Opracowanie preparatów na 5. kolokwium z histo.

1. Krew ludzka – rozmaz



komórki morfotyczne zanurzone w bezpostaciowym płynie – osoczu



rozróżnić możemy:
o

erytrocyty – okrągłe lub owalne komórki z centralnym przejaśnieniem, brak jądra, na rozmazie wybarwione na czerwono,
najliczniejsze; czasem mogą wykazywać odchylenia w zakresie wielkości (anizocytoza) lub kształtu (pokilocytoza)

o

leukocyty, w skład których wchodzą granulocyty obojętno-, kwaso- i zasadochłonne oraz limfocyty i monocyty

o

granulocyty obojętnochłonne – młode o jądrze pałeczkowatym, starsze o jądrze segmentowanym; najliczniej występują 3 lub 4-
segmentowe; charakteryzują się obecnością wielu zasadochłonnych ziarnistości w kwasochłonnej cytoplaźmie, są najliczniejsze z
leukocytów (50-75%)

o

granulocyty kwasochłonne – inaczej eozynofile, posiadają jedno, dwupłatowe, „okularowate” jądro, rzadkie (2-4%)

o

granulocyty zasadochłonne – inaczej bazofile, z jądrem 2- lub 3-płatowym; obecność licznych zasadochłonnych ziarnistości
obejmujących całą komórkę; najrzadsze (0,5-1%)

o

limfocyty – T i B posiadają 1 jądro, obejmujące całą komórkę i cytoplazmę w postaci zasadochłonnego rąbka w pobliżu jądra

o

monocyty – największy element morfotyczny (2x większy od granulocytów), z 1 fasolowatego lub nerkowatego kształtu jądrem,
zasadochłonną cytoplazmą z licznymi azurofilnymi lub kwasochłonnymi ziarenkami



między erytrocytami znaleźć można fragmenty cytoplazmy megakariocytów – trombocyty, których zadaniem jest zaczopowanie
uszkodzonej ściany naczynia i zahamowanie krwawienia w przypadku krwotoku

2. Anizocytoza, poikilocytoza

Anizocytoza – występowanie krwinek czerwonych w róznych wilkościach. Wyróżniamy m.in.:



mikrocyty – krwinki o średnicy mniejszej od średnich wielkości uznanych za normę, a więc mniejsze niż 6,0 μm (spotyka się je
przede wszystkim w niedokrwistościach z niedoboru żelaza);



normocyty – krwinki czerwone o średnicy w granicach przyjętych za normę (6,0-9,0 μm); występują przede wszystkim w stanach
prawidłowych;



makrocyty – erytrocyty o średnicy powyżej wartości przyjętej za przeciętną normę, a więc większe niż 9,0 μm;



megalocyty – krwinki czerwone, których średnica znacznie przekracza górną granicę normy (o średnicy powyżej 12 μm) a objętość
osiąga niekiedy 150-160 μm

3

; występują głównie w erytropoezie płodowej, w niedokrwistościach makro- i megaloblastycznych,

chorobach wątroby, stanach po resekcji żołądka, zespołach złego wchłaniania i wszelkich innych stanach chorobowych z przewlekłym
niedoborem witaminy B

12

i kwasu foliowego.

Poikilocytoza

- występowanie we krwi krwinek czerwonych o różnych kształtach. O poikilocytozie mówimy wtedy, gdy liczba

nieprawidłowych krwinek stanowi więcej niż 10% populacji wszystkich erytrocytów. Poikilocytoza występuje w stanach
zwiększonej erytropoezy, w niedokrwistościach, bardzo często wraz z anizocytozą i schizocytozą.

3. Retikulocyty

Jedna z komórek układu czerwonokrwinkowego – erytropoezy. Powstaje z erytroblastów kwasochłonnych po wydaleniu przez nie jądra. W
cytoplazmie obecne są charakterystyczne niebiesko barwiące się ziarnistości. Są to pozostałości rybosomów, zwanych substancją siateczkowo-
ziarnisto- włóknistą. Po zaniku tych struktur erytrocyt przybiera kształt dwuwklęsłego krążka i przekształca się w dojrzały erytrocyt. Czas życia
erytrocytów wynosi ok. 3 dni. We krwi obwodowej stanowią ok. 2% erytrocytów.

