Finanse publiczne ćwiczenia
1. Dochody Budżetu Państwa:
Skąd
•
podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów jednostek samorządu
terytorialnego, przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
•
cła
•
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
•
wpłaty z tytułu dywidendy
•
wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego
•
wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych
•
dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej
•
dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze dotyczące składników majątkowych
Skarbu Państwa
•
odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie
stanowią inaczej
•
odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym
budżetu państwa
•
odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych
•
grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów innych
jednostek sektora finansów publicznych
•
spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz SP
•
dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące przychodów
•
inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych
•
środki europejskie i inne środki zagraniczne
•
odsetki wykupywane przez nabywców obligacji skarbowych lub nadwyżka wynikająca z różnicy pomiędzy ceną
emisyjną a wartością nominalną zbywanych obligacji
ile wynoszą:
Wyszczególnienie
Budżet wg ustawy
budżetowej
Wykonanie
Dochody podatkowe, w tym:
205 812 306
214 878 835
Podatki pośrednie w tym:
147 462 000
154 957 681
Podatek od towarów i usług PTU
94 000 000
99 454 721
Podatek akcyzowy
51 900 000
53 926 887
Podatek od gier
1 562 000
1 576 073
Podatki bezpośrednie, w tym:
Podatek dochodowy od osób prawnych
24 000 300
24 156 597
Podatek dochodowy od osób fizycznych
34 350 000
35 763 728
Dochody niepodatkowe, w tym:
25 335 720
27 433 359
Dywidendy
7 651 566
8 326 495
Cło
1 917 000
1 627 504
Dochody jednostek budżetowych
9 568 323
9 753 495
Pozostałe dochody niepodatkowe
3 296 794
4 767 351
Wpłaty z zysku NBP
Wpłaty JST
2 702 037
2 702 049
Dochody zagraniczne
200 000
256 465
Dochody z UE i inne bezzwrotne
41 763 478
31 871 306
2. Dochody, a przychody - różnica:
Dochody publiczne (budżetowe) – należne lub faktyczne wpływy środków pieniężnych do budżetów
publicznych pobierane przez organy finansowe lub przez jednostki budżetowe, które zrealizowane dochody
przekazują do organów finansowych, ze względu na powiązanie z budżetem systemem brutto. Nie wszystkie
środki pieniężne pobierane od podmiotów gospodarczych przez państwo lub odrębny organ samorządu
terytorialnego w celu realizacji wydatków na cele państwowe (dostarczanie dóbr publicznych, wykonywanie
zadań wynikających z celów różnych gałęzi polityki państwa) są dochodami budżetowymi.
Obok dochodów występują także wpływy o charakterze zwrotnym, będące przychodami, które służą
finansowaniu deficytu budżetowego oraz przychody jednostek organizacyjnych (np. zakładów budżetowych,
gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych) i osób prawnych (np. szkół wyższych, instytucji kulturalnych),
zaliczanych do sektora finansów publicznych, pochodzące z prowadzonej przez nie odpłatnej działalności, oraz z
innych źródeł.
Dochody publiczne dzielimy na:
1. dochody bieżące – obejmują wszystkie wpływy z podatków oraz dochody niepodatkowe (np. składki na
ubezpieczenia emerytalno - rentowe, cło, wpłaty z zysku NBP i spółek Skarbu Państwa),
2. dochody kapitałowe (majątkowe) - obejmują dochody ze sprzedaży niefinansowych aktywów kapitałowych,
aktywa niematerialne, zapasy.
Wystąpienie dochodu jest zależne od powstania przychodu. Inaczej można powiedzieć, że jeżeli nie powstanie
przychód, nie powstanie również dochód. Ponadto dochód powstanie tylko wtedy gdy uzyskaliśmy przychód, a
nakłady (koszty) poniesione w celu jego uzyskania były niższe od kwoty powstałego przychodu.
Za przychód (a więc przysporzenia, które mogą prowadzić do uzyskania dochodu) uznaje się wszelkie
przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, powodujące wzrost aktywów albo zmniejszenie pasywów,
których rzeczywiste otrzymanie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. W ustawie wymieniono
przysporzenia, które są przychodami, ale jest to wyliczenie jedynie przykładowe.
3. stawki PIT i CIT:
CIT
Stawka Podstawa opodatkowania
19%
Dochód ustalony na zasadach ogólnych.
19%
Dochód z dywidend oraz inny przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
20%
Przychody podatników nie posiadających na terytorium Rzeczypospolitej Polskie siedziby lub zarządu*:
•
z odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i
wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury
lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także
środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem
w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how),
•
z opłat za świadczone usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej lub sportowej, wykonywanej
przez osoby prawne mające siedzibę za granicą, organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób
prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
•
z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i
kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz
świadczeń o podobnym charakterze.
