Metody modelowania procesów 2012_cz

METODY MODELOWANIA

PROCESÓW

cz. I

dr inż. Andrzej

dr inż. Andrzej Szuwarzyński

Szuwarzyński

Katedra Zarządzania

Katedra Zarządzania
Zakład Zarządzania Wiedzą i Informacją

Zakład Zarządzania Wiedzą i Informacją
pok. 506 nowy budynek

pok. 506 nowy budynek WZiE

WZiE

tel. 058

tel. 058--347

347--15

15--13

e--mail:

mail: asz@zie.pg.gda.pl

asz@zie.pg.gda.pl

WSTĘP

WSTĘP –

– DEFINICJE

DEFINICJE

na podstawie Słownika PWN

Definicje

INŻYNIER:

INŻYNIER:
Specjalista mający wyższe wykształcenie,

Specjalista mający wyższe wykształcenie,
w określonej dziedzinie

w określonej dziedzinie wiedzy technicznej

wiedzy technicznej

TECHNIKA:

TECHNIKA:
Celowy, racjonalny

Celowy, racjonalny,

, oparty na teorii sposób

oparty na teorii sposób

wykonywania prac w jakiejś dziedzinie

wykonywania prac w jakiejś dziedzinie;

; metoda

metoda

Dział cywilizacji i kultury obejmujący środki

Dział cywilizacji i kultury obejmujący środki
materialne i umiejętności posługiwania się nimi,

materialne i umiejętności posługiwania się nimi,
umożliwiające człowiekowi celową działalność

umożliwiające człowiekowi celową działalność
gospodarczą

gospodarczą i opanowywanie przyrody

i opanowywanie przyrody

Definicje

PROJEKT:

PROJEKT:
Zamierzony plan działania

Zamierzony plan działania, postępowania;

, postępowania;

pomysł, zamysł

pomysł, zamysł
Plan, szkic czegoś

Plan, szkic czegoś, np. budowli,

, np. budowli,

konstrukcji, przedsięwzięcia, ustawy

konstrukcji, przedsięwzięcia, ustawy
Jednym z podstawowych obszarów

Jednym z podstawowych obszarów
działalności

działalności inżyniera

inżyniera jest

jest projektowanie

projektowanie

Definicje

PROJEKTOWANIE:

PROJEKTOWANIE:
Układać projekty, plany; zamyślać coś,

Układać projekty, plany; zamyślać coś,
zamierzać

zamierzać

zamierzać
Opracowywać projekt budowlany,

Opracowywać projekt budowlany,
architektoniczny, technologiczny itp.;

architektoniczny, technologiczny itp.;
przedstawiać projekt czegoś za pomocą

przedstawiać projekt czegoś za pomocą
rysunku, szkicu, planu, obliczenia itp.

rysunku, szkicu, planu, obliczenia itp.

Definicje

METODA:

METODA:
Świadomie i konsekwentnie stosowany

Świadomie i konsekwentnie stosowany
sposób postępowania dla osiągnięcia

sposób postępowania dla osiągnięcia
określonego celu

określonego celu; zespół celowych

; zespół celowych

sposób postępowania dla osiągnięcia

sposób postępowania dla osiągnięcia
określonego celu

określonego celu; zespół celowych

; zespół celowych

czynności i środków

czynności i środków
Sposób naukowego badania rzeczy

Sposób naukowego badania rzeczy
i zjawisk;

i zjawisk; ogół reguł stosowanych przy

ogół reguł stosowanych przy

badaniu rzeczywistości

Definicje

METODYKA:

METODYKA:
Zbiór zasad dotyczących sposobów

Zbiór zasad dotyczących sposobów
wykonywania jakiejś pracy

wykonywania jakiejś pracy lub trybu

lub trybu

postępowania prowadzącego do

postępowania prowadzącego do
określonego celu

określonego celu
METODOLOGIA:

METODOLOGIA:
Nauka o metodach badań naukowych,

Nauka o metodach badań naukowych,
o skutecznych sposobach dociekania ich

o skutecznych sposobach dociekania ich
wartości poznawczej

wartości poznawczej

Definicje

MODEL:

MODEL:
Wzór, według którego coś jest lub ma być

Wzór, według którego coś jest lub ma być
wykonywane; przedmiot będący kopią lub

wykonywane; przedmiot będący kopią lub
wzorcem danego przedmiotu wykonany zwykle

wzorcem danego przedmiotu wykonany zwykle
w mniejszych rozmiarach, z materiałów

w mniejszych rozmiarach, z materiałów

w mniejszych rozmiarach, z materiałów
zastępczych; próbny egzemplarz jakiejś serii

zastępczych; próbny egzemplarz jakiejś serii
produktów; prototyp, szablon

produktów; prototyp, szablon
Model ekonomiczny:

Model ekonomiczny: hipotetyczna konstrukcja

hipotetyczna konstrukcja

myślowa obejmująca układ założeń przyjętych

myślowa obejmująca układ założeń przyjętych
w ekonomii dla uchwycenia najistotniejszych

w ekonomii dla uchwycenia najistotniejszych
cech i zależności występujących w danym

cech i zależności występujących w danym
procesie ekonomicznym

procesie ekonomicznym

Program przedmiotu

Podstawowe pojęcia: system, proces,

Podstawowe pojęcia: system, proces,
model

model

System

System -- ogólna charakterystyka podejścia

ogólna charakterystyka podejścia

System

System -- ogólna charakterystyka podejścia

ogólna charakterystyka podejścia

systemowego,

systemowego, myślenie systemowe

myślenie systemowe

Proces

Proces -- definiowanie procesów, klasyfikacja

definiowanie procesów, klasyfikacja

Model

Model –

– klasyfikacja, sztuka modelowania

klasyfikacja, sztuka modelowania

Program przedmiotu

Podejście procesowe we współczesnej

Podejście procesowe we współczesnej
organizacji

organizacji

uzasadnienie potrzeby procesowego

uzasadnienie potrzeby procesowego
spojrzenia na organizację

spojrzenia na organizację
podejście procesowe a podejście funkcjonalne

podejście procesowe a podejście funkcjonalne

Program przedmiotu

Projektowanie jako proces

Metodyka projektowania inżynierskiego

Metodyka projektowania inżynierskiego
Metody rozwiązywania problemów

Metody rozwiązywania problemów

Metody rozwiązywania problemów
Podejmowanie decyzji

Podejmowanie decyzji
Cechy projektanta

Cechy projektanta
Projektowanie jako twórczość

Projektowanie jako twórczość
Zależność między modelem a oryginałem

Zależność między modelem a oryginałem

Program przedmiotu

Elementy analizy systemowej

analiza systemowa jako podstawa procesów

analiza systemowa jako podstawa procesów
decyzyjnych w organizacji

decyzyjnych w organizacji

decyzyjnych w organizacji
czynności realizowane w pełnej analizie

czynności realizowane w pełnej analizie
systemowej

systemowej
modele działania, specyfikowanie procesów

modele działania, specyfikowanie procesów
elementarnych

elementarnych

Analiza systemowa

Analiza systemowa jest formalnym

Analiza systemowa jest formalnym
i jawnym badaniem wspomagającym działanie

i jawnym badaniem wspomagającym działanie
osób odpowiedzialnych za decyzje lub linię

osób odpowiedzialnych za decyzje lub linię
postępowania w określonej sytuacji

postępowania w określonej sytuacji

postępowania w określonej sytuacji
charakteryzującej się niepewnością

charakteryzującej się niepewnością
Ma ona na celu

Ma ona na celu określenie pożądanego działania

określenie pożądanego działania

lub linii postępowania przez

lub linii postępowania przez rozpoznanie

rozpoznanie

i rozważenie dostępnych wariantów

i rozważenie dostępnych wariantów oraz

oraz

porównanie ich przewidywanych następstw

Analiza systemowa

Pełna analiza systemowa problemu obejmuje

następujące cztery czynności:

Zbadanie celów rozważanej akcji czy linii

postępowania

postępowania
Zbadanie możliwych sposobów osiągnięcia tych

Zbadanie możliwych sposobów osiągnięcia tych

celów

celów, z uwzględnieniem propozycji

, z uwzględnieniem propozycji

celów

celów, z uwzględnieniem propozycji

, z uwzględnieniem propozycji

i projektów nowych rozwiązań

i projektów nowych rozwiązań
Ocenę pozytywnych i negatywnych skutków

Ocenę pozytywnych i negatywnych skutków

każdego z możliwych wariantów postępowania,

uwzględniającą niepewność przyszłości

uwzględniającą niepewność przyszłości
Porównanie wariantów według różnych kryteriów

Porównanie wariantów według różnych kryteriów

i przedstawienie wyników w sposób umożliwiający

przedstawienie wyników w sposób umożliwiający

wybór

Program przedmiotu

Analiza i projektowanie strukturalne

modelowanie funkcji systemu

modelowanie funkcji systemu –

– diagram

diagram

przepływu danych (DFD

przepływu danych (DFD –

– Data

Data Flow

Flow

przepływu danych (DFD

przepływu danych (DFD –

– Data

Data Flow

Flow

Diagram)

Diagram)
modelowanie gromadzonych danych

modelowanie gromadzonych danych –

–

diagram związków encji (ERD

diagram związków encji (ERD –

– Entity

Entity

Relationship

Relationship Diagram)

Diagram)

Modelowanie zachowania systemu w czasie

Modelowanie zachowania systemu w czasie –

–

diagram sieci przejść (

diagram sieci przejść (STD

STD -- State

State Transition

Transition

Diagram)

Encja

Encję możemy zdefiniować jako rzecz, która

Encję możemy zdefiniować jako rzecz, która
w organizacji jest rozpoznawalna jako rzecz

w organizacji jest rozpoznawalna jako rzecz
istniejąca niezależnie i jednoznacznie

istniejąca niezależnie i jednoznacznie
zidentyfikowana

zidentyfikowana
Encja jest abstrakcją złożoności pewnej

Encja jest abstrakcją złożoności pewnej
dziedziny

dziedziny
Kiedy mówimy o encji, mamy zazwyczaj na myśli

Kiedy mówimy o encji, mamy zazwyczaj na myśli
pewien aspekt świata rzeczywistego, który

pewien aspekt świata rzeczywistego, który
możemy odróżnić od innych aspektów świata

możemy odróżnić od innych aspektów świata
rzeczywistego

rzeczywistego

Program przedmiotu

Analiza i projektowanie obiektowe

model obiektowy

model obiektowy –

– struktura danych

struktura danych

i sposób jej wykorzystania

Notacja

Notacja UML

UML –

– Unified

Unified Modelling

Modelling Language

Language

((u

ujednolicony

jednolicony język

język modelowania

modelowania))

Notacja

Notacja UML

UML –

– Unified

Unified Modelling

Modelling Language

Language

((u

ujednolicony

jednolicony język

język modelowania

modelowania))

Program przedmiotu

Zagadnienia związane

Zagadnienia związane
z modelowaniem procesów:

z modelowaniem procesów:

Badanie efektywności procesów

Badanie efektywności procesów
Zagadnienie pomiaru

Zagadnienie pomiaru

Zagadnienie pomiaru
Ocena i porównywanie wyników

Ocena i porównywanie wyników
procesów

procesów

Program przedmiotu

Przykładowe obszary zastosowań podejścia

Przykładowe obszary zastosowań podejścia
procesowego

procesowego

Projektowanie systemów informacyjnych

Projektowanie systemów informacyjnych
Kompleksowe zarządzanie jakością (

Kompleksowe zarządzanie jakością (TQM

TQM))

Kompleksowe zarządzanie jakością (

Kompleksowe zarządzanie jakością (TQM

TQM))

Rachunek kosztów ABC (Activity

Rachunek kosztów ABC (Activity Based

Based

Costing

Costing))
Reengineering

Reengineering –

– czyli radykalne

czyli radykalne

przeprojektowywanie procesów

Program przedmiotu

Projektowanie organizacji procesowej

Projektowanie organizacji procesowej --
diagramy SIPOC

diagramy SIPOC
Przedstawiają przepływ pracy, a jego nazwa

Przedstawiają przepływ pracy, a jego nazwa
pochodzi od pierwszych liter pięciu elementów

pochodzi od pierwszych liter pięciu elementów
diagramu:

diagramu:

Supplier

Supplier (Dostawca)

(Dostawca) –

– osoba dostarczająca kluczowe

osoba dostarczająca kluczowe

informacje, materiały oraz inne środki wykorzystywane

informacje, materiały oraz inne środki wykorzystywane
w procesie

w procesie
Input

Input (Wkład)

(Wkład) –

– „rzeczy” dostarczane do procesu

„rzeczy” dostarczane do procesu

Process

Process (Proces)

(Proces) –

– zespół czynności przetwarzających

zespół czynności przetwarzających

wkład

wkład –

– idealnie gdy zwiększa jego wartość

idealnie gdy zwiększa jego wartość

Output

Output (Efekt końcowy)

(Efekt końcowy) –

– produkt procesu

produkt procesu

Customer

Customer (Klient)

(Klient) –

– osoba, grupa ludzi lub proces

osoba, grupa ludzi lub proces

otrzymujący efekt końcowy

LITERATURA

Literatura

Robertson J., Robertson S.: Pełna analiza

Robertson J., Robertson S.: Pełna analiza
systemowa, WNT, Warszawa 1999

systemowa, WNT, Warszawa 1999
Brilman

Brilman J.: Nowoczesne koncepcje

J.: Nowoczesne koncepcje

i metody zarządzania, PWN, Warszawa

i metody zarządzania, PWN, Warszawa
2002

2002
Beynon

Beynon--Davies

Davies P.: Inżynieria systemów

P.: Inżynieria systemów

informacyjnych, WNT, Warszawa 1998

Literatura

Yourdon

Yourdon E.: Współczesna analiza

E.: Współczesna analiza

strukturalna, WNT, Warszawa 1996

strukturalna, WNT, Warszawa 1996
Yourdon

Yourdon E.,

E., Argila

Argila C.: Analiza obiektowa

C.: Analiza obiektowa

Yourdon

Yourdon E.,

E., Argila

Argila C.: Analiza obiektowa

C.: Analiza obiektowa

i projektowanie. Przykłady zastosowań,

i projektowanie. Przykłady zastosowań,
WNT, Warszawa 2000

WNT, Warszawa 2000
Alhir

Alhir S.S.: UML. Wprowadzenie, Helion,

S.S.: UML. Wprowadzenie, Helion,

Gliwice 2004

Literatura

Koźmiński A.K.: Zarządzanie w warunkach

Koźmiński A.K.: Zarządzanie w warunkach
niepewności. Podręcznik dla

niepewności. Podręcznik dla
zaawansowanych, PWN, Warszawa 2004

zaawansowanych, PWN, Warszawa 2004
Rummler

Rummler G.A.,

G.A., Brache

Brache A.P.: Podnoszenie

A.P.: Podnoszenie

Rummler

Rummler G.A.,

G.A., Brache

Brache A.P.: Podnoszenie

A.P.: Podnoszenie

efektywności organizacji, PWE, Warszawa

efektywności organizacji, PWE, Warszawa
2000

2000
Kaplan R.S., Cooper R.: Zarządzanie

Kaplan R.S., Cooper R.: Zarządzanie
kosztami i efektywnością, Oficyna

kosztami i efektywnością, Oficyna
Ekonomiczna, Kraków 2000

Ekonomiczna, Kraków 2000

Literatura

Adair

Adair C.B., Murray B.A.: Radykalna

C.B., Murray B.A.: Radykalna

reorganizacja firmy, PWN, Warszawa 2002

reorganizacja firmy, PWN, Warszawa 2002
Senge

Senge P.M.: Piąta dyscyplina, Oficyna

P.M.: Piąta dyscyplina, Oficyna

ekonomiczna, Kraków 2002

ekonomiczna, Kraków 2002
Senge

Senge P.M.: Piąta dyscyplina. Materiały dla

P.M.: Piąta dyscyplina. Materiały dla

praktyka, Oficyna ekonomiczna, Kraków

praktyka, Oficyna ekonomiczna, Kraków
2002

2002

Literatura

Pande

Pande P., Neuman R.P.,

P., Neuman R.P., Cavanagh

Cavanagh R.R.:

R.R.: Six

Six

Sigma

Sigma –

– sposób poprawy wyników, Liber,

sposób poprawy wyników, Liber,

Warszawa 2003

Warszawa 2003
Gasparski

Gasparski W.,

W., Projektoznawstwo

Projektoznawstwo, WNT,

, WNT,

Warszawa 1988

Warszawa 1988
Grajewski P., Organizacja procesowa, PWE,

Grajewski P., Organizacja procesowa, PWE,
Warszawa 2007

Warszawa 2007

Materiały do wykładu są dostępne na

Materiały do wykładu są dostępne na Moodle

Moodle

Kod:

Kod: Metody_n

Metody_n –

– studia niestacjonarne

studia niestacjonarne

Metody_s

Metody_s –

– studia stacjonarne

studia stacjonarne

ZASADY ZALICZANIA

Zasady zaliczenia

Przedmiot realizowany jest w formie wykładu

Przedmiot realizowany jest w formie wykładu
Kończy się egzaminem

Kończy się egzaminem
Egzamin jest przeprowadzany w formie testu

Egzamin jest przeprowadzany w formie testu

składającego się z dwóch części: test wyboru i

pytania opisowe

pytania opisowe
Z testu można uzyskać maksymalnie 100

Z testu można uzyskać maksymalnie 100

punktów

100

100 –

– 91 bardzo dobry

91 bardzo dobry

91 –

– 82 ponad dobry

82 ponad dobry

82 –

– 73 dobry

73 dobry

73 –

– 64 dość dobry

64 dość dobry

64 –

– 55 dostateczny

55 dostateczny

Efektywność organizacji

Analiza zjawisk gospodarczych

Analiza zjawisk gospodarczych
w przedsiębiorstwie przez pryzmat procesów

w przedsiębiorstwie przez pryzmat procesów
stała się już standardem

stała się już standardem
Konieczna jest analiza i modelowanie procesów,

Konieczna jest analiza i modelowanie procesów,

Konieczna jest analiza i modelowanie procesów,
tak aby było możliwe uchwycenie kosztów

tak aby było możliwe uchwycenie kosztów
logicznych zjawisk ekonomicznych, a nie

logicznych zjawisk ekonomicznych, a nie
kosztów funkcji zaznaczonych na schemacie

kosztów funkcji zaznaczonych na schemacie
organizacyjnym

organizacyjnym

Efektywność organizacji

Dla celów zarządzania współczesnym

Dla celów zarządzania współczesnym
przedsiębiorstwem nie jest wystarczająca

przedsiębiorstwem nie jest wystarczająca
informacja o wielkości kosztów poniesionych w

informacja o wielkości kosztów poniesionych w
dziale, pionie lub zakładzie

dziale, pionie lub zakładzie

dziale, pionie lub zakładzie
Efektywne zarządzanie wymaga informacji o

Efektywne zarządzanie wymaga informacji o
kosztach działań i procesów zachodzących w

kosztach działań i procesów zachodzących w
„poprzek” tradycyjnego schematu

„poprzek” tradycyjnego schematu
organizacyjnego oraz odpowiedzi na pytanie,

organizacyjnego oraz odpowiedzi na pytanie,
dlaczego ponosimy te koszty

dlaczego ponosimy te koszty

Efektywność organizacji

Wg.

