Prasa żydowska po wydarzeniach marcowych
Prasa z roku 1968 roku stanowi część legendy marcowych wydarzeń. Nazwiska
dziennikarzy piszących najbardziej zajadle o "syjonizmie" i poczynaniach "bananowej"
młodzieży, niechlubnie zapisały się w historii polskiego dziennikarstwa. Po kraju krążyły
dowcipy o komentatorach życia politycznego i ich enuncjacjach, jak: "Kur-wie lepiej" o
Tadeuszu Kurze. O ile reakcja prasy polskiej na wydarzenia marcowe jest dość
oczywista - czyli zgodna w stu procentach z linią programową PZPR, to zachowanie się
prasy żydowskiej w tym okresie może się wydawać o wiele bardziej kontrowersyjne. W
roku 1968 wychodziły w Polsce dwa czasopisma żydowskie: wydawane w jidysz "Fołks-
Sztyme" i jego polski dodatek "Nasz Głos". "Fołks-Sztyme" ukazywało się kilka razy w
tygodniu, zawierało informacje z kraju i z zagranicy, wiadomości kulturalne oraz
aktualności z życia skupisk żydowskich rozsianych po całej Polsce.
Pierwsza informacja o rozruchach na Uniwersytecie Warszawskim ukazała się 13 marca.
Była to krótka notatka komentująca referat Józefa Kępy o warszawskiej młodzieży,
wygłoszony na V Zjeździe PZPR. Nie było w niej ani słowa o "syjonistycznych
prowokatorach", takie komentarze zaczynały się wówczas pojawiać w polskiej prasie. 21
marca w "Fołks-Sztyme" ukazał się pełny przedruk wystąpienia Władysława Gomułki,
które rozpoczęło burzę w polskiej prasie. Żydowska gazeta milczała jednak jak zaklęta.
Pisano w niej o obchodach Dnia Kobiet w ośrodkach TSKŻ w Lublinie, Dzierżoniowie,
Legnicy. Donoszono o sukcesach żydowskiej spółdzielni "Postęp" i o konkursie pięknego
czytania w kółku czytelniczym TSKŻ w Wałbrzychu. W dniach, kiedy Fołks-Sztyme pisało
o rozkwitającym życiu społeczności żydowskich, większość polskich Żydów obserwowała
z niepokojem sytuację w kraju. Codziennie wybuchały "spontaniczne" manifestacje
poparcia dla partii i władz PRL. "Studenci do Nauki! Literaci do pióra!" "Syjoniści do
Dajana" - głosiły transparenty. Coraz to nowszych "protektorów wichrzycieli" wysyłano
"do Syjonu". W rzeczywistości żaden polski Żyd nie mógł się czuć bezpieczny. A Fołks-
Sztyme beznamiętnie donosiło o walkach w Wietnamie i występach Teatru Żydowskiego
w Łodzi. Z pierwszej strony wybijała się uśmiechnięta twarz Jurija Gagarina, a w
aktualnościach ze świata żydowskiego pisano o antysemickich ekscesach w ... Belgii i
Stanach Zjednoczonych. Gazeta z niepokojem przytaczała wypowiedzi Roberta Welcha,
szefa antysemickiego ugrupowania z Los Angeles, że ilość członków jego organizacji
wzrosła do 100 tysięcy członków. Mijał kwiecień i maj, a redaktorzy Fołks-Sztyme
zdawali się wciąż nie zauważać prześladowań polskich Żydów.
Podobnie na marzec '68 reagował polskojęzyczny dodatek do Fołks-Sztyme, "Nasz
Głos". Tu również wydarzenia na UW przeszły niezauważone, a głównymi "newsami"
marca były: narada mniejszości narodowych w Dzierżoniowie, Dzień Kobiet, wieczór
autorski jednej z żydowskich pisarek w Warszawie i wystąpienie aktywu robotniczego
dotyczące pracy ich oddziału w Żarach. Szóstego kwietnia wydrukowano Oświadczenie
Prezydium Zarządu Głównego TSKŻ z okazji Miesiąca Pamięci Narodowej. W
oświadczeniu czytamy m.in.: "Potępiamy oszczerców rekrutujących się z reakcyjno-
1