4. Szpik czerwony



dzielimy szpik na przedział naczyniowy i hemopoetyczny – szpik naczyniowy tworzą nieliczne tętnice i liczniejsze żyły, główne szerokie
naczynia zatokowe szpiku; szpik hemopoetyczny tworzy zaś tkanka łączna z różnymi formami rozwojowymi elementów morfotycznych
krwi



pasma komórek tkanki łącznej siateczkowatej, zawierające gęsto upakowane, różnorodne formy rozwojowe erytrocytów i granulocytów,
pomiędzy którymi spotyka się liczne komórki tłuszczowe



licznie występujące, możliwe do jednoznacznego zróżnicowania megakariocyty – duże komórki, wielojądrzaste, których kuliste jądra
ułożone są w kształcie obręczy lub wieńca – są to komórki macierzyste trombocytów powstających poprzez oderwanie się fragmentów
cytoplazmy



również możliwe do zróżnicowania wśród różnych form erytro- i granulopoetycznych, dzięki okrągłym, ciemno zabarwionym jądrom –
normoblasty



liczne naczynia włosowate szpiku są bardzo szerokie, mają postać zatok, ich śródbłonek zbudowany jest z komórek płaskich,
wytwarzających pory

5. Węzeł chłonny



makroskopowo preparat o kształcie fasolowatym, koloru fioletowego, o pełnej, pozbawionej światła strukturze



węzeł otoczony jest łącznotkankową torebką, w której znaleźć można miejsca, gdzie znajdowały się naczynia limfatyczne doprowadzające;
torebka wnika w miąższ w postaci beleczek, dzieląc węzeł na nisze



zrąb narządu zbudowany z tkanki łącznej siateczkowatej, w dużej części gęsto zasiedlonej przez limfocyty – obszary nie zasiedlone przez
limfocyty tworzą zatoki limfatyczne, czyli drogi przepływu chłonki (na preparacie widoczne jako różowe pola, otoczone przez fioletowo
zabarwione limfocyty)



możliwe do rozróżnienia są 3 warstwy węzła chłonnego – kora, część przykorowa i rdzeń



w warstwie korowej charakterystyczne są grudki limfatyczne pierwotne i wtórne z środkiem namnażania (jaśniejsza część grudki) i środkiem
zagęszczenia (ciemniejsza, obwodowa część grudki)



pomiędzy warstwą korową i przykorową nie ma wyraźnej granicy – wyznaczają ją właśnie grudki chłonne pas przykorowy tworzy utkanie
limfatyczne rozproszone (brak grudek chłonnych!)



środkową część zrębu stanowi rdzeń, do którego we wnęce powinny dochodzić naczynia – odprowadzające, tętnica oraz żyła



w części rdzennej znajdują się charakterystyczne plazmocyty

6. Migdałek podniebienny



pokryty nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym, który zagłębia się, wytwarzając charakterystyczne, rozgałęzione krypty
z licznymi grudkami chłonnymi wtórnymi



nabłonek migdałka w następstwie przenikania limfocytów zredukowany do 2 lub 3 warstw – w wyniku tego podstawne warstwy nabłonka są
rozluźnione i zmieniają się w siateczkowate pasmo (siateczkę nabłonkową)



krypty migdałka i utkanie limfatyczne w postaci pojedynczej warstwy grudek chłonnych tworzy mieszek – migdałek podniebienny

zbudowany jest właśnie z 10-20 mieszków oddzielonych odchodzącymi od torebki łącznotkankowej przegrodami łącznotkankowymi
(migdałek ten jako jedyny zawiera torebkę łącznotkankową)



zrąb migdałka tworzy tkanka łączna siateczkowata – brak w niej naczyń krwionośnych, występują jednak naczynia limfatyczne, otaczające
grudki chłonne



poniżej utkania limfatycznego migdałka znajdować się może pasmo mięśniówki szkieletowej, otaczającej zagłębienie migdałka



w odróżnieniu od pozostałych migdałków występuje tutaj torebka łącznotkankowa, w odróżnieniu zaś od pozostałych narządów
limfatycznych występują tutaj struktura nabłonkowa i krypty

