą głębokość (2-3 mm). Me-

chanizm działania opiera się na absorpcji energii przez melaninę i uszkodzeniu macierzy
włosa.

Energia wytwarzana przez laser jest bezpieczna dla człowieka (długość fali to 800

nm), jednak istnieją przeciwwskazania do jego stosowania. Należą do nich między in-
nymi: ciąża, opalenizna, ostre infekcje skórne, łuszczyca, bielactwo, choroby związane
z zaburzeniem czucia, skłonność do tworzenia bliznowców, przyjmowanie leków foto-
uczulających.

Przeprowadzenie zabiegu wymaga wcześniejszego przygotowania. Należy zwrócić

uwagę na poprzednie metody usuwania owłosienia, gdyż ma to wpływ na efektywność
depilacji. Aby uzyskać zadowalający rezultat, powinno się powtórzyć zabieg kilkakrot-
nie w odpowiednich odstępach czasu.

Prawidłowy wywiad z pacjentem oraz umiejętne użycie lasera zmniejsza możliwość

występowania objawów niepożądanych do minimum. W zależności od typu skóry, usta-
wienia parametrów lasera oraz innych czynników może dojść do miejscowych poparzeń
i przebarwień skóry. Objawy te przemijają i nie pozostawiają śladu na skórze.

Blok tematyczny:

Medycyna estetyczna

dr n. med. Janina Janicka-Grabowska

specjalista chirurgii plastycznej

Problem nadmiaru skóry i innych tkanek w chirurgii estetycznej

Na ogólny wygląd człowieka mają wpływ czynniki genetyczne (zwane przez niektórych
„prawdziwymi”) oraz środowiskowe. Już w czasach starożytnych dbano o urodę i zdrowie.
Obecnie rozsądne korzystanie z możliwości medycyny estetycznej i chirurgii plastycznej
pozwala nie zaprzedać duszy diabłu za wieczną młodość, jak to uczynił Faust w tragedii
Goethego. Można w wyglądzie zewnętrznym zmienić prawie wszystko, lecz tylko wyważo-
ne, przemyślane decyzje (pacjenta i lekarza) pozwolą osiągnąć wygląd ułatwiający nawią-
zanie kontaktów zawodowych i akceptację rodziny oraz przyjaciół. Operacje plastyczne
wykonuje się w zależności od rodzaju od najmłodszych lat po jesień życia. Dotyczą one
obu płci, a warunkiem jest dobry ogólny stan zdrowia i przemyślana decyzja, ze świado-
mością ryzyka wystąpienia możliwych powikłań operacyjnych. Najczęściej wykonywane są
zabiegi poprawiające wygląd uszu, nosa, piersi, brzucha oraz twarzy i szyi.

Implanty w chirurgii estetycznej

Implanty są stosowane w celu poprawy niekorzystnego wyglądu piersi, pośladków,
łydek, moszny itd. Ostateczne analizy naukowe wykazały, że nie ma związku pomiędzy
różnymi chorobami i implantami silikonowymi. Nigdy nie wykazano też większej często-
ści nowotworów piersi u kobiet mających implanty piersiowe, w porównaniu do ogólnej
populacji. Blizny po operacjach z użyciem implantów są w miejscach ukrytych i wyma-
gają w okresie pooperacyjnym pielęgnacji. Wskazane jest unikanie urazów, aczkolwiek
już po trzech tygodniach można wrócić do normalnej aktywności ﬁzycznej.

Leczenie – usuwanie blizn, tatuaży, przebarwień, znamion i guzków skóry

Marzeniem większości ludzi jest mieć gładką, „czystą” skórę, pozbawioną wszelkich
nierówności i przebarwień. W tym celu powstało wiele metod leczenia niedoskonałości
skóry. Nieestetyczne lub budzące niepokój onkologiczny guzki oraz znamiona powinny
być wycinane chirurgicznie, w granicach zdrowych tkanek. Powstałe po zabiegach bli-
zny należy systematycznie pielęgnować, aż do ich wybielenia. Prawidłowy okres zani-
kania blizn trwa około trzech miesięcy. W tym czasie wskazane jest natłuszczanie oraz
presoterapia (masaż). W przypadkach przyrosłych bądź „starych” blizn stosuje się meto-
dy bardziej inwazyjne – takie jak śródskórne (w bliznę) wstrzykiwanie sterydów, chirur-
giczne wycinanie blizn, dermabrazja lub laseroterapia.

VAL

VIT

Fotolia.com

��

��

��

��

�

��

�

��

�

� � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � �

��
��
��
��
��

��

��

�

��

��