10% Przychody podatników nie posiadających na terytorium Rzeczypospolitej Polskie siedziby lub zarządu*:
•
z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez
zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych,
•
uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej.
PIT
4. VAT należny a naliczony, mały podatnik
VAT naliczony – to podatek VAT związany z zakupem usługi czy produktu (został naliczony przez tego, od kogo
kupujemy usługi czy produkty).
VAT należny – to podatek VAT, który dotyczy naszej sprzedaży usług czy produktów (podatek ten „należy się”
urzędowi skarbowemu od nas).
Przykład:
Organizacja pozarządowa prowadzi szkołę dla uzdolnionych dzieci z domów dziecka. W ramach działalności
gospodarczej organizacja prowadzi warsztat stolarski, w którym młodzież wytwarza oryginalne stoły i inne
meble z drewna. Meble sprzedawane są w sklepie z artykułami regionalnymi. Szkoła kupuje materiały u
dostawcy materiałów stolarskich, który zaopatruje się w dobrze wysuszone drewno w sprawdzonym tartaku.
Gotowe meble odbiera od szkoły właściciel znanego już w okolicy sklepu z meblami regionalnymi, do którego
zjeżdżają się klienci z całej okolicy.
W naszym przykładzie, jeśli szkoła zakupi materiały stolarskie za 1000 zł netto, to otrzyma za ten zakup fakturę
VAT, na której będzie widniał podatek VAT naliczony w kwocie 220 zł (22% od kwoty netto).
W naszym przykładzie, jeśli uczniowie szkoły zrobią dwa piękne stoły i szkoła sprzeda je właścicielowi sklepu, to
wystawi fakturę sprzedaży VAT na kwotę 1500 zł netto (w cenie po 750 zł netto za jeden stół) + 330zł VAT (22%)
należny.
Podatek VAT do zapłacenia do urzędu skarbowego = VAT należny – VAT naliczony
Szkoła zapłaciła w fakturze zakupu materiałów stolarskich podatek VAT w wysokości 220 zł (podatek VAT
naliczony), a sama doliczyła do swojej faktury sprzedaży stołów podatek VAT w wysokości 330 zł (podatek VAT
należny).
W rezultacie szkoła musi odprowadzić podatek VAT do urzędu skarbowego w wysokości: 330 zł – 220 zł = 110
zł.
W kolejnym etapie w naszym przykładzie właściciel sklepu sprzeda stoły w cenie 1098 zł za każdy: jest to cena
brutto wraz z podatkiem VAT, który tu wynosi 198 zł (przy cenie 900 zł netto za jeden stół). Tak więc właściciel
sklepu odprowadzi następujący podatek:
Podatek VAT należny = 2 stoły *198 zł (podatek VAT od ceny 1 stołu) = 396 zł
Podatek VAT naliczony (od faktury zakupu stołów od szkoły) = 330 zł
Podatek VAT, który właściciel sklepu musi odprowadzić do urzędu skarbowego: 396 zł – 330 zł = 66 zł.
Ustawa o VAT wyodrębnia grupę podatników zwianych "małymi podatnikami".
Są to podatnicy VAT:
1.
u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej
w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro (w 2009 r. - 2 702 tys. zł),
2.
prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami powierniczymi, będących agentami,
zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli
kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w
poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 000 euro (w 2009 r.
- 101 tys. zł).
Metoda kasowa - przywilej małego podatnika
Mały podatnik może wybrać metodę kasową rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstawać
będzie z dniem uregulowania całości lub części należności (otrzymania zapłaty od klienta), nie później jednak
niż 90 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Również częściowe uregulowanie należności przez
kontrahenta spowoduje w tym przypadku powstanie obowiązku podatkowego - jedynie w odniesieniu do
zapłaconej części należności.
W zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik
postanowił rozliczać się metodą kasową - obowiązek podatkowy powstaje wg zasad ogólnych (a nie w terminie
właściwym dla metody kasowej).
Konsekwencją wyboru metody kasowej rozliczeń VAT jest również "kasowy" (uzależniony od zapłaty) sposób
obniżania kwoty podatku należnego o VAT naliczony.
Obniżenia podatku należnego mali podatnicy mogą dokonać w rozliczeniu za kwartał, w którym:
1.
uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury
2.
zapłacili podatek wynikający z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji naczelnika
urzędu celnego
- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.
Korzystanie z metody kasowej uzależnione jest od uprzedniego pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu
skarbowego o wyborze tej formy. Zawiadomienie należy złożyć w terminie do końca miesiąca
poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował metodę kasową.
Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe dla
podatku od towarów i usług za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym
kolejnym kwartale.
Warto podkreślić, iż mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą również składać deklaracje za
okresy kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do
końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana deklaracja kwartalna.
Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w czasie
których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w
terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.
Podatnicy, którzy rozliczali się kwartalne, mogą zrezygnować z uproszczonej formy rozliczania i ponownie
składać deklaracje za okresy miesięczne. Rezygnacja może nastąpić nie wcześniej niż po upływie czterech
kwartałów rozliczania kwartalnego, i po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w
terminie do ostatniego dnia kwartału, za który będzie składana ostatnia kwartalna deklaracja podatkowa.
Po przekroczeniu limitów określonych dla małych podatników traci się prawo do rozliczania podatku metodą
kasową. Utrata prawa następuje począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym
podatnik przekroczył limit.
W przypadku podatnika, który zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo do stosowania tej metody,
obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę,
powstaje w terminie określonym dla metody kasowej.
Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą również prawo do składania deklaracji
podatkowej za okresy kwartalne. Utrata tego prawa następuje począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący
po kwartale, w którym przekroczono limity. Przepis ten stosuje się również do małych podatników, którzy nie
wybrali metody kasowej, lecz zdecydowali się na kwartalne rozliczenia VAT.
Faktura VAT u małego podatnika
Dla podatników korzystających z metody kasowej ustawodawca przewidział dodatkowe elementy, jakie
powinna zawierać wystawiana przez nich faktura.
Oprócz podstawowych elementów - faktury wystawiane przez małych podatników, którzy wybiorą
metodę kasową rozliczeń, zawierać powinny dodatkowo:
•
- oznaczenie "FAKTURA VAT - MP"
•
- termin płatności należności określonej w fakturze.
Klient małego podatnika
W przypadku nabycia towarów i usług od małego podatnika, udokumentowanych fakturą oznaczoną zgodnie z
odrębnymi przepisami "FAKTURA VAT-MP", podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę
podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za miesiąc, w którym:
•
- uregulował część należności na rzecz małego podatnika
•
- uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika
•
- przypada 90 dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadkach innych niż określone
powyżej
5. Dług publiczny( ile, źródło finansowania)
DŁUG SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W LATACH 2005-2009
0,0
0,0
0,0
1,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego
1,0
0,5
0,5
1,0
1,5
7,0
2,8
2,8
5,0
7,1
ZUS i zarządzane przez
ZUS fundusze
1,0
0,5
0,5
1,0
1,5
7,0
2,8
2,8
5,0
7,1
Podsektor ubezpieczeń
społecznych, z tego:
0,5
0.8
0,6
0,7
1,2
3,0
4,9
3,3
3,3
3,0
Pozostałe jednostki
5,4
4,8
4,0
3,9
4,5
36,4
29,0
21,2
20,0
17,2
Dług JST
5,9
5,6
4,6
4,6
5,7
39,3
33,9
24,5
23,3
20,2
Podsektor samorządowy, z
tego:
0,2
0,5
0,2
0,3
0,5
1,2
2,9
1,2
1,4
0,9
Pozostałe jednostki
92,9
93,5
94,6
94,1
92,3
622,4
569,9
499,0
476,6
438,4
Dług Skarbu Państwa
93,1
94,0
94,8
94,4
92,8
623,6
572,8
500,2
478,0
439,3
Podsektor rządowy, z tego:
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
669,9
597,8
527,4
505,3
466,6
Ogółem
2009
2008
2007
2006
2005
2009
2008
2007
2006
2005
Struktura długu publicznego w %
Dług publiczny w mld zł
Wyszczególnienie
6. Normy ostrożnościowe i sanacyjne:
Ustawa o finansach publicznych:
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne
Art. 86.
W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto, o
której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, ogłoszonej zgodnie z art. 38:
1) jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa
niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z ustawy
budżetowej;
2) jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to:
a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:
- nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu
państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na
koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt
1 lit. b, ogłoszonej zgodnie z art.
38,
- nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, w tym pracowników
jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2,
- waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług
konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,
- wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek
udzielonych w latach poprzednich,
- nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na poziomie wyższym
niż w administracji rządowej,
b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z
kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,
c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której mowa w
art. 38 pkt 1 lit. a,
d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą
być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki,
jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3;
3) jest równa lub większa od 60%, to:
a) stosuje się odpowiednio postanowienia pkt 2 lit. a i b,
b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit.
a, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60%,
c) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok nie
mogą być wyższe niż dochody tego budżetu,
d) poczynając od siódmego dnia po dniu ogłoszenia relacji, o której mowa w art.