7. Śledziona



pokryta torebką łącznotkankową, która wnika do narządu w postaci beleczek, które tworzą rusztowanie narządu



pod torebką grudki chłonne – ciałka Malphiniego – z wyraźnym centrum namnażania, w którym zlokalizowane są limfocyty B



wnętrze narządu zajmuje tkanka łączna siateczkowata



2 typy utkania w obrębie zrębu – miazga czerwona i biała



miazgę czerwoną tworzy sieć komórek o typie fibrocytów, rozpiętych na licznych włóknach oraz osiadłe makrofagi; w oczkach tkanki
siateczkowatej występują wszystkie elementy morfotyczne krwi; podstawowym składnikiem miazgi czerwonej są zatoki śledzionowe,
których anastamozy nadają miazdze czerwonej strukturę gąbczastą (stąd na przekroju miazga czerwona widoczna jest w formie pasm
zwanych sznurami śledzionowymi)



zatoki śledzionowe zbudowane są z komórek pręcikowych, których jądra wpuklają się do ściany zatoki



miazga biała skupiona jest wokół tętnic centralnych, które na całej długości otoczone są pochewką limfoidalną typu rozproszonego
(okołonaczyniowa pochewka limfatyczna PALS); z pochewkami limfoidalnymi związane są grudki chłonne uwypuklające się bocznie w
stosunku do tętnicy centralnej



najistotniejsze diagnostyczne są: brak podziału na część korową i rdzenną, brak zatok brzeżnych oraz występowanie miazgi białej i
czerwonej.

8. Grasica



otoczona torebką łącznotkankową, która wnika w głąb miąższu, oddając przegrody łącznotkankowe



przegrody łącznotkankowe dzielą narząd, jednak dzieje się to tylko w części zewnętrznej – stąd budowa grasicy jest pseudozrazikowa;
wspólna dla całego narządu część centralna nosi nazwę pnia grasicy



w każdym zraziku występuje część korowa (silnie się barwiąca, ze względu na bogactwo limfocytów, a konkretniej tymocytów – im głębiej
w korę, tym limfocyty mniejsze), otaczająca centralnie położoną część rdzenną (zawiera ona znacznie mniej limfocytów, zdecydowanie
więcej zaś słabo barwliwych komórek nabłonkowych)



brak grudek chłonnych



zrąb grasicy zbudowany jest z komórek nabłonkowych rozciągniętych na kształt sieci (stąd grasica nazywana jest narządem limfatyczno-
nabłonkowym)



wyróżniamy następujące komórki nabłonkowe:

o

gwiaździste (nabłonkowo-siateczkowe) – najliczniejsze, tworzące sieć desmosomalną

o

barierowe – spłaszczone, oddzielające tkankę łącznąi naczynia krwionośne od utkania nabłonkowo-limfatycznego

o

ciałka Hassala – struktury charakterystyczne, występujące tylko w części rdzennej, zbudowane z koncentrycznie ułożonych,
spłaszczonych komórek nabłonkowych



w okresie adolescencencyjnym u człowieka grasica ulega inwolucji czyli zastąpieniu części komórek przez tkankę tłuszczową

9. Migdałek gardłowy



pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym z widocznymi komórkami kubkowymi (jaśniejsze pola)



w nabłonku znajdują się ponadto komórki M (pofałdowane na powierzchni), które są miejscem przenikania wirusów



zrąb migdałka stanowi tkanka łączna siateczkowata



miąższ zbudowany z grudek limfatycznych i limfocytów, leżących między nimi



nie posiada torebki, ani krypt – wpuklenia nabłonka tworzą jedynie rowki



brak naczyń chłonnych doprowadzających

10. Przysadka mózgowa



pokryta łącznotkankową torebką z tkanki łącznej luźnej



składa się z części gruczołowej i nerwowej



część gruczołową (płat przedni) różnicujemy na część przednią, pośrednią i guzową

o

część przednia – jej zrąb zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej wiotkiej, zawierającej liczne włókna srebrnochłonne oraz naczynia
włosowate typu okienkowego; składa się z kilku rodzajów komórek: chromofobnych (drobne komórki o niewybarwionej i
pozbawionej ziarnistości cytoplaźmie, z okrągłymi jądrami), chromofilnych (mają okrągłe jądro, położone ekscentrycznie –
wyróżniamy w zależności od ziarnistości komórki kwasochłonne barwiące się na czerwono, takie jak somatotropy czy mammotropy
oraz komórki zasadochłonne barwiące się na niebiesko, jak gonadotropy, kortykotropy i tyreotropy)

o

część pośrednia – o zwartej strukturze, brak naczyń krwionośnych, zbudowana w pewnej części z cyst wypełnionych koloidem (cysty
Rathkiego); ponadto występują w niej komórki zrębowe i nieliczne komórki mukoidalne zawierające peptydy