. Rummlera

Rummlera i

i Brache

Brache można wyróżnić trzy

można wyróżnić trzy

poziomy efektywności: organizacji,

poziomy efektywności: organizacji, procesu

procesu oraz

oraz

stanowiska pracy

stanowiska pracy
Z punktu widzenia procesu, kiedy spojrzymy poza

Z punktu widzenia procesu, kiedy spojrzymy poza
granice działów organizacyjnych można zobaczyć

granice działów organizacyjnych można zobaczyć
w jaki sposób jest wykonywana praca oraz w jaki

w jaki sposób jest wykonywana praca oraz w jaki

granice działów organizacyjnych można zobaczyć

granice działów organizacyjnych można zobaczyć
w jaki sposób jest wykonywana praca oraz w jaki

w jaki sposób jest wykonywana praca oraz w jaki
sposób jej wyniki przepływają przez organizację

sposób jej wyniki przepływają przez organizację
Wszystkie efekty funkcjonowania organizacji

Wszystkie efekty funkcjonowania organizacji
powstają z plątaniny międzywydziałowych procesów

powstają z plątaniny międzywydziałowych procesów
takich, jak np.: opracowywanie nowych produktów,

takich, jak np.: opracowywanie nowych produktów,
proces zaopatrzenia, proces produkcji itp.

proces zaopatrzenia, proces produkcji itp.

OGÓLNA CHARAKTERYSTKA

OGÓLNA CHARAKTERYSTKA
PODEJŚCIA PROCESOWEGO

PODEJŚCIA PROCESOWEGO

SUROWCE

WYDZ. 1

WYDZ. 2

WYDZ. 3

WYROBY

Podej

cie

procesowe

Podejście procesowe

Wg Kaplana w miarę jak firmy próbują się

Wg Kaplana w miarę jak firmy próbują się
zmienić, aby skutecznie konkurować,

zmienić, aby skutecznie konkurować,
uruchamiają szereg inicjatyw takich jak:

uruchamiają szereg inicjatyw takich jak:

kompleksowe zarządzanie jakością (TQM)

kompleksowe zarządzanie jakością (TQM)
produkcja i dostawy dokładnie na czas (JIT)

produkcja i dostawy dokładnie na czas (JIT)

produkcja i dostawy dokładnie na czas (JIT)
zwiększenie szybkości produkcji i dostaw

zwiększenie szybkości produkcji i dostaw
uproszczenie procesów produkcyjnych / organizacji

uproszczenie procesów produkcyjnych / organizacji
(np. koncepcja Lean)

(np. koncepcja Lean)
budowa firmy zorientowanej na klienta

budowa firmy zorientowanej na klienta
zarządzanie kosztami działań

zarządzanie kosztami działań
decentralizacja zarządzania

decentralizacja zarządzania
redefinicja procesów (reengineering)

redefinicja procesów (reengineering)

Podejście procesowe

Celem orientacji na procesy jest

Celem orientacji na procesy jest
zwiększenie skuteczności działań, jakości

zwiększenie skuteczności działań, jakości
ich rezultatów oraz zmniejszenie kosztów

ich rezultatów oraz zmniejszenie kosztów
i czasu ich realizacji

i czasu ich realizacji
Warunkiem koniecznym wprowadzenia

Warunkiem koniecznym wprowadzenia
orientacji na procesy jest rozpatrywanie

orientacji na procesy jest rozpatrywanie
firmy jako całości i doskonalenie

firmy jako całości i doskonalenie
powiązanych działań z różnych działów

powiązanych działań z różnych działów
funkcjonalnych

funkcjonalnych

Podejście procesowe

Zdaniem M. Hammera, firmy które pragną

Zdaniem M. Hammera, firmy które pragną
skoncentrować się na procesach muszą wykonać

skoncentrować się na procesach muszą wykonać
cztery rzeczy:

cztery rzeczy:

zidentyfikować swoje procesy

zidentyfikować swoje procesy
wpoić wszystkim pracownikom przekonanie

wpoić wszystkim pracownikom przekonanie

wpoić wszystkim pracownikom przekonanie
o ich znaczeniu

o ich znaczeniu
wprowadzić

wprowadzić mierniki procesów

mierniki procesów

przejść do zarządzania procesami

Kaplan stwierdził, że: „

Kaplan stwierdził, że: „Mierzenie jest istotne,

Mierzenie jest istotne,

jeśli nie można czegoś zmierzyć, nie

jeśli nie można czegoś zmierzyć, nie
można tym zarządzać”

można tym zarządzać”

SYSTEM, MODEL, PROCES

System

Skoordynowany układ elementów, zbiór

Skoordynowany układ elementów, zbiór
tworzący pewną całość uwarunkowaną

tworzący pewną całość uwarunkowaną
stałym logicznym uporządkowaniem jego

stałym logicznym uporządkowaniem jego
części składowych

części składowych

części składowych
System to pewien zbiór powiązanych ze sobą

System to pewien zbiór powiązanych ze sobą
obiektów scharakteryzowanych za pomocą

obiektów scharakteryzowanych za pomocą
atrybutów (cech), które również mogą być

atrybutów (cech), które również mogą być
ze sobą powiązane

ze sobą powiązane

System

System to ciąg funkcji i działań

System to ciąg funkcji i działań
w obrębie organizacji, współpracujących,

w obrębie organizacji, współpracujących,
aby osiągnąć jej cele

aby osiągnąć jej cele
idea wyodrębnienia systemu od

idea wyodrębnienia systemu od

idea wyodrębnienia systemu od
otoczenia

otoczenia -- system jest to pewna całość,

system jest to pewna całość,

która znajduje się w określonych

która znajduje się w określonych
wzajemnych stosunkach ze swym

wzajemnych stosunkach ze swym
otoczeniem; dzięki ograniczeniu tych

otoczeniem; dzięki ograniczeniu tych
stosunków system zachowuje pewną

stosunków system zachowuje pewną
autonomię

autonomię

System

idea budowy systemu

idea budowy systemu
z podsystemów

z podsystemów, które oddziaływają na

, które oddziaływają na

siebie wzajemnie, przy czym interakcje te

siebie wzajemnie, przy czym interakcje te
mają istotny wpływ na właściwości

mają istotny wpływ na właściwości
systemu jako całości

systemu jako całości

systemu jako całości
idea ograniczonej zmienności

idea ograniczonej zmienności
systemu w czasie

systemu w czasie -- system podlega

system podlega

większym lub mniejszym zmianom

większym lub mniejszym zmianom
w czasie, ale zachowuje przy tym pewne

w czasie, ale zachowuje przy tym pewne
właściwości podstawowe, swoją istotę

właściwości podstawowe, swoją istotę

System

System –

– wejścia i wyjścia

wejścia i wyjścia

W pojęciach wejście i wyjście zawarta jest

W pojęciach wejście i wyjście zawarta jest
myśl o związku przyczynowym, w takim

myśl o związku przyczynowym, w takim

u - wej

cia do systemu

y - wyj

cia z systemu

myśl o związku przyczynowym, w takim

myśl o związku przyczynowym, w takim
sensie, że znając (na podstawie

sensie, że znając (na podstawie
obserwacji) wejście możemy przewidzieć

obserwacji) wejście możemy przewidzieć
jakie będzie wyjście

jakie będzie wyjście
Zależność odwrotna może nie być

Zależność odwrotna może nie być
jednoznaczna

jednoznaczna

Mielone wołowe

EXTRA

INPUT

OUTPUT

Mielone wołowe

EXTRA

System

System –

– wejścia i wyjścia

wejścia i wyjścia

Podstawowe zagadnienie to określenie

Podstawowe zagadnienie to określenie
zależności wejście

zależności wejście--wyjście

wyjście

y = F(u)

Inaczej interesuje nas zależność między

Inaczej interesuje nas zależność między
trajektoriami wejścia

trajektoriami wejścia

i wyjścia

Trajektoria

Trajektoria -- przebieg danej wielkości w

przebieg danej wielkości w

zadanym przedziale czasu

System

System –

– a otoczenie

a otoczenie

Przystępując do badania systemu,

u - wej

cia do systemu

y - wyj

cia z systemu

z- zakłócenia (otoczenie)

Przystępując do badania systemu,

Przystępując do badania systemu,
musimy go określić,

musimy go określić,
czyli wyodrębnić z otoczenia

czyli wyodrębnić z otoczenia
Każdy system związany jest z otoczeniem

Każdy system związany jest z otoczeniem
niezliczoną liczbą więzów

niezliczoną liczbą więzów

System

System –

– a otoczenie

a otoczenie

Wyodrębniając część rzeczywistości

Wyodrębniając część rzeczywistości
z otoczenia agreguje się lub pomija te

z otoczenia agreguje się lub pomija te
wszystkie oddziaływania, które ze względu

wszystkie oddziaływania, które ze względu
na cel badawczy nie są istotne

na cel badawczy nie są istotne
Wpływ otoczenia jest traktowany jako

Wpływ otoczenia jest traktowany jako

Wpływ otoczenia jest traktowany jako
zakłócenia

zakłócenia
Otoczenie można zdefiniować jako

Otoczenie można zdefiniować jako
zewnętrzne siły lub czynniki, które nie

zewnętrzne siły lub czynniki, które nie
podlegają działaniu

podlegają działaniu

, ale mają wpływ na

jego skutek

Model działania systemu

Użytkownicy i analitycy systemowi muszą

Użytkownicy i analitycy systemowi muszą
posługiwać się tym samym językiem

posługiwać się tym samym językiem
Jedną z form prezentacji są

Jedną z form prezentacji są modele

modele

graficzne systemów

Jedną z form prezentacji są

Jedną z form prezentacji są modele

modele

graficzne systemów

graficzne systemów
Aby zbudować system należy go przedtem

Aby zbudować system należy go przedtem
zrozumieć

zrozumieć
Budowanie modeli pomaga w zrozumieniu

Budowanie modeli pomaga w zrozumieniu
systemu

systemu

Model działania systemu

Za pomocą modelu analitycznego prezentujemy

Za pomocą modelu analitycznego prezentujemy
działanie systemu

działanie systemu
O tym czy system będzie działał poprawnie

O tym czy system będzie działał poprawnie
możemy powiedzieć patrząc na dane wchodzące

możemy powiedzieć patrząc na dane wchodzące

możemy powiedzieć patrząc na dane wchodzące
i wychodzące z poszczególnych procesów

i wychodzące z poszczególnych procesów
Dane wchodzące do procesu muszą być

Dane wchodzące do procesu muszą być
wystarczające do wyprodukowania danych

wystarczające do wyprodukowania danych
wyjściowych

wyjściowych

Co to znaczy rozumieć system?

Zrozumienie dużego i skomplikowanego

Zrozumienie dużego i skomplikowanego
systemu jest możliwe pod warunkiem, że

systemu jest możliwe pod warunkiem, że
można panować nad ilością

można panować nad ilością

można panować nad ilością
przekazywanych informacji

przekazywanych informacji
Analiza systemu polega na jego

Analiza systemu polega na jego
dekompozycji

dekompozycji

Zasady podziału na części

W systemach informatycznych uważamy,

W systemach informatycznych uważamy,
że częściami łatwymi do zrozumienia są

że częściami łatwymi do zrozumienia są
takie, których opis tekstowy zajmuje nie

takie, których opis tekstowy zajmuje nie
więcej niż jedną stronę

więcej niż jedną stronę

więcej niż jedną stronę
Opisy te to tzw. minispecyfikacje

Opisy te to tzw. minispecyfikacje
System dzielimy na części, tak długo, aż

System dzielimy na części, tak długo, aż
uzyskamy poręczne elementy, które łatwo

uzyskamy poręczne elementy, które łatwo
rozumiemy

rozumiemy

Zasady podziału na części

Stopniowe dzielenie ma taką zaletę, że to

Stopniowe dzielenie ma taką zaletę, że to
Ty kontrolujesz przechodzenie do

Ty kontrolujesz przechodzenie do
szczegółów

szczegółów
Kontrolując poziom szczegółowości,

Kontrolując poziom szczegółowości,

Kontrolując poziom szczegółowości,
zbliżasz się do zrozumienia całego

zbliżasz się do zrozumienia całego
systemu

systemu
Metodę tę nazywamy podejściem „od góry

Metodę tę nazywamy podejściem „od góry
do dołu” (top down), od ogółu do

do dołu” (top down), od ogółu do
szczegółu

szczegółu

Uzyskiwanie funkcjonalnych

elementów

Taktyka polegająca na stopniowym podziale

Taktyka polegająca na stopniowym podziale
dużych systemów na coraz mniejsze składniki

dużych systemów na coraz mniejsze składniki
wydaje się słuszna

wydaje się słuszna
Trzeba mieć jednak na uwadze, żeby

Trzeba mieć jednak na uwadze, żeby

Trzeba mieć jednak na uwadze, żeby
otrzymywane części były użyteczne

otrzymywane części były użyteczne
(z punktu widzenia celu jaki stawiamy przed

(z punktu widzenia celu jaki stawiamy przed
analizą)

analizą)
Autorzy ostrzegają przed dokonywaniem

Autorzy ostrzegają przed dokonywaniem
przypadkowych podziałów, tak jak to zrobiła

przypadkowych podziałów, tak jak to zrobiła
Lizzie

Lizzie Borden

Borden (1860

(1860--1927)

1927)

Uzyskiwanie funkcjonalnych

elementów

Lizzie Borden dokonała przypadkowego

Lizzie Borden dokonała przypadkowego
podziału

podziału
Przy ćwiartowaniu swoich rodziców

Przy ćwiartowaniu swoich rodziców
Posądzona była bowiem o zamordowanie

Posądzona była bowiem o zamordowanie

Posądzona była bowiem o zamordowanie
przez poćwiartowanie siekierą macochy

przez poćwiartowanie siekierą macochy
i ojca

i ojca
W poszlakowym procesie została

W poszlakowym procesie została
uniewinniona

uniewinniona

wg. Pełna analiza systemowa, Robertson J., Robertson S.,

WNT, Warszawa 1999

Proces

Podejście systemowe w kontekście

zarządzania wiedzą

Senge stwierdza:

„Od dzieciństwa uczono nas rozkładać każdy

problem, a zarazem świat, na czynniki

problem, a zarazem świat, na czynniki
pierwsze

pierwsze
Z pozoru postępowanie takie ułatwia

Z pozoru postępowanie takie ułatwia
rozwiązywanie trudnych zadań, naprawdę

rozwiązywanie trudnych zadań, naprawdę
jednak płaci się za to olbrzymią, choć

jednak płaci się za to olbrzymią, choć
ukrytą cenę”

ukrytą cenę”

Podejście systemowe w kontekście

zarządzania wiedzą

Przy takim podejściu tracimy z oczu konsekwencje

Przy takim podejściu tracimy z oczu konsekwencje
naszych działań, wewnętrzne poczucie powiązania

naszych działań, wewnętrzne poczucie powiązania
danego problemu z większą całością

danego problemu z większą całością
Gdy zapragniemy znów zobaczyć „cały obraz”

Gdy zapragniemy znów zobaczyć „cały obraz”

Gdy zapragniemy znów zobaczyć „cały obraz”
i z fragmentów odtworzyć całość, spróbujemy

i z fragmentów odtworzyć całość, spróbujemy
posegregować je i połączyć

posegregować je i połączyć
Porównuje się to do próby posklejania rozbitego

Porównuje się to do próby posklejania rozbitego
lustra i szukania w nim potem prawdziwego

lustra i szukania w nim potem prawdziwego
odbicia świata

odbicia świata

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Według Harringtona: „proces to czynność

Według Harringtona: „proces to czynność
lub zbiór czynności, które biorą pewien

lub zbiór czynności, które biorą pewien
wkład i przy wykorzystaniu zasobów

wkład i przy wykorzystaniu zasobów

wkład i przy wykorzystaniu zasobów
organizacyjnych dodają do niego

organizacyjnych dodają do niego nową

nową

wartość

wartość, dostarczając produkt procesu

, dostarczając produkt procesu

wewnętrznemu lub zewnętrznemu

wewnętrznemu lub zewnętrznemu
klientowi

klientowi””

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Definicja sformułowana przez Champy’ego

Definicja sformułowana przez Champy’ego
i Hammera mówi natomiast, że:

i Hammera mówi natomiast, że:
Proces jest to zbiór czynności wymagający

Proces jest to zbiór czynności wymagający

Proces jest to zbiór czynności wymagający
na wejściu wkładu i dający na wyjściu

na wejściu wkładu i dający na wyjściu
rezultat, mający pewną

rezultat, mający pewną wartość dla

wartość dla

klienta

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Według Davenporta: „proces jest to

Według Davenporta: „proces jest to
ustrukturyzowany i mierzalny zbiór

ustrukturyzowany i mierzalny zbiór
czynności zaprojektowanych tak, aby

czynności zaprojektowanych tak, aby

czynności zaprojektowanych tak, aby
wytworzyć określony produkt

wytworzyć określony produkt
odpowiadający potrzebom

odpowiadający potrzebom
konkretnego klienta lub rynku

konkretnego klienta lub rynku””

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Według Adair’a i Murraya będziemy traktować

Według Adair’a i Murraya będziemy traktować
proces: „jako serię zadań lub faz (kroków), które

proces: „jako serię zadań lub faz (kroków), które
z jednej strony zasilane są ‘surowcami’

z jednej strony zasilane są ‘surowcami’
(materiałem wejściowym: materiały, informacja,

(materiałem wejściowym: materiały, informacja,
ludzie, maszyny metody) a z drugiej prowadzą do

ludzie, maszyny metody) a z drugiej prowadzą do

ludzie, maszyny metody) a z drugiej prowadzą do
wytworzenia produktu (produkt fizyczny

wytworzenia produktu (produkt fizyczny
w dosłownym znaczeniu, informacja, usługa),

w dosłownym znaczeniu, informacja, usługa),
który przeznaczony jest

który przeznaczony jest do użycia w

do użycia w

określonych celach przez odbiorcę

określonych celach przez odbiorcę, dla

, dla

którego produkt jest wytwarzany

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Proces, według

Proces, według Jocou

Jocou i Lucasa, jest całością złożoną z

i Lucasa, jest całością złożoną z

sukcesywnie wykonywanych operacji zmierzających do

sukcesywnie wykonywanych operacji zmierzających do
osiągnięcia

osiągnięcia wcześniej określonych rezultatów

wcześniej określonych rezultatów. W

. W

procesie wykorzystywane są zasoby wejściowe

procesie wykorzystywane są zasoby wejściowe
(informacje, surowce, półprodukty), które ulegają

