background image

Ofiary obozów koncentracyjnych 

W przedwojennej Polsce społeczność żydowska liczyła sobie około 3,4 mln - co 
stanowiło 10% ogółu ludności. Podanie dokładnej liczby osób, które przeżyły II wojnę jest 
problematyczne - niepoprawne jest stosowanie prostego klucza demograficznego (stan 
sprzed wojny - stan po wojnie), nie istnieją dokumenty czy opracowania, pozwalające 
stwierdzić, ilu polskich Żydów schroniło się przed Szoa na wschodzie, ilu w trakcie wojny 
zdołało wyjechać czy uniknąć zagłady w Polsce. Badacze wahają się między 400 a 800 
tysiącami ocalałych. Najostrożniejsze nawet szacunki podają 2,7 mln osób 
zamordowanych

[1]

. 

W kilkudziesięciu obozach koncentracyjnych, założonych przez Niemcy przed i w trakcie 
II wojny światowej na terenach Niemiec i okupowanych krajów systematycznie osadzano 
i wyniszczano miliony ofiar. Wśród tych z Polski gros stanowią Żydzi, większość nie 
przeżyła

[2]

. 

Opracowania istniejące opierają się na bardzo szacunkowych wyliczeniach, niepełnych 
danych, często przyjmują opublikowane niegdyś, błędne liczby bez ich weryfikacji. 

Starając się określić, ilu było więźniów i ofiar śmiertelnych poszczególnych placówek - 
Żydów legitymujących się polskim obywatelstwem - napotykamy przede wszystkim na 
informacje niepełne lub ich całkowity brak. 

Przytoczone w tabeli liczby są liczbami minimalnymi, które udało się ustalić (na 
podstawie poszukiwań bibliograficznych). 

W przypadku zwłaszcza obozów poza granicami obecnej Polski wyłączenie z ogółu 
więźniów obywateli polskich, przy tak powierzchownie prowadzonej kwerendzie (bez 
sięgania do źródeł archiwalnych), jest niemożliwe. W związku z tym lista na pewno jest 
niepełna. 

Z drugiej strony, suma osadzonych, podana na dole tabeli, jest również informacją 
uogólniającą - przy każdym obozie podano ustaloną na podstawie publikacji liczbę 
osadzonych w tym konkretnym miejscu; zważywszy na wielotysięczne często transporty, 
przemieszczanie więźniów między obozami i wciąganie poszczególnych osób nie raz na 
listy kilku obozów, trzeba mieć świadomość, że to wyliczenie jest jedynie arytmetyczne, i 
daje informacje raczej o skali zjawiska i rzędzie wielkości. 

1

background image

Okres 
funkcjonowania 

Pochodzenie ofiar 

Liczba 
osadzonych 
Żydów polskich 
(ok.)

[3]

 

Liczba ofiar - 
Żydów 
polskich (ok.) 

Bełżec 

III 1942 - VI 
1943 

Polska, ZSRR, Dania, 
Czechosłowacja, 
Holandia, Niemcy, 
Norwegia, Rumunia, 
Węgry 

490 000 

490 000 

Sobibór 

V 1942 - X 1943 

Polska, ZSRR, Belgia, 
Holandia, 
Czechosłowacja, Francja, 
Austria, Rumunia, Węgry 

60 000 

60 000 

Treblinka 

VII 1942 - XI 
1943 

Polska, Niemcy, Austria, 
Francja, Belgia, Grecja, 
Bułgaria, ZSRR, 
Czechosłowacja 

800 000 

800 000 

Kulmhof 

XII 1941 - IV 
1943
IV 1944 - I 1945 

Polska, Niemcy, Austria, 
Francja, Luksemburg, 
Węgry, Holandia 

150 000 

150 000 

Majdanek 

Jesień 1941- 

  

60 000 

60 000 

KL Auschwitz   

  

300 000 

300 000 

KL Stutthof  2 IX 1939- 

  

25 000 

  

Płaszów 

X 1942 - jesień 
1944 

  

150 000 

8,000
wywożeni do 
innych obozów 
zagłady 

KL Bergen-
Belsen 

1940 - 15 IV 
1945 

  

  

(2,000 Żydów 
polskich)

[4]

 

KL 
Buchenwald 

1937 - 11 IV 
1945 

Żydzi, świadkowie 
Jehowy, jeńcy ZSRR, 
Holendrzy, Polacy 

40 000

[5]

 

  

  

  

  

2 075 000 

1 870 000 

Opr. Dagmara Mańka 

Przypisy: 

1. J. Marszałek "Stan badań nad stratami osobowymi ludności żydowskiej Polski oraz 
nad liczbą ofiar obozów zagłady w okupowanej Polsce" [w] Dzieje Najnowsze, nr 2/1944 

2

background image

2. C. Łuczak "Polska i Polacy w drugiej wojnie światowej", 1993 

3. J. Marszałek "Stan Badań nad stratami osobowymi ludności żydowskiej Polski oraz 
nad liczbą ofiar obozów zagłady w okupowanej Polsce" [w] Dzieje Najnowsze, nr 2/1944 

4. www.bergenbelsen.de 

5. www.buchenwald.de 

3