o

część guzowa – otacza na kształt kołnierza trzon lejka, dobrze ukrwiona, tu również występują grupy komórek chromofilnych i -
fobnych



część nerwowa – stanowi część podwzgórza mózgowego; zbudowana z bezmielinowych aksonów komórek nrwowych i komórek glejowych
– pituicytów (odmiana astrocytów); można w niej wyróżnić:

o

wyrostek lejkowaty – zawiera zakończenia aksonów komórek nerwowych (komórki neurosekretoryczne) z jądra nadwzrokowego i
przykomorowego podwzgórza, z ziarnami wydzielniczymi – zakończenia te mają na preparatach wygląd zasadochłonnych wysp,
nazywanych ciałkami Herringa

o

szypuła – podobnie jak wyrostek lejkowaty, zbudowana z aksonów, zawiera ciałka Herringa

o

wyniosłość pośrodkowa

11. Nadnercze



charakterystyczny kształt wydłużonego trójkąta (czapki napoleońskiej, trójlistnej koniczyny)



narząd pokryty torebką łącznotkankową



2 główne części narządu: żółto zabarwiona kora i czerwono-brunatny rdzeń



w korze występują 3 warstwy:

o

kłębkowata – wstępują w niej komórki, zgrupowane w gniazda, arkady; komórki położone bliżej torebki słabo zróżnicowane

o

pasmowata – komórki układają się w równoległe pasma

o

siatkowata – warstwa najsilniej wybarwiona, komórki tworzą krzyżujące się pasma między nimi (przeplatająca się sieć), występują
tutaj też szerokie naczynia krwionośne



w rdzeniu znajdują się komórki chromochłonne i zwojowe, widoczne są też przekroje żył z grubymi naczyniami

12. Tarczyca



gruczoł o budowie pęcherzykowej, objęty torebką łącznotkankową



zrąb narządu stanowi tkanka łączna luźna



miąższ składa się z pęcherzyków i leżących obwodowo komórek C



pęcherzyki utworzone przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny zbudowany z tyreocytów (pęcherzyki aktywne) i nabłonek
jednowarstwowy płaski (tkanka spoczynkowa) – w szczytowej części nabłonka znajdują się kwasochłonne pęcherzyki wydzielnicze



w pęcherzykach znajduje się żel koloidowy, w którego skład wchodzi tyreoglobulina



w zrębie liczne naczynia włosowate typu zatokowego



brak dróg wyprowadzających

13. Kora móżdzku



wyraźnie, charakterystycznie pofałdowana struktura; składa się z 3 warstw: drobinowej, zwojowej i ziarnistej



warstwa drobinowa składa się z komórek gwiaździstych małych (leżą na powierzchownej części kory móżdżku, komórki wielowypustkowe,
o charakterystycznych ciemnych jądrach i wyraźnych ciałkach Nissla) i komórek gwiaździstych dużych (koszyczkowych – komórki duże,
dające wiele wypustek i leżące w wewnętrznej cześci warstwy drobinowej)



warstwa zwojowa składa się z dużych komórek nerwowych (komórek zwojowych, Purkinjego, gruszkowatych), pomiędzy którymi leżą
liczne astrocyty, oddające wypustki biegnące przez warstwę drobinową ku powierzchni kory móżdżku, gdzie tworzą graniczną błonę
glejową



warstwa ziarnista obecna jest bardzo charakterystyczna na preparatach HE ze względu na duże nagromadzenie się okrągłych, leżących

blisko siebie komórek nerwowych – w warstwie tej wyróżniamy komórki ziarniste małe, komórki ziarniste duże (Golgiego) i komórki
poziome



zewnętznie do kory móżdzku znajduje się opona miękka, wewnątrz zaś istota biała móżdżku