(informacje, surowce, półprodukty), które ulegają

(informacje, surowce, półprodukty), które ulegają
przetworzeniu i są

przetworzeniu i są przekazywane do następnych

przekazywane do następnych

procesów lub do klienta finalnego

procesów lub do klienta finalnego
Proces można zatem zdefiniować jako strumień działań

Proces można zatem zdefiniować jako strumień działań
przetwarzających zaopatrzenie (surowce lub

przetwarzających zaopatrzenie (surowce lub
informacje) pochodzące od dostawców w produkcję dla

informacje) pochodzące od dostawców w produkcję dla
klientów zawierającą

klientów zawierającą wartość dodaną

wartość dodaną

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

nowa wartość

nowa wartość
wewnętrzny lub zewnętrzny klient

wewnętrzny lub zewnętrzny klient
wartość dla klienta

wartość dla klienta
odpowiadający potrzebom konkretnego

odpowiadający potrzebom konkretnego

klienta lub rynku

klienta lub rynku
do użycia w określonych celach przez

do użycia w określonych celach przez

odbiorcę

odbiorcę
przekazywane do następnych procesów

przekazywane do następnych procesów

lub do klienta finalnego

lub do klienta finalnego
wartość dodana

wartość dodana

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Proces

Proces

Harrington dokonuje podziału procesów

Harrington dokonuje podziału procesów
występujących w firmach na dwa rodzaje:

występujących w firmach na dwa rodzaje:

procesy produkcyjne

procesy produkcyjne (production processes)

(production processes) --

wchodzące w fizyczny kontakt z przedmiotem

wchodzące w fizyczny kontakt z przedmiotem
materialnym lub wytworem intelektualnym, które

materialnym lub wytworem intelektualnym, które
mogą być dostarczone zewnętrznemu klientowi,

mogą być dostarczone zewnętrznemu klientowi,
aż do momentu ich pakowania

aż do momentu ich pakowania
procesy biznesowe

procesy biznesowe (business processes)

(business processes) -- to

wszelkie procesy pomocnicze i wspomagające

wszelkie procesy pomocnicze i wspomagające
procesy produkcyjne

procesy produkcyjne

Wymagania stawiane przy

definiowaniu procesów

Proces jest jednoznacznie określony, kiedy

Proces jest jednoznacznie określony, kiedy
ma:

ma:

swoją fazę początkową i końcową

swoją fazę początkową i końcową
jego efekty są wymierne i można je

jego efekty są wymierne i można je
ocenić na jeden lub więcej sposobów

ocenić na jeden lub więcej sposobów
możliwe jest przeanalizowanie jego

możliwe jest przeanalizowanie jego
poszczególnych etapów

poszczególnych etapów

Proces kluczowy

Kluczowy proces rozumiemy jako łańcuch zadań

Kluczowy proces rozumiemy jako łańcuch zadań
–

– zazwyczaj wykorzystujących różnorodne

zazwyczaj wykorzystujących różnorodne

departamenty i funkcje

departamenty i funkcje –

– które dostarczają

które dostarczają

wartość (produkt, usługę, wsparcie, informację)

wartość (produkt, usługę, wsparcie, informację)
klientom zewnętrznym

klientom zewnętrznym

klientom zewnętrznym
Oprócz tych kluczowych procesów występują

Oprócz tych kluczowych procesów występują
procesy wspierające dany proces oraz

procesy wspierające dany proces oraz
umożliwiające jego zaistnienie, dostarczając

umożliwiające jego zaistnienie, dostarczając
konieczne środki oraz wkład dla wartościowych

konieczne środki oraz wkład dla wartościowych
czynności produkcyjnych

czynności produkcyjnych

Model

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

Pojęcie systemu i modelu są

Pojęcie systemu i modelu są
w pewnym sensie nierozdzielne

w pewnym sensie nierozdzielne
Systemy poznajemy tylko przez ich

Systemy poznajemy tylko przez ich

Systemy poznajemy tylko przez ich
modele

modele
Model

Model -- reprezentacja badanego

reprezentacja badanego

zjawiska w postaci innej niż postać,

zjawiska w postaci innej niż postać,
w jakiej występuje ono

w jakiej występuje ono
w rzeczywistości

w rzeczywistości

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

W analizie systemowej celem

W analizie systemowej celem
modelowania jest

modelowania jest stworzenie narzędzi

stworzenie narzędzi

pozwalających przewidzieć, co

pozwalających przewidzieć, co
zdarzy się w przyszłości,

zdarzy się w przyszłości,
w warunkach innych niż aktualnie

w warunkach innych niż aktualnie
istniejące, czego nie można

istniejące, czego nie można
stwierdzić za pomocą

stwierdzić za pomocą
bezpośredniego doświadczenia

bezpośredniego doświadczenia

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

Model

Model -- narzędzie, za pomocą którego można

narzędzie, za pomocą którego można

opisać system i jego zachowanie się w różnych

opisać system i jego zachowanie się w różnych
warunkach zewnętrznych

warunkach zewnętrznych
Nie mając modelu konieczne jest wykonywanie

Nie mając modelu konieczne jest wykonywanie

Nie mając modelu konieczne jest wykonywanie
eksperymentów na systemie rzeczywistym

eksperymentów na systemie rzeczywistym
Modele są jedynym sposobem badania

Modele są jedynym sposobem badania
systemów jeszcze nie istniejących lub systemów,

systemów jeszcze nie istniejących lub systemów,
które mają pracować w znacznie zmienionych

które mają pracować w znacznie zmienionych
warunkach

warunkach

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

Potocznie, sformułowanie “model” zawiera w

Potocznie, sformułowanie “model” zawiera w
podtekście niepełną zgodność z rzeczywistością

podtekście niepełną zgodność z rzeczywistością
(często umyślnie uproszczoną), a więc może dać

(często umyślnie uproszczoną), a więc może dać
zniekształcony pogląd na rzeczywistość

zniekształcony pogląd na rzeczywistość

zniekształcony pogląd na rzeczywistość
i wówczas prowadzić będzie do fałszywych

i wówczas prowadzić będzie do fałszywych
konkluzji

konkluzji
Zawsze istnieje sprzeczność między pożądaną

Zawsze istnieje sprzeczność między pożądaną
prostotą modelu, a wiernością reprezentacji

prostotą modelu, a wiernością reprezentacji
interesujących nas zjawisk

interesujących nas zjawisk

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

Model sformalizowany

Model sformalizowany –

–

np. matematyczny

np. matematyczny
Model intuicyjny

Model intuicyjny -- “zawarty”

“zawarty”

Model intuicyjny

Model intuicyjny -- “zawarty”

“zawarty”

w umyśle eksperta, opierający się na

w umyśle eksperta, opierający się na
dedukcjach i ocenach myślowych

dedukcjach i ocenach myślowych

Model sformalizowany jest prawie zawsze

Model sformalizowany jest prawie zawsze
zbudowany na podstawie założeń i sądów

zbudowany na podstawie założeń i sądów
eksperta

eksperta

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia –

– Model

Model

Modele statyczne

Modele statyczne -- opisujące stany ustalone;

opisujące stany ustalone;

stosując model statyczny można stwierdzić, jaki

stosując model statyczny można stwierdzić, jaki
nowy stan równowagi osiągnie system, jeśli

nowy stan równowagi osiągnie system, jeśli
powstanie niezmienne w czasie zakłócenie lub

powstanie niezmienne w czasie zakłócenie lub

powstanie niezmienne w czasie zakłócenie lub
inna podobna zmiana (

inna podobna zmiana (

brak opisu jak odbędzie

się w czasie przejście do nowego stanu

równowagi

))

Modele dynamiczne

Modele dynamiczne -- pozwalają opisać

pozwalają opisać

zarówno stan ustalony jak i przebiegi

zarówno stan ustalony jak i przebiegi
przejściowe

przejściowe

SR1

SR2

SR3

Model a system

Model systemu

Model systemu -- przedstawienie istotnych

przedstawienie istotnych

właściwości rzeczywistego lub tworzonego

właściwości rzeczywistego lub tworzonego
systemu w dogodnej postaci

systemu w dogodnej postaci
Model systemu jest z reguły uproszczeniem

Model systemu jest z reguły uproszczeniem

Model systemu jest z reguły uproszczeniem
rzeczywistości

rzeczywistości
Model powinien zewnętrznie zachowywać się

Model powinien zewnętrznie zachowywać się
podobnie jak system, aczkolwiek może mieć inną

podobnie jak system, aczkolwiek może mieć inną
strukturę wewnętrzną

strukturę wewnętrzną
Modele mają zwykle z reguły mniejszą liczbę

Modele mają zwykle z reguły mniejszą liczbę
wejść niż system rzeczywisty

wejść niż system rzeczywisty

Model matematyczny

Model matematyczny systemu powinien

Model matematyczny systemu powinien
względnie dokładnie opisywać zależności

względnie dokładnie opisywać zależności
charakteryzujące system z punktu widzenia

charakteryzujące system z punktu widzenia
interesującego nas zadania realizowanego przez

interesującego nas zadania realizowanego przez
system

system

system
Dobry model matematyczny, z punktu widzenia

Dobry model matematyczny, z punktu widzenia
potrzeb praktyki:

potrzeb praktyki:

powinien być prosty

powinien być prosty -- na tyle, aby dawać

na tyle, aby dawać

wiarygodne wyniki

wiarygodne wyniki
powinien być elastyczny

powinien być elastyczny -- łatwe zmiany

łatwe zmiany

wartości parametrów wejściowych, obliczenia

wartości parametrów wejściowych, obliczenia
wielowariantowe

wielowariantowe

Model

Model –

– stopień szczegółowości

stopień szczegółowości

Im większy stopień szczegółowości tym

Im większy stopień szczegółowości tym
model jest bardziej realistyczny

model jest bardziej realistyczny
i można oczekiwać, że wyniki jego

i można oczekiwać, że wyniki jego

i można oczekiwać, że wyniki jego
wykorzystania upodobnią się do

wykorzystania upodobnią się do
rzeczywistości

rzeczywistości

Model matematyczny

Nie ma jednoznacznego przepisu na dobry

Nie ma jednoznacznego przepisu na dobry
model dla konkretnego systemu

model dla konkretnego systemu
realizującego konkretne zadania

realizującego konkretne zadania
Właściwy dobór spośród kilku modeli

Właściwy dobór spośród kilku modeli

Właściwy dobór spośród kilku modeli
następuje na podstawie wyników ich

następuje na podstawie wyników ich
weryfikacji

weryfikacji

Modelowanie

Wg F. Morrisona

Wg F. Morrisona –

– „Modelowanie nie jest ani

„Modelowanie nie jest ani

nauką przyrodniczą, ani matematyką; jest

nauką przyrodniczą, ani matematyką; jest
rzemiosłem stanowiącym pomost między tymi

rzemiosłem stanowiącym pomost między tymi
dyscyplinami”

dyscyplinami”
Sztuka modelowania

Sztuka modelowania polega na dopasowaniu

polega na dopasowaniu

Sztuka modelowania

Sztuka modelowania polega na dopasowaniu

polega na dopasowaniu

przebiegu obliczanego procesu do przebiegu

przebiegu obliczanego procesu do przebiegu
procesu reprezentowanego przez serię pomiarów

procesu reprezentowanego przez serię pomiarów
Osoby zajmujące się modelowaniem

Osoby zajmujące się modelowaniem
w praktyce muszą mieć dobrą orientację

w praktyce muszą mieć dobrą orientację
w szerokim zakresie różnorodnych dyscyplin

w szerokim zakresie różnorodnych dyscyplin

Organizacja

zorientowana na

procesy

Organizacja zorientowana na

procesy

Celem każdej organizacji jest uzyskanie

Celem każdej organizacji jest uzyskanie
przewagi konkurencyjnej

przewagi konkurencyjnej
Organizacja gospodarcza może osiągnąć

Organizacja gospodarcza może osiągnąć
przewagę konkurencyjną na poziomie

przewagę konkurencyjną na poziomie

przewagę konkurencyjną na poziomie
działań operacyjnych, jeśli posiada pomysł

działań operacyjnych, jeśli posiada pomysł
na prowadzenie działalności lepiej niż

na prowadzenie działalności lepiej niż
konkurencja oraz narzędzia, które

konkurencja oraz narzędzia, które
umożliwią wprowadzenie tego pomysłu w

umożliwią wprowadzenie tego pomysłu w
życie

życie

Organizacja zorientowana na

procesy

Wg Davenporta: „Organizacja musi być

Wg Davenporta: „Organizacja musi być
postrzegana nie w kategoriach funkcji,

postrzegana nie w kategoriach funkcji,
pionów czy produktów, ale w kategoriach

pionów czy produktów, ale w kategoriach
kluczowych procesów”

kluczowych procesów”
Uzyskanie znacznych usprawnień

Uzyskanie znacznych usprawnień
w tych procesach oznacza

w tych procesach oznacza
przeprojektowanie ich od początku do

przeprojektowanie ich od początku do
końca, przy zastosowaniu wszystkich

końca, przy zastosowaniu wszystkich
dostępnych zasobów i innowacyjnych

dostępnych zasobów i innowacyjnych
technologii

technologii

Organizacja zorientowana na

procesy

Wg koncepcji Adama Smitha, zakłada się

Wg koncepcji Adama Smitha, zakłada się
dzielenie pracy na najprostsze części, z

dzielenie pracy na najprostsze części, z
których każda wykonywana jest przez

których każda wykonywana jest przez
wyspecjalizowanego pracownika

wyspecjalizowanego pracownika

wyspecjalizowanego pracownika
Firmy i menedżerowie skupiają się na

Firmy i menedżerowie skupiają się na
pojedynczych elementach procesu tracąc

pojedynczych elementach procesu tracąc
w ten sposób z pola widzenia szerszy cel

w ten sposób z pola widzenia szerszy cel --
dostarczenie zamówionych towarów do

dostarczenie zamówionych towarów do
klienta

klienta

Organizacja zorientowana na

procesy

Pojedyncze elementy procesu są ważne,

Pojedyncze elementy procesu są ważne,
ale dla klienta zupełnie nic nie znaczą, jeśli

ale dla klienta zupełnie nic nie znaczą, jeśli
cały proces nie działa prawidłowo

cały proces nie działa prawidłowo
dostarczając klientowi zamówione towary

dostarczając klientowi zamówione towary

Etap 1

Etap 3

Etap 2

Wejście

Wyjście

Punkt widzenia

organizacji

Punkt widzenia

klienta

Organizacja zorientowana na

procesy

Zmiana sposobu myślenia

Zmiana sposobu myślenia
o organizacji ma więc skutkować

o organizacji ma więc skutkować
koncentracją działalności nie wokół

koncentracją działalności nie wokół
wykonujących zbliżone do siebie zadania

wykonujących zbliżone do siebie zadania

wykonujących zbliżone do siebie zadania
pionów funkcjonalnych, a wokół

pionów funkcjonalnych, a wokół
zorientowanych na klienta procesów,

zorientowanych na klienta procesów,
mających dokładnie sprecyzowane wejścia

mających dokładnie sprecyzowane wejścia
i wyjście, w

i wyjście, w postaci dostarczanej

postaci dostarczanej

klientowi wartości dodanej

Organizacja zorientowana na

procesy

Wg Davenporta:

Wg Davenporta:
Adaptacja procesowego

Adaptacja procesowego
postrzegania organizacji,

postrzegania organizacji,
będąc kluczowym

będąc kluczowym

będąc kluczowym
aspektem innowacji

aspektem innowacji
procesów, prezentuje

procesów, prezentuje
rewolucyjną zmianę

rewolucyjną zmianę
perspektywy

perspektywy

Organizacja zorientowana na

procesy

Problemy z jakimi stykają się pracownicy

Problemy z jakimi stykają się pracownicy
w organizacjach zorientowanych

w organizacjach zorientowanych
funkcjonalnie:

funkcjonalnie:

każdy ma inne dane o tych samych klientach,

każdy ma inne dane o tych samych klientach,
niekiedy nieaktualne

niekiedy nieaktualne
dowiadują się od klienta o działaniach swojej firmy,

dowiadują się od klienta o działaniach swojej firmy,
przez co firma traci zaufanie

przez co firma traci zaufanie
coś nie zostało zrobione, bo wszyscy sądzili, że zrobi

coś nie zostało zrobione, bo wszyscy sądzili, że zrobi
to ktoś inny

to ktoś inny
nieznany jest stan realizacji określonego zadania i

nieznany jest stan realizacji określonego zadania i
odpowiednie działania są podejmowane zbyt późno

odpowiednie działania są podejmowane zbyt późno

Organizacja zorientowana na

procesy

Powyższe problemy zostają rozwiązane

Powyższe problemy zostają rozwiązane
przez zastosowanie podejścia

przez zastosowanie podejścia
procesowego

procesowego

wszystkie działania, dotyczące realizacji celu

wszystkie działania, dotyczące realizacji celu
są integrowane w ramach jednego procesu

są integrowane w ramach jednego procesu
jedna osoba odpowiedzialna za wykonanie

jedna osoba odpowiedzialna za wykonanie
procesu

procesu
klient kontaktuje się zawsze z jedną osobą,

klient kontaktuje się zawsze z jedną osobą,
która posiada komplet informacji

która posiada komplet informacji

Przykład organizacji procesowej

Wg. P. Lech, Zintegrowane systemy zarządzania ERP/ERPII, Difin, Warszawa 2003

Organizacja zorientowana na

procesy

Organizacja funkcjonalna jest bardziej

Organizacja funkcjonalna jest bardziej
stabilna i mniej czuła zarówno na potrzeby

stabilna i mniej czuła zarówno na potrzeby
klientów, jak i na zaburzenia funkcjonowania

klientów, jak i na zaburzenia funkcjonowania
Organizacja zorientowana procesowo jest

