Przyczyny klęski powstania listopadowego i jego konsekwencje dla trzech zaborów 
 
 

Powstanie  listopadowe  było  wielkim  zrywem  niepodległościowym.  Jego  wybuch  był 

konsekwencją  powstałej  sytuacji  międzynarodowej  (powstanie  w  Belgii,  wojna  Rosyjsko- 
Turecka).  Przyczyn  klęski  jest  wiele.  Chciałbym  teraz  omówić  je,  a  potem  przedstawić 
konsekwencje upadku powstania. 
 

Pierwszym  ważnym  przejawem  nadchodzącego  niepowodzenia  był  brak  jednolitego 

pomysłu na cel powstania. Konserwatyści i część liberałów proponowała rokowania z Rosją w 
celu  uzyskania  większej  autonomii.  Należało  by  dodać,  że  ich  nadzieje  wiązały  się  z 
przewidywanym  sukcesem  polskiej  dyplomacji  i  poparciem  międzynarodowym.  Lewica,  czyli 
Towarzystwo  Patriotyczne,  proponowała  koncepcję  Polski  niepodległej  w  granicach  sprzed 
pierwszego  rozbioru.  Ich  walka  polegałaby  na  ogłoszeniu  pospolitego  ruszenia.  Jednak 
bezpośrednia  przyczyna  klęski  leży  po  stronie  militarnej.  Z  punktu  widzenia  matematyki  i 
logiki,  Królestwo  Polskie  (4  mln  mieszkańców)  musiało  przegrać  z  Rosją  (40  mln 
mieszkańców).  Stosunki  armii  walczących na terenach powstanie nie były aż tak duże jednak 
Rosjanie  wciąż  mieli  przewagę  2  do  1.  Dowódcy  polscy  unikali  starć,  gdyż  wierzyli  w  litość 
Moskwy  i  nie  chcieli  drażnić  Cara  (zdeterminować  go).  Już  na  samym  początku  powstanie 
utraciło szansę na szybkie zwycięstwo (pozwolono uciec Konstantemu). Potem po chwilowych 
sukcesach,  nieudolność  Skrzyneckiego doprowadziła do przegrania bitwy pod Ostrołęką. Nie 
wprowadzono w życie planu Prądzyńskiego  uważany był za ofensywny. Potem poszło jak 
lawina:  nieudana  wyprawa  łysobycka,  brak  decydującej  bitwy  w  obronie  Warszawy, 
przepuszczenie  koło  wielkiej  twierdzy  Modlin  wojsk  rosyjskich,  nieudana  akcja  odwracająca 
uwagę  (marsz  Ramorino),  opieszała  i  nieskuteczna  obrona  miasta.  Podsumowując:  czarnymi 
bohaterami  powstania  byli  generałowie  (konserwatyści).  Nie  możemy  też  zapomnieć  o  braku 
poparcia ze strony Anglii i Francji, a nawet pomocy dla Rosjan z Prus (żywność, amunicja). 
 

Powstanie  upadło.  Teraz  pora  zająć  się  konsekwencjami:  Zgodnie  z  traktatem  w 

Münchengratz’ie  z  1833  roku  Austria,  Prusy  i  Rosja  miały  walczyć  z  polskim  ruchem 
niepodległościowym.  Największe  zmiany  zostały  dokonane  na  terenie  Królestwa  Polskiego. 
Car  Mikołaj I unieważnił konstytucję i wprowadził Statut Organiczny. Statut ten  likwidował 
autonomię  zostawiając  Radę  Stanu,  jako  organ  doradczy  rosyjskiej  rady  państwa.  Królestwo 
nie  miało  już  autonomii  i  miało być nierozdzielną częścią Rosji. Feldmarszałek Paskiewicz za 
zdobycie  Warszawy  został  namiestnikiem    Królestwa.  W  1834  przeprowadzono  pobór  do 
armii rosyjskiej. Skonfiskowano majątki emigrantów. Zamknięto polskie uczelnie. Walczono z 
kościołem  katolickim. Przeprowadzono unifikację systemu prawnego z rosyjskim. W Prusach 
sytuacja  przedstawiała  się  mniej  drastycznie:  germanizowano  urzędy  i  szkoły,  kolonizowano 
Niemcami  tereny  Wielkopolski,  represjonowano  ludzi  pomagających  powstańcom.  W 
Rzeczpospolitej  Krakowskiej  stacjonowały  wojska  trzech  zaborców.  I  ustalono,  że 
jakiekolwiek ruchy niepodległościowe likwidują automatycznie R.K. 
 

Podsumowanie:  Powstanie  nie  miało  szans  powodzenie.  Bez  aprobaty  i  wsparcia 

międzynarodowego niemożliwe było zwycięstwo nad Rosją. Powstanie przyniosło prawie same 
szkody  (poza  ponownym  rozpaleniem  nadziei  niepodległościowych).  Jego  szybki  upadek 
nastąpił  na  skutek  działań  generałów  unikających  walki.  Represje  zastosowanie  wobec 
Zaborów  były  chęcią  odwetu  na  powstańcach  i  miały  być  przykładem.  Upadek  powstania 
spowodował  Wielką  Emigrację  inteligencji.  Germanizowano  i  rusyfikowano  szkoły  i  urzędy. 
Chciano raz na zawsze zmazać pamięć i tożsamość narodową Polaków.