14. Zwój nerwowy rdzeniowy



zwojem nerwowym nazywamy skupisko neuronów poza centralnym układem nerwowym



otoczony łącznotkankową torebką (odpowiednik onerwia i nanerwia nerwów rdzeniowych)



zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka (odpowiednik śródnerwia nerwów rdzeniowych), otaczająca zwojowe komórki nerwowe, będące
neuronami rzekomojednobiegunowymi poprzedzielanymi pęczkami włókien nerwowych



ciała komórkowe neuronów leżą głównie w części obwodowej, pod torebką łącznotkankową; każde z nich oddaje jedną wypustkę ku
środkowi zwoju, która następnie rozdziela się na kształt litery T (na akson – włókno dośrodkowe i dendryt – włókno odśrodkowe)



ciało komórki zwojowej ma wyraźne, pęcherzykowate jądro, w cytoplaźmie widoczne są zaś liczne zasadochłonne ziarnistości



ciało komórki zwojowej otoczone pojedynczą warstwą spłaszczonych komórek satelitarnych (amficytów) o gwiaździstym kształcie i
przeplatających się wypustkach – komórki te mają zwarte jądra, od zewnątrz otoczone są wytworzoną przez siebie blaszką podstawną



komórki satelitarne oddzielone są od komórek zwojowych szparą obkurczeniową



w zwoju spotyka się też naczynia włosowate i fibrocyty

15. Zwój współczulny (anatomiczny)



otoczone torebką łącznotkankową



zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka, podtrzymująca komórki zwojowe



komórki zwojowe mają wyraźne pęcherzykowe jądra i w znacznej ilości ciałka Nissla – są komórkami gwiaździstymi, wielobiegunowymi,
mają liczne denryty i jeden akson; otoczone są komórkami glejowymi, zwane satelitarnymi



komórki zwojowe w odróżnieniu od komórek w zwoju rdzeniowym nie leżą obwodowo



oprócz komórek zwojowych w zwoju współczulnym znajdują się też komórki nerwowe pająkowate – mniejsze od zwojowych,
niecałkowicie pokryte komórkami satelitarnymi, oddają liczne wypustki, tworzące synapsy z innymi komórkami pająkowatymi i z
komórkami zwojowymi

16. Rogówka oka



na przekroju widoczne jest 5 warstw rogówki: nabłonek przedni, blaszka graniczna przednia, istota właściwa, blaszka graniczna tylna i
śródbłonek rogówkowy



nabłonek przedni rogówki jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim – komórki tej warstwy mają na powierzchni drobne fałdy, między
którymi gromadzą się łzy, co utrudnia ich odparowanie



blaszka graniczna przednia (Bowmana) zbudowana jest z włókien kolagenowych tkanki łącznej, nie ma w niej w żadnym wypadku
komórek – w barwieniu HE ma kolor jasnoróżowy



istota właściwa rogówki – najgrubsza warstwa (ok. 90%), złożona z pęczków włókien kolagenowych (ułożonych równolegle) i
fibroblastów; pomiędzy wiązkami włókien kolagenowych widoczne są jedynie jądra silnie rozgałęzionych komórek tkanki łącznej (ciałek
rogówki)



blaszka graniczna tylna (Descemeta) – budowa analogiczna do blaszki granicznej przedniej



śródbłonek zbudowany z nabłonka jednowarstwowego płaskiego



rogówkę charakteryzuje całkowity brak naczyń krwionośnych

17. Siatkówka

Siatkówka składa się z części ślepej i wzrokowej (granica jest rąbek żebaty).



Część ślepa – pokrywa ciało rzęskowe i tęczówkę; nie zawiera neuronów; nie uczestniczy w odbieraniu bodźców. Składa się w dowch
nabłonków: powierzchownego (kom. walcowate, nie zawierające pigmentu – warstwa bezbarwnikowa) oraz głębokiego (kom. sześcienne,
wypełnione melaniną – warstwa odpowiedzialna za produkcję cieczy wodnistej)



Część wzrokowa – składa się z 10 warstw; idąc od strony wew. są to:

1.

warstwa barwnikowa – nabłonek barwnikowy, jednowarstwowy sześcienny

2.

warstwa pręcików i czopków – warstwa pierwszych neuronów wzrokowych

3.

błona graniczna zewnętrzna – znajdują się tutaj zewnętrzne zakończenia komórek glejowych podporowych

4.

warstwa ziarnista zewnętrzna – znajdują się tutaj jądra komórek pręciko- i czopkonośnych

5.

warstwa splotowata zewnętrzna – aksony komórek pręciko- i czopkonośnych

6.

warstwa ziarnista wewnętrzna – jądra komórek dwubiegunowych, amakrynowych i poziomych

7.

warstwa splotowata wewnętrzna – aksony komórek dwubiegunowych i poziomych

8.

warstwa komórek zwojowych – szereg komórek zwojowych o dużych jądrach, z widocznymi jąderkami