Organizacja zorientowana procesowo jest

Organizacja zorientowana procesowo jest
bardziej wrażliwa na oba te czynniki

bardziej wrażliwa na oba te czynniki
Użytkowanie zintegrowanego systemu

Użytkowanie zintegrowanego systemu
zarządzania wymusza na organizacji

zarządzania wymusza na organizacji
stosowanie podejścia procesowego

stosowanie podejścia procesowego

Przedsiębiorstwo poziome

zorganizowane według procesów

Wg Brilmana wysiłki podejmowane dla

Wg Brilmana wysiłki podejmowane dla
poprawy jakości i satysfakcji klienta

poprawy jakości i satysfakcji klienta
spowodowały, iż wiele przedsiębiorstw

spowodowały, iż wiele przedsiębiorstw

spowodowały, iż wiele przedsiębiorstw
doszło do wniosku, iż podstawowy

doszło do wniosku, iż podstawowy
problem znajduje się na pograniczu

problem znajduje się na pograniczu
różnych służb funkcjonalnych

różnych służb funkcjonalnych
i należy zacząć myśleć kategoriami

i należy zacząć myśleć kategoriami
procesów

procesów

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Wczoraj i dziś

Przedsiębiorstwo to

Przedsiębiorstwo to
zbiór funkcji

zbiór funkcji
i specjalności

i specjalności
zawodowych

zawodowych

Dzisiaj i jutro

Przedsiębiorstwo to zbiór

Przedsiębiorstwo to zbiór
procesów operacyjnych

procesów operacyjnych
i projektów

i projektów
wspomaganych przez

wspomaganych przez

zawodowych

zawodowych
konkurujących między

konkurujących między
sobą przy wytwarzaniu

sobą przy wytwarzaniu
produktów

produktów

wspomaganych przez

wspomaganych przez
inne procesy i funkcje

inne procesy i funkcje
pomocnicze, wnoszących

pomocnicze, wnoszących
wkład do wytwarzania

wkład do wytwarzania
wartości dla klienta

wartości dla klienta

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Poprawianie wydajności i

Poprawianie wydajności i
jakości w ramach każdej

jakości w ramach każdej
specjalności zawodowej

specjalności zawodowej
Organizacja hierarchiczna,

Organizacja hierarchiczna,
odgórnie kierowana przez

odgórnie kierowana przez

Poprawianie procesów pod

Poprawianie procesów pod
kątem jakości, kosztów i

kątem jakości, kosztów i
terminów oraz rozwój ludzi

terminów oraz rozwój ludzi
Koordynacja wzdłuż

Koordynacja wzdłuż
procesów, kierowanie przez

procesów, kierowanie przez

odgórnie kierowana przez

odgórnie kierowana przez
szefa

szefa

Dominuje komunikacja

Dominuje komunikacja
pionowa

pionowa

procesów, kierowanie przez

procesów, kierowanie przez
relacje klient

relacje klient--dostawca,

dostawca,

szef zamienia się w

szef zamienia się w
szkoleniowca

szkoleniowca

(coach),

koordynatora

koordynatora
Dominuje komunikacja

Dominuje komunikacja
pozioma

pozioma

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Koncentracja na

osiągnięciach

poszczególnych funkcji i

specjalności zawodowych

specjalności zawodowych
Zasoby ludzkie rozdzielone

Zasoby ludzkie rozdzielone

między funkcje i

specjalności zawodowe,

Koncentracja na

Koncentracja na
zarządzaniu procesami

zarządzaniu procesami
i rezultatach procesów

i rezultatach procesów
Zasoby ludzkie rozdzielone

Zasoby ludzkie rozdzielone
między procesy oraz

między procesy oraz

między funkcje i

specjalności zawodowe,

zarządzane przez ich

szefów oraz

koordynowane przez

kierownictwo

przedsiębiorstwa

między procesy oraz

między procesy oraz
podprocesy lub projekty,

podprocesy lub projekty,
"odchudzanie" funkcji,

"odchudzanie" funkcji,
zespoły o dużym stopniu

zespoły o dużym stopniu
autonomii, koordynowane

autonomii, koordynowane
przez osoby odpowiedzialne

przez osoby odpowiedzialne
za procesy

za procesy

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Koncepcja klientów

Koncepcja klientów
zewnętrznych

zewnętrznych

Szkolenie w zakresie

Koncepcja klientów

Koncepcja klientów
zewnętrznych i

zewnętrznych i
wewnętrznych

wewnętrznych
Szkolenie w zakresie

Szkolenie w zakresie

Szkolenie w zakresie
technik funkcjonalnych

technik funkcjonalnych

Zespoły

Zespoły
monospecjalistyczne

monospecjalistyczne

Szkolenie w zakresie

Szkolenie w zakresie
technik procesowych,

technik procesowych,
rozwijanie multi

rozwijanie multi--
kompetencyjności

kompetencyjności
Zespoły

Zespoły
wielodyscyplinarne

wielodyscyplinarne

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Zarząd powołuje

Zarząd powołuje
dyrektorów pionów

dyrektorów pionów
funkcjonalnych

funkcjonalnych
i specjalności zawodowych

i specjalności zawodowych
Wyraźny rozdział koncepcji

Wyraźny rozdział koncepcji
od wykonawstwa

od wykonawstwa

Zarząd powołuje osoby

Zarząd powołuje osoby
odpowiedzialne za procesy i

odpowiedzialne za procesy i
projekty oraz kilku

projekty oraz kilku
dyrektorów funkcjonalnych

dyrektorów funkcjonalnych
Procesy integrują

Procesy integrują
w całość zarówno tworzenie

w całość zarówno tworzenie

od wykonawstwa

Procesy złożone, ale

Procesy złożone, ale
zadania proste

zadania proste

w całość zarówno tworzenie

w całość zarówno tworzenie
koncepcji, jak i wytwarzanie

koncepcji, jak i wytwarzanie
oraz usługi posprzedażne

oraz usługi posprzedażne
Procesy uproszczone, ale

Procesy uproszczone, ale
zadania bardziej

zadania bardziej
kompleksowe

kompleksowe

Przedsiębiorstwo poziome

najważniejsze trendy zmian

Wczoraj i dziś

Wielość szczebli

Wielość szczebli
hierarchicznych; jeden

hierarchicznych; jeden
szef na 7

szef na 7 --10

Dzisiaj i jutro

Zmniejszenie liczby

Zmniejszenie liczby
szczebli

szczebli
hierarchicznych; jeden

hierarchicznych; jeden

szef na 7

szef na 7 --10

pracowników

hierarchicznych; jeden

hierarchicznych; jeden
koordynator dla wielu

koordynator dla wielu
zespołów o dużym

zespołów o dużym
stopniu autonomii, tzn.

stopniu autonomii, tzn.
dla 30

dla 30--50 pracowników

50 pracowników

Przedsiębiorstwo jako całość procesów

zorientowanych na klienta

Każde przedsiębiorstwo powinno

Każde przedsiębiorstwo powinno
opracować przejrzystą mapę swoich

opracować przejrzystą mapę swoich
procesów

procesów
Podstawowe dla przedsiębiorstwa są te

Podstawowe dla przedsiębiorstwa są te

Podstawowe dla przedsiębiorstwa są te
procesy, które mają w danym momencie

procesy, które mają w danym momencie
krytyczne znaczenie dla jego sukcesów

krytyczne znaczenie dla jego sukcesów
Dobre ich zidentyfikowanie może być

Dobre ich zidentyfikowanie może być
istotne przy ustalaniu strategicznych

istotne przy ustalaniu strategicznych
priorytetów rozwojowych

priorytetów rozwojowych

Przykład procesu

System produkcyjny wytwarza trzy rodzaje wyrobów.

System produkcyjny wytwarza trzy rodzaje wyrobów.
Proces produkcyjny odbywa się na trzech

Proces produkcyjny odbywa się na trzech
stanowiskach.

stanowiskach.
Wyrób numer 1 wymaga wykonania prac na

Wyrób numer 1 wymaga wykonania prac na
stanowisku 1 i 3.

stanowisku 1 i 3.

stanowisku 1 i 3.
Wyrób numer 2 wymaga wykonania prac na

Wyrób numer 2 wymaga wykonania prac na
stanowisku 2 i 3.

stanowisku 2 i 3.
Wyrób numer 3 wymaga wykonania prac na

Wyrób numer 3 wymaga wykonania prac na
stanowisku 1, 2 i 3.

stanowisku 1, 2 i 3.
Czas trwania operacji technologicznych określony jest

Czas trwania operacji technologicznych określony jest
rozkładem normalnym z zakresu, odpowiednio (2

rozkładem normalnym z zakresu, odpowiednio (2 –

–

2.6), (2.2

2.6), (2.2 –

– 2.9) i (1.8

2.9) i (1.8 –

– 2.2)

2.2) –

– czas podany w

czas podany w

godzinach.

Przykład procesu

Po wykonaniu operacji technologicznych wyroby

numer 1 pakowane są po 20 sztuk na palety i

przekazywane do magazynu.

przekazywane do magazynu.
Wyroby numer 2 i 3 łączone są w pary i następnie

Wyroby numer 2 i 3 łączone są w pary i następnie

pakowane do kartonów po 10 sztuk.

pakowane do kartonów po 10 sztuk.
Zamówienia na wyroby pojawiają się w odstępach

Zamówienia na wyroby pojawiają się w odstępach

czasu podlegających rozkładowi ekspotencjalnemu o

Zamówienia na wyroby pojawiają się w odstępach

czasu podlegających rozkładowi ekspotencjalnemu o

średniej 15 godzin.

średniej 15 godzin.
Każde zamówienie dotyczy trzech wyrobów,

Każde zamówienie dotyczy trzech wyrobów,

pierwszego od 1 do 4 sztuk oraz od 1 do 5 par

wyrobów 2 i 3.

wyrobów 2 i 3.
Zakłada się, że surowce potrzebne do produkcji są

Zakłada się, że surowce potrzebne do produkcji są

zawsze dostępne w potrzebnej ilości.

zawsze dostępne w potrzebnej ilości.
W modelu nie uwzględnia się procedury odbioru przez

W modelu nie uwzględnia się procedury odbioru przez

zamawiających.

Struktura procesu

Statyczna

trzy stanowiska produkcyjne

trzy stanowiska produkcyjne –

– każde z nich realizuje

każde z nich realizuje

określoną operację technologiczną

określoną operację technologiczną
marszruta technologiczna oraz czasy trwania określonych

marszruta technologiczna oraz czasy trwania określonych
operacji są zróżnicowane

operacji są zróżnicowane

Dynamiczna

Dynamiczna (interpretacja obiektów)

(interpretacja obiektów)

na wejściu do procesu

na wejściu do procesu –

– zamówienie

zamówienie

przed wejściem do przetwarzania

przed wejściem do przetwarzania –

– surowiec

surowiec

na kolejnych etapach przetwarzania

na kolejnych etapach przetwarzania –

– wyrób

wyrób

zwiększający swoją wartość

zwiększający swoją wartość
w magazynie spakowane wyroby

w magazynie spakowane wyroby –

– na palety lub do

na palety lub do

kartonów

Mapa procesu

Przedsiębiorstwo zorganizowane

procesowo

International

International Benchmarking

Benchmarking Clearinghouse

Clearinghouse

(IEC), przy American

(IEC), przy American Productivity

Productivity and

and

Quality

Quality Center (

Center (APQc

APQc), opracował we

), opracował we

współpracy z osiemdziesięcioma

współpracy z osiemdziesięcioma
przedsiębiorstwami, wśród których

przedsiębiorstwami, wśród których

przedsiębiorstwami, wśród których
znajdowały się największe amerykańskie

znajdowały się największe amerykańskie
organizacje, oraz firmą konsultingową

organizacje, oraz firmą konsultingową
Arthur Andersen & Co. opis przedsiębiorstwa

Arthur Andersen & Co. opis przedsiębiorstwa
zorganizowanego procesowo

zorganizowanego procesowo

Przedsiębiorstwo zorganizowane

procesowo

www.globalbestpractices.com

PRICEWATERHOUSECOOPERS

Przedsiębiorstwo zorganizowane

procesowo

Przedsiębiorstwo z reguły składa się z

Przedsiębiorstwo z reguły składa się z
sześciu głównych rodzajów procesów

sześciu głównych rodzajów procesów
operacyjnych, odmiennych w zależności

operacyjnych, odmiennych w zależności

operacyjnych, odmiennych w zależności
od tego, czy zajmuje się ono produkcją

od tego, czy zajmuje się ono produkcją
przemysłową czy świadczeniem usług,

przemysłową czy świadczeniem usług,
oraz sześciu rodzajów procesów

oraz sześciu rodzajów procesów
wspomagania i zarządzania

wspomagania i zarządzania

Procesy operacyjne

Rozumienie rynków i klientów

Tworzenie wizji i strategii

Opracowywanie produktów i usług

Opracowywanie produktów i usług
Marketing i sprzedaż

Marketing i sprzedaż

Produkcja i dostawy w przedsiębiorstwach

Produkcja i dostawy w przedsiębiorstwach
przemysłowych

przemysłowych lub

lub Produkcja i dostawy

Produkcja i dostawy

w przedsiębiorstwach usługowych

Fakturowanie i obsługa klienta

Procesy zarządzania

i wspomagania

Rozwijanie zasobów ludzkich i zarządzanie

Rozwijanie zasobów ludzkich i zarządzanie
nimi

nimi

Zarządzanie zasobami informacyjnymi

Zarządzanie zasobami finansowymi

Zarządzanie zasobami finansowymi
i materialnymi

i materialnymi

Wdrażanie programów środowiskowych

Zarządzanie relacjami zewnętrznymi

Zarządzanie doskonaleniem i zmianami

Identyfikowanie procesów i ich

części składowych

Organizacja klasyczna, rozwiązując problemy i

Organizacja klasyczna, rozwiązując problemy i
określając zadania do wykonania, bazowała przede

określając zadania do wykonania, bazowała przede
wszystkim na funkcjach i specjalnościach

wszystkim na funkcjach i specjalnościach
zawodowych

zawodowych

zawodowych
To pozwalało jej kumulować wiedzę, doświadczenia

To pozwalało jej kumulować wiedzę, doświadczenia
i umiejętności, co z kolei znacząco przyczyniało się

i umiejętności, co z kolei znacząco przyczyniało się
do jej rozwoju ekonomicznego

do jej rozwoju ekonomicznego
Kumulowanie wiedzy i doświadczenia będzie

Kumulowanie wiedzy i doświadczenia będzie
ważne zawsze

ważne zawsze, niezależnie od tego, jak

, niezależnie od tego, jak

organizacje będą się zmieniać

Identyfikowanie procesów i ich

części składowych

W organizacji klasycznej, optymalizacji

W organizacji klasycznej, optymalizacji
dokonywano w ramach osiągnięć poszczególnych

dokonywano w ramach osiągnięć poszczególnych
funkcji i specjalności, nie zaś z punktu widzenia

funkcji i specjalności, nie zaś z punktu widzenia
wartości, jaką wnosiły dla klienta

wartości, jaką wnosiły dla klienta

wartości, jaką wnosiły dla klienta
Stąd zrodziła się idea, aby

Stąd zrodziła się idea, aby badać przepływy

badać przepływy

materiałów i informacji w przekroju różnych funkcji

materiałów i informacji w przekroju różnych funkcji
i specjalności,

i specjalności, opisywać ich przebiegi

opisywać ich przebiegi oraz

oraz

każdorazowo, kiedy dana operacja została

każdorazowo, kiedy dana operacja została
zrealizowana,

zrealizowana, analizować "wejścia", dokonane

analizować "wejścia", dokonane

transformacje, zużyte zasoby oraz "wyjścia"

transformacje, zużyte zasoby oraz "wyjścia"
lub zbywalne produkty

lub zbywalne produkty

Identyfikowanie procesów i ich

części składowych

Mówiąc ogólnie, chodzi o

Mówiąc ogólnie, chodzi o wkład wniesiony

wkład wniesiony

w wartość dla klienta

w wartość dla klienta
Każdy proces powinien mieć klientów

Każdy proces powinien mieć klientów

zewnętrznych lub wewnętrznych oraz zbywalne

produkty

produkty
W realizację poszczególnych procesów

W realizację poszczególnych procesów

wytwarzających takie produkty zaangażowanych

jest wiele pionów funkcjonalnych i specjalności

jest wiele pionów funkcjonalnych i specjalności
Przedsiębiorstwo zamienia się więc w

Przedsiębiorstwo zamienia się więc w zbiór

zbiór

poziomych procesów

poziomych procesów w przekroju funkcji

w przekroju funkcji

i specjalności ułożonych w strukturę hierarchiczną

Regulacja procesów elementarnych

W nowoczesnym przedsiębiorstwie każdy

W nowoczesnym przedsiębiorstwie każdy
elementarny proces mający tych samych

elementarny proces mający tych samych
klientów i dostawców jest regulowany za

klientów i dostawców jest regulowany za
pomocą stosunków

pomocą stosunków klient

klient--dostawca

dostawca

pomocą stosunków

pomocą stosunków klient

klient--dostawca

dostawca

Przykładem jest firma Renault, która

Przykładem jest firma Renault, która
wprowadziła system

wprowadziła system elementarnych

elementarnych

jednostek pracy

jednostek pracy składający się

składający się

z sześciu etapów

Regulacja procesów elementarnych

Identyfikacja elementarnej jednostki pracy:

Identyfikacja elementarnej jednostki pracy:
nazwisko osoby odpowiedzialnej, uczestnicy,

nazwisko osoby odpowiedzialnej, uczestnicy,
misja, formalizacja procesu umożliwiająca

misja, formalizacja procesu umożliwiająca
wszystkim uczestnikom poznanie celów i zadań

wszystkim uczestnikom poznanie celów i zadań

Rozpoznanie bezpośrednich klientów i

Rozpoznanie bezpośrednich klientów i
dostawców oraz zidentyfikowanie ich oczekiwań i

dostawców oraz zidentyfikowanie ich oczekiwań i
poziomu wymagań; negocjowanie, w razie

poziomu wymagań; negocjowanie, w razie
konieczności, kontraktów na usługi

konieczności, kontraktów na usługi

Regulacja procesów elementarnych

Wprowadzenie i upowszechnienie wskaźników

Wprowadzenie i upowszechnienie wskaźników
pomiaru stopnia realizacji celów w zakresie

pomiaru stopnia realizacji celów w zakresie
jakości, kosztów, terminów i zasobów

jakości, kosztów, terminów i zasobów
ludzkich

ludzkich -- dla poszczególnych elementarnych

dla poszczególnych elementarnych

jednostek pracy stają się one

jednostek pracy stają się one praktycznym

praktycznym

jednostek pracy stają się one

jednostek pracy stają się one praktycznym

praktycznym

planem postępów realizacyjnych

planem postępów realizacyjnych
i punktem odniesienia przy zbiorowym

i punktem odniesienia przy zbiorowym
poszukiwaniu rozwiązań

poszukiwaniu rozwiązań

Regulacja procesów elementarnych

Opracowanie planu postępu przy

Opracowanie planu postępu przy
wykorzystaniu prostych narzędzi

wykorzystaniu prostych narzędzi
jakościowych

jakościowych

Identyfikacja kosztów poszczególnych

Identyfikacja kosztów poszczególnych
elementarnych jednostek pracy

elementarnych jednostek pracy

Sformalizowanie planu działania

Sformalizowanie planu działania
(planowe zebrania, załatwianie spraw

(planowe zebrania, załatwianie spraw
indywidualnych, plan działań

indywidualnych, plan działań
realizowanych itp.)

realizowanych itp.)