38 pkt 1 lit. a, jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji. 7.Akcyza
Akcyza lub podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne.
W krajach Unii Europejskiej podatek akcyzowy od niektórych wyrobów podlega harmonizacji (wyroby akcyzowe
niezharmonizowane to m.in samochody, kosmetyki itp.), co oznacza wspólne zasady produkcji, przemieszczania
i przechowywania wyrobów akcyzowych oraz wymiaru i poboru akcyzy od tych wyrobów. Stawki akcyzy na
poszczególne wyroby są określane przez poszczególne państwa członkowskie, nie mogą one jednak być niższe
od poziomów ustalonych w dyrektywach.
Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:
•
produkty energetyczne (ogólnie wszystkie wyroby służące dla celów napędowych lub grzewczych),
•
energia elektryczna,
•
napoje alkoholowe (piwo, wino, produkty pośrednie, wyroby spirytusowe),
•
wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, cygaretki, tytoń do palenia),
Ponadto polskie przepisy do 28 lutego 2009 r., podobnie jak innych krajów UE, przewidywały specyficzne
regulacje krajowe dotyczące opodatkowania akcyzą innych produktów określanych jako wyroby akcyzowe
niezharmonizowane, m.in. niektórych kosmetyków – oraz samochodów osobowych przed pierwszą rejestracją
(Odejście od jednofazowego charakteru akcyzy. W całej UE z reguły akcyzę płaci się tylko raz, wyjątkiem jest
obrót samochodami osobowymi przed pierwszą rejestracją w Polsce. W tym przypadku obowiązek podatkowy
powstaje podczas każdej sprzedaży takiego pojazdu). Zasady wymiaru i poboru podatku od tych wyrobów
wynikają wyłącznie z krajowych, autonomicznych regulacji, do których nie ma zastosowania system akcyzy
unijnej. W innych krajach UE akcyzą objęta jest nawet woda mineralna.
Stawki akcyzy wyrażone są w:
•
kwocie na jednostkę wyrobu (paliwa, alkohol, energia elektryczna),
•
procencie maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe),
•
procencie ceny wyrobu (tylko wyroby „niezharmonizowane”).
Przykładowo: benzyna silnikowa podlega stawce 1565 zł/1000 l w, wódka – 4960 zł/100 l od 100% alkoholu
etylowego zawartego w produkcie, wino – 158 zł/100 l, olej opałowy (prawidłowo zabarwiony, oznaczony
znacznikiem fiskalnym i sprzedawany na cel opałowy) – 232 zł/1000 l (stan na dzień 1 stycznia 2007 r.).
Produkcja wyrobów akcyzowych z reguły odbywa się w składzie podatkowym (wyjątkiem jest np. domowy
wyrób wina lub piwa na własny użytek), czyli miejscu posiadającym autoryzację odpowiednich władz
podatkowych danego kraju. W takiej sytuacji pobór akcyzy podlega zawieszeniu. Zawieszenie poboru akcyzy
może być stosowane również w odniesieniu do przemieszczania oraz magazynowania produktów akcyzowych.
Podatek staje się wymagalny w momencie zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, przez co
zasadniczo rozumie się wyprowadzenie towarów na rynek.
Powyższe zasady nie odnoszą się jednak do wyrobów „niezharmonizowanych”, w stosunku do których akcyza
jest wymagalna w związku z ich sprzedażą w Polsce, importem albo przywozem z innego kraju Unii Europejskiej.
Cechą charakterystyczną podatku akcyzowego jest jednofazowy charakter jego poboru, tzn. akcyza uiszczana
jest jednokrotnie, a następnie traktowana jest jako koszt wliczany do ceny zbycia, który finalnie ponoszony jest
przez ostatecznego nabywcę produktu akcyzowego. Powyższe nie dotyczy jednak opodatkowania akcyzą
sprzedaży samochodów osobowych przed ich pierwszą rejestracją.
Niektóre wyroby akcyzowe podlegają obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy (banderolami), które umieszcza
się na jednostkowych opakowaniach produktów. Są to napoje alkoholowe (oprócz piwa) oraz wyroby
tytoniowe.
Powyższe zasady opodatkowania akcyzą zostały wprowadzone w związku z wstąpieniem Polski do Unii
Europejskiej od 1 maja 2004 r. i dokonały zasadniczego przekształcenia regulacji wcześniej obowiązujących w
zakresie podatku akcyzowego.
Podstawowym celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na ich szkodliwość
zdrowotną bądź też wyczerpywanie się ich rezerw. Obecnie stała się obszernym i łatwym wpływem pieniędzy
dla budżetu państwa poprzez nakładanie na tzw. dobra infrastrukturalne (energia, paliwa etc.) lub
konsumowane na masową skalę (np: używki).