9.

warstwa włókien nerwowych – aksony komórek zwojowych

10. warstwa graniczna wewnętrzna – wewnętrzne zakończenia komórek glejowych podporowych

18. Tylny odcinek oka

19. Gałka oczna

Gałka oczna pokryta jest trzema warstwami:



Zewnętrzną, w której wyróżnia się
o

twardówkę

o

rogówkę



Środkową

o

naczyniówkę

o

ciało rzęskowe

o

tęczówkę



Wewnętrzną – siatkówkę

Pomiędzy rogówką, a tęczówką znajduje się komora przednia oka, a pomiędzy tęczówką a soczewką komora tylna oka. Obie wypełnione są
cieczą wodnistą produkowaną przez część ślepą siatkówki. Ciecz odpływa w miejscu zwanym kanałem Schlemma (jest to inaczej zatoka żylna
twardówki).

20. Powieka

Ochrania oko od zewnątrz. Składa się z czterech warstw (od zewnątrz):



skóra owłosiona o typowej budowie



warstwa mięśniowa utworzona przez mięsień okrężny powiek – jego skurcz powoduje zamknięcie powiek



tarczka – łącznotkankowa płytka (tk. łączna właściwa zbita) zawierająca gruczoły tarczkowe (lojowe Meiboma) z prostymy
odcinkami wydzielniczymi



spojówka

W skórze powiek, blisko brzegu wolnego powieki, znajdują się 2-3 rzędy rzęs, którym towarzyszą gruczoły łojowe Zeisa i potowe Molla.

21. Skóra nieowłosiona



składa się z naskórka i skóry właściwej leżącej na tkance podskórnej



naskórek zbudowany z nabłonka wielowarstwowego rogowaciejącego utworzonego przez keratynocyty układające się w 5 warstw:
podstawną (1 warstwa komórek, barwi się zasadochłonnie ze względu na rybosomy), kolczystą (kilka warstw komórek wielobocznych,
również barwi się zasadochłonnie), ziarnistą (3-5 pokładów spłaszczonych komórek), jasną i zrogowaciałą



między keratynocytami warstwy podstawnej występują melanocyty (o kształcie gwiaździstym) i komórki dendrytyczne (Langerhansa)



zrogowaciała część nabłonka silnie kwasochłonna



na wolnej powierzchni naskórka odrywające się łuseczki rogowe



skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej właściwej, składa się z dwóch warstw: brodawkowej (tworzącej wpuklenia do naskórka) i
siateczkowatej



zawiera liczne naczynia krwionośne, gruczoły oraz receptory czuciowe



brak gruczołów łojowych ,występują za to gruczoły potowe

22. Skóra owłosiona



Składa się z cienkiej warstwy zrogowaciałego naskórka (nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący), skóry właściwej i tkanki
podskórnej



naskórek tworzy wpuklenia do skóry właściwej i tkanki podskórnej tworząc mieszki włosowe



obecne są mniej lub bardziej widoczne włosy, składające się z łodygi wystającej ponad naskórek i korzenia umieszczonego w
nabłonkowym mieszku włosowym (w kształcie mieszek podobny jest do próbówki)



w skórze właściwej przebiegają włókna miocytów gładkich tworzące mięsień przywłośny



gruczoł łojowy znajdujący się kącie mięśnia przywłośnego (skurcz tego mięśnia powoduje wyciśnięcie wydzieliny)



liczne gruczoły potowe oraz naczynia krwionośne

23. Worek płodowy

24. Kosmki łożyska



makroskopowo widać płytę łożyskową z odchodzącymi od niej kosmkami



kosmki są palczastymi wypustkami łożyska, na przekroju mają owalny kształt



wyraźnie widoczny dwuwarstwowy nabłonek



wolna powierzchnia kosmka pokryta syncytiotrofoblastem, którego komórki pochodzą z niżej leżących cytotrofoblastów



zrąb kosmka nazywany płytą kosmówkową, w której występują liczne naczynia, niekiedy wypełnione erytrocytami



w tkance łącznej zrębu kosmka występują komórki mezenchymalne kształtu gwiaździstego i duże makrofagi, zwane komórkami
Hofbauera; okrągłe lub owalne, kwasochłonne, piankowate



w przestrzeniach międzykosmkowych wyraźne złogi fibrynoidu – kwasochłonne, na pograniczu tkanek matczynych i płodowych

25. Łożysko dojrzałe (?)