Regulacja procesów elementarnych

Temu wszystkiemu towarzyszy nadanie

Temu wszystkiemu towarzyszy nadanie
każdemu kierownikowi elementarnej

każdemu kierownikowi elementarnej
jednostki pracy odpowiednich uprawnień

jednostki pracy odpowiednich uprawnień

jednostki pracy odpowiednich uprawnień
do określania celów i prowadzenia szkoleń

do określania celów i prowadzenia szkoleń
personelu

personelu

Regulacja procesów elementarnych

Elementarna jednostka pracy jest przede

Elementarna jednostka pracy jest przede
wszystkim zespołem (liczącym

wszystkim zespołem (liczącym -- w

przedsiębiorstwach usługowych

przedsiębiorstwach usługowych -- 8

8--12 osób,

12 osób,

a w przedsiębiorstwach produkcyjnych

a w przedsiębiorstwach produkcyjnych --
maksimum 20 osób) wyposażonym w

maksimum 20 osób) wyposażonym w

maksimum 20 osób) wyposażonym w
znaczny zakres uprawnień

znaczny zakres uprawnień, ale i

, ale i

ponoszącym pełną odpowiedzialność

ponoszącym pełną odpowiedzialność
za świadczenie usług i wartość dodawaną

za świadczenie usług i wartość dodawaną
do tego, co wytwarza

do tego, co wytwarza

Regulacja procesów elementarnych

A oto kilka kwestii zasługujących na szczególne

A oto kilka kwestii zasługujących na szczególne
podkreślenie:

podkreślenie:

W układzie wewnętrznym klient nie zawsze jest panem

W układzie wewnętrznym klient nie zawsze jest panem
-- ma prawo formułować wymagania, ale powinny one

ma prawo formułować wymagania, ale powinny one

być rozsądne

być rozsądne -- ma też określone obowiązki

ma też określone obowiązki

być rozsądne

być rozsądne -- ma też określone obowiązki

ma też określone obowiązki

Bardzo ważne są systemy zgłaszania i rozważania

Bardzo ważne są systemy zgłaszania i rozważania
w ramach każdej elementarnej jednostki pracy sugestii

w ramach każdej elementarnej jednostki pracy sugestii
pracowników

pracowników
Osiągnięcia tak zorganizowanego przedsiębiorstwa

Osiągnięcia tak zorganizowanego przedsiębiorstwa
zależą w dużym stopniu od sposobu animowania

zależą w dużym stopniu od sposobu animowania
aktywności poszczególnych jednostek elementarnych

aktywności poszczególnych jednostek elementarnych

Przechodzenie do przedsiębiorstwa

poziomego

Przekształcanie może przechodzić przez

Przekształcanie może przechodzić przez
kilka etapów:

kilka etapów:

Uwzględnianie logiki procesów

Uwzględnianie logiki procesów
w organizacji opartej na funkcjach

w organizacji opartej na funkcjach
i specjalnościach zawodowych

i specjalnościach zawodowych
Organizacja macierzowa

Organizacja macierzowa
Przejście do poziomej struktury

Przejście do poziomej struktury
procesowej

procesowej

Uwzględnianie logiki procesów

Analiza procesów, wychodząca od

Analiza procesów, wychodząca od
uwzględniania oczekiwań klientów

uwzględniania oczekiwań klientów
finalnych, podobnie jak włączenie różnych

finalnych, podobnie jak włączenie różnych

finalnych, podobnie jak włączenie różnych
funkcji w realizowanie operacji

funkcji w realizowanie operacji
składających się na te procesy, może

składających się na te procesy, może
prowadzić do zmiany zadań, ról, a często

prowadzić do zmiany zadań, ról, a często
nawet do przemieszczenia zadań między

nawet do przemieszczenia zadań między
funkcjami

funkcjami

Uwzględnianie logiki procesów

Browary Kronenbourga, dokonując

reorganizacji w celu poprawy wyników

sprzedaży, przeniosły zadania związane z

fakturowaniem z księgowości do działu

handlowego

handlowego
Oparta na podziałach funkcjonalnych

Oparta na podziałach funkcjonalnych

struktura została utrzymana, ale

zidentyfikowano procesy i przeniesiono

kilku pracowników z jednego pionu do

innego, gdzie ich wkład w tworzenie

wartości mógł być większy, a ich zadania

wartości mógł być większy, a ich zadania --

bardziej spójne z daną całością

funkcjonalną

Organizacja macierzowa

Przedsiębiorstwo przekształca się

Przedsiębiorstwo przekształca się
w organizację procesową wtedy, gdy

w organizację procesową wtedy, gdy
odpowiedzialność zaczyna być związana

odpowiedzialność zaczyna być związana
z realizacją procesów

z realizacją procesów
Określa się to mianem

Określa się to mianem process owners

process owners

Słowo

Słowo owner

owner może oznaczać właściciela, ale

może oznaczać właściciela, ale

także patrona (szefa)

także patrona (szefa)
Zawarta jest w nim idea własnościowa, która

Zawarta jest w nim idea własnościowa, która
dotychczas była charakterystyczna raczej dla

dotychczas była charakterystyczna raczej dla
obszarów funkcyjnych

obszarów funkcyjnych

Organizacja macierzowa

W tym stadium przekształceń nadal jest

W tym stadium przekształceń nadal jest
utrzymywany podział na piony

utrzymywany podział na piony
funkcjonalne, ale ich menedżerowie

funkcjonalne, ale ich menedżerowie
otrzymują dodatkowe zadania i ponoszą

otrzymują dodatkowe zadania i ponoszą

otrzymują dodatkowe zadania i ponoszą
dodatkową odpowiedzialność za jeden lub

dodatkową odpowiedzialność za jeden lub
kilka procesów

kilka procesów
Cele i wskaźniki, szczególnie odnoszące się

Cele i wskaźniki, szczególnie odnoszące się
do kosztów, zostają rozciągnięte z funkcji

do kosztów, zostają rozciągnięte z funkcji
na procesy

na procesy

Organizacja macierzowa

Można powiedzieć, że w tym stadium struktura

Można powiedzieć, że w tym stadium struktura
oparta na procesach zostaje nałożona na klasyczną

oparta na procesach zostaje nałożona na klasyczną
strukturę funkcjonalną

strukturę funkcjonalną
Z wprowadzaniem struktur macierzowych wiąże się

Z wprowadzaniem struktur macierzowych wiąże się

Z wprowadzaniem struktur macierzowych wiąże się
jednak wiele problemów

jednak wiele problemów
Największym z nich jest koegzystencja dwóch

Największym z nich jest koegzystencja dwóch
szefów, z których jeden odpowiada za dział

szefów, z których jeden odpowiada za dział
funkcjonalny, a drugi za proces

funkcjonalny, a drugi za proces

Organizacja macierzowa

ZADANIE

Faza

Kierownik zadania

Kierownik funkcji

Organizacja macierzowa charakteryzuje się podwójnym

Organizacja macierzowa charakteryzuje się podwójnym
podporządkowaniem i tym, że zmieniają się powiązania i

podporządkowaniem i tym, że zmieniają się powiązania i
odpowiedzialność pracowników wraz ze zmianą

odpowiedzialność pracowników wraz ze zmianą
realizowanych zadań

realizowanych zadań

Przejście do poziomej struktury

procesowej

O tym, że przedsiębiorstwo jest

O tym, że przedsiębiorstwo jest
zorganizowane według procesów, można

zorganizowane według procesów, można
mówić dopiero wtedy, gdy zostanie ono

mówić dopiero wtedy, gdy zostanie ono
poddane restrukturyzacji, a większość

poddane restrukturyzacji, a większość

poddane restrukturyzacji, a większość
wykonawców, którzy wcześniej byli

wykonawców, którzy wcześniej byli
usytuowani w różnych pionach

usytuowani w różnych pionach
funkcjonalnych i specjalistycznych służbach,

funkcjonalnych i specjalistycznych służbach,
zostanie przypisana do procesów

zostanie przypisana do procesów

Przejście do poziomej struktury

procesowej

Drugą oznaką przejścia do struktury procesowej

Drugą oznaką przejścia do struktury procesowej
jest

jest zinstytucjonalizowanie

zinstytucjonalizowanie

odpowiedzialności

odpowiedzialności za efekty procesów oraz

za efekty procesów oraz

uczynienie główną roli tych osób, którym ta

uczynienie główną roli tych osób, którym ta
odpowiedzialność została przypisana

odpowiedzialność została przypisana
Liczba procesów oraz osób za nie

Liczba procesów oraz osób za nie
odpowiedzialnych nawet w dużym

odpowiedzialnych nawet w dużym
przedsiębiorstwie nie powinna przekraczać

przedsiębiorstwie nie powinna przekraczać
kilkudziesięciu

kilkudziesięciu

Przejście do poziomej struktury

procesowej

Kierownicy dawnych pionów

Kierownicy dawnych pionów
funkcjonalnych muszą zamienić się w

funkcjonalnych muszą zamienić się w
ekspertów lub szkoleniowców (coachów),

ekspertów lub szkoleniowców (coachów),

ekspertów lub szkoleniowców (coachów),
których misją nie będzie bezpośrednie

których misją nie będzie bezpośrednie
zarządzanie wykonawcami, ale śledzenie

zarządzanie wykonawcami, ale śledzenie
rozwoju ich kompetencji, co wcześniej

rozwoju ich kompetencji, co wcześniej
należało do zadań poszczególnych funkcji

należało do zadań poszczególnych funkcji
lub służb specjalistycznych

lub służb specjalistycznych

Zarządzanie procesami

Zarządzanie procesami polega na:

dokonywaniu systematycznej oceny ich efektów

dokonywaniu systematycznej oceny ich efektów
podtrzymywaniu ich funkcjonowania

podtrzymywaniu ich funkcjonowania
wprowadzaniu korekt, jeśli osiągane rezultaty odbiegają

wprowadzaniu korekt, jeśli osiągane rezultaty odbiegają
od norm

od norm

Następną sprawą jest ciągłe doskonalenie

Następną sprawą jest ciągłe doskonalenie
procesów i przeformułowywanie ich koncepcji

procesów i przeformułowywanie ich koncepcji
Wszystko to ma na celu stworzenie organizacji

Wszystko to ma na celu stworzenie organizacji
opartej na procesach i rzeczywiście przesiąkniętej

opartej na procesach i rzeczywiście przesiąkniętej
kulturą procesów

kulturą procesów

Zarządzanie procesami

Zarządzanie procesami jest skoncentrowane na

Zarządzanie procesami jest skoncentrowane na
realnych priorytetach gospodarczych,

realnych priorytetach gospodarczych,
z których najważniejszym jest wnoszenie wartości

z których najważniejszym jest wnoszenie wartości
dla klientów i innych zainteresowanych stron

dla klientów i innych zainteresowanych stron
Można to osiągnąć, nieustannie analizując

Można to osiągnąć, nieustannie analizując
i poprawiając procesy oraz nakładając na ludzi

i poprawiając procesy oraz nakładając na ludzi
odpowiedzialność za zarządzanie nimi, ich

odpowiedzialność za zarządzanie nimi, ich
doskonalenie oraz wymyślanie nowych koncepcji

doskonalenie oraz wymyślanie nowych koncepcji

Zarządzanie procesami

Rolą menedżera danego procesu jest:

uczynić go przejrzystym (do czego służy

uczynić go przejrzystym (do czego służy
sporządzanie mapy procesów)

sporządzanie mapy procesów)

sporządzanie mapy procesów)
uczestniczyć w określaniu celów

uczestniczyć w określaniu celów
i poziomu osiągnięć procesu

i poziomu osiągnięć procesu
dokonywać pomiaru osiągnięć

dokonywać pomiaru osiągnięć
podejmować działania naprawcze

podejmować działania naprawcze

Zarządzanie procesami

Regulamin przyznawania nagrody jakości przez

Regulamin przyznawania nagrody jakości przez
Malcolm Baldrige National Quality Award zawiera

Malcolm Baldrige National Quality Award zawiera
wiele informacji na temat zarządzania procesami

wiele informacji na temat zarządzania procesami
Wskazuje on, jakie aspekty są szczególnie ważne i

Wskazuje on, jakie aspekty są szczególnie ważne i
zalicza do nich:

zalicza do nich:

właściwą koncepcję, zorientowanie na klienta

właściwą koncepcję, zorientowanie na klienta
koncentrację na zapobieganiu błędom

koncentrację na zapobieganiu błędom
ustawiczną ocenę i postęp

ustawiczną ocenę i postęp
partnerskie stosunki z dostawcami

partnerskie stosunki z dostawcami
wysoki poziom osiągnięć

wysoki poziom osiągnięć

Zarządzanie procesami

W kryteriach tego regulaminu z naciskiem

W kryteriach tego regulaminu z naciskiem
podkreślana jest sprawa elastyczności, coraz

podkreślana jest sprawa elastyczności, coraz
bardziej w dzisiejszym świecie niezbędnej,

bardziej w dzisiejszym świecie niezbędnej,
ponieważ wymaga ona od przedsiębiorstw

ponieważ wymaga ona od przedsiębiorstw
zdolności do:

zdolności do:

szybkiego i skutecznego przystosowywania się do

szybkiego i skutecznego przystosowywania się do
zmieniającego się popytu

zmieniającego się popytu
umiejętności szybkiego zmieniania oferowanych na

umiejętności szybkiego zmieniania oferowanych na
rynek produktów

rynek produktów
wytwarzania szerokiej gamy zróżnicowanych towarów

wytwarzania szerokiej gamy zróżnicowanych towarów

Zarządzanie procesami wsparcia

Zarządzanie funkcjami pomocniczymi

Zarządzanie funkcjami pomocniczymi
(wspomaganie) ma wiele punktów wspólnych z

(wspomaganie) ma wiele punktów wspólnych z
zarządzaniem procesami, a ich odmienność

zarządzaniem procesami, a ich odmienność
polega na tym, że najczęściej pracują dla klienta

polega na tym, że najczęściej pracują dla klienta

polega na tym, że najczęściej pracują dla klienta
wewnętrznego

wewnętrznego
Dobre zarządzanie procesami wspomagania

Dobre zarządzanie procesami wspomagania
powinno polegać na identyfikowaniu potrzeb

powinno polegać na identyfikowaniu potrzeb
najważniejszych klientów wewnętrznych,

najważniejszych klientów wewnętrznych,
obmyślaniu procesów zaspokajania ich

obmyślaniu procesów zaspokajania ich
oczekiwań

oczekiwań

Zarządzanie procesami wsparcia

Należy stosować, wszędzie, gdzie to

Należy stosować, wszędzie, gdzie to
możliwe, te sposoby i techniki, które

możliwe, te sposoby i techniki, które
zapewniają wysoką jakość zarządzania

zapewniają wysoką jakość zarządzania
procesami świadczenia usług dla klientów

procesami świadczenia usług dla klientów
zewnętrznych:

zewnętrznych:

wysłuchiwanie opinii klientów

wysłuchiwanie opinii klientów
analizowanie procesów

analizowanie procesów
benchmarking

benchmarking
wykorzystywanie alternatywnych technologii

wykorzystywanie alternatywnych technologii
itp.

itp.

Wartość dodana

W organizacji można wyróżnić trzy rodzaje

W organizacji można wyróżnić trzy rodzaje
działalności:

działalności:

tworzące wartość dodaną, za którą klient jest

tworzące wartość dodaną, za którą klient jest
gotów zapłacić

gotów zapłacić

gotów zapłacić
nie tworzące wartości dodanej dla klienta, ale

nie tworzące wartości dodanej dla klienta, ale
niezbędne, aby te pierwsze mogły być

niezbędne, aby te pierwsze mogły być
realizowane

realizowane
nie tworzące wartości dodanej ani nie

nie tworzące wartości dodanej ani nie
stwarzające warunków do jej tworzenia (jest

stwarzające warunków do jej tworzenia (jest
to marnotrawstwo)

to marnotrawstwo)

Wartość dodana

W organizacji opartej na strukturze procesowej

W organizacji opartej na strukturze procesowej
najważniejszą rolę odgrywają ci, którzy bezpośrednio

najważniejszą rolę odgrywają ci, którzy bezpośrednio
tworzą wartość dla klienta

tworzą wartość dla klienta
Praca menedżerów i kierowników procesów jest bez

Praca menedżerów i kierowników procesów jest bez
wątpienia też ważna, ale klient nie widzi powodu, aby

wątpienia też ważna, ale klient nie widzi powodu, aby

wątpienia też ważna, ale klient nie widzi powodu, aby
za nią płacić

za nią płacić
Największe marnotrawstwo czasu, pieniędzy

Największe marnotrawstwo czasu, pieniędzy
i energii tkwi bez wątpienia w procesach

i energii tkwi bez wątpienia w procesach
podejmowania decyzji, jeśli trzeba każdorazowo

podejmowania decyzji, jeśli trzeba każdorazowo
odwoływać się do rozstrzygnięć zwierzchników

odwoływać się do rozstrzygnięć zwierzchników
To nie tylko pochłania czas, ale wywołuje niepewność

To nie tylko pochłania czas, ale wywołuje niepewność
i stres, demotywuje pracowników

i stres, demotywuje pracowników

Osoby odpowiedzialne za procesy

Rola osób odpowiedzialnych za procesy sprowadza się do

Rola osób odpowiedzialnych za procesy sprowadza się do
trzech podstawowych rodzajów działalności:

trzech podstawowych rodzajów działalności:

Opracowania koncepcji procesu

Opracowania koncepcji procesu, którego realizacja powinna

, którego realizacja powinna

dostarczyć

dostarczyć -- w ramach przyjętych celów ogólnych spółki

w ramach przyjętych celów ogólnych spółki --

więcej wartości dla klienta, niż mogą to zrobić konkurenci

więcej wartości dla klienta, niż mogą to zrobić konkurenci
Koordynacji i coachingu

Koordynacji i coachingu, polegających na powodowaniu, aby

, polegających na powodowaniu, aby

Koordynacji i coachingu

Koordynacji i coachingu, polegających na powodowaniu, aby

, polegających na powodowaniu, aby

różne elementy procesu w sposób zadowalający

różne elementy procesu w sposób zadowalający
współpracowały przy realizowaniu celów i planów, oraz na

współpracowały przy realizowaniu celów i planów, oraz na
motywowaniu personelu do tego, by pracował na rzecz

motywowaniu personelu do tego, by pracował na rzecz
poprawiania rezultatów

poprawiania rezultatów
Reprezentowania procesu na forum zarządu

Reprezentowania procesu na forum zarządu, na którym

, na którym

spotykają się przedstawiciele różnych procesów i funkcji, aby

spotykają się przedstawiciele różnych procesów i funkcji, aby
bronić interesów swojego procesu i negocjować sprawiedliwy

bronić interesów swojego procesu i negocjować sprawiedliwy
podział środków

podział środków

Warunki powodzenia organizacji

ustrukturyzowanej według procesów

Transformacja organizacji w system procesów

przebiega w czterech etapach:

Identyfikowania procesów

Identyfikowania procesów, których z reguły

, których z reguły

w dużym przedsiębiorstwie nie powinno być więcej niż

kilkadziesiąt

kilkadziesiąt
Uzmysłowienia sobie powiązań między procesami

Uzmysłowienia sobie powiązań między procesami, tzn.