Szukamy nabłonka owodni – oznacza on część płodową. Pod tym nabłonkiem znajduje się płyta kosmówkowa. W obrębie płyty znajduje się
różowy koloid – fibrynoid Langhansa. Od płyty kosmówkowej odchodzą wypustki - kosmki ( są to kosmki III rzędowe, albowiem są w nich
już naczynia – aby stwierdzić na 100% że jest to kosmek III-rzędowy należy znaleźć w środku
naczynie), a także pnie kosmkowe (są to kosmki wyższego rzędu, w wyniku zagłębiania się
kosmków w doczesną). Na obwodzie pni i kosmków znajduje się syncytiotrofoblast (może być
także na powierzchni płyty doczesnowej i kosmówkowej). Zrąb wypustek (a więc pni i kosmków)
tworzy mezoderma pozazarodkowa, w której są liczne naczynia.
Pod syncytiotrofoblastem może znajdować się cytotrofoblast. Jak rozróżnić pnie i kosmki?
Drobne przekroje to kosmki, pnie są większe i mają duże naczynia krwionośne
Wokół kosmków znajduje się przestrzeń międzykosmkowa – w niej krąży krew matczyna
omywając kosmki.
Część matczyna łożyska jest nazwana doczesną: Doczesna po zrośnięciu z pniem tworzy
płytę podstawową. Fragmenty doczesnowe są podobne do pnia, też występują naczynia, mniej
jąder, mogą być obecne resztki gruczołów. Najczęściej w preparatach nie ma części matczynej,
może także nie być nabłonka owodni

26. Kostnienie na podłożu łącznotkankowym

Powstają w ten sposób kości płaskie. Na początku dochodzi do zagęszczenia komórek mezenchymatycznych i zwiększania ilości naczyń
krwionośnych. Kom. mezenchymatyczne wydzielają kolagen i substancję międzykomórkową. Kom. połozone w pobliżu naczyń przekształcają
się w osteoblasty i wydzielają składnik organiczny kości – osteoid. Następnie przekształcają się w osteocyty (w jamce kostnej) i syntetyzują
nieorganiczny składnik sub. międzykomórkowej – hydroksyapatyt . Powstaje pierwotna beleczka kostna.
Na zewnątrz leży warstwa kolejnych osteoblastów połączonych ze sobą za pomocą cienkich wypustek cytoplazmatycznych. Syntetyzują nowe
warstwy osteoidu i systematycznie przekształcają się w osteocyty. Beleczki powstaja w trzech wymiarach i tym samym nadają kości strukturę
gąbczastą. Między beleczkami komórek mezenchymatycznych powstają jamy szpikowe.
Pierwotna beleczka kostna jest zbudowana z grubych pęczków włókien kolagenowych o przebiegu falistym. Jest to niedojrzała kość płodowa,
zwana splotowa tą, grubo włóknistą. Dzięki osteoblastom i osteoklastom (kom. kościogubne) ulega ona przebudowie w kość ostateczną o
budowie blaszkowatej.
Osteoklasty zlokalizowane są na zewnątrz beleczek kostnych, w jamach zwanych zatokami erozyjnymi lub zatokami Howshipa.
W kościach blaszkowatych osteon odkłada się koncentrycznie tworząc osteon.

27. Pępowina



narząd kształtu owalnego, makroskopowo widać 3 struktury – dwie tętnice i 1 żyłę



powierzchnia pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym omoczni sześcienny



wnętrze pępowiny stanowi nieunaczyniona tkanka galaretowata (galareta Whartona), w której zatopione są jedna żyła pępkowa i dwie
tętnice pępkowe (po porodzie silnie obkurczone) – specyficzna konsystencja tej tkanki związana jest z wysoką zawartością kwasu
hialurunowego i bogactwem proteoglikanów siarczanowych



galareta Whartona zawiera komórki mezenchymatyczne o różnym kształcie



ściana naczyń tętniczych o charakterystycznej budowie – gruba błona wewnętrzna, błona mięśniowa z metachromatyczną substancją
podstawową, brak błony sprężystej, zamiast przydanki występują tkanka łączna śluzowa; na preparacie światło jest zapadnięte na skutek
skurczu mięśniówki



żyła zawiera dużo włókien mięśniowych o różnym układzie – podłużnym, okrężnym, skośnym.