, tzn.

Uzmysłowienia sobie powiązań między procesami

Uzmysłowienia sobie powiązań między procesami, tzn.

, tzn.

faktu, że przedsiębiorstwo jest całością, a każdy proces

ma "wejście" i "wyjście" oraz powinien być traktowany

jako podproces stanowiący część większego procesu

i przyczyniający się do funkcjonowania całości

i przyczyniający się do funkcjonowania całości
Mierzenia rezultatów procesów

Mierzenia rezultatów procesów
Zarządzania procesami

Zarządzania procesami w celu ich permanentnego

w celu ich permanentnego

doskonalenia

Warunki powodzenia organizacji

ustrukturyzowanej według procesów

Wdrożenie systemu zarządzania przez procesy

Wdrożenie systemu zarządzania przez procesy
wymaga nasilonej komunikacji, niezbędnej do

wymaga nasilonej komunikacji, niezbędnej do
wyjaśnienia:

wyjaśnienia:

czym jest dany proces

czym jest dany proces
jakie ma znaczenie dla satysfakcjonowania

jakie ma znaczenie dla satysfakcjonowania
klientów i powodzenia przedsiębiorstwa

klientów i powodzenia przedsiębiorstwa
jakie braki wiążą się ze strukturą funkcjonalną

jakie braki wiążą się ze strukturą funkcjonalną
w jakich nowych rolach będą musieli

w jakich nowych rolach będą musieli
występować menedżerowie i operatorzy

występować menedżerowie i operatorzy

PROJEKTOWANIE JAKO PROCES

na podstawie W. Gasparski, Projektoznawstwo

Projektowanie jako proces

Podstawowe cechy:

rozpatrywanie projektowania pod kątem tego,

rozpatrywanie projektowania pod kątem tego,
co niezmiennicze dla różnych rodzajów

co niezmiennicze dla różnych rodzajów
projektowania

projektowania
rozpatrywanie projektowania jako procesu

rozpatrywanie projektowania jako procesu

rozpatrywanie projektowania jako procesu
polegającego na rozwiązywaniu problemów

polegającego na rozwiązywaniu problemów
projektowych

projektowych
rozpatrywanie projektowania jako procesów

rozpatrywanie projektowania jako procesów
(działań) kształtujących sytuacje praktyczne

(działań) kształtujących sytuacje praktyczne
i ich kontekst, interpretowanych łącznie jako

i ich kontekst, interpretowanych łącznie jako
systemy

systemy

Projektowanie jako proces

Treść i cele metodyki projektowania

Treść i cele metodyki projektowania
inżynierskiego:

inżynierskiego:
Tworzenie podstaw teoretycznych,

Tworzenie podstaw teoretycznych,

Tworzenie podstaw teoretycznych,
formułowanie i doskonalenie zasad

formułowanie i doskonalenie zasad
konstruowania; opracowywanie

konstruowania; opracowywanie
właściwych projektowaniu sposobów

właściwych projektowaniu sposobów
realizacji tych zasad w praktyce

realizacji tych zasad w praktyce
projektowania

projektowania

Projektowanie jako proces

Opracowywanie racjonalnych procedur

Opracowywanie racjonalnych procedur –

–

toku postępowania

toku postępowania –

– konstruowania

konstruowania

i obliczania różnych wytworów

i obliczania różnych wytworów
Poszukiwanie zależności funkcjonalnych

Poszukiwanie zależności funkcjonalnych

Poszukiwanie zależności funkcjonalnych
między parametrami technicznymi

między parametrami technicznymi
i wymiarami geometrycznymi wytworów

i wymiarami geometrycznymi wytworów
w celu wykorzystania tych zależności do

w celu wykorzystania tych zależności do
uzasadnionego wyboru podstawowych

uzasadnionego wyboru podstawowych
wymiarów wytworów

wymiarów wytworów

Projektowanie jako proces

Opracowanie metodyki:

wyboru kształtów konstrukcyjnych wytworów,

wyboru kształtów konstrukcyjnych wytworów,
zespołów i części,

zespołów i części,
wyboru materiałów,

wyboru materiałów,

wyboru materiałów,
wyboru optymalnego rozwiązania,

wyboru optymalnego rozwiązania,
konstrukcji przy uwzględnieniu celu

konstrukcji przy uwzględnieniu celu
(przeznaczenia) i specyfiki poszczególnych

(przeznaczenia) i specyfiki poszczególnych
rodzajów wyrobów i ich elementów

rodzajów wyrobów i ich elementów

Projektowanie jako proces

Opracowanie i rozwijanie systemu

Opracowanie i rozwijanie systemu
wskaźników ilościowych i jakościowych,

wskaźników ilościowych i jakościowych,
umożliwiających względną i bezwzględną

umożliwiających względną i bezwzględną

umożliwiających względną i bezwzględną
ocenę projektowanych konstrukcji

ocenę projektowanych konstrukcji

Projektowanie jako proces

Zadaniem nauki o projektowaniu jest zajmowanie

Zadaniem nauki o projektowaniu jest zajmowanie
się studiami, badaniami i gromadzeniem wiedzy

się studiami, badaniami i gromadzeniem wiedzy
o procesie projektowania i jego operacjach

o procesie projektowania i jego operacjach
składowych

składowych
Ma ona na celu zbieranie,

Ma ona na celu zbieranie, systematyzowanie

systematyzowanie

Ma ona na celu zbieranie,

Ma ona na celu zbieranie, systematyzowanie

systematyzowanie

i doskonalenie tych aspektów myślenia

i doskonalenie tych aspektów myślenia,

które są istotne w projektowaniu, a także

które są istotne w projektowaniu, a także
programowanie i badanie tych problemów

programowanie i badanie tych problemów
projektowania, które wydają się szczególnie

projektowania, które wydają się szczególnie
wartościowe dla projektantów praktyków i

wartościowe dla projektantów praktyków i
placówek projektowych

placówek projektowych

Projektowanie jako proces

Nauka ta powinna angażować

Nauka ta powinna angażować
międzydyscyplinarny

międzydyscyplinarny potencjał naukowy

potencjał naukowy

i korzystać z dorobku nie tylko tych dyscyplin,

i korzystać z dorobku nie tylko tych dyscyplin,
które zajmują się projektowaniem

które zajmują się projektowaniem

które zajmują się projektowaniem
szczegółowym, ale także z dorobku nauk o

szczegółowym, ale także z dorobku nauk o
zarządzaniu, inżynierii systemów oraz nauk

zarządzaniu, inżynierii systemów oraz nauk
społecznych (tzw. nauk behawioralnych),

społecznych (tzw. nauk behawioralnych),
głównie ze względu na organizację i społeczne

głównie ze względu na organizację i społeczne
implikacje projektowania

implikacje projektowania

Projektowanie jako proces

PROBLEMATYKA SZCZEGÓŁOWA NAUKI

PROBLEMATYKA SZCZEGÓŁOWA NAUKI
O PROJEKTOWANIU:

O PROJEKTOWANIU:

Proces projektowania:

Proces projektowania: adekwatny opis

adekwatny opis

Proces projektowania:

Proces projektowania: adekwatny opis

adekwatny opis

projektowania, porównanie różnych rodzajów

projektowania, porównanie różnych rodzajów
projektowania, tworzenie i badanie koncepcji

projektowania, tworzenie i badanie koncepcji
charakteryzujących projektowanie,

charakteryzujących projektowanie,
tworzenie modeli, ocena modeli

tworzenie modeli, ocena modeli

Projektowanie jako proces

Ustalenie potrzeby projektowania:

Ustalenie potrzeby projektowania:
badania rynkowe, charakterystyki rynku

badania rynkowe, charakterystyki rynku
wewnętrznego i zagranicznego, prognozy

wewnętrznego i zagranicznego, prognozy
krótko

krótko-- i długoterminowe, porównanie

i długoterminowe, porównanie

krótko

krótko-- i długoterminowe, porównanie

i długoterminowe, porównanie

produkcji masowej i jednostkowej oraz

produkcji masowej i jednostkowej oraz
odpowiednich dla nich rodzajów

odpowiednich dla nich rodzajów
projektowania

projektowania

Projektowanie jako proces

Wartości i projekty:

Wartości i projekty: społeczne skutki

społeczne skutki

nowych projektów, nowy projekt, metody

nowych projektów, nowy projekt, metody
kwantyfikacji wartości

kwantyfikacji wartości
Metody rozwiązywania problemów

Metody rozwiązywania problemów
projektowych:

projektowych:

zbieranie procedur i ich racjonalna analiza

zbieranie procedur i ich racjonalna analiza
rozwój nowych sposobów postępowania

rozwój nowych sposobów postępowania
porównanie metod stosowanych w różnych

porównanie metod stosowanych w różnych
działach techniki i gałęziach przemysłu

działach techniki i gałęziach przemysłu
ocena poszczególnych technik

ocena poszczególnych technik
praktyczne porównanie alternatywnych technik w

praktyczne porównanie alternatywnych technik w
odniesieniu do wybranych problemów

odniesieniu do wybranych problemów

Projektowanie jako proces

Dostarczanie informacji dla projektowania:

Dostarczanie informacji dla projektowania:
istota informacji niezbędnej do projektowania,

istota informacji niezbędnej do projektowania,
metody poprawy, metody tworzenia informacji,

metody poprawy, metody tworzenia informacji,
wartość informacji i jej zastosowanie, mechaniczne

wartość informacji i jej zastosowanie, mechaniczne
metody przetwarzania informacji

metody przetwarzania informacji

metody przetwarzania informacji
Tworzenie pomysłów:

Tworzenie pomysłów: gromadzenie istniejących

gromadzenie istniejących

technik heurystycznych, analiza racjonalna,

technik heurystycznych, analiza racjonalna,
opracowywanie nowych heurystyk, metody

opracowywanie nowych heurystyk, metody
związane ze stosowaniem metod komputerowych,

związane ze stosowaniem metod komputerowych,
twórczość, analiza twórczego zachowania,

twórczość, analiza twórczego zachowania,
opracowywanie nowych technik twórczości

opracowywanie nowych technik twórczości

Projektowanie jako proces

Przekazywanie pomysłów:

Przekazywanie pomysłów: teoria

teoria

informacji i jej zastosowanie w projektowaniu,

informacji i jej zastosowanie w projektowaniu,
drogi postrzegania, symbole,

drogi postrzegania, symbole, modele i ich

modele i ich

odmiany

odmiany, dokumentacja projektowa jako

, dokumentacja projektowa jako

odmiany

odmiany, dokumentacja projektowa jako

, dokumentacja projektowa jako

środek przekazu, mechaniczne metody

środek przekazu, mechaniczne metody
odtwarzania i przesyłania, metody

odtwarzania i przesyłania, metody
elektroniczne, stosowanie różnych metod

elektroniczne, stosowanie różnych metod
odtwarzania i przekazu, badanie nowych

odtwarzania i przekazu, badanie nowych
technik

technik

Projektowanie jako proces

Badanie nowych pomysłów:

Badanie nowych pomysłów: modele

modele

abstrakcyjne, rysunki, modele realne,

abstrakcyjne, rysunki, modele realne,
analogia, zakłady doświadczalne, prototypy,

analogia, zakłady doświadczalne, prototypy,
poziomy pewności

poziomy pewności

poziomy pewności
Podejmowanie decyzji i strategie

Podejmowanie decyzji i strategie
decyzyjne:

decyzyjne: właściwe podejmowanie decyzji

właściwe podejmowanie decyzji

w projektowaniu, badania psychologiczne,

w projektowaniu, badania psychologiczne,
możliwe procedury wyboru

możliwe procedury wyboru

Projektowanie jako proces

Oddziaływanie człowiek

Oddziaływanie człowiek –

– maszyna:

maszyna:

ergonomia i projektowanie, bezpieczeństwo,

ergonomia i projektowanie, bezpieczeństwo,
estetyka

estetyka
Ogólne zagadnienia projektowania systemów

Ogólne zagadnienia projektowania systemów
Zarządzanie i projektowanie:

Zarządzanie i projektowanie: metody poprawy

metody poprawy

wydajności projektowania, wpływ istniejących

wydajności projektowania, wpływ istniejących
ogólnych technik zarządzania,

ogólnych technik zarządzania, miary wydajności

miary wydajności

projektowania i efektywności projektowania

projektowania i efektywności projektowania,

przewidywane nowe metody wzrostu wydajności,

przewidywane nowe metody wzrostu wydajności,
wpływ środowiska projektowego,

wpływ środowiska projektowego, metody

metody

stymulowania twórczości

Istotność projektowania

Wybitny polski ekonomista i metodolog

Wybitny polski ekonomista i metodolog
Konstatny Krzeczkowski pisał (1936):

Konstatny Krzeczkowski pisał (1936):
Projektowanie jest wstępną czynnością

Projektowanie jest wstępną czynnością

Projektowanie jest wstępną czynnością
każdej świadomej pracy

każdej świadomej pracy –

– jest wstępem

jest wstępem

do działalności planowej, odbija się

do działalności planowej, odbija się
zazwyczaj w programach, w wyborze

zazwyczaj w programach, w wyborze
celów, środków i metod działalności

celów, środków i metod działalności
praktycznej

praktycznej

Projektowanie a decyzje

Problemy decyzyjne mogą mieć różną

Problemy decyzyjne mogą mieć różną
strukturę

strukturę
Możliwości wyboru mogą być z góry

Możliwości wyboru mogą być z góry

Możliwości wyboru mogą być z góry
znane, a główny kłopot polega na wyborze

znane, a główny kłopot polega na wyborze
najlepszego rozwiązania, albo trzeba te

najlepszego rozwiązania, albo trzeba te
możliwości dopiero stworzyć i następnie

możliwości dopiero stworzyć i następnie
zdecydować się na jedno z rozwiązań

zdecydować się na jedno z rozwiązań

Projektowanie a decyzje

Wybór może dotyczyć rozwiązań, których

Wybór może dotyczyć rozwiązań, których
wszystkie ważne skutki są łatwe do

wszystkie ważne skutki są łatwe do
przewidzenia (wybór w warunkach

przewidzenia (wybór w warunkach

przewidzenia (wybór w warunkach
pewności), lub

pewności), lub –

– co zdarza się częściej

co zdarza się częściej –

–

może zawierać niepewność, gdy skutki

może zawierać niepewność, gdy skutki
różnych rozwiązań da się przewidzieć tylko

różnych rozwiązań da się przewidzieć tylko
z pewnym prawdopodobieństwem

z pewnym prawdopodobieństwem

Projektowanie a decyzje

Możliwości wyboru mogą być w różnym

Możliwości wyboru mogą być w różnym
stopniu złożone, pod względem liczby

stopniu złożone, pod względem liczby
aspektów, które trzeba brać równocześnie

aspektów, które trzeba brać równocześnie
pod uwagę

pod uwagę

pod uwagę
Różne sytuacje decyzyjne wymagają

Różne sytuacje decyzyjne wymagają
korzystania z ocen niepewności

korzystania z ocen niepewności
(prawdopodobieństwa) i ocen wartości

(prawdopodobieństwa) i ocen wartości
(użyteczności)

(użyteczności)
Oceny te, wzajemnie powiązane stwarzają

Oceny te, wzajemnie powiązane stwarzają
możliwość porównania różnych rozwiązań

możliwość porównania różnych rozwiązań

Projektowanie a ekonomia

Nauki ekonomiczne zajmują się

Nauki ekonomiczne zajmują się
zagadnieniami efektywności procesów

zagadnieniami efektywności procesów
gospodarowania i systemów

gospodarowania i systemów
gospodarujących

gospodarujących

gospodarujących
Mogą zajmować się także projektowaniem,

Mogą zajmować się także projektowaniem,
podobnie jak każdym procesem

podobnie jak każdym procesem
gospodarowania,

gospodarowania, badając jego

badając jego

efektywność, ustalając jego warunki,

efektywność, ustalając jego warunki,
kryteria i mierniki

kryteria i mierniki

Projektowanie a ekonomia

W procesie projektowania przetwarza się

W procesie projektowania przetwarza się
rozmaite informacje, także ekonomiczne

rozmaite informacje, także ekonomiczne
Są to informacje zarówno o warunkach, w

Są to informacje zarówno o warunkach, w
których proces ten przebiega, jak i o

których proces ten przebiega, jak i o

których proces ten przebiega, jak i o
obiekcie projektowanym lub warunkach, w

obiekcie projektowanym lub warunkach, w
których będzie on funkcjonował

których będzie on funkcjonował
Zakres i typ tych informacji zależy od

Zakres i typ tych informacji zależy od
rodzaju projektowanego obiektu i etapu

rodzaju projektowanego obiektu i etapu
projektowania

projektowania

Projektowanie a ekonomia

Z metodologicznego punktu widzenia,

Z metodologicznego punktu widzenia,
projektowanie ściśle wiąże się

projektowanie ściśle wiąże się
z planowaniem gospodarczym,

z planowaniem gospodarczym,

z planowaniem gospodarczym,
programowaniem rozwoju gospodarczego

programowaniem rozwoju gospodarczego
i ze strategią marketingową, a cała

i ze strategią marketingową, a cała
problematyka składa się na ekonomikę

problematyka składa się na ekonomikę
projektowania

projektowania

Cechy projektanta

Umiejętność pracy z ludźmi

Umiejętność pracy z ludźmi
Tak zwany zdrowy rozsądek

Tak zwany zdrowy rozsądek
Umiejętność łatwego przyswajania sobie

Umiejętność łatwego przyswajania sobie
nowych idei, innowacji technicznych, teorii

nowych idei, innowacji technicznych, teorii

nowych idei, innowacji technicznych, teorii
Pomysłowość

Pomysłowość
Umiejętność korzystania ze źródeł informacji

Umiejętność korzystania ze źródeł informacji
Znajomość i umiejętność stosowania

Znajomość i umiejętność stosowania
teoretycznych procedur rozwiązywania

teoretycznych procedur rozwiązywania
problemów projektowych

problemów projektowych

Cechy projektanta

Umiejętność graficznego odwzorowania

Umiejętność graficznego odwzorowania
rzeczywistości

rzeczywistości
Umiejętność niepoddawania się naciskom

Umiejętność niepoddawania się naciskom
wywieranym przez otoczenie

wywieranym przez otoczenie

wywieranym przez otoczenie
Dociekliwość

Dociekliwość
Umiejętność spełniania oczekiwań pracodawcy

Umiejętność spełniania oczekiwań pracodawcy
Umiejętność poszukiwania rozwiązania

Umiejętność poszukiwania rozwiązania
optymalnego

optymalnego
Umiejętność przekazywania informacji

Umiejętność przekazywania informacji

Cechy projektanta

Umiejętność posługiwania się środkami

Umiejętność posługiwania się środkami
technicznymi wspomagającymi procesy

technicznymi wspomagającymi procesy
obliczeniowe

obliczeniowe
Umiejętność spełniania oczekiwań

Umiejętność spełniania oczekiwań

Umiejętność spełniania oczekiwań
społeczeństwa

społeczeństwa
Umiejętność stosowania matematyki

Umiejętność stosowania matematyki
Umiejętność symulacji uczestniczącej,

Umiejętność symulacji uczestniczącej,
tzn. bezpośredniego uczestnictwa ludzi w

tzn. bezpośredniego uczestnictwa ludzi w
pozorowaniu zachowania się tego, co się

pozorowaniu zachowania się tego, co się
symuluje

symuluje

Cechy projektanta

Umiejętność symulacji analogowej

Umiejętność symulacji analogowej
i cyfrowej, tzn. posługiwania się

i cyfrowej, tzn. posługiwania się
modelami odzwierciedlającymi

modelami odzwierciedlającymi

modelami odzwierciedlającymi
zachowanie się oryginałów

zachowanie się oryginałów
Umiejętność dokonywania pomiarów

Umiejętność dokonywania pomiarów
Umiejętność eksperymentowania

Umiejętność eksperymentowania

Projektowanie jako twórczość

Rozwiązywanie problemów projektowych

Rozwiązywanie problemów projektowych
to rozwiązywanie problemów

to rozwiązywanie problemów
nietrywialnych

nietrywialnych

nietrywialnych
Jakie problemy i jakie rozwiązania

Jakie problemy i jakie rozwiązania
nazwiemy twórczymi?

nazwiemy twórczymi?
Problem twórczy jest to problem nowy

Problem twórczy jest to problem nowy
i trudny, którego rozwiązanie wiąże się

i trudny, którego rozwiązanie wiąże się
z ryzykiem, a więc

z ryzykiem, a więc –

– niepewny

niepewny

Projektowanie jako twórczość

Można powiedzieć, że problem powstaje

Można powiedzieć, że problem powstaje
wówczas, gdy dążymy do osiągnięcia jakiegoś

wówczas, gdy dążymy do osiągnięcia jakiegoś
celu, lecz nie wiemy jak ten cel osiągnąć

celu, lecz nie wiemy jak ten cel osiągnąć
Problem twórczy jest to problem, który można

Problem twórczy jest to problem, który można

Problem twórczy jest to problem, który można
rozwiązać nie za pomocą znanych algorytmów,

rozwiązać nie za pomocą znanych algorytmów,
lecz posługując się tzw. myśleniem

lecz posługując się tzw. myśleniem
produktywnym

produktywnym
Istotną cechą tego typu myślenia jest zmiana

Istotną cechą tego typu myślenia jest zmiana
struktury problemów w kierunku stanów

struktury problemów w kierunku stanów
pożądanych

pożądanych

Modele przedmiotów złożonych

Ogólnym językiem projektowania jest

Ogólnym językiem projektowania jest
modelowanie; językami szczegółowymi

modelowanie; językami szczegółowymi
różnych rodzajów projektowania są języki

różnych rodzajów projektowania są języki

różnych rodzajów projektowania są języki
odpowiednich nauk stosowanych

odpowiednich nauk stosowanych
Modelowanie określa się jako metodę

Modelowanie określa się jako metodę
upraszczania sytuacji występujących

upraszczania sytuacji występujących
w realnym świecie, stosowaną w celu

w realnym świecie, stosowaną w celu
zwiększenia szans ich

zwiększenia szans ich
przezwyciężenia

przezwyciężenia

Modele przedmiotów złożonych

Model jest opisem (odwzorowaniem)

Model jest opisem (odwzorowaniem)
przedmiotów świata realnego,

przedmiotów świata realnego,
abstrahującym od cech przedmiotów

abstrahującym od cech przedmiotów
uważanych za nieistotne

uważanych za nieistotne

uważanych za nieistotne
Modele służą do redukcji złożoności

Modele służą do redukcji złożoności
rozpatrywanych zdarzeń lub ich zespołów

rozpatrywanych zdarzeń lub ich zespołów
(zjawisk) w stopniu umożliwiającym ich

(zjawisk) w stopniu umożliwiającym ich
poznanie (badania) lub zmianę

poznanie (badania) lub zmianę
(projektowanie)

(projektowanie)

Modele przedmiotów złożonych

Modele ułatwiają rozumienie zdarzeń

Modele ułatwiają rozumienie zdarzeń
przeszłych oraz umożliwiają

przeszłych oraz umożliwiają
przewidywanie zdarzeń przyszłych

przewidywanie zdarzeń przyszłych

przewidywanie zdarzeń przyszłych
W tym sensie teorie naukowe są modelami

W tym sensie teorie naukowe są modelami
–

– opisami wyjaśniającymi zdarzeń

opisami wyjaśniającymi zdarzeń

powtarzalnych

Modele przedmiotów złożonych

Podstawowym zagadnieniem

Podstawowym zagadnieniem
metodologicznym związanym z

metodologicznym związanym z
modelowaniem jest pokrywanie się cech

modelowaniem jest pokrywanie się cech

modelowaniem jest pokrywanie się cech
przedmiotu odwzorowywanego, zwanego

przedmiotu odwzorowywanego, zwanego
oryginałem, i odwzorowania tj. modelu, w

oryginałem, i odwzorowania tj. modelu, w
stopniu wystarczającym ze względu na cel,

stopniu wystarczającym ze względu na cel,
któremu służy model

któremu służy model

Zależność między modelem

a oryginałem

MODEL

ORYGINAŁ

NIE!

ORYGINAŁ

MODEL

NIE!

MODEL

ORYGINAŁ

Cechy

wspólne

TAK!

CEL

Modele przedmiotów złożonych

Modele mogą informować o cechach

Modele mogą informować o cechach
oryginałów lub służyć do tworzenia na ich

oryginałów lub służyć do tworzenia na ich
podstawie rzeczy konkretnych

podstawie rzeczy konkretnych
Modele służą do opisu i badania

Modele służą do opisu i badania

Modele służą do opisu i badania
zachowania oryginałów w różnych

zachowania oryginałów w różnych
warunkach

warunkach
Modele służą też jako podstawa do

Modele służą też jako podstawa do
budowy nowych przedmiotów

budowy nowych przedmiotów
Związek między modelem a oryginałem

Związek między modelem a oryginałem
jest odpowiedniością albo podobieństwem

jest odpowiedniością albo podobieństwem

Modele przedmiotów złożonych

Podobieństwo oparte na odpowiedniości

Podobieństwo oparte na odpowiedniości
cech zewnętrznych jest w większości

cech zewnętrznych jest w większości
przypadków podobieństwem

przypadków podobieństwem

przypadków podobieństwem
geometrycznym

geometrycznym
Podobieństwo zachowania jest

Podobieństwo zachowania jest
podobieństwem funkcjonalnym

podobieństwem funkcjonalnym
(podobieństwo zjawisk)

(podobieństwo zjawisk)

Modele przedmiotów złożonych

Modele są

Modele są niepełnym odwzorowaniem

niepełnym odwzorowaniem

zjawisk rzeczywistych, służą bowiem do

zjawisk rzeczywistych, służą bowiem do
redukcji złożoności do granic możliwości

redukcji złożoności do granic możliwości
sterowania nimi

sterowania nimi

sterowania nimi
Umożliwiają manipulowanie

Umożliwiają manipulowanie
parametrami rozwiązań, zmiennymi,

parametrami rozwiązań, zmiennymi,
warunkami i założeniami do oceny wpływu

warunkami i założeniami do oceny wpływu
zmiany bez wpływania na rzeczy istniejące

zmiany bez wpływania na rzeczy istniejące
w świecie realnym

w świecie realnym

Modele przedmiotów złożonych

Modele

Modele umożliwiają przewidywanie

umożliwiają przewidywanie

własności i osiągów projektów oraz identyfikację

własności i osiągów projektów oraz identyfikację
czynników i cech istotnych

czynników i cech istotnych
Wspomagają procesy myślowe

Wspomagają procesy myślowe organizując

organizując

Wspomagają procesy myślowe

Wspomagają procesy myślowe organizując

organizując

je, rejestrując i pobudzając myślenie oraz

je, rejestrując i pobudzając myślenie oraz
wyobrażenia, wspomagają także komunikowanie

wyobrażenia, wspomagają także komunikowanie
się

się
Kierują procesami projektowania

Kierują procesami projektowania, ułatwiają

, ułatwiają

kształcenie oraz systematyzują wiedzę

Ryzyko związane z modelami

Ze stosowaniem modeli wiążą się następujące

ograniczenia (a nawet ryzyko):

niekompletność

niekompletność
traktowanie modelu jak oryginału

traktowanie modelu jak oryginału
utożsamianie struktury modelu ze strukturą oryginału

utożsamianie struktury modelu ze strukturą oryginału

utożsamianie struktury modelu ze strukturą oryginału
pomyłki

pomyłki
błędny punkt widzenia

błędny punkt widzenia
wybór zakresu modelu

wybór zakresu modelu
uważanie pewnych rodzajów modeli za „jedynie

uważanie pewnych rodzajów modeli za „jedynie

słuszne”

słuszne”
dominacja pewnych rodzajów stosowanych technik

dominacja pewnych rodzajów stosowanych technik
luka w komunikacji (im model bardziej złożony, tym

luka w komunikacji (im model bardziej złożony, tym

trudniejszy do zrozumienia)

Modelowanie systemowe

Modelowanie jest to odwzorowanie

Modelowanie jest to odwzorowanie
jakiegoś przedmiotu ze względu na

jakiegoś przedmiotu ze względu na
pewne jego cechy

pewne jego cechy

pewne jego cechy
Termin „modelowanie systemowe” jest

Termin „modelowanie systemowe” jest
dwuznaczny, co jest pochodną

dwuznaczny, co jest pochodną
dwuznaczności terminu „system”

dwuznaczności terminu „system”
Występują dwa znaczenia „modelowania

Występują dwa znaczenia „modelowania
systemowego”

systemowego”

Modelowanie systemowe

W pierwszym przypadku

W pierwszym przypadku przez „modelowanie

przez „modelowanie

systemowe” rozumie się modelowanie

systemowe” rozumie się modelowanie
przedmiotów, zwanych potocznie systemami

przedmiotów, zwanych potocznie systemami
Jest to proces budowy modelu systemu

Jest to proces budowy modelu systemu

Jest to proces budowy modelu systemu
rzeczywistego, formułowania eksperymentów na

rzeczywistego, formułowania eksperymentów na
nim w celu zrozumienia zachowania systemu,

nim w celu zrozumienia zachowania systemu,
bądź oceniania (w ramach ograniczeń

bądź oceniania (w ramach ograniczeń
narzuconych przez kryterium lub zespół

narzuconych przez kryterium lub zespół
kryteriów) różnych strategii zapewniających

kryteriów) różnych strategii zapewniających
funkcjonowanie danego systemu

funkcjonowanie danego systemu

Modelowanie systemowe

System jest tu rozumiany jako grupa lub

System jest tu rozumiany jako grupa lub
zespół obiektów połączonych pewną formą

zespół obiektów połączonych pewną formą
regularnego współdziałania lub

regularnego współdziałania lub
współzależności dla wykonania zadanej

współzależności dla wykonania zadanej

współzależności dla wykonania zadanej
funkcji

funkcji
Złożoność rzeczywistych systemów nie

Złożoność rzeczywistych systemów nie
pozwala na opracowanie dla nich

pozwala na opracowanie dla nich
całkowicie adekwatnych modeli

całkowicie adekwatnych modeli
matematycznych

matematycznych

Modelowanie systemowe

Model matematyczny opisuje pewien

Model matematyczny opisuje pewien
uproszczony proces

uproszczony proces, w którym

, w którym

występują tylko podstawowe zjawiska

występują tylko podstawowe zjawiska
zachodzące w rzeczywistym procesie oraz

zachodzące w rzeczywistym procesie oraz

zachodzące w rzeczywistym procesie oraz
tylko najważniejsze czynniki oddziałujące

tylko najważniejsze czynniki oddziałujące
na system rzeczywisty, przy czym są one

na system rzeczywisty, przy czym są one
zastąpione odpowiednimi układami

zastąpione odpowiednimi układami
formalnymi z punktu widzenia

formalnymi z punktu widzenia
analitycznego lub obliczeniowego

analitycznego lub obliczeniowego

Modelowanie systemowe

Odpowiednikiem drugiego

Odpowiednikiem drugiego
rozumienia

rozumienia „systemu” jest posługiwanie

„systemu” jest posługiwanie

się terminem „modelowanie systemowe”

się terminem „modelowanie systemowe”
w znaczeniu odwzorowywania dowolnych

w znaczeniu odwzorowywania dowolnych
obiektów w wyróżniony metodologicznie

obiektów w wyróżniony metodologicznie
sposób

sposób
Przykładem jest podejście holistyczne

Przykładem jest podejście holistyczne –

–

Piąta dyscyplina

System pojęć wg Ackoffa

Jest to uporządkowany zestaw definicji

Jest to uporządkowany zestaw definicji
pojęć służących badaniom systemowym,

pojęć służących badaniom systemowym,
głównie organizacji:

głównie organizacji:

System jest to zestaw składników, między

System jest to zestaw składników, między
którymi zachodzą wzajemne stosunki

którymi zachodzą wzajemne stosunki
System abstrakcyjny jest to system, którego

System abstrakcyjny jest to system, którego
wszystkie składniki są pojęciami

wszystkie składniki są pojęciami
System konkretny jest to system mający

System konkretny jest to system mający
przynajmniej dwa składniki będące rzeczami

przynajmniej dwa składniki będące rzeczami

System pojęć wg Ackoffa

Stanem systemu w jakiejś chwili jest zestaw

Stanem systemu w jakiejś chwili jest zestaw
istotnych cech przysługujących systemowi w tym

istotnych cech przysługujących systemowi w tym
czasie

czasie
Otoczenie systemu jest to zestaw składników i

Otoczenie systemu jest to zestaw składników i
ich istotnych cech, gdy składniki nie są częściami

ich istotnych cech, gdy składniki nie są częściami

ich istotnych cech, gdy składniki nie są częściami
systemu, lecz gdy zmiana któregokolwiek z nich

systemu, lecz gdy zmiana któregokolwiek z nich
może wywołać zmianę stanu systemu

może wywołać zmianę stanu systemu
Stan otoczenia systemu w jakiejś chwili jest to

Stan otoczenia systemu w jakiejś chwili jest to
zestaw jego istotnych cech w tym czasie

zestaw jego istotnych cech w tym czasie
System zamknięty jest to taki system, który nie

System zamknięty jest to taki system, który nie
ma otoczenia. System otwarty to taki, który je

ma otoczenia. System otwarty to taki, który je
ma

System pojęć wg Ackoffa

Zdarzenie zachodzące w systemie (lub jego

Zdarzenie zachodzące w systemie (lub jego
otoczeniu) jest to zmiana jednej lub kilku cech

otoczeniu) jest to zmiana jednej lub kilku cech
strukturalnych systemu (lub jego otoczenia)

strukturalnych systemu (lub jego otoczenia)
zachodząca w określonym przedziale czasu, czyli

zachodząca w określonym przedziale czasu, czyli
zmiana strukturalnego stanu systemu (lub

zmiana strukturalnego stanu systemu (lub

zmiana strukturalnego stanu systemu (lub
otoczenia)

otoczenia)
System statyczny (jednostanowy) jest to system,

System statyczny (jednostanowy) jest to system,
w którym nie zachodzą żadne zdarzenia

w którym nie zachodzą żadne zdarzenia
System dynamiczny (wielostanowy) jest to

System dynamiczny (wielostanowy) jest to
system, w którym zachodzą zdarzenia; system

system, w którym zachodzą zdarzenia; system
którego stan zmienia się w czasie

którego stan zmienia się w czasie

System pojęć wg Ackoffa

System homeostatyczny jest systemem

statycznym, którego składniki i otoczenie są

dynamiczne

dynamiczne
Reakcja systemu jest to zachodzące w tym

Reakcja systemu jest to zachodzące w tym

systemie zdarzenie, dla którego wywołania

wystarczy inne zdarzenie zachodzące w tym

samym systemie albo w jego otoczeniu

samym systemie albo w jego otoczeniu
Odpowiedź systemu jest to zachodzące w tym

Odpowiedź systemu jest to zachodzące w tym

systemie zdarzenie, dla którego wywołania inne

zdarzenie zachodzące w tym samym systemie

albo w jego otoczeniu jest konieczne, lecz

niewystarczające

System pojęć wg Ackoffa

Czyn systemu jest takim zdarzeniem

Czyn systemu jest takim zdarzeniem
dotyczącym systemu, dla którego żadna

dotyczącym systemu, dla którego żadna
zmiana w otoczeniu systemu nie jest ani

zmiana w otoczeniu systemu nie jest ani
konieczna, ani wystarczająca

konieczna, ani wystarczająca

konieczna, ani wystarczająca
Zachowanie systemu jest to zdarzenie

Zachowanie systemu jest to zdarzenie
(albo kilka zdarzeń), które jest albo

(albo kilka zdarzeń), które jest albo
konieczne, albo wystarczające dla

konieczne, albo wystarczające dla
wywołania innego zdarzenia w tym

wywołania innego zdarzenia w tym
systemie albo w jego otoczeniu

systemie albo w jego otoczeniu

System pojęć wg Ackoffa

Proces jest to pasmo zachowań

Proces jest to pasmo zachowań
stanowiące system i pełniące funkcje

stanowiące system i pełniące funkcje
wywoływania zdarzenia będącego celem

wywoływania zdarzenia będącego celem
System zmierzający do wiązki celów jest

System zmierzający do wiązki celów jest
to system, który w każdym z dwu lub

to system, który w każdym z dwu lub

System zmierzający do wiązki celów jest

System zmierzający do wiązki celów jest
to system, który w każdym z dwu lub

to system, który w każdym z dwu lub
więcej różnych początkowych stanów

więcej różnych początkowych stanów
zewnętrznych lub wewnętrznych zmierza

zewnętrznych lub wewnętrznych zmierza
do różnych celów w co najmniej dwu

do różnych celów w co najmniej dwu
różnych stanach, przy czym cele są

różnych stanach, przy czym cele są
zdeterminowane przez stany początkowe

zdeterminowane przez stany początkowe

System pojęć wg Ackoffa

Cel systemu jest to preferowany wynik osiągalny

Cel systemu jest to preferowany wynik osiągalny
w oznaczonym czasie

w oznaczonym czasie
Cel końcowy systemu jest to preferowany wynik,

Cel końcowy systemu jest to preferowany wynik,
którego nie da się osiągnąć w oznaczonym

którego nie da się osiągnąć w oznaczonym

którego nie da się osiągnąć w oznaczonym
czasie, lecz który można osiągnąć w ciągu

czasie, lecz który można osiągnąć w ciągu
dłuższego czasu

dłuższego czasu

Ideał jest celem końcowym, którego nie można

osiągnąć w żadnym czasie, do którego można

osiągnąć w żadnym czasie, do którego można
się jednak zbliżać w sposób nieograniczony

się jednak zbliżać w sposób nieograniczony

System pojęć wg Ackoffa

Funkcją systemu jest wywołanie wyników

Funkcją systemu jest wywołanie wyników
określających jego cel i cel końcowy

określających jego cel i cel końcowy
System przystosowuje się, jeżeli w razie zmiany

System przystosowuje się, jeżeli w razie zmiany
w otoczeniu lub w stanie wewnętrznym,

w otoczeniu lub w stanie wewnętrznym,

w otoczeniu lub w stanie wewnętrznym,
zmieniającej jego skuteczność w dążeniu do

zmieniającej jego skuteczność w dążeniu do
jednego lub więcej celów określających jego

jednego lub więcej celów określających jego
funkcję, reaguje albo odpowiada zmieniając swój

funkcję, reaguje albo odpowiada zmieniając swój
własny stan lub stan swego otoczenia, by

własny stan lub stan swego otoczenia, by
zwiększyć skuteczność ze względu na ten cel

zwiększyć skuteczność ze względu na ten cel
(cele)

(cele)

System pojęć wg Ackoffa

Uczyć się znaczy zwiększać swą skuteczność w

Uczyć się znaczy zwiększać swą skuteczność w
dążeniu do celu w niezmiennych warunkach

dążeniu do celu w niezmiennych warunkach
Organizacja jest to system zawierający co

Organizacja jest to system zawierający co
najmniej dwa składniki mające wspólne

najmniej dwa składniki mające wspólne
zamierzenia, ze względu na które w systemie

zamierzenia, ze względu na które w systemie

zamierzenia, ze względu na które w systemie
zachodzi funkcjonalny podział pracy; jego

zachodzi funkcjonalny podział pracy; jego
funkcjonalnie oddzielne składniki mogą na

funkcjonalnie oddzielne składniki mogą na
wzajemne zachowanie się odpowiadać w formie

wzajemne zachowanie się odpowiadać w formie
obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden z

obserwacji albo łączności i przynajmniej jeden z
nich pełni funkcję kontrolno

nich pełni funkcję kontrolno--kierowniczą

kierowniczą

System pojęć wg Ackoffa

Według Ackoffa problem wyznaczają

Według Ackoffa problem wyznaczają
następujące czynniki:

następujące czynniki:

decydent

decydent
wynik pożądany (cel) przez decydenta

wynik pożądany (cel) przez decydenta

wynik pożądany (cel) przez decydenta
nie mniej niż dwa sposoby działania

nie mniej niż dwa sposoby działania
prowadzące do osiągnięcia celu

prowadzące do osiągnięcia celu
niepewność, który z możliwych sposobów

niepewność, który z możliwych sposobów
działania jest najlepszy

działania jest najlepszy
środowisko (kontekst), w którym wymienione

środowisko (kontekst), w którym wymienione
czynniki występują

czynniki występują

System pojęć wg Ackoffa

Wszelkie badania naukowe prowadzi się

Wszelkie badania naukowe prowadzi się
dla rozwiązania jakiegoś problemu;

dla rozwiązania jakiegoś problemu;
sytuacje badawcze, którymi zajmuje się

sytuacje badawcze, którymi zajmuje się
metodologia opisowa, to sytuacje

metodologia opisowa, to sytuacje

metodologia opisowa, to sytuacje
problemowe, a każdy problem to pytanie

problemowe, a każdy problem to pytanie
Oczywiście chodzi tu o problemy

Oczywiście chodzi tu o problemy
teoretyczne jak i praktyczne

teoretyczne jak i praktyczne
W projektowaniu mamy do czynienia z

W projektowaniu mamy do czynienia z
problemami praktycznymi

problemami praktycznymi

System pojęć wg Ackoffa

Problemy projektowe są problemami

Problemy projektowe są problemami
praktycznymi wymagającymi wyraźnego

praktycznymi wymagającymi wyraźnego
sformułowania

sformułowania
Z problemami projektowymi, mamy do czynienia

Z problemami projektowymi, mamy do czynienia
w każdym przypadku

w każdym przypadku doboru dowolnej

doboru dowolnej

w każdym przypadku

w każdym przypadku doboru dowolnej

doboru dowolnej

składowej działania

składowej działania do danego co najmniej

do danego co najmniej

jednego

jednego celu działania i kryterium oceny

celu działania i kryterium oceny,

gdy wiedza jaką dysponuje podmiot sytuacji

gdy wiedza jaką dysponuje podmiot sytuacji
praktycznej nie wystarcza do, nie wymagającego

praktycznej nie wystarcza do, nie wymagającego
przygotowania koncepcyjnego, przezwyciężenia

przygotowania koncepcyjnego, przezwyciężenia
tej sytuacji

tej sytuacji

Klasyfikacja problemów

praktycznych (projektowych)

Składowymi problemu są:

realizator działania R

realizator działania R
stan C

stan C--cel, wyróżniony ze względu na

cel, wyróżniony ze względu na

stan C

stan C--cel, wyróżniony ze względu na

cel, wyróżniony ze względu na

kryterium oceny K

kryterium oceny K
zasoby działania Z

zasoby działania Z
narzędzie działania N

narzędzie działania N
metoda działania M

metoda działania M
otoczenie działania O

otoczenie działania O

Klasyfikacja problemów

praktycznych (projektowych)

Dane (

Dane (!!))
Poszukiwane (

Poszukiwane (?

?))

P R O B L E M

C N

N M

M Z

Z O

O R

R K

FORMUŁA

NAZWA

!! ?

? !! !! !! !! !!

!(C,M,Z,O,R,K)

!(C,M,Z,O,R,K) →

→

?(N)

Dobór narzędzia

!! ?

? !! !! !! !! !!

!(C,M,Z,O,R,K)

!(C,M,Z,O,R,K) →

→

?(N)

Dobór narzędzia

!! !! ?

? !! !! !! !!

!(C,N,Z,O,R,K)

!(C,N,Z,O,R,K) →

→

?(M)

Dobór metody

!! !! !! ?

? !! !! !!

!(C,N,M,O,R,K

C,N,M,O,R,K)

) →

→

?(Z)

Dobór zasobów

!! !! !! !! ?

? !! !!

!(C,N,M,Z,R,K)

!(C,N,M,Z,R,K) →

→

?(O)

Dobór otoczenia

!! !! !! !! !! ?

? !!

!(C,N,M,Z,O,K)

!(C,N,M,Z,O,K) →

→

?(R)

Dobór realizatora

Klasyfikacja problemów

praktycznych (projektowych)

Występują co najmniej dwie składowe

niezmieniane:

cel

cel C

C oraz

oraz

kryterium

kryterium K

kryterium

kryterium K

Są to główne albo identyfikacyjne składowe

działania

działania
Klasa I problemów projektowych obejmuje

Klasa I problemów projektowych obejmuje

problemy poszukiwania jednej składowej

działania, np. problemy doboru narzędzia

działania, np. problemy doboru narzędzia
Klasa II może dotyczyć dwu składowych

Klasa II może dotyczyć dwu składowych

działania np.: problemy doboru metody i

zasobów

Pojęcie rozwiązania projektowego

Wynikiem

Wynikiem rozwiązywania problemu

rozwiązywania problemu

projektowego jest rozwiązanie projektowe

projektowego jest rozwiązanie projektowe
(projekt) będące, podobnie jak problem

(projekt) będące, podobnie jak problem
projektowy, wypowiedzią w określonym języku

projektowy, wypowiedzią w określonym języku
projektowania

projektowania

projektowania
Wypowiedź ta musi być rozwiązaniem tego

Wypowiedź ta musi być rozwiązaniem tego
właśnie, a nie innego problemu, czyli

właśnie, a nie innego problemu, czyli musi być

musi być

adekwatna

adekwatna
Rozwiązanie problemu powinno być ponadto

Rozwiązanie problemu powinno być ponadto
zgodne z przyjętymi kryteriami oceny oraz

zgodne z przyjętymi kryteriami oceny oraz
współczesnym stanem wiedzy, czyli

współczesnym stanem wiedzy, czyli trafne

trafne

Rozwiązanie problemu

Istnieją algorytmy uzyskiwania rozwiązań

Istnieją algorytmy uzyskiwania rozwiązań
oraz procedury decyzyjne służące do ich

oraz procedury decyzyjne służące do ich
sprawdzania dla niektórych klas

sprawdzania dla niektórych klas

sprawdzania dla niektórych klas
problemów, tzn.

problemów, tzn. problemów

problemów

efektywnie rozwiązywalnych

efektywnie rozwiązywalnych
Dotyczy to dziedziny nauk formalnych oraz

Dotyczy to dziedziny nauk formalnych oraz
tych problemów projektowych, które

tych problemów projektowych, które
poddają się formalizacji

poddają się formalizacji

Rozwiązanie problemu

Problemy, których rozwiązania otrzymuje

Problemy, których rozwiązania otrzymuje
się nie przez zastosowanie algorytmów,

się nie przez zastosowanie algorytmów,
lecz tzw.

lecz tzw. metodą prób i błędów

metodą prób i błędów i można

i można

lecz tzw.

lecz tzw. metodą prób i błędów

metodą prób i błędów i można

i można

je sprawdzać metodami procedur

je sprawdzać metodami procedur
decyzyjnych należą do klasy problemów

decyzyjnych należą do klasy problemów
dobrze zdefiniowanych

dobrze zdefiniowanych

Rozwiązanie problemu

Pozostałe problemy, dla których nie

Pozostałe problemy, dla których nie
istnieją ani algorytmy, ani procedury

istnieją ani algorytmy, ani procedury
decyzyjne znajdowania i sprawdzania

decyzyjne znajdowania i sprawdzania

decyzyjne znajdowania i sprawdzania
rozwiązań, są

rozwiązań, są źle zdefiniowane

źle zdefiniowane

Nierozwiązywalne

Nierozwiązywalne są jedynie te

są jedynie te

problemy, dla których można wykazać

problemy, dla których można wykazać
w sposób niewątpliwy, że

w sposób niewątpliwy, że ich

ich

rozwiązania nie istnieją

Rozwiązanie problemu

Rozwiązywalność

Rozwiązywalność problemów zależy od

problemów zależy od

danych, teorii oraz metod

danych, teorii oraz metod (technik), którymi się

(technik), którymi się

dysponuje

dysponuje
Dlatego też

Dlatego też nierozwiązywalność

nierozwiązywalność jest

jest

Dlatego też

Dlatego też nierozwiązywalność

nierozwiązywalność jest

jest

względna albo warunkowa

względna albo warunkowa
Problemy dobrze zdefiniowane są problemami

Problemy dobrze zdefiniowane są problemami
rozwiązywalnymi w zasadzie, tj.

rozwiązywalnymi w zasadzie, tj. pod

pod

warunkiem znalezienia stosownych

warunkiem znalezienia stosownych
danych, teorii i technik rozwiązywania

danych, teorii i technik rozwiązywania

Struktura procesu projektowania

Proces projektowania wiąże

Proces projektowania wiąże podmiot

podmiot

projektowania z

projektowania z przedmiotem

przedmiotem

projektowania

projektowania
Związek ten ma charakter

Związek ten ma charakter
uporządkowanych w pewien sposób

uporządkowanych w pewien sposób
różnorodnych czynności podmiotu

różnorodnych czynności podmiotu
projektowania skierowanych na przedmiot

projektowania skierowanych na przedmiot
projektowania

projektowania

Struktura procesu projektowania

Czynności te mogą być uporządkowane

Czynności te mogą być uporządkowane
wedle

wedle związku przyczynowego

związku przyczynowego ich

ich

wyników albo wedle

wyników albo wedle następstwa

następstwa

wyników albo wedle

wyników albo wedle następstwa

następstwa

czasowego

czasowego ich rzeczywistego

ich rzeczywistego

wykonywania

wykonywania
W przypadku pierwszym mówimy o

W przypadku pierwszym mówimy o
uporządkowaniu logicznym

uporządkowaniu logicznym, w drugim

, w drugim

–

– o

o uporządkowaniu organizacyjnym

uporządkowaniu organizacyjnym

Struktura procesu projektowania

Jedno i drugie uporządkowanie procesu

Jedno i drugie uporządkowanie procesu
projektowania stanowi jego

projektowania stanowi jego strukturę

strukturę

Struktura (logiczna, organizacyjna)

Struktura (logiczna, organizacyjna)
procesu projektowania jest opisywana

procesu projektowania jest opisywana
((modelowana

modelowana) z różnym stopniem

) z różnym stopniem

dokładności

Struktura procesu projektowania

Fazy procesu

Fazy procesu
rozwiązywania

rozwiązywania
problemu:

problemu:

Sformułowanie

Sformułowanie
problemu

problemu
Budowa modelu

Budowa modelu

PROBLEM

Czy mo¿na

rozwi¹ zaæ

problem?

Czy mo¿na

rozwi¹ zaæ

problem w

ca³oœci?

Yes

Rozbiæ na

podproblemy

ROZWI¥ ZANIE

Sprawdzanie

Sprawdzanie
modelu

modelu
Uzyskanie

Uzyskanie
rozwiązania na

rozwiązania na
podstawie modelu

podstawie modelu
Sprawdzanie

Sprawdzanie
rozwiązania

rozwiązania
Wdrażanie

Wdrażanie
rozwiązania

rozwiązania

ca³oœci?

Rozwi¹ zywaæ

podproblemy

Rozwi¹ zanie

problemu

Rozwi¹ zywaæ

problem

Yes

Rozwi¹ zanie

problemu

ZnaleŸæ

spsoób

sprawdzania

rozwi¹ zania

Sprawdziæ

rozwi¹ zanie

Czy wyniki

potwierdzaj¹

mo¿liwoœæ

rozwi¹ zania ?

Sformu³owaæ

nowy problem

Czy jest to

rozwi¹ zanie

problemu?

Yes

Struktura procesu projektowania

Faza

Faza Nazwa kroku

Nazwa kroku

Skąd pochodzi

Skąd pochodzi
informacja

informacja

Czego dotyczy

Czego dotyczy
decyzja

decyzja

Wynik

S
T

T
U

U
D

Analiza

Analiza
potrzeb

potrzeb

Rynek

Czy ważne

Pożądane wyjście

Identyfikacja

Identyfikacja
problemu

problemu

Informacja

Informacja
techniczna

techniczna

Czy istotne

Techniczne sformuło

Techniczne sformuło--
wanie problemu

wanie problemu

Y
K

O
N

N
A

N
O

Ś
C

problemu

techniczna

wanie problemu

Koncepcje

Koncepcje
projektowe

projektowe

Talent twórczy

Talent twórczy Czy możliwe

Czy możliwe

Rozwiązania

Rozwiązania
wariantowe

wariantowe

Analiza

Analiza
fizyczna

fizyczna

Wiedza

Wiedza
techniczna

techniczna

Czy możliwe

Rozwiązania

Rozwiązania
realizowalne

realizowalne

Analiza

Analiza
ekonomiczna

ekonomiczna

Czynniki

Czynniki
ekonomiczne

ekonomiczne

Czy opłacalne

Rozwiązania opłacalne

Analiza

Analiza
finansowa

finansowa

Czynniki

Czynniki
finansowe

finansowe

Czy są środki

Czy są środki
finansowe

finansowe

Zbiór rozwiązań

Zbiór rozwiązań
użytecznych

użytecznych

Faza

Faza Nazwa kroku

Nazwa kroku

Skąd pochodzi

Skąd pochodzi
informacja

informacja

Czego dotyczy

Czego dotyczy
decyzja

decyzja

Wynik

E
K

K
T

Wybór koncepcji

Wybór koncepcji
projektowej

projektowej

Doświadczenie i

Doświadczenie i
technika

technika

Czy lepsze

Wybór warunkowy

Modelowanie

Modelowanie
matematyczne

matematyczne

Nauki techniczne

Czy słuszne

Sformułowanie

Sformułowanie
analityczne

analityczne

Analiza

Analiza
wrażliwości

wrażliwości

Analiza

Analiza
matematyczna

matematyczna

Które

Parametry

Parametry
krytyczne

krytyczne

Analiza

Analiza
współdziałania

współdziałania

Informacja

Informacja
techniczna

techniczna

Czy pasuje

Dostosowane

Dostosowane
parametry

parametry

Analiza stabilności

Matematyka i

Czy stabilne

Dostosowanie do

S
T

T
Ę

Ę
P

Analiza stabilności

Matematyka i

Matematyka i
sprawdzenie

sprawdzenie

Czy stabilne

Dostosowanie do

Dostosowanie do
stabilności

stabilności

Optymalizacja

Matematyka

Czy najlepsze

Optimum

Uwzględnienie

Uwzględnienie
przyszłości

przyszłości

Tendencje

Czas

Zachowanie się w

Zachowanie się w
czasie

czasie

Przewidywanie

Przewidywanie
zachowania się

zachowania się

Matematyka i

Matematyka i
sprawdzenie

sprawdzenie

Osiąg

Przewidywany

Przewidywany
osiąg

osiąg

Sprawdzenie

Techniki

Techniki
laboratoryjne

laboratoryjne

Czy funkcjonuje

Wyniki sprawdzenia

Uproszczenie

Doświadczenie

Czy lepsze

Rozwiązanie

Rozwiązanie
zaakceptowane

zaakceptowane

Faza

Faza Nazwa kroku

Nazwa kroku

Skąd pochodzi

Skąd pochodzi
informacja

informacja

Czego dotyczy

Czego dotyczy
decyzja

decyzja

Wynik

E
K

K
T

Przygotowania

Przygotowania
wstępne

wstępne

Doświadczenie

Czy ważne

Budżet i

Budżet i
organizacja

organizacja

Opis podsystemów

Wiedza

Wiedza
techniczna

techniczna

Czy dobre

Koncepcje

Koncepcje
podsystemów

podsystemów

Opis zespołów

Wiedza

Wiedza
techniczna

techniczna

Czy dobre

Koncepcje

Koncepcje
zespołów

zespołów

Opis części

Wiedza

Wiedza
techniczna

techniczna

Czy dobre

Dokumentacja i

Dokumentacja i
rysunki

rysunki

Rysunki

Doświadczenie

Czy pasuje

Opis kompletny

S
Z

Z
C

C
Z

Z
E

G
Ó

Ł.

Rysunki

Rysunki
zestawieniowe

zestawieniowe

Doświadczenie

Doświadczenie
techniczne

techniczne

Czy pasuje

Opis kompletny

Konstrukcja

Konstrukcja
eksperymentalna

eksperymentalna

Warsztat

Czy

Czy
produkowalne

produkowalne

Prototyp

Program badań

Program badań
wyrobu

wyrobu

Laboratorium

Czy dobre

Wyniki badań

Analiza i

Analiza i
przewidywanie

przewidywanie

Analiza

Analiza
matematyczna

matematyczna

Czy dobre

Wykryte usterki

Przeprojektowanie

Wiedza

Wiedza
techniczna

techniczna

Czy lepsze

Projekt ostateczny